Kamu İhale Kurumu - 06.06.2022 - Kamu İhale Kurumu Kararları

Mahkeme: Kamu İhale Kurumu

Karar Tarihi: 06.06.2022

Kamu İhale Kurumu - 06.06.2022

Karar Dilini Çevir:

(4734 S. K. m. 54, 65)

Toplantı No: 2011/038

Gündem No: 33

Karar Tarihi: 09.05.2011

Karar No: 2011-UY.I-1563

Şikayetçi: Alve İnşaat ve İnş. Malzemeleri Gıda San. ve Tic. Ltd. Şti., Çarşı Mahallesi Ürgenpaşa Caddesi No:2/ C Bozöyük / Bilecik

İhaleyi yapan idare: Eskişehir İl Özel İdaresi Destek Hizmetleri Daire Başkanlığı, Ankara Yolu 8. Km Eskişehir

Başvuru tarih ve sayısı: 18.04.2011 / 20141

Başvuruya konu ihale: 2011/19727 İhale Kayıt Numaralı "Eskişehir İli Odunpazarı İlçesi Murat Atılgan İlköğretim Okulu 21 Derslikli Bina Yapım İşi" İhalesi

Kurumca Yapılan İnceleme ve Değerlendirme: 03.05.2011 tarih ve B.07.6.KİK.0.06.00.00-101.04-.Y.(12.50).(G028)./2011-21E sayılı Esas İnceleme Raporunda;

Eskişehir İl Özel İdaresi Destek Hizmetleri Daire Başkanlığı tarafından 08.03.2011 tarihinde açık ihale usulü ile yapılan “Eskişehir İli Odunpazarı İlçesi Murat Atılgan İlköğretim Okulu 21 Derslikli Bina Yapım İşi” ihalesine ilişkin olarak Alve İnşaat ve İnş. Malzemeleri Gıda San. ve Tic. Ltd. Şti.’nin 08.04.2011 tarihinde yaptığı şikayet başvurusunun, idarenin 12.04.2011 tarihli yazısı ile reddi üzerine, başvuru sahibinin 18.04.2011 tarih ve 20141 sayı ile Kurum kayıtlarına alınan 18.04.2011 tarihli dilekçe ile itirazen şikayet başvurusunda bulunduğu,

İdare tarafından gönderilen bilgi ve belgelerin incelenmesinden;

4734 sayılı Kanunun 54 üncü maddesinin onuncu fıkrasının (b) bendi gereğince düzeltici işlem belirlenmesine,

Karar verilmesinin uygun olacağı hususlarına yer verilmiştir.

Karar:

Esas İnceleme Raporu ve ekleri incelendi:

İtirazen şikayet dilekçesinde özetle; 08.03.2011 tarihinde yapılan söz konusu ihalede, işin yaklaşık maliyetinin 1.787.739,80 TL olarak açıklandığı, ihale komisyonunca yapılan değerlendirme sonucunda teklif tutarları idarece hesaplanan sınır değerin (1.284.260,00 TL) altında kalan; Raşit Canbaz ile Fahrettin Kılıç- Mehmet Eren İş Ortaklığı’ndan aşırı düşük teklif açıklaması istenildiği, aşırı düşük teklif açıklamasında bulanan isteklilerden Raşit Canbaz’ın teklif tutarının 1.221.000 TL, Fahrettin Kılıç-Mehmet Eren İş Ortaklığı teklif tutarının ise 1.269.500 TL olduğu, anılan iş kapsamında sıralı iş kalemlerinin kümülatif tutarının % 80’ini oluşturan 48 adet imalat kalemi miktarlarının düşürülmeksizin ve projesinde ön görülen yapı tekniğine göre yapılacağı dikkate alındığında; bu iş kalemlerinin aşırı düşük sınır değerin altında sunulan teklif tutarları ile yapılmasının mümkün olmadığı, dolayısı ile başvuru sahibinin ekli dilekçesinde bulunan aşırı düşük teklif açıklaması istenilen iş kalemlerine ve analiz girdilerine yönelik iddiaların, 4734 Sayılı Kamu İhale Kanununun 38 inci maddesi ve Kamu İhale Genel Tebliğinin 45 inci maddesi çerçevesinde değerlendirilmesi durumunda, şikayete konu edilen teklif fiyatlarının belgeye dayalı olarak açıklanamayacağı anlaşıldığından bu isteklilerin tekliflerinin değerlendirme dışı bırakılması gerektiği, iddialarına yer verilmiştir.

Başvuru sahibinin iddialarının değerlendirilmesi sonucunda aşağıdaki hususlar tespit edilmiştir:

İncelenen ihalede, 22 isteklinin ihaleye teklif sunduğu, idarece yapılan değerlendirme sonucunda, geçerli teklifler dikkate alınarak teklif tutarı sınır değerin altında kalan ve aşırı düşük teklif açıklaması istenilen isteklilerden; Raşit Canbaz ile Fahrettin Kılıç-Mehmet Eren İş Ortaklığının idarece ön görülen süre içerisinde aşırı düşük teklif açıklamasında bulunduğu ve anılan istekliler tarafından sunulan açıklamaların idarece yeterli görülerek ve ihalenin, Raşit Canbaz üzerinde bırakıldığı anlaşılmıştır.

4734 sayılı Kanunun “Aşırı düşük teklifler” başlıklı 38 inci maddesinde yer alan; “İhale komisyonu verilen teklifleri 37 nci maddeye göre değerlendirdikten sonra, diğer tekliflere veya idarenin tespit ettiği yaklaşık maliyete göre teklif fiyatı aşırı düşük olanları tespit eder. Bu teklifleri reddetmeden önce, belirlediği süre içinde teklif sahiplerinden teklifte önemli olduğunu tespit ettiği bileşenler ile ilgili ayrıntıları yazılı olarak ister.

İhale komisyonu;

a) İmalat sürecinin, verilen hizmetin ve yapım yönteminin ekonomik olması,

b) Seçilen teknik çözümler ve teklif sahibinin mal ve hizmetlerin temini veya yapım işinin yerine getirilmesinde kullanacağı avantajlı koşullar,

c) Teklif edilen mal, hizmet veya yapım işinin özgünlüğü,

Hususlarında belgelendirilmek suretiyle yapılan yazılı açıklamaları dikkate alarak, aşırı düşük teklifleri değerlendirir. Bu değerlendirme sonucunda, açıklamaları yeterli görülmeyen veya yazılı açıklamada bulunmayan isteklilerin teklifleri reddedilir.” hükmü gereğince, teklif tutarları, idarece hesaplanan aşırı düşük sınır değerin (1.284.260,39TL) altında kalan isteklilerden, 16.03.2011 tarihinde liste halinde belirlenen iş kalemi ve sıralı analiz girdilerine ilişkin olmak üzere 24.03.2011 tarihi saat 10:00’a kadar idareye verilmek üzere aşırı düşük teklif açıklaması istenildiği, teklif açıklamasında bulunan isteklilerin, idarece belirlenen süre içerisinde aşırı düşük teklif açıklamasında bulunduğu görülmüştür.

Kamu İhale Genel Tebliğinin 45.1.5 inci maddesinde; “İsteklilerin iş kalemleri/iş grupları için kamu kurum ve kuruluşlarınca yayımlanmış cari yıl birim fiyatları veya bu fiyatlardan daha yüksek fiyatları teklif etmeleri ve söz konusu iş kalemleri/grupları için; hangi kamu kurum ve kuruluşunun birim fiyatını kullandıklarını, birim fiyat poz numarasını da yazmak suretiyle liste halinde belirterek açıklamaları kapsamında sunmaları durumunda analiz düzenlemeleri zorunlu değildir. Bu kapsamda; isteklilerin, kamu kurum ve kuruluşlarınca yayımlanmış “kar ve genel gider içermeyen birim fiyatların” üzerine, kendi belirledikleri “kar ve genel gideri” ilave ederek birim fiyatlarını oluşturmaları durumunda da; hangi kamu kurum ve kuruluşunun “kar ve genel gider hariç birim fiyatını” kullandıklarını ve kendi belirledikleri “kar ve genel gider” tutarını yazmak suretiyle liste halinde belirterek açıklamaları kapsamında sunmaları halinde de, söz konusu iş kalemleri/iş grupları için analiz düzenlemeleri zorunlu değildir. Bu kapsamda isteklilerin analiz düzenlemeleri zorunlu olmayan söz konusu iş kalemleri/grupları için (45.1.14) maddesinde belirtildiği şekilde, proforma fatura, teklif alma yazısı, maliyet/satış tutarı tespit tutanağı (Ek: O-5, O-6, O-7) ve stok tespit tutanağı (Ek: O-8) sunmalarına da gerek bulunmamaktadır.” açıklamasına yer verilmiştir.

Bu durumda, isteklilerce analiz vermelerine gerek olmadığı, isteklilerce sunulacak listede yer alan iş kalemlerinin fiyatlarının, hangi kamu kurum ve kuruluşunun birim fiyatı olduğu ve kullanılan iş kalemlerinin birim fiyat poz numarası ile tutarının da yazılmak suretiyle belirtilmesinin yeterli olduğu, ancak isteklilerce, kamu kurum ve kuruluşlarınca belirlenerek yayımlanmış iş kalemlerine/gruplarına ilişkin birim fiyatlar teklif edilmekle birlikte, bunların tutarlarının, yayımlanmış birim fiyat tutarlarından farklı olması, maliyet bileşenlerinden veya tutarlarında farklılık olması durumunda, söz konusu iş kalemleri/grupları için analizlerin sunulmasının zorunlu olduğu hüküm altına alınmıştır.

Aynı Tebliğin 45.1.14 üncü maddesinde ise aşırı düşük teklif sorgulaması sonucunda, Tebliğin 45.1.3 - 45.1.13 üncü maddelerine uygun açıklamada bulunmayan, açıklamaları idarece tanımlanan yapım şartlarına uymayan veya teknik şartnameye aykırı hususlar içeren isteklilerin tekliflerinin, gerekçeleri belirtilmek suretiyle reddedileceği açıklamasına yer verilmiştir.

Teklif tutarları aşırı düşük sınır değerin altında kalan isteklilerden 16.03.2011 tarihinde sıralı iş kalemlerinin kümülatif tutarının % 80’ini oluşturan iş kalemlerinin ve bunların dayanağı olan sıralı analiz listesinde yer alan maliyet bileşenlerine ilişkin olarak aşırı düşük teklif açıklaması istenildiği,

Başvuru sahibince yaklaşık maliyetin % 80’lik kısmına giren sıralı iş kalemleri/grupları sayısının 48 olarak belirtilmesine mukabil, listede bu sayının 41 olduğu ve teklifi aşırı düşük bulunan isteklilerden bu kalemlere ilişkin aşırı düşük teklif açıklaması istenildiği görülmüştür.

1) Götürü bedel teklif alınan ihaleye ilişkin olarak, 24.03.2011 tarihinde idareye aşırı düşük teklif açıklamasında bulunan ve açıklaması idarece uygun görülerek ihale üzerinde bırakılan Raşit Canbaz tarafından idareye sunulan yazılı açıklama ve eki belgeler üzerinde yapılan inceleme sonucunda;

Toprak nakli iş kaleminin idarece hesaplanan miktarının 4.299,78 m³ olduğu, ihale üzerinde bırakılan istekli tarafından idareye sunulan fiyat cetvelinde ise bu iş kaleminin miktarının % 19 eksik olmak üzere 3.500,00 m³ olarak hesaplandığı, diğer kalan 40 iş kaleminin miktarlarının ise % 1 ile % 10 arasında olmak üzere bazı kalemlerde eksik, bazı kalemlerde ise fazla hesaplandığı görülmüştür.

Kamu İhale Genel Tebliğinin 45.1.2 nci maddesinde; “Sınır değerin altındaki teklif sahiplerinden yaklaşık maliyetin % 80’lik bölümünü oluşturan iş kalemleri/gruplarına ilişkin ayrıntılar yazılı olarak istenir. Bu çerçevede; istenen açıklamanın niteliği dikkate alınarak, isteklilere beş (5) iş gününden az olmamak üzere makul bir süre verilir.”,

45.1.2.1 inci maddesinde; “ İhale komisyonunca, (38.1) maddesi kapsamında idarece hazırlanan “sıralı iş kalemleri/grupları listesi” kullanılarak yaklaşık maliyetin % 80’lik kısmına giren iş kalemleri/grupları belirlenir.

Sıralı listeye göre, tutarlarının yaklaşık maliyete oranlarının kümülatif toplamı % 80 oranına kadar olan iş kalemleri/grupları ile kümülatif toplama eklendiğinde % 80 oranının aşılmasına neden olan iş kalemi/grubu, sorgulamaya tabi tutulacak olan iş kalemleri/grupları olarak belirlenecektir. Bunların dışında kalan iş kalemleri/grupları için sorgulama yapılmayacaktır.”,

45.1.2.2 nci maddesinde; “İhale komisyonu tarafından, açıklama istenilmesi gereken iş kalemleri/gruplarına ait idarece (38.1) maddesine göre oluşturulan “sıralı analiz girdileri listesi” kullanılarak tutarı kar ve genel gider hariç analiz toplamının % 3’üne eşit ve bu tutarın altında olan analiz girdileri tespit edilecektir.

Yaklaşık maliyeti oluşturan iş kalemi/grubu analizlerindeki analiz girdilerinden, tutarı kar ve genel gider hariç analiz toplamının %3’üne eşit ve altında olanlar için isteklilerden açıklama yapılması istenilmeyecektir.

Tutarı, kar ve genel gider hariç analiz toplamının % 3’üne eşit veya altında olması nedeniyle sorgulamaya tabi tutulmayacak analiz girdilerinin tutarlarının kümülatif toplamının kar ve genel gider hariç analiz toplamının %15’ini aşması durumunda; en küçük tutardan itibaren kümülatif toplamda % 15’lik tutarın aşılmasına neden olan analiz girdisi belirlenecek, tutarı bu girdinin tutarından daha az olan girdiler için açıklama istenilmeyecektir.

Aynı girdinin yaklaşık maliyeti oluşturan birden fazla iş kalemi/grubunun analizinde yer alması halinde bu girdinin oranı her analiz için ayrı ayrı değerlendirilerek analiz toplamının % 3’ünün altında kalıp kalmadığına göre işlem yapılır. Herhangi bir analizdeki oranı %3’ün üstünde olan analiz girdisi için açıklama istenilecektir.

Analizlerdeki işçilik girdisi, tutarları analiz toplamının % 3’üne eşit veya altında olsa dahi, açıklama istenilmeyecek girdiler arasında yer alamaz.” açıklaması yer almaktadır.

Anahtar teslimi götürü bedel teklif alınan bir ihalede, imalat miktarlarının ihale dokümanı içerisinde isteklilere verilememesi sebebiyle istekliler, tekliflerine esas metrajı, ihale dokümanı içerisinde verilen mahal listeleri, mimari proje ve ekleri üzerinde yapılan hesaplamalara dayandırdığı, bu itibarla istekliler tarafından hesaplanan miktarların idare tarafından hesaplanan miktarlarla birebir uyuşmamasının ve isteklilerin birbirlerinden farklı miktarlar önermesinin olağan olduğu, bazı imalat kalemlerine ilişkin fiyat ve miktarların idarece tespit edilen fiyat ve miktarlardan düşük olabileceği gibi bazı imalat kalemlerine ilişkin fiyat ve miktarların idarece tespit edilen fiyat ve miktarlardan fazla olabileceği, dolayısıyla anahtar teslimi götürü bedel teklif alınan işlerde, idarece tespit edilen imalat miktarlarıyla isteklilerce tespit edilen imalat miktarları arasındaki farkın işin yapımını etkileyecek ölçüde olmadığı sürece teklifin kabul edilebilir teklif olarak değerlendirilmesi gerektiği, anahtar teslimi götürü bedel teklif alınan ihalelerde, aşırı düşük teklif sorgulanmasında ve ihalenin sonuçlandırılmasında hesaplanan iş kalemi miktarları dikkate alınmakla beraber esas olanın işin ifasına imkan sağlayacak toplam teklif tutarı olması gerektiği, nitekim yukarıda aktarılan iş kalemi miktarı ve oranları dikkate alındığında ihale üzerinde bırakılan isteklinin hesapladığı bazı imalatların, idarece hesaplanan miktarlardan fazla olduğu gibi, bazı imalatların ise idarece hesaplanan miktardan düşük olduğu, uygulamada hakediş ödemelerinin idarece hesaplanan metraja dayalı olarak ve projede yer alan imalatların % ilerlemeleri esas alınarak yapılacağı dikkate alındığında, istekli tarafından hesaplanan miktarların makul miktarlar olarak kabul edilmesi gerektiği anlaşılmıştır.

Açıklama istenilen iş kalemlerinin birim fiyatları bakımından yapılan incelemede ise; isteklinin idareye sunduğu fiyatları belgeye dayalı olarak açıkladığı, bu kapsamda açıklama istenilen 41 iş kalemine ilişkin analizlerin sunulduğu, analizlerin birim fiyatının ise, yayımlanmış resmi birim fiyatlar ve farklı üretici/tedarikçilerden alınan toplam 14 adet proforma fatura ile 1 adet maliyet tutarı tespit tutanağında bulunan fiyatlara dayalı olarak hesaplandığı, fiyatların açıklanmasına dayanak teşkil eden belgelerin; Kamu İhale Genel Tebliğinin 45.1.13.1 inci maddesinde tanımlanan şartlara uygun düzenlendiği,

Ancak, ihale üzerinde bırakılan istekli tarafından idareye verilen teklif birim fiyat analizlerinde düz işçi saatlik ücretinin 3,41 TL esas alınarak birim fiyatların hesaplandığı, söz konusu ihalenin 08.03.2011 tarihinde yapıldığı, aynı tarihte idareye sunulan tekliflere yansıtılan işçilik giderinin yürürlükte olan asgari işçilik gideri üzerinden hesaplanması gerektiği,

01.08.2004 tarih ve 25540 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Asgari Ücret Yönetmeliğinin “İşverenin Sorumluluğu” başlıklı 12 inci maddesine göre işçilere Asgari Ücret Tespit Komisyonunca belirlenen ücretlerden düşük ücret ödenemeyeceğinin hüküm altına alındığı,

4857 sayılı İş Kanununun 39 uncu maddesi gereğince Asgari Ücret Tespit Komisyonunca belirlenen 2011 yılı asgari işçilik ücretlerinin 31 Aralık 2010 tarih ve 27802 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girdiği, Asgari Ücret Tespit Komisyonu kararına göre 2011 yılı ilk altı aylık asgari ücretin bir günlüğünün 26,55 TL olarak belirlendiği, bu durumda asgari ücretle çalıştırılan bir düz işçinin saatlik ücretinin 26,55 TL/7,5 saat = 3,54 TL/saat olduğu dikkate alındığında maliyet analizlerindeki saatlik işçilik ücretinin, asgari ücretin altında olduğu,

Yukarıda aktarılan mevzuat hükmü ve yapılan tespitler birlikte değerlendirildiğinde, ihale üzerinde bırakılan Raşit Canbaz’ın maliyet analizlerindeki saatlik işçilik ücretini asgari ücretin altında öngörmesinin mevzuata aykırı olduğu, bu itibarla anılan istekli tarafından yapılan açıklamanın mevzuata uygun olmadığı anlaşıldığından, teklifinin değerlendirme dışı bırakılması gerekmektedir.

2) Fahrettin Kılıç-Mehmet Eren İş Ortaklığı firması tarafından 24.03.02011 tarihinde idareye sunulan aşırı düşük teklif açıklamasında, idarece açıklama istenilen sıralı iş kalemleri ve analiz girdilerinin fiyatlarına dayanak gösterilen belgeler üzerinde yapılan inceleme sonucunda;

Aşırı düşük teklif açıklaması idarece uygun görülen istekli tarafından idareye sunulan fiyat cetvelinde yer alan miktarlar bakımından yapılan incelemede, idarece açıklama getirilmesi istenilen iş kalemlerinin miktarlarının, idarece hesaplanan miktarlardan % 1 ile % 11 arasında olmak üzere farklı hesaplandığı görülmüştür.

Anahtar teslimi götürü bedel teklif alınan bir ihalede, imalat miktarlarının ihale dokümanı içerisinde isteklilere verilememesi sebebiyle istekliler, tekliflerine esas metrajı, ihale dokümanı içerisinde verilen mahal listeleri, mimari proje ve ekleri üzerinde yapılan hesaplamalara dayandırdığı, bu itibarla istekliler tarafından hesaplanan miktarların idare tarafından hesaplanan miktarlarla birebir uyuşmamasının ve isteklilerin birbirlerinden farklı miktarlar önermesinin olağan olduğu, anahtar teslimi götürü bedel teklif alınan ihalelerde, aşırı düşük teklif sorgulanmasında ve ihalenin sonuçlandırılmasında hesaplanan iş kalemi miktarları dikkate alınmakla beraber esas olanın işin ifasına imkan sağlayacak toplam teklif tutarının olması gerektiği, nitekim yukarıda aktarılan iş kalemi miktarı/oranları dikkate alındığında anılan isteklinin hesapladığı bazı imalatların, idarece hesaplanan miktarlar ile aynı olduğu gibi, bazı imalatların ise idarece hesaplanan miktarlardan farklı olduğu, uygulamada hakediş ödemlerinin idarece hesaplanan metraja dayalı olarak ve projede yer alan imalatların % ilerlemeleri esas alınarak yapılacağı dikkate alındığında, istekli tarafından hesaplanan miktarların makul miktarlar olarak kabul edilmesi gerektiği anlaşılmıştır.

İş kalemlerinin birim fiyatları bakımından yapılan incelemede ise; isteklinin idareye sunduğu, fiyatları belgeye dayalı olarak açıkladığı, bu kapsamda açıklama istenilen 41 iş kalemine ilişkin analizin sunulduğu, analizin birim fiyatının ise, yayımlanmış resmi birim fiyatlar ve farklı üretici/tedarikçilerden alınan toplam 10 adet proforma fatura ve 2 adet maliyet tutarı tespit tutanağında bulunan fiyatlara dayalı olarak hesaplandığı, fiyatların açıklanmasına dayanak teşkil eden belgelerin; Kamu İhale Genel Tebliğinin 45.1.13.1 inci maddesinde tanımlanan şartlara uygun düzenlendiği,

Ancak; anılan istekli tarafından idareye verilen teklif birim fiyat analizlerinde düz işçi saatlik ücretinin 3,41 TL esas alınarak birim fiyatların hesaplandığı, halbuki işçilik giderinin ihale tarihi itibarı ile yürürlükte olan asgari işçilik gideri üzerinden hesaplanması gerektiği,

08.03.2011 tarihinde yapılan ihaleye sunulan teklif fiyata yansıtılan işçilik giderinin, 31 Aralık 2010 tarih ve 27802 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Asgari Ücret Tespit Komisyonu kararına göre 2011 yılı ilk altı aylık için belirlenen saatlik asgari işçilik ücreti olan 26,55 TL/7,5=3,54 TL/saat tutarı karşılamadığı,

Kamu İhale Genel Tebliğinin 45.1.2 nci maddesinin son bendinde teklifleri aşırı düşük bulunan isteklilerce açıklama getirilmesi istenilen iş kalemlerinde/analizlerde işçilik gideri, tutarları analiz toplamının % 3’üne eşit veya altında olsa dahi, açıklama istenilmesi gerektiği hususunda hüküm bulunduğu, söz konusu işte çalıştırılması öngörülen düz işçi ücretinin mevzuat gereğince tespit edilen asgari işçilik ücretini karşılamadığı, 4857 sayılı İş Kanunu ve Asgari Ücret Yönetmeliğinde; işveren tarafından çalıştırılacak işçilerin, çalışma usul ve esaslarının belirlendiği, çalıştırılacak işçilerin anılan mevzuat gereğince asgari işçilik ücretinin altında ücret ile çalıştırılmasının mümkün olmadığı anlaşıldığından anılan isteklinin aşırı düşük teklif açıklamasının yeterli olmadığına karar verilmesi gerektiği tespit edilmiş olup, isteklinin teklifinin bu gerekçe ile değerlendirme dışı bırakılması gerektiği anlaşılmıştır.

Sonuç olarak, yukarıda mevzuata aykırılıkları belirtilen işlemlerin düzeltici işlemle giderilebilecek nitelikte işlemler olduğu tespit edildiğinden, idarece aşırı düşük teklif sorgulaması yapılan Raşit Canbaz ve Fahrettin Kılıç-Mehmet Eren İş Ortaklığı tarafından yapılan açıklamanın mevzuata uygun olmadığı anlaşıldığından, anılan isteklilerin tekliflerinin değerlendirme dışı bırakılarak bu aşamadan sonraki işlemlerin mevzuata uygun olarak yeniden gerçekleştirilmesi gerekmektedir.

Açıklanan nedenlerle, 4734 sayılı Kanunun 65 inci maddesi uyarınca bu kararın tebliğ edildiği veya tebliğ edilmiş sayıldığı tarihi izleyen 60 gün içerisinde Ankara İdare Mahkemelerinde dava yolu açık olmak üzere;

Anılan Kanunun 54 üncü maddesinin onuncu fıkrasının (b) bendi gereğince düzeltici işlem belirlenmesine,

Oyçokluğu ile karar verildi.

KARŞI OY

Başvuru sahibi Alve İnşaat ve İnş. Malzemeleri Gıda San. ve Tic. Ltd. Şti.’nin itirazen şikayet dilekçesinde özetle; 08.03.2011 tarihinde yapılan söz konusu ihalede, işin yaklaşık maliyetinin 1.787.739,80 TL olarak açıklandığı, ihale komisyonunca yapılan değerlendirme sonucunda teklif tutarları idarece hesaplanan sınır değerin (1.284.260,00 TL) altında kalan; Raşit Canbaz ile Fahrettin Kılıç- Mehmet Eren İş Ortaklığından aşırı düşük teklif açıklaması istenildiği, aşırı düşük teklif açıklamasında bulanan isteklilerden Raşit Canbaz’ın teklif tutarının 1.221.000,00 TL, Fahrettin Kılıç- Mehmet Eren İş Ortaklığı teklif tutarının ise 1.269.500 TL olduğu, anılan iş kapsamında sıralı iş kalemlerinin kümülatif tutarının % 80’ini oluşturan 48 adet imalat kalemi miktarlarının, düşürülmeksizin ve projesinde ön görülen yapı tekniğine göre yapılacağı dikkate alındığında; bu iş kalemlerinin aşırı düşük sınır değerin altında sunulan teklif tutarları ile yapılmasının mümkün olmadığı, dolayısı ile başvuru sahibinin ekli dilekçesinde bulunan aşırı düşük teklif açıklaması istenilen iş kalemlerine ve analiz girdilerine yönelik iddiaların, 4734 Sayılı Kamu İhale Kanunun 38 inci maddesi ve Kamu İhale Genel Tebliğinin 45 inci maddesi çerçevesinde değerlendirilmesi durumunda, şikayete konu edilen teklif fiyatlarının belgeye dayalı olarak açıklanamayacağı anlaşıldığından bu isteklilerin tekliflerinin değerlendirme dışı bırakılması gerektiği, iddia edilmekte ve itirazen şikayet başvurusunun Kurumumuzca incelenerek gereğinin yapılmasını talep etmektedir.

Eskişehir İl Özel İdaresi Destek Hizmetleri Daire Başkanlığı tarafından “Eskişehir İli Odunpazarı İlçesi Murat Atılgan İlköğretim Okulu 21 Derslikli Bina Yapımı” işinin Açık İhale Usulü ile ihaleye çıkarıldığı, yaklaşık maliyetin piyasa rayiçleri ve yayımlanmış resmi birim fiyatlar [m1] esas alınarak toplam 1.787.739.80 TL olarak hesaplandığı, bahse konu ihalede 25 adet ihale dokümanı satın alındığı, 08.03.2011 tarihinde gerçekleştirilen ihaleye 22 istekli tarafından teklif verildiği, geçerli teklifler dikkate alınarak teklif tutarı sınır değerin altında kalan ve aşırı düşük teklif açıklaması istenilen isteklilerden; Raşit Canbaz ile Fahrettin Kılıç- Mehmet Eren İş Ortaklığının idarece ön görülen süre içerisinde aşırı düşük teklif açıklamasında bulunduğu ve anılan istekliler tarafından sunulan açıklamaların idarece yeterli görülerek ve ihalenin, Raşit Canbaz üzerine bırakıldığı anlaşılmıştır.

İncelemeye konu ihalede;

Başvuru sahibi tarafından, ihale üzerinde bırakılan isteklinin yapmış olduğu aşırı düşük teklif açıklamasının mevzuata uygun olmadığı iddiasına ilişkin olarak yapılan incelemeye ilişkin Kurul Kararında belirtilen;

“Ancak, ihale üzerinde bırakılan istekli tarafından idareye verilen teklif birim fiyat analizlerinde düz işçi saatlik ücretinin 3,41 TL esas alınarak birim fiyatların hesaplandığı, söz konusu ihalenin 08.03.2011 tarihinde yapıldığı, aynı tarihte idareye sunulan tekliflere yansıtılan işçilik giderinin yürürlükte olan asgari işçilik gideri üzerinden hesaplanması gerektiği,

Anahtar teslimi götürü bedel teklif alınan bir ihalede, imalat miktarlarının ihale dokümanı içerisinde isteklilere verilememesi sebebiyle istekliler, tekliflerine esas metrajı, ihale dokümanı içerisinde verilen mahal listeleri, mimari proje ve ekleri üzerinde yapılan hesaplamalara dayandırdığı, bu itibarla istekliler tarafından hesaplanan miktarların idare tarafından hesaplanan miktarlarla birebir uyuşmamasının ve isteklilerin birbirlerinden farklı miktarlar önermesinin olağan olduğu, anahtar teslimi götürü bedel teklif alınan ihalelerde, aşırı düşük teklif sorgulanmasında ve ihalenin sonuçlandırılmasında hesaplanan iş kalemi miktarları dikkate alınmakla beraber esas olanın işin ifasına imkan sağlayacak toplam teklif tutarının olması gerektiği, nitekim yukarıda aktarılan iş kalemi miktarı/oranları dikkate alındığında anılan isteklinin hesapladığı bazı imalatların, idarece hesaplanan miktarlar ile aynı olduğu gibi, bazı imalatların ise idarece hesaplanan miktarlardan farklı olduğu, uygulamada hakediş ödemlerinin idarece hesaplanan metraja dayalı olarak ve projede yer alan imalatların % ilerlemeleri esas alınarak yapılacağı dikkate alındığında, istekli tarafından hesaplanan miktarların makul miktarlar olarak kabul edilmesi gerektiği anlaşılmıştır.

Raşit Canbaz ve Fahrettin Kılıç-Mehmet Eren İş Ortaklığı tarafından yapılan aşırı düşük teklif açıklamaları incelendiğinde;

Kamu İhale Genel Tebliğinin 45.1.5. maddesinde; “İsteklilerin iş kalemleri/iş grupları için kamu kurum ve kuruluşlarınca yayımlanmış cari yıl birim fiyatları veya bu fiyatlardan daha yüksek fiyatları teklif etmeleri ve söz konusu iş kalemleri/grupları için; hangi kamu kurum ve kuruluşunun birim fiyatını kullandıklarını, birim fiyat poz numarasını da yazmak suretiyle liste halinde belirterek açıklamaları kapsamında sunmaları durumunda analiz düzenlemeleri zorunlu değildir. Bu kapsamda; isteklilerin, kamu kurum ve kuruluşlarınca yayımlanmış “kar ve genel gider içermeyen birim fiyatların” üzerine, kendi belirledikleri “kar ve genel gideri” ilave ederek birim fiyatlarını oluşturmaları durumunda da; hangi kamu kurum ve kuruluşunun “kar ve genel gider hariç birim fiyatını” kullandıklarını ve kendi belirledikleri “kar ve genel gider” tutarını yazmak suretiyle liste halinde belirterek açıklamaları kapsamında sunmaları halinde de, söz konusu iş kalemleri/iş grupları için analiz düzenlemeleri zorunlu değildir. Bu kapsamda isteklilerin analiz düzenlemeleri zorunlu olmayan söz konusu iş kalemleri/grupları için (45.1.14) maddesinde belirtildiği şekilde, proforma fatura, teklif alma yazısı, maliyet/satış tutarı tespit tutanağı (Ek: O-5, O-6, O-7) ve stok tespit tutanağı (Ek: O-8) sunmalarına da gerek bulunmamaktadır.

Örneğin; isteklinin, “150 dozlu demirsiz beton” iş kalemi için Bayındırlık ve İskan Bakanlığının 16.001 poz numaralı birim fiyatını (2010 B.F: 97,86 TL) teklif etmesi, “200 dozlu demirsiz beton” iş kalemi için Bayındırlık ve İskan Bakanlığının 16.002 poz numaralı birim fiyatının (2010 B.F: 104,00 TL) üzerinde 105,00 TL teklif vermesi, 250 dozlu demirsiz beton” iş kalemi için Bayındırlık ve İskan Bakanlığının 16.003 poz numaralı birim fiyatının kar ve genel gider hariç tutarına, (110,13/1,25=88,10 TL) kendi belirlediği % 18 kar ve genel gider karşılığı eklemek suretiyle 103,96 TL (88,10 x 1,18) teklif etmesi ve teklif ettiği söz konusu birim fiyatları aşağıdaki örnek listede gösterildiği şekilde tablo halinde göstermesi durumunda; bu üç iş kalemi için analiz düzenlemesi zorunlu değildir.

Kamu kurum ve kuruluşlarının yayımlanmış birim fiyatları kullanılarak oluşturulan teklif birim fiyat listesi (Örnek)

Kamu kurum ve kuruluş birim fiyatları Teklif

Sıra Poz İş Birim fiyatı Kar ve Kar ve Teklif Teklif

No No kaleminin alınan genel gider genel gider edilen kar edilen

adı kurum/kuruluş dahil hariç ve genel birim

birim fiyat birim fiyat gider fiyat

(TL) (TL) (TL) (TL)

1 16.001 150 dozlu Bayındırlık ve

demirsiz İskan Bakanlığı

beton 97,86 97,86

2 16.002 200 dozlu Bayındırlık ve

demirsiz İskan Bakanlığı

beton 104,00 105,00

3 16.003 250 dozlu Bayındırlık ve

demirsiz İskan Bakanlığı

beton 110,13 88,10 15,86 103,96

… … … …

İş kalemleri/grupları için, kamu kurum ve kuruluşlarınca yayımlanmış birim fiyatlar esas alınarak teklif sunulmuş olmakla birlikte; yukarıda belirtildiği şekliyle liste halinde belirtilmemesi durumunda, söz konusu iş kalemleri/grupları için analiz sunulması zorunludur.

İlan veya davet tarihinde cari yıl birim fiyatın yayımlanmamış olması durumunda, istekli tarafından önceki yılın yayımlanmış birim fiyatları kullanılabilir.”,

45.1.9. maddesinde; “İş kalemleri/gruplarına ait analizler ile yardımcı ve/veya alt analizlerde yer alan işçilik fiyatları için Bayındırlık ve İskan Bakanlığı tarafından belirlenen işçilik rayiçlerinin kullanılmaması durumunda, teklif edilen işçilik fiyatları ihale tarihinde yürürlükte olan saatlik asgari ücretin altında olamaz.”,

Açıklamasına yer verilmiştir.

İncelemeye konu ihaleye ilişkin olarak, idarece yaklaşık maliyetin kamu kurum ve kuruluşlarının 2010 yılı birim fiyatları esas alınarak hesaplandığı ve ihalenin 08.03.2011 tarihinde yapıldığı anlaşılmıştır.

İhale tarihi olan 08.03.2011 tarihi itibariyle kamu kurum ve kurulularına ilişkin 2011 yılı birim fiyatları henüz yayınlanmış olmakla birlikte, 2010 yılı birim fiyatlarında kullanılan işçilik saat ücretleri kabul edilmekte iken, Raşit Canbaz ve Fahrettin Kılıç-Mehmet Eren İş Ortaklığı tarafından analizler üzerinden yapılan açıklamada 01.01.2011-30.06.2011 tarihleri arasında geçerli olan saatlik asgari ücretin altında teklif verdikleri gerekçesiyle, anılan isteklilerin tekliflerinin değerlendirme dışı bırakılmasına karar verilmiştir.

Ancak, anılan Kurul kararında yer alan bu husus tekliflerin değerlendirilmesinde ve aşırı düşük teklif açıklamasının kabulünde çelişkiye yol açmaktadır. İdarece yapılan yaklaşık maliyet hesaplamasında 2010 yılı birim fiyatları esas alınırken, her bir iş kalemini oluşturan birim fiyatların analizleri incelendiğinde, analiz girdileri içerisinde yer alan ve fiyatı oluşturan düz işçi saatlik ücretinin 2010 yılı rayiçlerinde yer alan bedel (3,41 TL/saat) olduğu görülecektir. Buna karşın istekliler tarafından yapılan açıklamalarda, iş kaleminin bir paket yani yayınlanmış birim fiyat şeklinde sunulduğunda, o paket içinde yer alan bileşenlerden birisinin de (malzeme, makine, işçilik, vb. gibi) saatlik işçilik ücreti olduğu ve 2010 yılı Bayındırlık ve İskân Bakanlığının yayımlamış olduğu rayiçlerin esas alındığının görüleceği, ancak iş kalemine ilişkin analiz sunması nedeniyle ve analizin bileşenlerini oluşturan alt analizde de işçilik gideri olarak daha önce paket halinde kullandığı Bayındırlık Bakanlığı 2010 yılı birim fiyatlarına belirlenmesine esas işçilik ücretini kullanamamasının hukuka uyarlığı bulunmadığı gibi sözleşmenin uygulanması aşamasında da sorun yaratacaktır.

Bir başka anlatımla, istekliler tarafından teklif bedelini oluşturan birtakım imalatlara ilişkin yapılan aşırı düşük açıklamalarında, teklif fiyatlarını kamu kurum ve kuruluşlarınca yayımlamış birim fiyatların kârlı ve/veya kârsız tutarını veya bu kârsız tutara isteklinin belirlediği miktarda kâr ekleyerek oluşturduğu fiyatların geçerli kabul edilmesine rağmen, aynı fiyatlara ilişkin aşırı düşük teklif açıklamasında, istekli tarafından fiyatların alt analizlerde açık olarak gösterilmesi durumunda kabul edilmemesinde hukuka uyarlık bulunmamaktadır. Başka bir ifadeyle; 2010 Yılı Birim Fiyatı içerisinde yer alan saatlik işçilik rayici olan 3,41 TL/saat kabul edilir iken, bu teklif fiyatlara ilişkin olarak, istekliler tarafından oluşturulan alt analizlerdeki işçilik fiyatının 3,54 TL/saat ten aşağı olamaz demenin, hukuka uyarlılığı bulunmamaktadır. Böyle bir uygulamanın varlığı halinde, bir ihalede iki farklı fiyatta iki farklı işçilik ücreti olacağından, sözleşmenin uygulaması sırasındaki yeni fiyat uygulamalarında, yüklenici ile idare arasında sorunların çıkacağı aşikardır.

Kaldı ki, anılan Tebliğin 45.1.9 maddesinde; iş kalemlerine ait analizler ile yardımcı ve/veya alt analizlerde yer alan işçilik fiyatları için Bayındırlık ve İskan Bakanlığı tarafından belirlenen işçilik rayiçlerinin kullanılmaması durumunda, teklif edilen işçilik fiyatları ihale tarihinde yürürlükte olan saatlik asgari ücretin altında olamaz açıklamasına yer verilmiş olup, ihale üzerinde bırakılan istekli tarafından, idarece açıklama istenilen iş kalemleri içinde yer alan tüm işçilik girdilerine (düz işçi, duvarcı ustası, soğuk demirci ustası, yağcı, formen gibi) ilişkin olarak, analiz ve alt analizlerde 3,41 TL teklif edildiği, söz konusu bedelin, Bayındırlık ve İskân Bakanlığı tarafından 2010 yılına ait düz işçi için belirlenen rayiç ücret olduğu ve 2010 yılı ikinci yarısı için yürürlükte bulunan saatlik asgari ücretin (3,38 TL) üzerinde olduğu anlaşılmıştır.

Anılan Tebliğ açıklamasından da anlaşılacağı üzere, istekliler tarafından aşırı düşük teklif açıklaması kapsamında, idarece açıklanması istenilen iş kalemine ilişkin olarak, kamu kurum ve kuruluşlarınca yayımlanmış birim fiyatların kullanılması durumunda (Kâr hariç veya Kâr ilave edilerek) analiz düzenlemelerinin zorunlu olmadığı, analiz düzenlenmesinin zorunlu olduğu hallerde de iş kalemini oluşturan bileşenlerin miktarlarında eksiltme yapmamak koşuluyla, kamu kurum ve kuruluşlarının birim fiyatlarından yararlanılabileceği, dolayısıyla iş kaleminin bileşenlerini oluşturan alt analizlerde, işçilik ücretleri olarak 2010 yılı birim fiyatlarında kullanılan işçilik ücretlerinin kullanılmasının yerinde olduğu, anılan Kurul kararının aksine gerek aşırı düşük teklif açıklamasının değerlendirilmesinde, gerek sözleşmenin uygulanmasında, gerek isteklilerce aşırı düşük teklif açıklamasında, gerekse de eşit muamele açısından uygulama birliğinin sağlanacağı değerlendirildiğinden, Raşit Canbaz ve Fahrettin Kılıç-Mehmet Eren İş Ortaklığı tekliflerinin yapmış olduğu aşırı düşük teklif açıklamaların mevzuata uygun olduğu sonucuna varılmıştır.

Açıklanan nedenlerle; “itirazen şikayet başvurusunun reddine” karar verilmesi gerektiği yönündeki görüşümle Kurul çoğunluğunca alınan karara katılmıyorum. (¤¤)

Full & Egal Universal Law Academy