(4734 S. K. m. 54, 65)
Toplantı No: 2011/031
Gündem No: 58
Karar Tarihi: 18.04.2011
Karar No: 2011-UY.II-1343
Şikayetçi: Dilaver Karayılan, Saray Mahallesi Orduevi Cad. Kütaş Apt. No: 5 Kat:3 Tatvan / Bitlis
İhaleyi yapan idare: Malatya Belediyesi Destek Hizmetleri Müdürlüğü, İnönü Mahallesi İnönü Caddesi No:218 Malatya
Başvuru tarih ve sayısı: 21.03.2011 / 14969
Başvuruya konu ihale: 2011/3790 İhale Kayıt Numaralı "Doğu Garajı İnşaatı Yapım İşi" İhalesi
Kurumca Yapılan İnceleme ve Değerlendirme: 12.04.2011 tarih ve B.07.6.KİK.0.07.00.00-101.04-.Y.(08.97).(0224)./2011-15E sayılı Esas İnceleme Raporunda;
Malatya Belediyesi Destek Hizmetleri Müdürlüğü tarafından 07.02.2011 tarihinde açık ihale usulü ile yapılan “Doğu Garajı İnşaatı Yapım İşi” ihalesine ilişkin olarak Dilaver Karayılan’ın 03.03.2011 tarihinde yaptığı şikayet başvurusunun, idarenin 11.03.2011 tarihli yazısı ile reddi üzerine, başvuru sahibinin 21.03.2011 tarih ve 14969 sayı ile Kurum kayıtlarına alınan 21.03.2011 tarihli dilekçe ile itirazen şikayet başvurusunda bulunduğu,
İdare tarafından gönderilen bilgi ve belgelerin incelenmesinden;
4734 sayılı Kanunun 54 üncü maddesinin onuncu fıkrasının (b) bendi gereğince düzeltici işlem belirlenmesine,
Karar verilmesinin uygun olacağı hususlarına yer verilmiştir.
Karar:
Esas İnceleme Raporu ve ekleri incelendi:
İtirazen şikayet dilekçesinde özetle; ihale üzerinde bırakılan isteklinin aşırı düşük teklif açıklamalarını mevzuata uygun tevsik edemediği, nakliye katsayısının kamu kurum ve kuruluşları tarafından belirlenen rayiçlerin altında olduğu, analizler içerisindeki girdi miktarları ile işçilik saatlerinin düşürüldüğü ve işçilik ücretlerinin yürürlükte olan saatlik asgari ücretin altında olduğu iddia edilmektedir.
Başvuru sahibinin iddialarının değerlendirilmesi sonucunda aşağıdaki hususlar tespit edilmiştir:
Başvuruya konu ihaleye ait idari şartnamenin 2.1.(a) maddesinde; ihale konusu işin adının; “Doğu Garajı İnşaatı İşi” olarak belirtildiği, işin miktarı ve türünün 2.1.(c) maddesinde; “1 Adet Terminal İnşaatı” şeklinde belirlendiği,
Anılan şartnamenin 19 uncu maddesinde ise isteklilerin tekliflerini anahtar teslimi götürü bedel üzerinden vereceği ve ihale sonucunda anahtar teslimi götürü bedel sözleşme imzalanacağının belirtildiği,
Görülmüştür.
Söz konusu ihaleye 7 teklif verilmiş, ihale komisyonunca geçerli olduğu tespit edilen tekliflerin değerlendirmeye alınmasıyla, Kamu İhale Genel Tebliğinde yer alan aşırı düşük tekliflerin değerlendirilmesine ilişkin açıklamalar çerçevesinde; 1.232.931,65 TL’lik bir sınır değer hesaplanmış ve sınır değerin altında teklif verdiği belirlenen Serhat Arduçoğlu ve Yusuf Özbek İnş. Taah. Tic. Ltd. Şti.’nden teklif bileşenlerine ilişkin açıklama istenilmiştir.
Anılan isteklilere gönderilen 09.02.2011 tarihli yazılarda; “maliyet bileşenlerine ilişkin açıklamaların tevsik edici belgelerle birlikte 16.02.2011 tarihine kadar ihale komisyonuna ulaştırılması” istenilmiş ve yazı ekinde açıklama istenilen iş kalemleri/grupları listesi ile açıklama istenilmeyecek analiz girdileri listesi gönderilmiştir. Söz konusu listede 15.001/1A, 16.059/1A, 18.071, 18.466/1, 19.053, 21.011, 23.014, 23.015, 23.244/A1, 25.048/1A, 26.202/C, 26.302/C ve 27.511 poz nolu iş kalemleri açıklama istenilen iş kalemleri olarak belirtilmiştir.
Bahse konu isteklilerin idarece belirlenen süre içerisinde aşırı düşük teklif açıklaması sunduğu, yapılan açıklamaların idarece değerlendirilmesi sonucunda, Yusuf Özbek İnş. Taah. Tic. Ltd. Şti.’nin açıklamasının “analizlerin eksik olduğu” gerekçesiyle reddedildiği, Serhat Arduçoğlu’nun açıklamasının ise yeterli görülerek, ihalenin söz konusu istekli üzerinde bırakıldığı anlaşılmıştır.
Yapım İşleri İhaleleri Uygulama Yönetmeliğinin “Aşırı düşük teklifler” başlıklı 60 ncı maddesinde; “(1) İhale komisyonu verilen tekliflerden teklif fiyatı, Kurum tarafından belirlenen hesaplama yöntemine göre yapılan hesaplama sonucunda ortaya çıkan aşırı düşük teklif sınır değerinin altında olanları tespit eder. Bu teklifleri reddetmeden önce, belirlediği süre içinde teklif sahiplerinden teklifte önemli olduğunu tespit ettiği bileşenlere ilişkin;
a) Anahtar teslimi götürü bedel işlerde, toplam teklif bedelini oluşturan iş kalemleri ve/veya iş gruplarına ait miktarlar ve bunlara ait birim fiyatların gösterildiği hesap cetveli ile açıklama istenen iş kalemleri ve/veya iş gruplarının birim fiyatlarına ilişkin ihale dokümanında verilen analiz formatına uygun analizleri,
b) Teklif birim fiyatlı işlerde; açıklama istenen iş kalemlerinin birim fiyatlarına ilişkin olarak ihale dokümanında verilen analiz formatına uygun analizleri,
c) (a) ve (b) bentlerinde belirtilen analizlerin girdi maliyetlerine ilişkin bilgi ve belgeleri,
yazılı olarak ister.
(2) İhale komisyonu;
a) Yapım yönteminin ekonomik olması,
b) Seçilen teknik çözümler ve teklif sahibinin işin yerine getirilmesinde kullanacağı avantajlı koşullar,
c) Teklif edilen işin özgünlüğü,
hususlarında belgelendirilmek suretiyle yapılan yazılı açıklamaları, isteklinin teklifinin hesaplanmasına dayanak teşkil eden bütün bilgi ve belgeleri de dikkate almak suretiyle değerlendirir. Bu değerlendirme sonucunda, açıklamaları yeterli görülmeyen veya yazılı açıklamada bulunmayan isteklilerin teklifleri reddedilir. İhale komisyonunca reddedilmeyen aşırı düşük teklifler, geçerli teklif olarak dikkate alınır.” hükmü bulunmaktadır.
Kamu İhale Genel Tebliğinin “Aşırı düşük teklif değerlendirmesi” başlıklı 45 inci maddesinde;“…45.1.2.2.İhale komisyonu tarafından, açıklama istenilmesi gereken iş kalemleri/gruplarına ait idarece (38.1) maddesine göre oluşturulan “sıralı analiz girdileri listesi” kullanılarak tutarı kar ve genel gider hariç analiz toplamının % 3’üne eşit ve bu tutarın altında olan analiz girdileri tespit edilecektir.
…
Analizlerdeki işçilik girdisi, tutarları analiz toplamının % 3’üne eşit veya altında olsa dahi, açıklama istenilmeyecek girdiler arasında yer alamaz.
45.1.3. İsteklilerden teklifleri kapsamında analiz ve hesap cetveli sunmaları istenmeyecektir. Analizler ve hesap cetveli, Kanunun 38 inci maddesi uyarınca teklif fiyatı aşırı düşük olarak tespit edilen isteklilerin tekliflerinin önemli bileşenleri ile ilgili ayrıntıların belirlenmesi amacıyla, sadece aşırı düşük teklif sahibi isteklilerden istenecektir. Bu çerçevede; teklif fiyatının aşırı düşük olduğu tespit edilen istekliler tekliflerinde önemli olduğu tespit edilen bileşenlerine ilişkin olarak yapacakları açıklama kapsamında;
a) Anahtar teslimi götürü bedel işlerde, toplam teklif bedelini oluşturan iş kalemleri ve/veya iş gruplarına ait miktarlar ve bunlara ait birim fiyatların gösterildiği hesap cetveli ile açıklama istenen iş kalemleri ve/veya iş gruplarının birim fiyatlarına ilişkin ihale dokümanında verilen analiz formatına uygun analizleri,
b) Teklif birim fiyatlı işlerde; açıklama istenen iş kalemlerinin birim fiyatlarına ilişkin olarak ihale dokümanında verilen analiz formatına uygun analizleri
sunacaklardır. Sorgulamaya konu edilmeyen iş kalemleri/grupları için analiz sunulması istenmeyecektir.
45.1.4. İdare tarafından ihale dokümanı kapsamında;
a) Teklif birim fiyatlı işlerde; her bir iş kaleminin yapım şartlarına, tarif ve içeriğine göre analizde yer almasını istediği “malzeme, işçilik, makine ve diğerleri (varsa; nakliyeler, inşaat yerindeki yükleme, boşaltma, yatay ve düşey taşımalar, zamlar vb.)” sadece girdi cinslerinin belirlendiği, analiz girdileri ile miktarlarının ve tutarlarının belirtilmediği,
b) Anahtar teslimi götürü bedel işlerde; iş kalemleri ve/veya iş gruplarının yapım şartlarına bağlı kalınarak, her iş kalemi/iş grubunun içeriğine göre analizde yer almasını istediği “malzeme, işçilik, makine ve diğerleri (varsa; nakliyeler, inşaat yerindeki yükleme, boşaltma, yatay ve düşey taşımalar, zamlar vb.)” sadece girdi cinslerinin belirlendiği, analiz girdileri ile miktarlarının ve tutarlarının belirtilmediği,
(Ek-Y.2)’de yer alan örneğe uygun analiz formatının isteklilere verilmesi, isteklilerin de tekliflerinin aşırı düşük olarak tespit edilerek kendilerinden açıklama istenmesi durumunda, yapacakları açıklamada sunacakları analizlerin verilen bu formata uygun olması gerekmektedir.
İdare tarafından bütün iş kalemleri/iş grupları için tek bir analiz formatı düzenlenebileceği gibi, iş kalemleri/iş gruplarının yapım şartlarına göre birden fazla analiz formatı da düzenlenebilir. Ancak bu durumda, idare ihale dokümanında hangi analiz formatının hangi iş kalemleri/iş grupları için kullanılacağını belirtmek zorundadır.
45.1.5. İsteklilerin iş kalemleri/iş grupları için kamu kurum ve kuruluşlarınca yayımlanmış cari yıl birim fiyatları veya bu fiyatlardan daha yüksek fiyatları teklif etmeleri ve söz konusu iş kalemleri/grupları için; hangi kamu kurum ve kuruluşunun birim fiyatını kullandıklarını, birim fiyat poz numarasını da yazmak suretiyle liste halinde belirterek açıklamaları kapsamında sunmaları durumunda analiz düzenlemeleri zorunlu değildir. Bu kapsamda; isteklilerin, kamu kurum ve kuruluşlarınca yayımlanmış “kar ve genel gider içermeyen birim fiyatların” üzerine, kendi belirledikleri “kar ve genel gideri” ilave ederek birim fiyatlarını oluşturmaları durumunda da; hangi kamu kurum ve kuruluşunun “kar ve genel gider hariç birim fiyatını” kullandıklarını ve kendi belirledikleri “kar ve genel gider” tutarını yazmak suretiyle liste halinde belirterek açıklamaları kapsamında sunmaları halinde de, söz konusu iş kalemleri/iş grupları için analiz düzenlemeleri zorunlu değildir. Bu kapsamda isteklilerin analiz düzenlemeleri zorunlu olmayan söz konusu iş kalemleri/grupları için (45.1.14) maddesinde belirtildiği şekilde, proforma fatura, teklif alma yazısı, maliyet/satış tutarı tespit tutanağı (Ek: O-5, O-6, O-7) ve stok tespit tutanağı (Ek: O-8) sunmalarına da gerek bulunmamaktadır.
Örneğin; isteklinin, “150 dozlu demirsiz beton” iş kalemi için Bayındırlık ve İskan Bakanlığının 16.001 poz numaralı birim fiyatını (2010 B.F: 97,86 TL) teklif etmesi, “200 dozlu demirsiz beton” iş kalemi için Bayındırlık ve İskan Bakanlığının 16.002 poz numaralı birim fiyatının (2010 B.F: 104,00 TL) üzerinde 105,00 TL teklif vermesi, 250 dozlu demirsiz beton” iş kalemi için Bayındırlık ve İskan Bakanlığının 16.003 poz numaralı birim fiyatının kar ve genel gider hariç tutarına, (110,13/1,25=88,10 TL) kendi belirlediği % 18 kar ve genel gider karşılığı eklemek suretiyle 103,96 TL (88,10 x 1,18) teklif etmesi ve teklif ettiği söz konusu birim fiyatları aşağıdaki örnek listede gösterildiği şekilde tablo halinde göstermesi durumunda; bu üç iş kalemi için analiz düzenlemesi zorunlu değildir.
Kamu kurum ve kuruluşlarının yayımlanmış birim fiyatları kullanılarak oluşturulan teklif birim fiyat listesi (Örnek)
Kamu kurum ve kuruluş birim fiyatları Teklif
Sıra Poz İş Birim fiyatı Kar ve Kar ve Teklif Teklif
No No kaleminin alınan genel gider genel gider edilen kar edilen
adı kurum/kuruluş dahil hariç ve genel birim
birim fiyat birim fiyat gider fiyat
(TL) (TL) (TL) (TL)
1 16.001 150 dozlu Bayındırlık ve
demirsiz İskan Bakanlığı
beton 97,86 97,86
2 16.002 200 dozlu Bayındırlık ve
demirsiz İskan Bakanlığı
beton 104,00 105,00
3 16.003 250 dozlu Bayındırlık ve
demirsiz İskan Bakanlığı
beton 110,13 88,10 15,86 103,96
… … … …
İş kalemleri/grupları için, kamu kurum ve kuruluşlarınca yayımlanmış birim fiyatlar esas alınarak teklif sunulmuş olmakla birlikte; yukarıda belirtildiği şekliyle liste halinde belirtilmemesi durumunda, söz konusu iş kalemleri/grupları için analiz sunulması zorunludur.
İlan veya davet tarihinde cari yıl birim fiyatın yayımlanmamış olması durumunda, istekli tarafından önceki yılın yayımlanmış birim fiyatları kullanılabilir.
45.1.6. Analizler ile yardımcı ve/veya alt analizlerde, Bayındırlık ve İskan Bakanlığı tarafından belirlenerek yayımlanmış rayiçleri kullanan ve söz konusu rayiçleri poz numaraları da belirterek liste halinde sunan isteklilerin, söz konusu rayiçlere ilişkin olarak (45.1.14) maddesinde belirtildiği şekilde, proforma fatura, teklif alma yazısı, maliyet/satış tutarı tespit tutanağı ve stok tespit tutanağı sunmalarına gerek bulunmamaktadır.
….45.1.9. İş kalemleri/gruplarına ait analizler ile yardımcı ve/veya alt analizlerde yer alan işçilik fiyatları için Bayındırlık ve İskan Bakanlığı tarafından belirlenen işçilik rayiçlerinin kullanılmaması durumunda, teklif edilen işçilik fiyatları ihale tarihinde yürürlükte olan saatlik asgari ücretin altında olamaz.
…45.1.13. Teklifi aşırı düşük bulunan isteklilerin, tekliflerinde önemli olduğu tespit edilen bileşenler ile ilgili olarak Kanunun 38 inci maddesi uyarınca yapacakları açıklamada; sorgulamaya konu iş kalemlerine/gruplarına ilişkin analizler ile bu analizlere dayanak teşkil eden bilgi ve belgeleri sunmaları gerekmektedir.
İsteklinin analizlerine dayanak teşkil eden bilgi ve belgeler;
a. Tedarikçi veya üreticilerden alınan proforma faturalar,
b. Fiyat teklifleri,
c. Çimento ve demir ürünleri için üreticinin ilan edilmiş fiyat tarifeleri
ç. Kamu kurum ve kuruluşları tarafından sunulan mal ve hizmetlere ilişkin ilan edilmiş fiyat tarifeleri veya bunlardan alınmış fiyat teklifleri,
d. Kamu kurum ve kuruluşları tarafından ilgili mala ilişkin ilan edilen asgari fiyatlar,
e. Ürettiği, aldığı veya sattığı mallara ilişkin maliyet/satış tutarı tespit tutanakları,
f. Stoğunda bulunan mallara ilişkin stok tespit tutanakları,
g. İdarece istenmesi durumunda yardımcı analizler v.b. dir.
İstekliler tekliflerine ilişkin olarak yukarıda sayılan belgelerden kendileri için uygun olanları (45.1.13.1 - 45.1.13.8) maddelerine göre yapacakları açıklamalar kapsamında sunacaklardır.
Yukarıda sayılan belge ve bilgilerden hiçbiri ile açıklama yapılmasının fiilen mümkün olmadığının anlaşıldığı durumlarda istekli tarafından gerekçesi belirtilmek suretiyle ilgili mevzuatına göre son 12 ay içinde düzenlenen açıklamaya elverişli diğer belge ve bilgiler kullanılarak da açıklama yapılabilir. (Örnek: Yurt dışından ithal edilen mallara ilişkin olarak gümrük giriş beyannamesi kullanılarak açıklama yapılabilir.)
45.1.13.1. Tedarikçi veya imalatçılardan alınan ve birim fiyatları gösteren proforma fatura sunularak açıklama yapılması durumunda proforma faturadaki birim satış tutarı;
a) Maliyete dayalı açıklama yapıldığında, maliyet/satış tutarı tespit tutanağında yer alan (Ek-O.5) ağırlıklı ortalama birim maliyetin,
b) Satışlar üzerinden açıklama yapıldığında, maliyet/satış tutarı tespit tutanağında yer alan (Ek-O.5) ağırlıklı ortalama birim satış tutarının % 80’inin,
altında olamaz.
Maliyete dayalı açıklama yapıldığında, mükellefle tam tasdik sözleşmesi yapan veya beyannamelerini imzalamaya yetkili olan meslek mensubu tarafından proforma fatura üzerine; “Birim satış tutarının, mükellefin yasal defter ve belgelerine göre çıkartılan ve tarafımdan onaylanan maliyet/satış tutarı tespit tutanağındaki ağırlıklı ortalama birim maliyet tutarının altında olmadığını beyan ederim.” ibaresinin yazılarak imzalanması ve iletişim bilgileri de belirtilmek suretiyle kaşelenmesi/mühürlenmesi gerekmektedir.
Satışlar üzerinden açıklama yapıldığında, mükellefle tam tasdik sözleşmesi yapan veya beyannamelerini imzalamaya yetkili olan meslek mensubu tarafından proforma fatura üzerine; “Birim satış tutarının, mükellefin yasal defter ve belgelerine göre çıkartılan ve tarafımdan onaylanan maliyet/satış tutarı tespit tutanağındaki ağırlıklı ortalama birim satış tutarının % 80’inin altında olmadığını beyan eder nbim.” ibaresinin yazılarak imzalanması ve iletişim bilgileri de belirtilmek suretiyle kaşelenmesi/mühürlenmesi gerekmektedir.
Kaşeleme işlemi bu Tebliğin 8.4 maddesinde belirtilen özel kaşe kullanılmak suretiyle yapılabileceği gibi, bu kaşe dışında meslek mensubuna ilişkin bilgileri içeren kaşe kullanılmak suretiyle de yapılabilir.
…45.1.13.10. Proforma fatura ve fiyat tekliflerinin, proforma fatura veya fiyat teklifine konu alanda faaliyet gösterenlerden alınması gerekmekte olup bu belgelerin ihale tarihinden önce düzenlenmiş olması zorunlu değildir.
45.1.13.11. Maliyet/satış tutarı tespit tutanakları ve stok tespit tutanaklarının; 3568 sayılı Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik ve Yeminli Mali Müşavirlik Kanununa göre çalışan meslek mensuplarından, mükellefle tam tasdik sözleşmesi yapan veya beyannamelerini imzalamaya yetkili olanlar tarafından düzenlenmesi, bütün belge ve tutanakların her sayfasının taraflar tarafından imzalanarak kaşelenmesi gerekmektedir.
(45.1.13.1) maddesine göre düzenlenen tutanak meslek mensubu ve proforma fatura veren tedarikçi veya imalatçı tarafından, (45.1.13.2) maddesine göre düzenlenen tutanak meslek mensubu ile istekliye fiyat teklifini veren kişi tarafından imzalanarak kaşelenecek ancak bu tutanaklar proforma fatura veya fiyat teklifi ekinde idareye verilmeyecek ve düzenleyen meslek mensubu tarafından muhafaza edilecektir.
(45.1.13.6) maddesine ve (45.1.13.7) maddesine göre düzenlenen tutanaklar ise meslek mensubu ile ihaleye katılan istekli tarafından imzalanarak kaşelenecek ve açıklama ekinde idareye sunulacaktır.
Meslek mensubu proforma fatura veya fiyat teklifi üzerindeki beyanı ile O-5, O-6, O-7 ve O-8 nolu tutanaklardaki beyanlarının, mükellefin yasal defter ve belgelerine uygunluğundan sorumludur.
Gerekli görülmesi durumunda ihaleyi yapan idare, proforma fatura ve fiyat tekliflerine ilişkin maliyet/satış tutarı tespit tutanaklarını, incelemek üzere muhafaza eden meslek mensubundan isteyebilir.
İhale komisyonunun, gerek meslek mensubundan istenen tutanaklar gerekse istekliler tarafından açıklama kapsamında ihale komisyonuna sunulan tutanaklar üzerinde yaptığı inceleme sonucunda sunulan proforma fatura / fiyat teklifi ile bu belgeler arasında uyumsuzluk olduğunu tespit etmesi durumunda teklif reddedilerek uyumsuzluğun niteliğine göre söz konusu belgeler mükellef ve/veya isteklinin bağlı olduğu vergi dairesine gönderilir ve gerekli olması halinde Cumhuriyet Savcılığına bildirim yapılır.
İhale komisyonunca yapılan inceleme sonucunda, yukarıda belirtildiği şekilde bir uyumsuzluk olduğu tespit edilmemekle birlikte, belgelerde yer alan bilgilerin ticari hayatın olağan durumuna ve ekonomik verilerle ilgili genel bilgilerle uyumlu olmadığının değerlendirilmesi durumunda isteklinin teklifi reddedilmeyecek ancak proforma fatura ve fiyat teklifleri ile maliyet/satış tutarı tespit tutanakları ve stok tespit tutanağı mükellef ve/veya isteklinin bağlı olduğu vergi dairesine gönderilecektir.” açıklaması yer almaktadır.
İhale üzerinde bırakılan istekli olan Serhat Arduçoğlu’nun aşırı düşük teklif açıklaması incelendiğinde; 15.001/1A, 18.071, 18.466/1, 19.053, 21.011, 23.014, 23.015, 23.244/A1, 25.048/1A, 26.202/c, 26.302/C ve 27.511 nolu iş kalemleri için Bayındırlık ve İskan Bakanlığı’nın kar ve genel gider içermeyen 2010 yılı birim fiyatlarının üzerine kendi belirlediği kar ve genel gideri ilave ederek oluşturduğu birim fiyatları kullandığı ve söz konusu iş kalemlerine ilişkin olarak teklif açıklaması kapsamında “kamu kurum ve kuruluşlarının yayımlanmış birim fiyatları kullanılarak oluşturulan teklif birim fiyat listesi”ni sunduğu, dolayısıyla anılan iş kalemlerine ilişkin öngörülen birim fiyatların Kamu İhale Genel Tebliğinin 45.1.5 inci maddesine uygun olarak tevsik edildiği görülmüştür.
Diğer taraftan; 16.059/1A poz nolu “Basınç dayanım sınıfı C30/37 (BS 30) olan hazır beton dökülmesi (beton nakli dahil)” işinin 2010 yılı Bayındırlık birim fiyatının 120,99 TL, kar ve genel gider hariç tutarının 96,79 TL olmasına karşın, anılan istekli tarafından 74,48 TL öngörüldüğü, bu nedenle bahse konu iş kalemi için analiz düzenlenmesinin zorunlu olduğu anlaşılmıştır.
İhale üzerinde bırakılan istekli tarafından 16.059/1A poz nolu iş kalemine ilişkin sunulan analiz incelendiğinde, söz konusu pozun bileşenleri olan “C 30/37 beton harcı, su, betoncu ustası, düz işçi, vibratör” miktarının Bayındırlık ve İskan Bakanlığı tarafından yapım şartları belirlenen 16.059/1A pozunda öngörülen miktarlarla aynı olduğu tespit edilmiştir. Bu çerçevede, başvuru sahibinin “analizler içerisindeki girdi miktarlarının düşürüldüğü”ne yönelik iddiası yerinde görülmemiştir.
Bununla birlikte, anılan isteklinin düz işçi saatlik ücreti için 3,41 TL fiyat öngördüğü belirlenmiştir. 31.12.2010 tarihli ve 27802 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Asgari Ücret Tespit Komisyonu kararına göre 01.01.2011-30.06.2011 tarihleri arasında bir günlük normal çalışma karşılığı asgari ücretin 26,55 TL olarak tespit edildiği, dolayısıyla ihale tarihinde (07.02.2011) ödenmesi gereken saatlik ücretin (26,55 TL/ 7,5 saat olmak üzere) 3,54 TL olduğu dikkate alındığında, ihale üzerinde bırakılan isteklinin düz işçi ücretlerini ihale tarihinde yürürlükte olan saatlik asgari ücretin altında belirlediği anlaşılmıştır.
Bu itibarla, ihale üzerinde bırakılan isteklinin aşırı düşük teklif açıklamalarını Kamu İhale Genel Tebliğinin yukarıda anılan 45.1.9 uncu maddesine uygun olarak tevsik etmediği anlaşıldığından, teklifinin değerlendirme dışı bırakılması gerektiği sonucuna ulaşılmıştır.
Sonuç olarak, yukarıda mevzuata aykırılıkları belirtilen işlemlerin düzeltici işlemle giderilebilecek nitelikte işlemler olduğu tespit edildiğinden, ihale üzerinde bırakılan istekli olan Serhat Arduçoğlu’nun teklifinin değerlendirme dışı bırakılması ve bu aşamadan sonraki işlemlerin mevzuata uygun olarak yeniden gerçekleştirilmesi gerekmektedir.
Açıklanan nedenlerle, 4734 sayılı Kanunun 65 inci maddesi uyarınca bu kararın tebliğ edildiği veya tebliğ edilmiş sayıldığı tarihi izleyen 60 gün içerisinde Ankara İdare Mahkemelerinde dava yolu açık olmak üzere;
Anılan Kanunun 54 üncü maddesinin onuncu fıkrasının (b) bendi gereğince düzeltici işlem belirlenmesine,
Oyçokluğu ile karar verildi.
KARŞI OY
İncelemeye konu ihalede;
Başvuru sahibi tarafından, ihale üzerinde bırakılan isteklinin yapmış olduğu aşırı düşük teklif açıklamasının mevzuata uygun olmadığı iddiasına ilişkin olarak yapılan incelemeye ilişkin Kurul Kararında belirtilen;
“İhale üzerinde bırakılan istekli olan Serhat Arduçoğlu’nun aşırı düşük teklif açıklaması incelendiğinde; 15.001/1A, 18.071, 18.466/1, 19.053, 21.011, 23.014, 23.015, 23.244/A1, 25.048/1A, 26.202/c, 26.302/C ve 27.511 nolu iş kalemleri için Bayındırlık ve İskan Bakanlığı’nın kar ve genel gider içermeyen 2010 yılı birim fiyatlarının üzerine kendi belirlediği kar ve genel gideri ilave ederek oluşturduğu birim fiyatları kullandığı ve söz konusu iş kalemlerine ilişkin olarak teklif açıklaması kapsamında “kamu kurum ve kuruluşlarının yayımlanmış birim fiyatları kullanılarak oluşturulan teklif birim fiyat listesi”ni sunduğu, dolayısıyla anılan iş kalemlerine ilişkin öngörülen birim fiyatların Kamu İhale Genel Tebliğinin 45.1.5 inci maddesine uygun olarak tevsik edildiği görülmüştür.
Diğer taraftan; 16.059/1A poz nolu “Basınç dayanım sınıfı C30/37 (BS 30) olan hazır beton dökülmesi (beton nakli dahil)” işinin 2010 yılı Bayındırlık birim fiyatının 120,99 TL, kar ve genel gider hariç tutarının 96,79 TL olmasına karşın, anılan istekli tarafından 74,48 TL öngörüldüğü, bu nedenle bahse konu iş kalemi için analiz düzenlenmesinin zorunlu olduğu anlaşılmıştır.
İhale üzerinde bırakılan istekli tarafından 16.059/1A poz nolu iş kalemine ilişkin sunulan analiz incelendiğinde, söz konusu pozun bileşenleri olan “C 30/37 beton harcı, su, betoncu ustası, düz işçi, vibratör” miktarının Bayındırlık ve İskan Bakanlığı tarafından yapım şartları belirlenen 16.059/1A pozunda öngörülen miktarlarla aynı olduğu tespit edilmiştir. Bu çerçevede, başvuru sahibinin “analizler içerisindeki girdi miktarlarının düşürüldüğü”ne yönelik iddiası yerinde görülmemiştir.
Bununla birlikte, anılan isteklinin düz işçi saatlik ücreti için 3,41 TL fiyat öngördüğü belirlenmiştir. 31.12.2010 tarihli ve 27802 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Asgari Ücret Tespit Komisyonu kararına göre 01.01.2011-30.06.2011 tarihleri arasında bir günlük normal çalışma karşılığı asgari ücretin 26,55 TL olarak tespit edildiği, dolayısıyla ihale tarihinde (07.02.2011) ödenmesi gereken saatlik ücretin (26,55 TL/ 7,5 saat olmak üzere) 3,54 TL olduğu dikkate alındığında, ihale üzerinde bırakılan isteklinin düz işçi ücretlerini ihale tarihinde yürürlükte olan saatlik asgari ücretin altında belirlediği anlaşılmıştır.” gerekçeleri ile Serhat Arduçoğlu’nun aşırı düşük teklif açıklaması uygun görülmemiştir.
İhale üzerinde bırakılan Serhat Arduçoğlu tarafından yapılan aşırı düşük teklif açıklaması incelendiğinde;
Kamu İhale Genel Tebliğinin 45.1.5. maddesinde; “İsteklilerin iş kalemleri/iş grupları için kamu kurum ve kuruluşlarınca yayımlanmış cari yıl birim fiyatları veya bu fiyatlardan daha yüksek fiyatları teklif etmeleri ve söz konusu iş kalemleri/grupları için; hangi kamu kurum ve kuruluşunun birim fiyatını kullandıklarını, birim fiyat poz numarasını da yazmak suretiyle liste halinde belirterek açıklamaları kapsamında sunmaları durumunda analiz düzenlemeleri zorunlu değildir. Bu kapsamda; isteklilerin, kamu kurum ve kuruluşlarınca yayımlanmış “kar ve genel gider içermeyen birim fiyatların” üzerine, kendi belirledikleri “kar ve genel gideri” ilave ederek birim fiyatlarını oluşturmaları durumunda da; hangi kamu kurum ve kuruluşunun “kar ve genel gider hariç birim fiyatını” kullandıklarını ve kendi belirledikleri “kar ve genel gider” tutarını yazmak suretiyle liste halinde belirterek açıklamaları kapsamında sunmaları halinde de, söz konusu iş kalemleri/iş grupları için analiz düzenlemeleri zorunlu değildir. Bu kapsamda isteklilerin analiz düzenlemeleri zorunlu olmayan söz konusu iş kalemleri/grupları için (45.1.14) maddesinde belirtildiği şekilde, proforma fatura, teklif alma yazısı, maliyet/satış tutarı tespit tutanağı (Ek: O-5, O-6, O-7) ve stok tespit tutanağı (Ek: O-8) sunmalarına da gerek bulunmamaktadır.
Örneğin; isteklinin, “150 dozlu demirsiz beton” iş kalemi için Bayındırlık ve İskan Bakanlığının 16.001 poz numaralı birim fiyatını (2010 B.F: 97,86 TL) teklif etmesi, “200 dozlu demirsiz beton” iş kalemi için Bayındırlık ve İskan Bakanlığının 16.002 poz numaralı birim fiyatının (2010 B.F: 104,00 TL) üzerinde 105,00 TL teklif vermesi, 250 dozlu demirsiz beton” iş kalemi için Bayındırlık ve İskan Bakanlığının 16.003 poz numaralı birim fiyatının kar ve genel gider hariç tutarına, (110,13/1,25=88,10 TL) kendi belirlediği % 18 kar ve genel gider karşılığı eklemek suretiyle 103,96 TL (88,10 x 1,18) teklif etmesi ve teklif ettiği söz konusu birim fiyatları aşağıdaki örnek listede gösterildiği şekilde tablo halinde göstermesi durumunda; bu üç iş kalemi için analiz düzenlemesi zorunlu değildir.
Kamu kurum ve kuruluşlarının yayımlanmış birim fiyatları kullanılarak oluşturulan teklif birim fiyat listesi (Örnek)
Kamu kurum ve kuruluş birim fiyatları Teklif
Sıra Poz İş Birim fiyatı Kar ve Kar ve Teklif Teklif
No No kaleminin alınan genel gider genel gider edilen kar edilen
adı kurum/kuruluş dahil hariç ve genel birim
birim fiyat birim fiyat gider fiyat
(TL) (TL) (TL) (TL)
1 16.001 150 dozlu Bayındırlık ve
demirsiz İskan Bakanlığı
beton 97,86 97,86
2 16.002 200 dozlu Bayındırlık ve
demirsiz İskan Bakanlığı
beton 104,00 105,00
3 16.003 250 dozlu Bayındırlık ve
demirsiz İskan Bakanlığı
beton 110,13 88,10 15,86 103,96
… … … …
İş kalemleri/grupları için, kamu kurum ve kuruluşlarınca yayımlanmış birim fiyatlar esas alınarak teklif sunulmuş olmakla birlikte; yukarıda belirtildiği şekliyle liste halinde belirtilmemesi durumunda, söz konusu iş kalemleri/grupları için analiz sunulması zorunludur.
İlan veya davet tarihinde cari yıl birim fiyatın yayımlanmamış olması durumunda, istekli tarafından önceki yılın yayımlanmış birim fiyatları kullanılabilir.”,
45.1.9. maddesinde; “İş kalemleri/gruplarına ait analizler ile yardımcı ve/veya alt analizlerde yer alan işçilik fiyatları için Bayındırlık ve İskan Bakanlığı tarafından belirlenen işçilik rayiçlerinin kullanılmaması durumunda, teklif edilen işçilik fiyatları ihale tarihinde yürürlükte olan saatlik asgari ücretin altında olamaz.”,
Açıklamasına yer verilmiştir.
İncelemeye konu ihaleye ilişkin olarak, idarece yaklaşık maliyetin kamu kurum ve kuruluşlarının 2010 yılı birim fiyatları esas alınarak hesaplandığı ve ihalenin 07.02.2011 tarihinde yapıldığı anlaşılmıştır.
Ancak, ihale tarihi olan 07.02.2011 tarihi itibariyle kamu kurum ve kurulularına ilişkin 2011 yılı birim fiyatları yayımlanmamış olabileceğinden, isteklilerce yapılacak aşırı düşük teklif açıklamaların da 2010 yılı birim fiyatları kabul edilecektir.
Ancak anılan Kurul Kararının ihale üzerinde bırakılan Serhat Arduçoğlu’nun aşırı düşük teklif açıklamasının uygun görülmeme gerekçesi olan; “anılan isteklinin düz işçi saatlik ücreti için 3,41 TL fiyat öngördüğü belirlenmiştir. 31.12.2010 tarihli ve 27802 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Asgari Ücret Tespit Komisyonu kararına göre 01.01.2011-30.06.2011 tarihleri arasında bir günlük normal çalışma karşılığı asgari ücretin 26,55 TL olarak tespit edildiği, dolayısıyla ihale tarihinde (07.02.2011) ödenmesi gereken saatlik ücretin (26,55 TL/ 7,5 saat olmak üzere) 3,54 TL olduğu dikkate alındığında, ihale üzerinde bırakılan isteklinin düz işçi ücretlerini ihale tarihinde yürürlükte olan saatlik asgari ücretin altında belirlediği anlaşılmıştır.” değerlendirmesine ilişkin olarak ihale üzerinde bırakılan istekli tarafından 2010 yılı birim fiyatlarında kullanılan işçilik saat ücretleri kabul edilmekte iken, ihale üzerinde bırakılan istekli tarafından analizler üzerinden yapılan açıklamada 01.01.2011-30.06.2011 tarihleri arasında geçerli olan saatlik asgari ücretin altında teklif verildiği gerekçesiyle, anılan isteklinin teklifinin değerlendirme dışı bırakılmasına karar verilmiştir.
Ancak, anılan Kurul kararında yer alan bu husus tekliflerin değerlendirilmesinde ve aşırı düşük teklif açıklamasının kabulünde çelişkiye yol açmaktadır. İdarece yapılan yaklaşık maliyet hesaplamasında 2010 yılı birim fiyatları esas alınırken, her bir iş kalemini oluşturan birim fiyatların analizleri incelendiğinde, analiz girdileri içerisinde yer alan ve fiyatı oluşturan düz işçi saatlik ücretinin 2010 yılı rayiçlerinde yer alan bedel (3,41 TL/saat) olduğu görülecektir. Buna karşın istekliler tarafından yapılan açıklamalarda, iş kaleminin bir paket yani yayınlanmış birim fiyat şeklinde sunulduğunda, o paket içinde yer alan bileşenlerden birisinin de (malzeme, makine, işçilik, vb. gibi) saatlik işçilik ücreti olduğu ve 2010 yılı Bayındırlık ve İskân Bakanlığının yayımlamış olduğu rayiçlerin esas alındığının görüleceği, ancak iş kalemine ilişkin analiz sunması nedeniyle ve analizin bileşenlerini oluşturan alt analizde de işçilik gideri olarak daha önce paket halinde kullandığı Bayındırlık Bakanlığı 2010 yılı birim fiyatlarına belirlenmesine esas işçilik ücretini kullanamamasının hukuka uyarlığı bulunmadığı gibi sözleşmenin uygulanması aşamasında da sorun yaratacaktır.
Bir başka anlatımla, istekliler tarafından teklif bedelini oluşturan birtakım imalatlara ilişkin yapılan aşırı düşük açıklamalarında, teklif fiyatlarını kamu kurum ve kuruluşlarınca yayımlamış birim fiyatların kârlı ve/veya kârsız tutarını veya bu kârsız tutara isteklinin belirlediği miktarda kâr ekleyerek oluşturduğu fiyatların geçerli kabul edilmesine rağmen, aynı fiyatlara ilişkin aşırı düşük teklif açıklamasında, istekli tarafından fiyatların alt analizlerde açık olarak gösterilmesi durumunda kabul edilmemesinde hukuka uyarlık bulunmamaktadır. Başka bir ifadeyle; 2010 Yılı Birim Fiyatı içerisinde yer alan saatlik işçilik rayici olan 3,41 TL/saat kabul edilir iken, bu teklif fiyatlara ilişkin olarak, istekliler tarafından oluşturulan alt analizlerdeki işçilik fiyatının 3,54 TL/saat ten aşağı olamaz demenin, hukuka uyarlılığı bulunmamaktadır. Böyle bir uygulamanın varlığı halinde, bir ihalede iki farklı fiyatta iki farklı işçilik ücreti olacağından, sözleşmenin uygulaması sırasındaki yeni fiyat uygulamalarında, yüklenici ile idare arasında sorunların çıkacağı aşikardır.
Kaldı ki, anılan Tebliğin 45.1.9 maddesinde; iş kalemlerine ait analizler ile yardımcı ve/veya alt analizlerde yer alan işçilik fiyatları için Bayındırlık ve İskan Bakanlığı tarafından belirlenen işçilik rayiçlerinin kullanılmaması durumunda, teklif edilen işçilik fiyatları ihale tarihinde yürürlükte olan saatlik asgari ücretin altında olamaz açıklamasına yer verilmiş olup, ihale üzerinde bırakılan istekli tarafından, idarece açıklama istenilen iş kalemleri içinde yer alan tüm işçilik girdilerine (düz işçi, duvarcı ustası, soğuk demirci ustası, yağcı, formen gibi) ilişkin olarak, analiz ve alt analizlerde 3,41 TL teklif edildiği, söz konusu bedelin, Bayındırlık ve İskân Bakanlığı tarafından 2010 yılına ait düz işçi için belirlenen rayiç ücret olduğu ve 2010 yılı ikinci yarısı için yürürlükte bulunan saatlik asgari ücretin (3,38 TL) üzerinde olduğu anlaşılmıştır.
Anılan Tebliğ açıklamasından da anlaşılacağı üzere, istekliler tarafından aşırı düşük teklif açıklaması kapsamında, idarece açıklanması istenilen iş kalemine ilişkin olarak, kamu kurum ve kuruluşlarınca yayımlanmış birim fiyatların kullanılması durumunda (Kâr hariç veya Kâr ilave edilerek) analiz düzenlemelerinin zorunlu olmadığı, analiz düzenlenmesinin zorunlu olduğu hallerde de iş kalemini oluşturan bileşenlerin miktarlarında eksiltme yapmamak koşuluyla, kamu kurum ve kuruluşlarının birim fiyatlarından yararlanılabileceği, dolayısıyla iş kaleminin bileşenlerini oluşturan alt analizlerde, işçilik ücretleri olarak 2010 yılı birim fiyatlarında kullanılan işçilik ücretlerinin kullanılmasının yerinde olduğu, anılan Kurul kararının aksine gerek aşırı düşük teklif açıklamasının değerlendirilmesinde, gerek sözleşmenin uygulanmasında, gerek isteklilerce aşırı düşük teklif açıklamasında, gerekse de eşit muamele açısından uygulama birliğinin sağlanacağı değerlendirildiğinden, ihale üzerinde bırakılan isteklinin teklifinin yapmış olduğu aşırı düşük teklif açıklamasının mevzuata uygun olduğu sonucuna varılmıştır.
Açıklanan nedenlerle; inceleme konusu ihalede, ihale üzerinde bırakılan isteklinin teklifinin değerlendirme dışı bırakılmasına ilişkin olarak anılan kararda yer alan, “Serhat Arduçoğlu Kılıç tarafından yapılan aşırı düşük teklif açıklaması kapsamında sunulan analizlerde düz işçi saatlik ücretinin 3,41 TL/saat olarak yer aldığının anlaşılması ve bu ücretinde ihale tarihinde yürürlükte olan saatlik asgari ücretin altında olması” gerekçesinin anılan isteklinin aşırı düşük teklif aşamasında elenme gerekçesi olmaması, aksine söz konusu açıklamanın kabul edilmesi gerektiği yönündeki düşüncemle, “düzeltici işlem belirlenmesine” ilişkin karara katılmıyorum. (¤¤)
Full & Egal Universal Law Academy