(4734 S. K. m. 38, 54, 65) (213 S. K. m. 182) (Hizmet Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliği m. 59) (İhalelere Yönelik Başvurular Hakkında Yönetmelik m. 18) (Kamu İhale Genel Tebliği m. 78, 79)
Toplantı No: 2010/018
Gündem No: 8
Karar Tarihi: 02.03.2010
Karar No: 2010-UH.I-672
Şikayetçi: Gümüş Vadi / Nalan Bihter Tom, Bayır Mah. Fevzi Çakmak Cad. Acar İşhanı No: 1 K.3 KARABÜK
İhaleyi yapan idare: Karabük Anadolu İmam-Hatip Lisesi ve İmam-Hatip Lisesi, Karabük Anadolu İmam-Hatip Lisesi ve İmam-Hatip Lisesi KARABÜK
Başvuru tarih ve sayısı: 12.02.2010 / 2564
Başvuruya Konu İhale: 2010/6236 İhale Kayıt Numaralı "Hizmet Alımı" İhalesi
Kurumca Yapılan İnceleme ve Değerlendirme: 23.02.2010 tarih ve I.H.04.48.0168/2010-10E sayılı Esas İnceleme Raporunda;
Karabük Anadolu İmam Hatip Lisesi tarafından 21.01.2010 tarihinde pazarlık usulü ile yapılan “Temizlik Hizmeti Alımı” ihalesine ilişkin olarak Gümüş Vadi / Nalan Bihter Tom’un 27.01.2010 tarihinde yaptığı şikayet başvurusunun, idarenin 04.02.2010 tarihli yazısı ile reddi üzerine, başvuru sahibinin 2.02.2010 tarih ve 2564 sayı ile Kurum kayıtlarına alınan 11.02.2010 tarihli dilekçe ile itirazen şikayet başvurusunda bulunduğu,
İdare tarafından gönderilen bilgi ve belgelerin incelenmesinden;
4734 sayılı Kanunun 54 üncü maddesinin onuncu fıkrasının (b) bendi gereğince düzeltici işlem belirlenmesine,
Karar verilmesinin uygun olacağı hususlarına yer verilmiştir.
Karar:
Esas İnceleme Raporu ve ekleri incelendi:
İtirazen şikayet dilekçesinde özetle; ihale üzerinde kalan firmanın teklif fiyatı ile teknik şartnamede belirtilen yol ve giyim bedeli ile %3 sözleşme giderinin karşılanmasının mümkün olmadığı iddiasına yer verilmiştir.
A-Başvuru sahibinin iddialarının değerlendirilmesi sonucunda aşağıdaki hususlar tespit edilmiştir:
İdari Şartnamenin “Teklif Fiyata Dahil Olan Masraflar” başlıklı 25.3 üncü maddesinde; “Teklif fiyata dahil olan giderler aşağıda belirtilmiştir: Yol gideri ayda 26 gün olarak ödenecektir.” ve “Diğer Hususlar” başlıklı 55.1 inci maddesinde de; “7(yedi) kişi çalışacaktır. Ocak 8, Şubat, 28 Mart, 31 Nisan, 30 Mayıs, 31 Haziran, 30 Eylül, 18 Ekim, 31 Kasım, 30 Aralık 31 Toplam:268, 2-Çalıştırılacak işçilerin yol paraları iş elbisesi, iş ayakkabısı, tulum, çorap, lastik çizme ve ayakkabı yüklenici firmaya aittir. (Şubat-Haziran aylarında verilecek)” şeklinde düzenleme yapılmıştır.
Yukarıda yapılan düzenleme doğrultusunda işçilik hesaplama modülünde yapılan hesaplamada (yol ve %3 sözleşme gideri dahil, giyim hariç) asgari işçilik maliyetinin 62.646,92 TL olduğu tespit edilmiştir.
4734 sayılı Kamu İhale Kanununun “Aşırı düşük teklifler” başlıklı 38 inci maddesinde; “İhale komisyonu verilen teklifleri 37 nci maddeye göre değerlendirdikten sonra, diğer tekliflere veya idarenin tespit ettiği yaklaşık maliyete göre teklif fiyatı aşırı düşük olanları tespit eder. Bu teklifleri reddetmeden önce, belirlediği süre içinde teklif sahiplerinden teklifte önemli olduğunu tespit ettiği bileşenler ile ilgili ayrıntıları yazılı olarak ister.
İhale komisyonu;
a) İmalat sürecinin, verilen hizmetin ve yapım yönteminin ekonomik olması,
b) Seçilen teknik çözümler ve teklif sahibinin mal ve hizmetlerin temini veya yapım işinin yerine getirilmesinde kullanacağı avantajlı koşullar,
c) Teklif edilen mal, hizmet veya yapım işinin özgünlüğü,
Hususlarında belgelendirilmek suretiyle yapılan yazılı açıklamaları dikkate alarak, aşırı düşük teklifleri değerlendirir. Bu değerlendirme sonucunda, açıklamaları yeterli görülmeyen veya yazılı açıklamada bulunmayan isteklilerin teklifleri reddedilir.
İhale komisyonu, aşırı düşük tekliflerin tespiti ve değerlendirilmesinde Kurum tarafından belirlenen kriterleri esas alır. Kurum bu maddenin uygulanmasında; aşırı düşük tekliflerin tespiti, değerlendirilmesi ve ekonomik açıdan en avantajlı teklifin belirlenmesi amacıyla sınır değer veya sorgulama kriterleri ya da ortalamalar belirlemeye yetkilidir.” hükmü bulunmaktadır.
Hizmet Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliğinin “Aşırı düşük teklifler” başlıklı 59 uncu maddesinin üçüncü ve dördüncü fıkralarında da;
“…
(3) Aşırı düşük tekliflerin tespiti ve değerlendirilmesinde; Kamu İhale Kurumu tarafından aşırı düşük tekliflerin tespiti, değerlendirilmesi ve ekonomik açıdan en avantajlı teklifin belirlenmesi amacıyla sınır değer veya sorgulama kriterleri ya da ortalamalar belirlenmiş ise ihale komisyonu bu düzenlemeyi esas alır.
(4) Aşırı düşük teklif değerlendirmesinde tekliflerin, asgari maliyet yanında sözleşme giderlerini karşılayıp karşılamadığı da dikkate alınır.” hükmü bulunmaktadır.
Anılan mevzuat hükmüne göre, ihale komisyonları diğer tekliflere veya yaklaşık maliyete göre teklif fiyatı aşırı düşük olanları tespit ederek bu teklifleri reddetmeden önce, belirlenen süre içinde teklif sahiplerinden teklifte önemli olduğunu tespit ettiği bileşenler ile ilgili ayrıntıları yazılı olarak istemek suretiyle aşırı düşük teklifleri değerlendirecektir.
İdarece başvuru sahibinin şikayetine verilen cevapta; ihale üzerinde bırakılan Alfa İnş. San. Tic. Ltd. Şti.’nden hizmetleri nasıl gerçekleştireceği hususunda belge istendiği belirtilmiş olup, buna karşılık anılan firma tarafından yol ve giyim bedelinin bir kısmının kendileri tarafından karşılanacağının taahhüt edildiği ve bu hususta 25.01.2010 tarihli bir taahhütname de verildiği anlaşılmıştır.
Diğer taraftan ihale üzerinde bırakılan firmanın teklif ettiği 60.144,06 TL fiyatın teklif edilmesi gereken asgari maliyetin altında olduğu görülmüştür.
Kamu İhale Genel Tebliği’nin “Personel Çalıştırılmasına Dayalı Hizmet Alımlarında Teklif Fiyata Dahil Olacak Masraflar” başlıklı 78.1 inci maddesinde; “Personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımları; ağırlıklı olarak personel çalıştırılmasına dayanan, çalıştırılacak personel sayısının belirlendiği ve haftalık çalışma saatlerinin tamamının idare için kullanıldığı hizmetlerdir.” ve 78.2 nci maddesinde de; “Malzemeli veya malzemesiz genel temizlik, malzemesiz yemek, özel güvenlik, sayaç okuma ve kesme-açma, hasta ve ziyaretçi yönlendirme, tıbbi sekreterlik, veri işleme ve otomasyon sisteminin işletimi hizmetleri gibi hizmetler personel çalıştırılmasına dayalı olup,…” şeklinde yapılan açıklamalar gereği incelenen temizlik ihalesinin personel çalıştırılmasına dayalı bir ihale olduğu anlaşılmıştır.
Kamu İhale Genel Tebliği’nin “Hizmet Alımı İhalelerinde Aşırı Düşük Tekliflerin Değerlendirilmesi” başlıklı 79.1 inci maddesinde; “…birim fiyat teklif cetvelinde yer alan her bir işçilik kalemindeki (yol, yemek ve giyecek dahil brüt asgari ücretin yüzde (%) fazlası üzerinden ücret hesaplanan işçilik kalemi ile ulusal bayram ve genel tatil günleri ve fazla çalışma saatlerine ilişkin işçilik kalemleri birim fiyatlar üzerinden işçilik hesaplama modülü kullanılarak %3 oranında sözleşme giderleri ve genel giderler hesaplanacaktır.”, 79.4 üncü maddesinde; “İhale komisyonu tarafından, asgari işçilik maliyeti ve %3 oranındaki sözleşme giderleri ile genel giderleri karşılayan tekliflerin malzeme ve diğer maliyet kalemleri dikkate alınmak suretiyle değerlendirilmesi yapılarak 4734 sayılı Kanunun 38 inci maddesi uyarınca teklifi aşırı düşük görülen isteklilerden işin niteliğine göre idarece belirlenen önemli teklif bileşenleri ile ilgili açıklama istenecek, istekliler tarafından yapılan açıklamalara ilişkin belgeler değerlendirilerek karar verilecektir. İdarelerce aşırı düşük tekliflere yönelik açıklama istenmesine ilişkin yazıda, teklifte önemli olduğu tespit edilen bileşenlere yer verilmesi gerekmektedir.”, 79.5 inci maddesinde; “ İsteklilerce yapılacak aşırı düşük teklife ilişkin açıklamalar belgelere dayanmalıdır. Belgelere dayanılmaksızın yapılan açıklamalar kabul edilmeyerek söz konusu teklifler reddedilecektir. Bu çerçevede ihale komisyonu tarafından aşağıdaki hususların dikkate alınması gerekmektedir.”, 79.5.1 inci maddesinde; “ İstekliler tarafından proforma faturalarla açıklama yapılması durumunda; proforma faturada proforma fatura içeriği mala ilişkin olarak mükellefin son geçici vergi beyanname döneminde tespit edilen birim ortalama maliyet belirtilecek ve proforma faturaya, ilgili malın son geçici vergi beyanname dönemine ait bir alış ve bir satış faturası örneği eklenerek tasdik anlaşması yapılan YMM veya beyannamelerini imzalayan SMMM’ ye onaylatılmış olması zorunludur. Proforma fatura veren imalatçı ise; proforma fatura ekinde, ilgili mala ilişkin imalatçının son geçici vergi beyanname döneminde çıkartılan birim maliyet cetveli verilecektir. Sunulan birim maliyet cetveli, mükellefin tasdik anlaşması yaptığı YMM veya beyannamelerini imzalayan SMMM tarafından onaylanmış olacaktır.”, 79.5.2 nci maddesinde; “ İsteklilerce yapılan açıklamalarda teklifin bir bölümünü oluşturan iş kısımlarına ilişkin olarak piyasada o alanda faaliyet gösteren kişilerden alınan fiyat tekliflerinin sunulması halinde; söz konusu fiyat tekliflerinin ekinde, Vergi Usul Kanununa göre tutulması zorunlu olan yasal defter ve belgelere uygunluğu YMM veya SMMM tarafından onaylanmış maliyet tespit raporunun sunulması zorunludur. Söz konusu maliyet tespit raporunda, fiyat teklifi verilen işle ilgili varsa malların birim ortalama maliyetleri ile işçilik maliyetleri belirtilmelidir. Fiyat teklifinin kapsamında sadece mal bulunuyor ise; maliyet tespit raporu yerine, piyasadan alınan mallara ilişkin olarak (79.5.1) maddesinde belirtildiği şekilde proforma faturaların, fiyat teklifi veren kişinin üretici olması durumunda ise, son geçici vergi beyanname döneminde çıkartılan ilgili malın birim maliyet cetvelinin sunulması zorunludur.” 79.5.3. üncü maddesinde; “İsteklinin ortağı olduğu tüzel kişiye ait işletmeden mal çekmesi veya satın alması durumunda; söz konusu malın emsal bedeli ile değerlenmesi gereklidir. Emsal bedelinin tespitinde Vergi Usul Kanununun ilgili hükümleri esas alınır.” 79.5.4 üncü maddesinde; “ İsteklinin açıklamalarını kendi ürettiği mallara dayandırması durumunda; mükellefin tasdik anlaşması yaptığı YMM veya beyannamelerini imzalayan SMMM tarafından onaylı, son geçici vergi beyanname dönemine ait üretim konusu mala ilişkin maliyet tespit raporunun sunulması zorunludur. Maliyet tespit raporunda üretilen mala ilişkin birim maliyetlerin gösterilmesi gerekmektedir.”, 79.5.5 inci maddesinde; “İstekliler tarafından yapılan açıklamada, malın stoklarda bulunduğunun belirtilmesi durumunda; Vergi Usul Kanununun 182 nci maddesi gereğince tutulması gereken envanter defterinin ilgili malzeme veya mala ilişkin kısmının mükellefin tasdik anlaşması yaptığı YMM veya beyannamelerini imzalayan SMMM tarafından onaylı örneğinin veya mükellefin tasdik anlaşması yaptığı YMM veya beyannamelerini imzalayan SMMM tarafından hazırlanan ve onaylanan ilgili malzeme veya mala ilişkin stok tespit raporunun sunulması zorunludur. Stok tespit raporunda mükellefin yasal defter ve belgelerine uygun ilgili malzeme veya mala ilişkin birim maliyetlerin gösterilmesi zorunludur.”, 79.5.6 ncı maddesinde; “Verilecek hizmetin ekonomik olması hususunda bir açıklamada bulunulması durumunda; hizmetin verilme yöntemi ve kullanılacak teknolojinin, hizmet işinde sağlayacağı maliyet avantajının belgelere dayalı olarak açıklanması gereklidir.”, 79.5.7 nci maddesinde; “Seçilen teknik çözümler, hizmetin yerine getirilmesinde kullanılacak avantajlı koşullar veya hizmetin özgünlüğü hususunda bir açıklamada bulunulması durumunda; sadece bu hususların neler olduğu değil, belirtilen çözüm, avantajlı koşul ve özgünlük sayesinde elde edilen maliyet avantajının da bilgi ve belgelere dayalı olarak açıklanması gereklidir.” ve 79.5.9 uncu maddesinde de; “Aşırı düşük teklif sorgulaması sonucunda belgelere dayalı yazılı açıklama yapmayan veya ihale komisyonunca açıklamaları yetersiz bulunan isteklilerin teklifleri ile asgari işçilik maliyeti ve %3 oranındaki sözleşme giderleri ile genel giderler toplamını karşılamayan teklifler gerekçesi belirtilmek suretiyle reddedilecektir.” şeklinde açıklamalara yer verilmiştir.
Yukarıdaki açıklamalar ışığında asgari maliyetin altında fiyat teklif eden şikayete konu firmanın teklifine ilişkin idarece her ne kadar ihale işlem dosyası içersinde aşırı düşük sorgulamaya yönelik bir yazışmaya rastlanılmasa da, başvuru sahibinin şikayetine verilen cevapta hizmetlerin nasıl gerçekleştirileceği hususunda belge istendiğinin belirtilmesinden sorgulama yönünde hareket edildiği sonucunun çıkarıldığı, ancak buna cevaben ihale üzerinde bırakılan firmaca bir taahhütname verilmekle yetinildiği, teklif bileşenlerinin belgelendirilmemesinin yanı sıra anılan tebliğ düzenlemelerine aykırı olarak söz konusu belgede yol ve giyim ücretinin bir kısmının kendileri tarafından karşılanacağının belirtilmesine rağmen bu durumun bedelsiz iş gördürme ve hibe olarak kabul edilerek açıklamanın makul ve yeterli görülmemesi gerekli iken, idarece teklif bileşenlerinin bir kısmının teklif fiyata dahil edilmemesi hususunun aykırılık olarak değerlendirilmediği anlaşılmış olup, diğer taraftan yine anılan tebliğ açıklaması uyarınca asgari işçilik maliyeti ve %3 oranındaki sözleşme giderleri ile genel giderler toplamını karşılamayan tekliflerin gerekçesi belirtilmek suretiyle reddedilmesinin gerekmesine karşılık, idarece ihalenin asgari maliyetin altında fiyat teklifinde bulunan Alfa Gıda Taş. İnş firması üzerinde bırakılması mevzuata uygun bulunmamıştır.
Netice itibariyle incelenen ihalede idarece asgari işçilik maliyeti ve % 3 oranındaki sözleşme giderleri ile genel giderler toplamını karşılamayan Alfa Gıda Taş. İnş firmasının teklifinin gerekçesi belirtilerek reddedilmesi gerekirken sorgulanmasının, sorgulama yapılmasının doğru kabul edilmesi halinde ise herhangi bir belge sunulmaması durumu ile asgari işçilik maliyeti oluşturan giyim ve yol bedelinin tamamının teklif fiyata dahil edilmeyip, bir kısmının firmaca karşılanacak olması hususunun kabul edilmesinin mevzuata aykırı olması nedeniyle söz konusu teklifin değerlendirme dışı bırakılması gerektiği sonucuna varılmıştır.
B) İhalelere Yönelik Başvurular Hakkında Yönetmeliğin 18 inci maddesi yönünden yapılan inceleme sonucunda tespit edilen aykırılıklar ve buna ilişkin inceleme ve hukuki değerlendirme aşağıda yapılmıştır:
4734 sayılı Kamu İhale Kanununun 55 inci maddesinde; ihalelere ilişkin olarak aday, istekli ve istekli olabilecekler tarafından öncelikle idareye şikayette bulunulacağı, bu şikayetlerin, sözleşme imzalanmamışsa ve şikayete yol açan durumların farkına varıldığı veya farkına varılmış olması gerektiği tarihi izleyen on gün içinde yapılmışsa dikkate alınacağı,
Aynı Kanunun 56 ncı maddesinde; 55 inci maddenin dördüncü fıkrasında belirtilen hallerde ve sürede Kuruma sözleşme imzalanmadan önce itirazen şikayet başvurusunda bulunulabileceği hüküm altına alınmıştır.
4734 sayılı Kanunun 55 ve 56 ncı maddeleri gereğince sözleşme imzalandıktan sonra ihale süreciyle ilgili olarak ihaleyi yapan idareye ve sonrasında Kamu İhale Kurumuna şikayet ve itirazen şikayet yoluna başvurulması mümkün olmayıp, Kanunun 41 inci maddesinde kesinleşen ihale kararından sonra sözleşme imzalanması da belli bir süreye bağlanmıştır. Böylece, ihale işlemleriyle ilgili olarak yapılabilecek şikayetler için tanınan süre içinde sözleşme imzalanması engellenerek, sözleşme imzalanmadan önce ilgililere ihale işlemleriyle ilgili olarak tanınan şikayet hakkı güvenceye alınmıştır.
Bu itibarla, kesinleşen ihale kararından sonra 4734 sayılı Kanunun 41 inci maddesindeki sürelere uyulmadan sözleşmenin imzalanması halinde; sözleşmenin usulüne aykırı olarak imzalandığının kabulü gerekmektedir.
Yapılan inceleme sonucunda, kesinleşen ihale kararının 26.01.2010 tarihinde şikayetçiye tebliğ edildiği, ihale üzerinde kalan istekli ile 4734 sayılı Kanunun 41 ve 42 nci maddesinde öngörülen sürelere uyulmadan usulüne aykırı olarak 25.01.2010 tarihinde sözleşme imzalandığı anlaşılmıştır.
Sonuç olarak, yukarıda mevzuata aykırılığı belirlenen ihale işlemlerinin düzeltici işlemle giderilebilecek nitelikte işlemler olduğu tespit edildiğinden, tekliflerin değerlendirilmesi ve bu aşamadan sonraki ihale işlemlerinin mevzuata uygun olarak yeniden gerçekleştirilmesi gerekmektedir.
Açıklanan nedenlerle, 4734 sayılı Kanunun 65 inci maddesi uyarınca bu kararın tebliğ edildiği veya tebliğ edilmiş sayıldığı tarihi izleyen 60 gün içerisinde Ankara İdare Mahkemelerinde dava yolu açık olmak üzere;
Anılan Kanunun 54 üncü maddesinin onuncu fıkrasının (b) bendi gereğince düzeltici işlem belirlenmesine,
Oybirliği ile karar verildi. (¤¤)
Full & Egal Universal Law Academy