(4734 S. K. m. 54, 65)
Toplantı No: 2011/048
Gündem No: 71
Karar Tarihi: 20.06.2011
Karar No: 2011-UY.I-2088
Şikayetçi: MEKSAN İNŞAAT TİC. İMALAT SAN. LTD. ŞTİ. - HAYSEL İNŞAAT MAK. SAN. VE TİC. LTD. ŞTİ. (2010/3539 NOLU ŞİKAYET DOSYASINA İLİŞKİN 06.06.2011 TARİH VE 2011/M.K.-119 SAYILI KURUL KARARI), BÜKLÜM SOKAK, NO:5/5-8, KAVAKLIDERE ANKARA
İhaleyi yapan idare: DSİ 2. BÖLGE MÜDÜRLÜĞÜ, KAZIMDİRİK MAHALLESİ, SANAYİ CADDESİ, NO:39, 35100 BORNOVA/İZMİR
Başvuru tarih ve sayısı: 06.06.2011 / 119
Başvuruya konu ihale: 2010/66632 İhale Kayıt Numaralı "ÖDEMİŞ AKTAŞ PROJESİ AKTAŞ BARAJI İNŞAATI" İhalesi
Kurumca Yapılan İnceleme ve Değerlendirme: 15.06.2011tarih ve B.07.6.KİK.0.06.00.00-101.04-.Y.(19.11).(G028)./2011-38Esayılı Esas İnceleme Raporunda;
DSİ 2. Bölge Müdürlüğü tarafından 25.06.2010 tarihinde belli istekliler arasında ihale usulü ile yapılan “Ödemiş Aktaş Projesi Aktaş Barajı İnşaatı” ihalesine ilişkin olarak Meksan İnşaat Tic. İmalat San. Ltd. Şti. ve Haysel İnşaat Mak. San. ve Tic. Ltd. Şti. İş Ortaklığının 27.10.2010 tarihinde yaptığı şikayet başvurusunun, idarenin 04.11.2010 tarihli yazısı ile reddi üzerine, başvuru sahibinin 06.06.2011tarih ve 119sayı ile Kurum kayıtlarına alınan 12.11.2010tarihli dilekçe ile itirazen şikayet başvurusunda bulunduğu,
İdare tarafından gönderilen bilgi ve belgelerin incelenmesinden;
4734 sayılı Kanunun 54 üncü maddesinin onuncu fıkrasının (b) bendi gereğince düzeltici işlem belirlenmesine,
Karar verilmesinin uygun olacağı hususlarına yer verilmiştir.
Karar:
Esas İnceleme Raporu ve ekleri incelendi:
İtirazen şikayet dilekçesinde özetle; kesinleşen ihale kararında, ekonomik açıdan avantajlı birinci teklif tutarının 34.002.810,80 TL, ikinci avantajlı teklif tutarının ise, 36.479.906,75 TL olduğu, yaklaşık maliyeti 60.336.481,00 TL olarak açıklanan ihalede, aşırı düşük sınır değerinin 38.111.639,95 TL olarak hesaplandığı, idarece hesaplanan sınır değerin altında teklif sunan söz konusu isteklilerce yapılan aşırı düşük teklif açıklamasının; 4734 sayılı Kanunun 38 inci maddesi ve 30.07.2010 tarihinden önce yürürlükte olan Kamu İhale Genel Tebliğinin 45 inci maddesine uygun açıklama olmadığı, bu itibarla teklifleri aşırı düşük olan isteklilerin tekliflerinin değerlendirme dışı bırakılarak, düzeltici işlem tesis edilmesi gerektiği iddialarına yer verilmiştir.
Başvuru sahibinin iddialarının değerlendirilmesi sonucunda aşağıdaki hususlar tespit edilmiştir:
İncelenen ihalede; şikayetçinin 27.10.2010 tarihinde idareye şikayet başvurusunda bulunduğu, idarenin 04.11.2010 tarihli işlemi ile şikayetin uygun bulunmadığına ilişkin tesis edilen idare kararına karşı 12.11.2010 tarihinde Kuruma yapılan itirazen şikayet başvurusuna ilişkin Kurulun 30.12.2010 tarih ve 2010/UY.I-4040 sayılı kararı ile “ … İhale üzerinde bırakılan istekli ile aşırı düşük teklif sorgulaması yapılan ancak ikinci avantajlı teklif sahibi olarak belirlenen isteklilerin tekliflerinin ve aşırı düşük teklif açıklamalarının; “4734 sayılı Kanunun 38 inci maddesi ve 30.07.2010 tarihinden önce yürürlükte olan Kamu İhale Genel Tebliğinin 45 inci maddesine uygun olarak yapılmasının mümkün olmadığı” hususlarında hasıl olunan kanaat gereğince, aşırı düşük teklif sorgulaması yapılan isteklilerin tekliflerinin ve tekliflerine ilişkin yapılan açıklamaların, 4734 sayılı Kanunun 38 inci maddesi ile Kamu İhale Genel Tebliğinin 45 inci maddesi çerçevesinde yeniden değerlendirilerek sonuçlandırılması gerektiği, yönündeki başvuru sahibinin şikayetinin, somut iddialara dayanmadığı, iddiaların soyut ve varsayıma dayalı iddialar olduğu anlaşılmaktadır.
Yapılan inceleme sonucunda; başvuru dilekçesinin mevzuatın yukarıda yer verilen düzenlemelerine uygun olmadığı anlaşıldığından, 4734 sayılı Kanunun 54 üncü maddesinin onuncu fıkrasının (c) bendi gereğince başvurunun şekil yönünden reddi gerekmektedir.” karar verildiği,
Ancak, başvuru sahibinin itirazen şikayeti üzerine alınan Kurul kararının yürütmesinin durdurulması ve iptali istemiyle Ankara 9. İdare Mahkemesinde açılan davada, anılan Mahkemenin 26.04.2011 tarih ve E:2011/149 sayılı kararı ile “yürütmesinin durdurulması isteminin reddine “ karar verilmesine karşı davacı tarafından Ankara Bölge idare Mahkemesi nezdinde itirazda bulunulduğu, Ankara Bölge İdare Mahkemesinin 14.04.2011 tarih ve Y.D. İtiraz No:2011/1816 sayılı kararı ile “… dava konusu işlemin yürütülmesinin durdurulmasına” karar verilmesi üzerine, Kamu İhale Kurulunun 06.06.2011 tarih ve 2011/MK-119 sayılı Kararı ile “ … Anılan Mahkeme Kararında belirtilen gerekçeler doğrultusunda esasın incelenmesine geçilmesine” karar verildiği,
Anılan Mahkeme kararı doğrultusunda Kurul tarafından alınan karar gereğince esasın incelemesine geçilen söz konusu ihalede; 46 isteklinin ihaleye teklif sunduğu, isteklilerden, Peker İnş. Tic. ve San. A.Ş.’nin geçici teminat miktarı sunulan teklif tutarının % 3’ünü karşılamadığından bu isteklinin teklifinin değerlendirme dışı bırakıldığı, idarece yapılan değerlendirme sonucunda, geçerli tekliflere ilişkin hesaplanan aşırı düşük sınır değerin altında kalan isteklilerden aşırı düşük teklif açıklaması istenildiği, teklifleri aşırı düşük olarak kabul edilen isteklilerce idareye sunulan aşırı düşük teklif açıklamalarının değerlendirilmesi sonucunda ihalenin, NVS İnş. San. ve Tic. Ltd. Şti. üzerinde bırakıldığı anlaşılmıştır.
4734 sayılı Kanunun “Aşırı düşük teklifler” başlıklı 38 inci maddesinde yer alan; “İhale komisyonu verilen teklifleri 37 nci maddeye göre değerlendirdikten sonra, diğer tekliflere veya idarenin tespit ettiği yaklaşık maliyete göre teklif fiyatı aşırı düşük olanları tespit eder. Bu teklifleri reddetmeden önce, belirlediği süre içinde teklif sahiplerinden teklifte önemli olduğunu tespit ettiği bileşenler ile ilgili ayrıntıları yazılı olarak ister.
İhale komisyonu;
a) İmalat sürecinin, verilen hizmetin ve yapım yönteminin ekonomik olması,
b) Seçilen teknik çözümler ve teklif sahibinin mal ve hizmetlerin temini veya yapım işinin yerine getirilmesinde kullanacağı avantajlı koşullar,
c) Teklif edilen mal, hizmet veya yapım işinin özgünlüğü,
Hususlarında belgelendirilmek suretiyle yapılan yazılı açıklamaları dikkate alarak, aşırı düşük teklifleri değerlendirir. Bu değerlendirme sonucunda, açıklamaları yeterli görülmeyen veya yazılı açıklamada bulunmayan isteklilerin teklifleri reddedilir.” hüküm gereğince, teklif tutarları, idarece hesaplanan aşırı düşük sınır değerin (38.111.639,95 TL) altında kalan 18 istekliden 02.09.2010 tarihinde aşırı düşük teklif açıklaması istenildiği, görülmüştür.
Kamu İhale Genel Tebliğinin 38.3 üncü maddesinde; “İsteklilerin iş kalemleri/iş grupları için kamu kurum ve kuruluşlarınca belirlenerek yayımlanmış birim fiyatları teklif etmeleri ve söz konusu iş kalemleri/grupları için; hangi kamu kurum ve kuruluşunun birim fiyatını kullandıklarını, birim fiyat poz numarasını da yazmak suretiyle liste halinde belirterek teklifleri kapsamında sunmaları durumunda, analiz düzenlemeleri zorunlu değildir. Bu kapsamda; isteklilerin, kamu kurum ve kuruluşlarınca belirlenmiş “kar ve genel gider içermeyen birim fiyatların” üzerine, kendi belirledikleri “kar ve genel gideri” ilave ederek, yayımlanmış birim fiyatın üzerinde olmamak kaydıyla, birim fiyatlarını oluşturmaları durumunda da; hangi kamu kurum ve kuruluşunun “kar ve genel gider hariç birim fiyatını” kullandıklarını ve kendi belirledikleri “kar ve genel gider” tutarını yazmak suretiyle liste halinde belirterek teklifleri kapsamında sunmaları halinde, söz konusu iş kalemleri/iş grupları için analiz düzenlemeleri zorunlu değildir.” açıklamasına yer verilmiştir.
Bu durumda, isteklilerin analiz vermelerine gerek olmadığı, isteklilerce sunulacak listede yer alan iş kalemlerinin fiyatlarının, hangi kamu kurum ve kuruluşunun birim fiyatı olduğu ve kullanılan iş kalemlerinin birim fiyat poz numarası ile tutarının da yazılmak suretiyle belirtilmesinin yeterli olduğu, ancak isteklilerce, kamu kurum ve kuruluşlarınca belirlenerek yayımlanmış iş kalemlerine/gruplarına ilişkin birim fiyatlar teklif edilmekle birlikte bu iş kalemlerinin tutarlarının, yayımlanmış birim fiyat tutarlarından farklı olması, iş kaleminin maliyet bileşenlerinin veya bunların tutarlarının farklı olması durumunda, söz konusu iş kalemleri/grupları için analizlerin sunulmasının zorunlu olduğu hüküm altına alınmıştır.
Başvuru sahibinin şikayeti, idarece hesaplanan sınır değerin altında teklif sunan isteklilerin; 4734 sayılı Kanunun 38 inci maddesi ve 30.07.2010 tarihinden önce yürürlükte olan Kamu İhale Genel Tebliğinin 45 inci maddesine uygun aşırı düşük teklif açıklaması yapmalarının mümkün olmadığı, bu itibarla teklifleri aşırı düşük olan isteklilerin tekliflerinin değerlendirme dışı bırakılarak, düzeltici işlem tesis edilmesi gerektiği yönündedir.
İdarece aşırı düşük teklif sorgulaması yapılan isteklilerden, 6 isteklinin idareye açıklama sunmadığı, ancak açıklama istenilen diğer 13 isteklinin ise süresi içerisinde, aşırı düşük teklif açıklamasında bulunduğu görülmüştür
İhale İlan tarihi itibarı ile yürürlükte olan Kamu İhale Genel Tebliğinin 45.1.5 inci maddesinde; “Teklifi aşırı düşük bulunan istekliler Kanunun 38 inci maddesi uyarınca yapacakları açıklamada, analizlerine dayanak teşkil eden bilgi ve belgeleri (proforma faturalar, teklif alma yazıları, idarece istenmesi durumunda yardımcı analizler ve buna benzer) sunacaklardır.” açıklamasına,
Aynı Tebliğin 45.1.6 ncı maddesinde; “İsteklilerin aşırı düşük sorgulamasına ilişkin açıklamaları belgelere dayanmalıdır. Belgelere dayanılmaksızın yapılan açıklamalar kabul edilmeyecektir. Bu çerçevede;
a) İstekliler tarafından proforma faturalarla açıklama yapılması durumunda; proforma faturada proforma fatura içeriği mala ilişkin olarak mükellefin son geçici vergi beyanname döneminde tespit edilen birim ortalama maliyet belirtilecek ve proforma faturaya, ilgili malın son geçici vergi beyanname dönemine ait bir alış ve bir satış faturası örneği eklenerek tasdik anlaşması yapılan YMM veya beyannamelerini imzalayan SMMM’e onaylatılacaktır. Proforma fatura veren imalatçı ise; proforma fatura ekinde, ilgili mala ilişkin imalatçının son geçici vergi beyanname döneminde çıkartılan birim maliyet cetveli verilecektir. Sunulan birim maliyet cetveli, mükellefin tasdik anlaşması yaptığı YMM veya beyannamelerini imzalayan SMMM tarafından onaylı olmalıdır.
b) İsteklilerce yapılan açıklamalarda teklifin bir bölümünü oluşturan iş kısımlarına ilişkin olarak piyasada o alanda faaliyet gösteren kişilerden alınan fiyat tekliflerinin sunulması halinde; söz konusu fiyat tekliflerinin ekinde, Vergi Usul Kanununa göre tutulması zorunlu olan yasal defter ve belgelere uygunluğu YMM veya SMMM tarafından onaylanmış maliyet tespit raporunun sunulması zorunludur. Söz konusu maliyet tespit raporunda, fiyat teklifi verilen işle ilgili varsa malların birim ortalama maliyetleri ile işçilik maliyetleri belirtilmelidir. Fiyat teklifinin kapsamında sadece mal bulunuyor ise; maliyet tespit raporu yerine, piyasadan alınan mallara ilişkin olarak yukarıda belirtildiği şekilde proforma faturaların, fiyat teklifi veren kişinin üretici olması durumunda ise, son geçici vergi beyanname döneminde çıkartılan ilgili malın birim maliyet cetvelinin sunulması zorunludur.
c) İsteklinin ortağı olduğu tüzel kişiye ait işletmeden mal çekmesi veya satın alması durumunda; söz konusu malın emsal bedeli ile değerlenmesi gereklidir. Emsal bedelinin tespitinde Vergi Usul Kanununun ilgili hükümleri esas alınır.
ç) İsteklinin açıklamalarını kendi ürettiği mallara dayandırması durumunda; mükellefin tasdik anlaşması yaptığı YMM veya beyannamelerini imzalayan SMMM tarafından onaylı, son geçici vergi beyanname dönemine ait üretim konusu mala ilişkin maliyet tespit raporunun sunulması zorunludur. Maliyet tespit raporunda üretilen mala ilişkin birim maliyetlerin gösterilmesi gerekmektedir.
d) İstekliler tarafından yapılan açıklamada, malın stoklarda bulunduğunun belirtilmesi durumunda; Vergi Usul Kanununun 182 nci maddesi gereğince tutulması gereken envanter defterinin ilgili malzeme veya mala ilişkin kısmının mükellefin tasdik anlaşması yaptığı YMM veya beyannamelerini imzalayan SMMM tarafından onaylı örneğinin veya mükellefin tasdik anlaşması yaptığı YMM veya beyannamelerini imzalayan SMMM tarafından hazırlanan ve onaylanan ilgili malzeme veya mala ilişkin stok tespit raporunun sunulması zorunludur. Stok tespit raporunda mükellefin yasal defter ve belgelerine uygun ilgili malzeme veya mala ilişkin birim maliyetlerin gösterilmesi zorunludur.”,
45.1.7 nci maddesinde; “Yapım yönteminin ekonomik olması hususunda bir açıklamada bulunulması durumunda; kullanılan yapım yöntemi ve teknolojinin, yapım işinde sağlayacağı maliyet avantajının belgelere dayalı olarak açıklanması gereklidir.”,
45.1.8 inci maddesinde; “ Seçilen teknik çözümler, yapım işinin yerine getirilmesinde kullanılacak avantajlı koşullar veya yapım işinin özgünlüğü hususunda bir açıklamada bulunulması durumunda; sadece bu hususların neler olduğu değil, belirtilen çözüm, avantajlı koşul ve özgünlük sayesinde elde edilen maliyet avantajının da bilgi ve belgelere dayalı olarak açıklanması gereklidir.”,
45.1.9 uncu maddesinde;“Yapılan açıklamalarda, son geçici vergi beyanname dönemine ilişkin belgelendirme yapılamaması durumunda; belgelendirmede bir önceki geçici vergi beyanname dönemi esas alınır.”,
45.1.10 uncu maddesinde ise; “Aşırı düşük sorgulaması sonucunda belgelere dayalı yazılı açıklama yapmayan, açıklamaları idarece tanımlanan yapım şartlarına uygun olmayan veya teknik şartnameye aykırı hususlar içeren isteklilerin teklifleri gerekçeleri belirtilmek suretiyle değerlendirme dışı bırakılacaktır.” açıklamasına yer verilmiştir.
İhale üzerinde bırakılan NVS İnş. San. ve Tic. Ltd. Şti. tarafından 17.09.2010 tarihinde idareye verilen aşırı düşük teklif açıklaması ve eki belgelerin incelenmesi sonucunda; söz konusu teklife ilişkin yapılan yazılı açıklamada; hazırlanan birim fiyat analizlerinde; Bayındırlık ve İskan Bakanlığı ile Karayolları Genel Müdürlüğünce yayımlanan birim fiyatların esas alındığı, ancak özel nitelikli analiz olarak değerlendirilen iş kalemlerine ilişkin birim fiyatların hesaplanmasında ise; farklı firmalardan alınan teklif/proforma faturalarda bulunan fiyatlar esas alınarak analiz fiyatlarının hesaplandığı belirtilmiştir
İhale üzerinde bırakılan istekli tarafından idareye sunulan belgelerin ve belge içeriğinin incelenmesine ilişkin olarak ;
Birim fiyat teklif cetvelinin 16-18 inci sıralarında bulunan AB16 “sondaj ve enjeksiyon kontrol kuyularında basınçlı su deneyinin yapılması”,AB17 “açıkta ve tünelde her cins ve klastaki zeminde karotlu ve karotsuz kapak, perde, perde bağlantı enjeksiyonlarının deliklerinin açılması”, AB18“açıkta ve tünelde her cins ve klastaki zeminde karotlu ve karotsuz kapak, perde, perde bağlantı enjeksiyonunun yapılması” iş kalemlerine ilişkin olarak; 05.08.2010 tarihinde Tural Sondaj Enjeksiyon San. ve Tic. Ltd. Şti.nden,
AB21 “giriş ızgarası, her türlü demir kapaklar”, AB22 “demir kapı, kepenk, merdiven ve korkuluklar”, AB24-K “900 mm çaplı kelebek vana”, AB24-S “710 *710 mm küresel/ sürgülü vananın yerine konulması” iş kalemlerine ilişkin olarak; 23.08.2010 tarihinde NE-SA 1 Mak. San. İnş. ve Tic. Ltd. Şti.’nden,
AB27“ barajlarda ölçüm teçhizatı ve teferruatının temini ve yerine konulması” iş kalemi için 25.08.2010 tarihinde, Sangari Uluslarası Ticaret A.Ş.’den,
AB25 “baraj tesislerinde aydınlatma tesisatı malzemelerinin temini edilmesi ve şebekesinin yapılması” iş kalemi için 24.08.2010 tarihinde SETA Enrj. Müh. Elekt. Taah. Tic. ve Ltd. Şti.’nden,
AB32“her türlü ölçüm, harita yol projeleri, aplikasyon, tatbikat tadilat ve detay projelerinin yapılması, kamulaştırma planlarının ve haritalarının yapılması” iş kalemi için 23.08.2010 tarihinde Hidro Proje Dnt. Müş. Müh. Tic. ve Ltd. Şti.’nden, alınan tekliflerde bulunan fiyatların, ilgili iş kalemlerinin birim fiyatlarına dayanak gösterildiği, anılan tekliflere ilişkin olarak mevzuat gereğince YMM ve SMMM tarafından düzenlenmiş maliyet tespit raporlarının aşırı düşük teklif açıklaması ekinde idareye sunulduğu,
Ancak, istekli tarafından açıklama ekinde idareye sunulan diğer iş kalemlerinin analizlerinde ise, kamu kurum ve kuruluşlarınca yayımlanan resmi rayiçler ve birim fiyatlar esas alınarak hesaplanan birim fiyat analizlerinin idareye sunulduğu görülmüştür.
Birim fiyat teklif cetvelinin 2 nci sırasında bulanan AB02 poz numarası ile tanımlanan “tünel kazısı ve desteklenmesi” iş kaleminin maliyet bileşenlerinden B16.581/1 “püskürtme betonu” miktarının, idare tarafından 2.900 m³ hesaplandığı, 1 m³ püskürtme betonu için 0,450 ton çimento, 1,20 m³ agrega esas alınarak, 2.900*0,450=1.305 ton çimento, 2.900*1,200=3.480 m³ agrega hesaplandığı,
Ancak anılan istekli tarafından “püskürtme betonu” miktarının, birim tünel kazısı için 0,106 m³ püskürtme betonu ve 0,053 ton çimento esas alınarak 8.700*0,106=922,20 m³ püskürtme betonu, 8.700*0,053=461,10 ton çimento miktarı hesaplanmış, püskürtme betonu maliyet bileşenleri arasında olması gereken agreganın maliyet bileşenleri arasında bulunmadığı ve iş kalemine ilişkin birim fiyat hesabında agrega giderine yer verilmediği, bu itibarla hesaplanan miktarların eksik hesaplanması nedeniyle bu miktarlara bağlı olarak katkı maddesinin dolaylı olarak eksik hesaplandığı,
İdarece aynı iş kaleminin maliyet bileşenlerinden çelik iksa miktarının 207.600 kg olarak hesaplandığı, ancak istekli tarafından bu imalat için öngörülen çelik iksa miktarının 5,794*8.700= 50.407,80 kg olarak hesaplandığı,
Birim fiyat teklif cetvelinin 6 ncı sırasında bulunan AB06 pozunda “dolguların sıkıştırılması” süresinin idarece 0,007 saat/m³ esas alınarak, 0,007*3.679.000=25.753 saat hesaplandığı, ancak anılan istekli tarafından bu iş kalemi için 0,0048* 3.679.000=17.659,20 saat hesaplandığı,
AB06, AB07, AB08, AB11 ve AB12 iş kalemlerinin maliyet bileşenlerinden olan ve resmi rayici 91,93 TL/saat olan 170 HP ekskavatörün (Poz No:03.503) saatlik ücretinin, istekli tarafından 70,34 TL/saat olarak hesaplandığı, istekli tarafından hesaplanan bu tutarın resmi rayiçleri karşılamadığı gibi, işçilik giderlerinin minimum alınması (3,38 TL/saat) durumunda bile hesaplanan ücreti de (86,10TL/saat) karşılamadığı,
Fiyat cetvelinin 12 nci ve 13 üncü sıralarında bulunan, AB12 “barajlarda açıkta” ve AB13 “tünellerde”, betonarme betonu (C20) yapılması işlerinin ikmali aşamasında; projesine uygun olmak üzere betona istenilen şeklin verilmesi veya betonun döküldüğü yerdeki toprakların betona karışmaması yada kazılıp bırakılan yakın yüzeylerin kaymalarından betonu korumaya ilişkin beton/betonarme betonu kalıbı kullanılması gerektiği, idarece anılan iş kalemleri için kullanılacak düz kalıp miktarı 6.200 m², eğri yüzeyli kalıp için 4.750 m² kalıp olmak üzere toplam 10.950 m² kalıp miktarı öngörüldüğü, ancak anılan istekli tarafından birim imalat için 0,008 m³/m³ kereste esas alınarak, toplam 7.900 m³ betonarme imalatı için (0,008*7.900)/0,012=5.266,67 m² kalıp olarak hesaplandığı görülmüştür.
Kamu İhale Genel Tebliğinin 45.1.5 inci maddesinde, aşırı düşük teklif kapsamındaki isteklilerin teklif bedelini oluşturan iş kalemlerine ait miktarlar ve bunlara ait birim fiyatlar ile bu fiyatlara ilişkin idarenin tanımladığı yapım şartlarına göre oluşturulan analizlerin ve dayanağı kanıtlayıcı belgelerin idareye sunmalarının gerektiği, mevzuat gereğince hüküm altına alınmış olmasına rağmen, anılan istekli tarafından idareye sunulan analizlerde ilgili maliyet bileşenlerine ilişkin fiyat hesaplamalarının dayanak gösterildiği belgelerin/açıklamanın, Kamu İhale Genel Tebliğinin 45.1.5 inci maddesinde açıklaması yapılan kriterleri karşılamadığı, halbuki Kamu İhale Kanunu ve ikincil mevzuat düzenlemelerinde aşırı düşük tekliflerin değerlendirilmesinde, belgelendirilmek suretiyle yapılan yazılı açıklamaların dikkate alınacağı ve isteklilerce teklif edilen fiyatların netleştirilmesi için analizlerin yanı sıra analizlere dayanak teşkil eden proforma fatura, proforma fatura içeriği mala ilişkin olarak mükellefin son geçici vergi beyanname döneminde tespit edilen birim ortalama maliyet belirtilerek ilgili alımın son geçici vergi beyanname dönemine ait bir alış ve bir satış faturası örneğinin ve teklifi veren kişinin üretici olması durumunda son geçici vergi beyanname döneminde çıkartılan birim maliyet cetvelinin tasdik anlaşması yapılan YMM veya beyannamelerini imzalayan SMMM’e onaylatılması gerektiği hükme bağlanmıştır.
Yukarıda tespiti yapılan iş kalemlerinin birim imalatta yer alan maliyet bileşenleri eksiltilerek, maliyet bileşenlerine ilişkin miktarlar düşürülerek, hesaplanan birim fiyat analizlerini idareye sunan, bu kapsama ilişkin olarak analiz fiyatının dayanağı olan tevsik edici belgeleri sunmayan ve/veya eksik sunan NVS İnş. San. ve Tic. Ltd. Şti.’nin teklifinin, belirtilen gerekçeler ile değerlendirme dışı bırakılması gerekmektedir.
B) İhalelere Yönelik Başvurular Hakkında Yönetmeliğin 18 inci maddesi yönünden yapılan inceleme sonucunda tespit edilen aykırılıklar ve buna ilişkin inceleme ve hukuki değerlendirme aşağıda yapılmıştır:
a) İlci İnş. San. ve Tic. A.Ş.’nin 13.09.2010 tarihinde idareye sunulan aşırı düşük teklif açıklaması ve eki belgelerin incelenmesi sonucunda; teklif birim fiyat cetvelinin 1 inci sırasında AB01 poz numarası ile tanımlanan “açıkta kazı yapılması” iş kalemi için istekli tarafından yapılan açıklamaya ilişkin olarak, makina ile yapılan serbest kazılarda, idarece bu konuda herhangi bir belirleme yapılmaması nedeniyle kazı klas oranlarının tespitinin isteklilere bırakıldığı ve anılan isteklice kazı klas oranlarının;
AB01 İş kaleminin maliyet bileşenleri arasında bulunan; 15.001/1-A “makine ile yumuşak ve sert toprak kazılması” iş kalemi için % 20, 15.006/1-A “makine ile yumuşak ve sert küskülük kazılması” iş kalemi için % 60, 15.010/1-A “makine ile patlayıcı madde kullanılarak yumuşak kaya kazılması” iş kalemi için ise % 20 şeklinde öngörüldüğü,
Anılan istekli, makine ile yapılan kazılardan; 15.001/1-A pozu için 1,08 TL/m³, 15.006/1-A pozu için 1,73 TL/m³, 15.010/1-A pozu için ise 5,06 TL/m³ birim fiyatın öngörüldüğü, müşkilat zammı, su boşlatma ve servis yolu güzergahı hazırlama vb. giderler ile kazı malzemesi nakli, kar ve genel giderler payı dahil olmak üzere anılan iş kalemi birim fiyatının 3,42 TL/m³ olarak hesaplandığı,
Yine birim fiyat teklif cetvelinin, 29-32 sırlarında bulunan ve AB28, AB29, AB30 ve AB31 olarak tanımlanan yol yapım iş kalemlerinin maliyet bileşenleri arasında bulunan
15.001/1-A pozun birim fiyatının 1,98 TL/m³, 15.006/1-A pozun birim fiyatının 3,07 TL/m³ ve 15.010/1-A pozun birim fiyatının ise; 5,06 TL/m³ esas alınarak iş kalemlerinin analiz fiyatlarının hesaplandığı, dolayısı ile farklı iş kalemlerindeki aynı maliyet bileşenlerine ilişkin farklı birim fiyatlar öngörülerek analiz fiyatlarının hesaplandığı,
Halbuki, DSİ Genel Müdürlüğünün 2010 yılı yayımlanmış birim fiyatlarında; 15.001/1-A pozunun birim fiyatının 1,63 TL/m³, 15.006/1-A pozunun birim fiyatının 5,80 TL/m³ ve 15.010/1-A pozunun birim fiyatının ise; 10,48 TL/m³ olduğu,
Anılan istekli tarafından farklı iş kalemleri içerisindeki aynı maliyet bileşenleri için farklı fiyatlar öngörülerek analiz fiyatlarının hesaplandığı, aynı maliyet bileşenlerine ilişkin öngörülen bu fiyatların, resmi birim fiyatları karşılamadığı gibi kendi içerisinde tutarlı olmadığı ve mevzuat gereğince de belgelendirilemediği,
Birim fiyat teklif cetvelinin 2 nci sırasında bulanan AB02 poz numarası ile tanımlanan “tünel kazısı ve desteklenmesi” iş kaleminin maliyet bileşenlerinden B16.581/1 “püskürtme betonu” miktarının, idare tarafından 2.900 m³ hesaplandığı, 1 m³ püskürtme betonu için 0,450 ton çimento, 1,20 m³ agrega esas alınarak, 2.900*0,450=1.305 ton çimento, 2.900*1,200=3.480 m³ agrega hesaplandığı,
Ancak, anılan istekli tarafından “püskürtme betonu” miktarının, birim tünel kazısı için 0,240 m³ püskürtme betonu ve 0,060 ton çimento esas alınarak 8.700*0,240=2.088 m³ püskürtme betonu, 8.700*0,06=522 ton çimento miktarı hesaplandığı, püskürtme betonu maliyet bileşenleri arasında olması gereken agrega miktarının ise; 8.700*0,1128= 981,36 m³ olarak hesaplandığı,
Nakliyelere ilişkin olarak; demir, çimento ve su nakillerinin dışındaki malzeme nakilleri için mevzuat gereğince belgelendirilmek suretiyle teklif alındığı, ancak teklif alınmaksızın yapılan nakliye analizlerinden; çimento nakli için K:150 ve M:140 Km esas alınarak yapılan hesaplamada nakliye fiyatının 16,20 TL/ton olması gerekirken, istekli tarafından nakliye birim fiyatının 16,50 TL/ton ve demir nakli için ise, K:150 ve M: 190 Km alınarak 21,45 TL/ton yerine 21,00 TL/ton şeklinde belirlendiği, dolayısı ile anılan analizlerde nakliye fiyatının hesaplanmasında aritmetik hata yapıldığı,
İstekli tarafından yanlış hesaplanan bu tutarlar esas alınarak, AB12, AB13, AB14, AB29 ve AB31 iş kalemlerinin birim fiyatlarının hesaplanarak teklifin hazırlandığı görülmüştür.
Yapılan inceleme sonucunda; yukarıda tespiti yapılan iş kalemlerinin birim imalatta yer alan maliyet bileşenleri eksiltilerek, maliyet bileşenlerine ilişkin miktarlar düşürülerek, hesaplanan birim fiyat analizlerini idareye sunan, bu kapsama ilişkin olarak analiz fiyatının dayanağı olan tevsik edici belgeleri sunmayan ve/veya eksik sunan, İlci İnş. San. ve Tic. A.Ş.’nin teklifinin, yapılan tespitler doğrultusunda Kamu İhale Genel tebliğinin 45.1.6 ncı maddesinde yer alan; “İsteklilerin aşırı düşük sorgulamasına ilişkin açıklamaları belgelere dayanmalıdır. Belgelere dayanılmaksızın yapılan açıklamalar kabul edilmeyecektir” açıklaması gereğince değerlendirme dışı bırakılması gerekmektedir.
b) Ilgazlar İnş. Tic. ve San. A.Ş. ve Ilgaz Tic. San. Koll. Şti. Sait Ilgaz ve Ortakları İş Ortaklığının 07.09.2010 tarihinde idareye sunulan aşırı düşük teklif açıklaması ve eki belgelerin incelenmesi sonucunda; istekli tarafından yapılan yazılı açıklamada; alt yüklenicilere yaptırılacak işlere ilişkin olarak, idareye sunulan alt yükleniciye yaptırılacak işler listesinde yer alan iş kalemlerinin, piyasada faaliyet gösteren kişilere yaptırılacağı belirtilmiş olup, bu iş kalemlerinin birim fiyatlarına ise anılan kişilerden alınan teklif fiyat ve analiz girdilerinin dayanak gösterildiği,
Alt yüklenicilere yaptırılacak işlerin dışında kalan iş kalemlerinin birim fiyatlarının ise, DSİ Genel Müdürlüğünün 2010 yılı barajlar birim fiyatları ile Bayındırlık ve İskan Bakanlığı 2010 yılı resmi rayiçleri ve birim fiyatlarının esas alınarak hesaplandığı ve yapılan hesaplamalarda, poz numarası ve fiyatları yazılarak hazırlanan fiyat analizlerinin açıklama ekinde idareye sunulduğu hususundaki açıklamalara yer verilmiştir.
Anılan istekli tarafından idareye sunulan aşırı düşük teklif açıklaması ekinde; birim fiyata dayanak gösterilen teklif fiyatlarının ve tevsiği olan belgelerin, hesaplanan birim fiyata ilişkin fiyat analizleri ile yardımcı fiyat analizlerinin idareye sunulduğu görülmüştür.
Alt yüklenicilere yaptırılması öngörülen iş kalemlerine ilişkin olarak;20.08.2010 tarihinde Yonca İnş. Taah. San. ve Ltd. Şti.’nden alınan teklifte; 14 ayrı iş kalemine fiyat teklifi verildiği, teklifte yer alan iş kalemlerine ilişkin olarak, SMMM İsmail Kalkan tarafından “maliyet tespit raporu” düzenlendiği,
Ayrıca, 20.08 2010 tarihinde Zemarsu Yapı ve Yapı Malz. Zemin Etüd Sondaj Tur. San. Ltd. Şti.’den alınan teklifte; üç ayrı iş kalemine fiyat teklifi verildiği, teklifte yer alan iş kalemlerine ilişkin olarak, SMMM Tezcan Karakuş tarafından “maliyet tespit raporu” düzenlendiği,
25.08.2010 tarihinde, Sangari Uluslarası Ticaret AŞ.den, 20.08.2010 tarihinde Erteknik Firmasından, 20.08.2010 tarihinde ise Sevinç Makine firmasından, farklı iş kalemlerine ilişkin teklifler alındığı, alınan teklif fiyatlara ilişkin YMM ve SMMM tarafından mevzuat gereğince düzenlenen maliyet tespit raporlarının açıklama ekinde idareye sunulduğu görülmüştür.
Ancak, anılan istekli tarafından iş kalemleri için hazırlanarak idareye sunulan birim fiyat analizlerine ilişkin olarak; birim fiyat teklif cetvelinin 12 nci sırasında bulunan ve AB12 olarak tanımlanan iş kaleminin analiz fiyatının tespitine ilişkin sunulan alt analizlerden; YA1 olarak tanımlanan iş kaleminde, düz işçi çalışma süresi 0,93 saatten 0,674 saate,
YA2 olarak tanımlanan iş kaleminde, düz işçi çalışma süresi 1,00 saatten 0,80 saate düşürüldüğü, bakım ve sulama için 2,00 saat olan düz işçi çalışma süresinin maliyet bileşenine ilave edilmediği,
YA3 olarak tanımlanan iş kaleminde, beton ustası süresi 1,50 saatten 1,00 saate, düz işçi çalışma süresi 7,00 saatten 6,50 saate düşürüldüğü, bakım ve sulama için 2,00 saat olan düz işçi çalışma süresinin maliyet bileşenine ilave edilmediği,
Yine YA4 ve YA5 olarak tanımlanan iş kalemlerinde; işçilik ve kullanılan malzeme miktarı düşürülerek anılan iş kaleminin (Poz no: AB12) analiz fiyatının hesaplandığı,
AB13 poz numarası ile tanımlanan iş kalemine ilişkin hesaplanan fiyat analizinde de AB12 iş kaleminin yukarıda belirtilen maliyet bileşenlerinin kullanıldığı ve bunlara ilişkin alt analizlerde miktar ve birim fiyatlar düşürülerek analiz fiyatlarının hesaplandığı, ancak bu nitelikte analiz fiyatı düşük hesaplanan iş kalemlerine ilişkin birim fiyatların belgeye dayalı olarak açıklanması gerektiği, anılan istekli tarafından analiz fiyatı düşük hesaplanan iş kalemlerine ilişkin kanıtlayıcı belgelerin idareye sunulmadığı görülmüştür.
Kamu İhale Genel Tebliğinin 45.1.5 inci maddesinde; “Teklifi aşırı düşük bulunan istekliler Kanunun 38 inci maddesi uyarınca yapacakları açıklamada, analizlerine dayanak teşkil eden bilgi ve belgeleri (proforma faturalar, teklif alma yazıları, idarece istenmesi durumunda yardımcı analizler ve buna benzer) sunacaklardır.” açıklamasına,
Tebliğin 45.1.6 ncı maddesinde; “İsteklilerin aşırı düşük sorgulamasına ilişkin açıklamaları belgelere dayanmalıdır. Belgelere dayanılmaksızın yapılan açıklamalar kabul edilmeyecektir. Bu çerçevede;
a) İstekliler tarafından proforma faturalarla açıklama yapılması durumunda; proforma faturada proforma fatura içeriği mala ilişkin olarak mükellefin son geçici vergi beyanname döneminde tespit edilen birim ortalama maliyet belirtilecek ve proforma faturaya, ilgili malın son geçici vergi beyanname dönemine ait bir alış ve bir satış faturası örneği eklenerek tasdik anlaşması yapılan YMM veya beyannamelerini imzalayan SMMM’e onaylatılacaktır. Proforma fatura veren imalatçı ise; proforma fatura ekinde, ilgili mala ilişkin imalatçının son geçici vergi beyanname döneminde çıkartılan birim maliyet cetveli verilecektir. Sunulan birim maliyet cetveli, mükellefin tasdik anlaşması yaptığı YMM veya beyannamelerini imzalayan SMMM tarafından onaylı olmalıdır.
b)İsteklilerce yapılan açıklamalarda teklifin bir bölümünü oluşturan iş kısımlarına ilişkin olarak piyasada o alanda faaliyet gösteren kişilerden alınan fiyat tekliflerinin sunulması halinde; söz konusu fiyat tekliflerinin ekinde, Vergi Usul Kanununa göre tutulması zorunlu olan yasal defter ve belgelere uygunluğu YMM veya SMMM tarafından onaylanmış maliyet tespit raporunun sunulması zorunludur. Söz konusu maliyet tespit raporunda, fiyat teklifi verilen işle ilgili varsa malların birim ortalama maliyetleri ile işçilik maliyetleri belirtilmelidir. Fiyat teklifinin kapsamında sadece mal bulunuyor ise; maliyet tespit raporu yerine, piyasadan alınan mallara ilişkin olarak yukarıda belirtildiği şekilde proforma faturaların, fiyat teklifi veren kişinin üretici olması durumunda ise, son geçici vergi beyanname döneminde çıkartılan ilgili malın birim maliyet cetvelinin sunulması zorunludur.”açıklamasına
Tebliğinin 45.1.10 uncu maddesinde; “Aşırı düşük sorgulaması sonucunda belgelere dayalı yazılı açıklama yapmayan, açıklamaları idarece tanımlanan yapım şartlarına uygun olmayan veya teknik şartnameye aykırı hususlar içeren isteklilerin teklifleri gerekçeleri belirtilmek suretiyle değerlendirme dışı bırakılacaktır.” açıklamasına yer verilmiştir.
Kamu İhale Genel Tebliğinin 45.1.5 inci maddesinde, aşırı düşük teklif kapsamındaki isteklilerin teklif bedelini oluşturan iş kalemlerine ait miktarlar ve bunlara ait birim fiyatlar ile bu fiyatlara ilişkin idarenin tanımladığı yapım şartlarına göre oluşturulan analizlerin ve dayanağı kanıtlayıcı belgelerin idareye sunulması gerektiği mevzuat gereğince hüküm altına alınmış olmasına rağmen, anılan istekli tarafından idareye sunulan analizlerde ilgili maliyet bileşenlerine ilişkin fiyat hesaplamalarının dayanak gösterildiği belgelerin/açıklamanın, Kamu İhale Genel Tebliğinin 45.1.5 inci maddesinde açıklaması yapılan kriterleri karşılamadığı, halbuki Kamu İhale Kanunu ve ikincil mevzuat düzenlemelerinde aşırı düşük tekliflerin değerlendirilmesinde, belgelendirilmek suretiyle yapılan yazılı açıklamaların dikkate alınacağı ve isteklilerce teklif edilen fiyatların netleştirilmesi için analizlerin yanı sıra analizlere dayanak teşkil eden proforma fatura, proforma fatura içeriği mala ilişkin olarak mükellefin son geçici vergi beyanname döneminde tespit edilen birim ortalama maliyet belirtilerek ilgili alımın son geçici vergi beyanname dönemine ait bir alış ve bir satış faturası örneğinin ve teklifi veren kişinin üretici olması durumunda son geçici vergi beyanname döneminde çıkartılan birim maliyet cetvelinin tasdik anlaşması yapılan YMM veya beyannamelerini imzalayan SMMM’e onaylatılması gerektiği hükme bağlanmıştır.
Bu itibarla, Ilgazlar İnş. Tic. ve San. A.Ş. ve Ilgaz Tic. ve San. Koll. Şti. Sait Ilgaz ve Ortakları İş Ortaklığının aşırı düşük teklif açıklamasına ilişkin olarak, yukarıda tespiti yapılan iş kalemlerinin birim imalatta yer alan maliyet bileşenleri eksiltilerek, maliyet bileşenlerine ilişkin miktarlar düşürülerek, hesaplanan birim fiyat analizlerini idareye sunan, analiz fiyatının dayanağı olan tevsik edici belgeleri sunmayan ve/veya eksik sunan, isteklinin teklifinin, belirtilen gerekçeler ile değerlendirme dışı bırakılması gerekmektedir.
c) Limak İnş. San ve Tic. A. Ş.’nin 16.09.2010 tarihinde idareye sunulan aşırı düşük teklif açıklaması ve eki belgelerin incelenmesi sonucunda; istekli tarafından yapılan yazılı açıklamada; özel nitelikli analiz olarak değerlendirilen iş kalemlerine ilişkin birim fiyatların hesaplanmasında; piyasada faaliyet gösteren kişilere yaptırılacağı belirtilmiş olup, diğer iş kalemlerinin birim fiyatlarının ise Bayındırlık ve İskan Bakanlığı 2010 yılı resmi rayiçleri ve birim fiyatları ile makina çalışma sürelerinin ise araçların fiili çalışma süreleri esas alınarak hesaplandığı ve yapılan hesaplamalarda, poz numarası ve birim fiyatları yazılarak hazırlanan analiz ve alt analizlerinin açıklama ekinde idareye sunulduğu hususundaki açıklamalara yer verildiği,
Açıklama ekinde sunulan belgelerden ve yapılan açıklamadan, birim fiyata dayanak gösterilen teklif fiyatlarının ve tevsiği olan belgelerin aşırı düşük teklif açıklamasına ek olarak idareye sunulduğu, ancak, kendileri tarafından hazırlanan fiyat analizlerinin ise ihaleye sunulan teklif dosyası içerisinde bulunduğu görülmüştür.
Piyasadan alınan tekliflere ait iş kalemlerine ilişkin olarak;13.09.2010 tarihinde Mek-Art Mek Tas. Müh. Müş. Taah. San. ve Ltd. Şti.’nden alınan üç adet proforma fatura/teklifin açıklama ekinde idareye verildiği, proforma faturada/teklifte yer alan iş kalemlerine ilişkin olarak, SMMM Ekrem Çetinceviz tarafından “maliyet tespit raporu” düzenlendiği,
25.08.2010 tarihlerinde, Sangari Uluslarası Ticaret AŞ.den, 13.09.2010 tarihinde Su Yapı Müh. Müş. A.Ş. Firmasından, farklı iş kalemlerine ilişkin proforma fatura/teklifler alındığı, alınan proforma fatura/teklif fiyatlarına ilişkin YMM ve SMMM tarafından mevzuat gereğince düzenlenen maliyet tespit raporlarının açıklama ekinde idareye sunulduğu görülmüştür.
Yazılı açıklamada; anılan işte çalıştırılacak makine ekipman parkına sahip oldukları ve açıklama ekinde 25.08.2010 tarihinde YMM Sinan Aydın tarafından düzenlenen amortismana tabii iktisadi kıymetlere ilişkin tutulan kayıtların idareye sunulduğu,
Kazı imalatında kullanılacak kombine araçların iş kapasitelerinin oldukça yüksek olduğu belirtilen araçların YMM tarafından hazırlanan listede görüleceği gibi amortisman değerlerinin düşük olmaları nedeniyle bu araçların maliyet bileşeni olarak yer aldığı iş kalemlerine ilişkin analizlerde; araçların çalışma sürelerinin düşük tutularak birim fiyat analizlerinin hazırlandığı,
Makinalı kazı ve nakliyeye dayalı iş kalemlerinde, isteklinin yazılı beyanında da açıklandığı gibi Bayındırlık ve İskan Bakanlığı rayiçlerinde tanımlanan araç kapasitelerinin ve birim fiyatlarının esas alındığı, ancak araç çalışma sürelerinin ise araçların fiili çalışma koşulları dikkate alınarak hesaplandığı ve analiz fiyatlarının çıkarılmasında miktar olarak kullanıldığı anlaşılmıştır.
Birim fiyat teklif cetvelinin 2 nci sırasında bulanan AB02 poz numarası ile tanımlanan “tünel kazısı ve desteklenmesi” iş kaleminin maliyet bileşenlerinden B16.581/1 “püskürtme betonu” miktarının, idare tarafından 2.900 m³ hesaplandığı, 1 m³ püskürtme betonu için 0,450 ton çimento, 1,20 m³ agrega esas alınarak, 2,900*0,450= 1.305 ton çimento, 2.900*1,200=3.480 m³ agrega hesaplandığı anlaşılmıştır.
Ancak, anılan istekli tarafından “püskürtme betonu” miktarının, 1.153 m³ olarak hesaplandığı, 1 m³ püskürtme betonu imalatı için, 0,400 ton çimento, 1,128 m³ agrega esas alınarak, 1,153*0,400= 461,19 ton çimento, 1.153*1,128=1.300,58 m³ agrega hesaplandığı,
İdarece aynı iş kaleminin maliyet bileşenlerinden çelik iksa miktarının 207,6 ton olarak hesaplandığı, ancak istekli tarafından bu imalat için çelik iksa yerine ahşap iksa öngörülerek, birim imalat kazı için 0,005 m³ kereste esas alınarak, toplam kereste miktarının 8.700*0,005= 43,500 m³ olarak hesaplandığı,
03.592 poz numarası ile tanımlanan ve yardımcı analiz olarak sunulan “jumbonun saatlik maliyeti” iş kaleminin maliyet bileşenlerinden olan, birim imalat için kullanılacak motorin miktarının 6,00 kg’dan 3,42 kg’a düşürülerek analiz fiyatının hesaplandığı,
Aynı iş kaleminin maliyet bileşenlerinden olan ve resmi rayici 78,52 TL/saat olarak yayımlanan ekskavatörün (Poz No:03.502) saatlik ücreti, araçların fiili çalışma koşulları dikkate alınarak yapılan hesaplama sonucunda birim imalat için makinanın amortismandan gelen gidere ilişkin katsayısı 0,000137’den 0,0000690’a düşürülerek 67,97 TL olarak hesaplandığı,
Diğer taraftan açıklama ekinde idareye sunulan 03.501, 03.503 poz numarası ile tanımlanan farklı güçlerdeki (100 HP ve 170 HP) ekskavatörlerin saatlik ücretlerinin, araçların fiili çalışma koşulları dikkate alınarak yapılan hesaplama sonucunda birim imalat için makinaların amortismandan gelen gidere ilişkin katsayı 0,000137’den 0,0000690’a düşürülerek hesaplandığı,
Makinalı işlerde birim fiyat analizlerinin hesaplanmasında araçların makine karşılığı saatlik ücretlerinin; amortisman, yedek parça, tamir bakım, sermaye faizi sigorta depolama ve diğer giderler ile nakil montaj demontaj giderlerinin esas alınarak hesaplanması gerektiği, başka bir ifade ile üretilerek çalışamaya hazır hale getirilmiş iş makinalarının birim imalata isabet eden maliyetinin, belirtilen beş gider kaleminden oluştuğu, bunlardan amortisman giderinin aracın faydalı iş süresine bağlı olarak, diğer parametrelerin ise güncellenen araç fiyatları üzerinden kıymetlendirilen değerlere bağlı olarak hesaplanması gerektiği,
08.07.2010 tarih ve 27635 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren 399 sıra nolu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğinde; “… Vergi Usul Kanununun 315 inci maddesinde 5024 sayılı Kanunla yapılan değişiklikle, amortisman oranlarının iktisadî kıymetlerin faydalı ömürleri dikkate alınmak suretiyle Bakanlığımızca belirleneceği hükme bağlanmıştır.
Mükelleflerce 1/1/2004 tarihinden itibaren aktife alınan amortismana tâbi iktisadî kıymetler 339, 365 ve 389 Sıra Numaralı Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğleri ile değişik 333 Sıra Numaralı Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ekinde yer alan listede belirtilen faydalı ömürleri dikkate alınmak suretiyle amortismana tâbi tutulmaktadır.” düzenlemesi gereğince; araçların yıpranma karşılığı itfa paylarının araç değerinden düşürülmesi gerektiği anlaşılmaktadır.
Bu itibarla amortisman süresini (faydalı ömrünü) doldurmuş bir aracın kullanılması durumunda, araçların birim imalattaki giderlerinin; ilgili aracın güncel değeri dikkate alınarak, amortisman dışında kalan diğer giderlerin (yedek parça, tamir bakım, sermaye faizi sigorta depolama ve diğer giderler ile nakil montaj demontaj giderlerinin) hesaplanması gerekmektedir.
100HP’lik ekskavatörün saatlik ücreti (Poz No 03.501);
Araç gider parametreleri Parametreler Katsayılar
a) Amortisman: (A/N1) (0,000063)
b) Yedek parça: (0,53*A/N1) (0,000033)
c) Tamir bakım: 0,13*(A/N1) (0,000008)
d) Sermaye faizi sigorta depolama: (0,08*(N+1)*A)/2*N1(0,000023)
e) Nakil montaj demontaj: 0,02*A/n (0,000010)
Aracın saatlik ücreti katsayısı toplamı (0,000137)
A: Makine ekipman satın alma bedeli (TL)
N: Amortisman müddeti (sene)
N1: Amortisman müddeti (saat)
n: Makinenin bir yılda çalıştığı süre (saat)
şeklinde verilen; Bayındırlık ve İskan Bakanlığının genel fiyat analizlerinden makine analizine dayalı olarak hesaplanmaktadır.
Anılan iş kalemlerinin alt analizlerinden olan 03.501 pozun amortismandan gelen tutarı (Fa); Makine ekipman satın alma bedeli ile (A) 0,000063 katsayısının çarpımında oluşan tutar kadardır.
İstekli tarafından yapılan açıklama ekinde; amortismana tâbi iktisadî kıymetler listesi/tespit tutanağının idareye sunulduğu, sunulan listede araçların ekonomik ömürlerine ilişkin tutarların gösterildiği, listede, faydalı ömürlerini tamamlayan araçları değerinin, araçların yıpranma karşılığı itfa paylarının (birikmiş amortismanlarının) düşülmesi ile sıfır bedel veya iz bedel ile gösterildiği, bu durumda güncel araç/ekipman bedelinin (A), amortisman karşılığı tutarının sıfır olarak gösterilmesinin mümkün olduğu, başka ifade ile ilgili iş makinasının faydalı ömrünü tamamlamış olması nedeniyle, birim fiyattan minha edilmesi gereken amortisman gideri (Fa)= A*0,00063 eşitliği ile sağlanan tutar kadar olması gerektiği,
İstekli tarafından idareye sunulan yazılı açıklamada, 100 HP’luk ekskavatörün kendi malı olduğu ve faydalı ömrünü tamamladığından, bu aracın yıpranma karşılığı amortisman değerinin düşülerek makinedan gelen gidere ilişkin tutarın 0,0000690*137.800=9,51 TL olarak hesaplandığı, ancak bu tutarın, amortisman değeri sıfır alınsa dahi makinadan gelen giderin (03.001 poz karşılığı) yedek parça, tamir bakım, sermaye faizi sigorta depolama ve diğer giderler ile nakil montaj demontaj karşılığı olarak minimum (0,000137-0,000063) * 137.800= 10,20 TL hesaplanması gerektiği,
Bu durumda anılan istekli tarafından 03.501, 03.502 ve 03.503 pozlarına ilişkin hazırlanan yardımcı analizlerin fiyatının eksik hesaplandığı, Söz konusu istekli AB06 poz numarası ile tanımlanan “barajlarda kum çakıl dolgusu yapılması” işi için silindir ile sıkıştırma işleminde, araçların fiili çalışma koşulları dikkate alınarak 0,005333 saat/m³ süre öngörülerek birim fiyat tutarının hesaplandığı, halbuki idarece anılan işin yaklaşık maliyetinin hesaplanmasında bu süre, 0,007 saat/m³ esas alınarak ilgili iş kalemlerinin birim fiyatlarının hesaplandığı görülmüştür.
Sonuç olarak, yukarıda tespiti yapılan iş kalemlerinin birim imalatta yer alan maliyet bileşenlerinin evsafı (çelik iksa yerine ahşap iksa gibi) değiştirilerek, maliyet bileşenlerine ilişkin miktarlar ve araçların çalışma süreleri düşürülerek ilgili iş kalemlerine ilişkin hesaplanan birim fiyat analizlerini idareye sunan, resmi birim fiyatın altında hesaplanan analiz fiyatının dayanağı olan tevsik edici belgeleri sunmayan ve/veya eksik sunan, Limak İnş. San ve Tic. A.Ş.’nin teklifinin, belirtilen gerekçeler ile değerlendirme dışı bırakılması gerekmektedir.
d) Mehmet Alptekin ve Karaca İnş. ve Tic. Ltd. Şti. İş Ortaklığı tarafından 17.09.2010 tarihinde idareye sunulan aşırı düşük teklif açıklaması ve eki belgelerin incelenmesi sonucunda; istekli tarafından yapılan yazılı açıklamada; iş kalemlerinden bir kısmının piyasada faaliyet gösteren kişilere yaptırılacağı belirtilmiş olup, bu iş kalemlerinin birim fiyatlarına anılan kişilerden alınan teklif fiyat ve analiz girdilerinin dayanak gösterildiği, diğer kalan iş kalemlerinin birim fiyatlarının ise, Bayındırlık ve İskan Bakanlığı, Karayolları Genel Müdürlüğü, DSİ genel Müdürlüğü ve diğer kamu kuruluşlarının 2010 yılı resmi rayiçleri ve birim fiyatlarının esas alınarak iş kalemlerine ilişkin birim fiyatların hesaplandığı ve yapılan hesaplamalarda, poz numarası ve birim fiyatları yazılarak hazırlanan analiz ve alt analizlerinin açıklama ekinde idareye sunulduğu hususundaki açıklamalara yer verilmiştir.
Açıklama ekinde sunulan belgelerden ve yapılan açıklamadan, birim fiyata dayanak gösterilen teklif fiyatlarının ve tevsiği olan belgelerin aşırı düşük teklif açıklamasına ek olarak idareye sunulduğu, diğer birim fiyatlarının oluşturulmasında ise; resmi birim fiyatlar üzerinden kar ve genel giderler payı azaltılarak hazırlanan birim fiyatların dayanak gösterildiği ve buna ilişkin hazırlanan birim fiyat listesinin idareye sunulduğu, analiz ve alt analiz hesaplamalarında ise bu fiyatların kullanıldığı görülmüştür.
AB06 poz numarası ile tanımlanan “barajlarda kum-çakıl (2-3) dolgusu yapılması” iş kalemine ilişkin olarak, 25.08.2010 tarihinde Alptekinİnş. Taah. Tur. En. Bet. San. ve Tic. Ltd Şti.’nden alınan2,76 TL/m³ fiyat teklifine ilişkin olarak mevzuat gereğince SMMM Gökhan Mavi tarafından düzenlenen “maliyet tespit raporunun açıklama ekinde idareye verildiği,
AB16, AB17, AB18 iş kalemlerine ilişkin: 25.08.2010 tarihinde Garanti Temel Teknik Sondaj Ltd. Şti.’nden alınan;
AB16 “sondaj ve enjeksiyon kontrol kuyularında basınçlı su deneyinin yapılması" iş kalemi için 13,00 TL/ad,
AB17 "Açıkta ve tünelde her cins ve klastaki zeminde karotlu ve karotsuz kapak, perde, perde bağlantı enjeksiyonlarıı deliklerinin açılması” iş kalemi için 65,00 TL/m,
AB18“açıkta ve tünelde her cins ve klastaki zeminde karotlu ve karotsuz kapak, perde, perde bağlantı enjeksiyonunun yapılması” iş kalemi için 115,00 TL/m fiyat tekliflerine ilişkin olarak mevzuat gereğince SMMM Osman Demirel tarafından düzenlenen maliyet tespit raporunun açıklama ekinde idareye verildiği,
13.08.2010 tarihinde MMT Müh. Mümes. Tic. Ltd. Şti.’nden alınan;
AB21 Giriş ızgarası, her türlü demir kapaklar 5,20 TL/kg,
AB22 Demir kapı,kepenk,merdiven ve korkuluklar 3,90 TL/kg,
AB23 Çelik kaplama ve cebri borular 4,50 TL/kg,
AB24-K 900 mm çaplı kelebek vana 25.000,00 TL/ad
AB24-S 710 *710 mm karesel sürgülü vana 28.000,00 TL/ad
fiyat tekliflerine ilişkin olarak mevzuat gereğince SMMM Erdoğan Oktay tarafından düzenlenen maliyet tespit raporunun açıklama ekinde idareye verildiği,
AB27“barajlarda ölçüm teçhizatı ve teferruatı”nın temini ve yerine konulması iş kalemi için 25.08.2010 tarihinde, Sangari Uluslarası Ticaret AŞ. den, alınan 61.200 TL/takım fiyat teklifine ilişkin olarak mevzuat gereğince SMMM Selfet Bektaş tarafından düzenlenen “ maliyet tespit raporunun açıklama ekinde idareye verildiği,
AB32“Her türlü ölçüm, harita yol projeleri, aplikasyon, tatbikat tadilat ve detay projelerinin yapılması, kamulaştırma planlarının ve haritalarının yapılması” ş kalemi birim fiyatının İn-Co İnş. Müh. Müş. A.Ş.’den alınan proforma faturada bulunan fiyatın dayanak gösterildiği, anılan proforma faturaya ilişkin olarak mevzuat gereğince SMMM Hüseyin Kahya tarafından düzenlenen “maliyet tespit raporunun açıklama ekinde idareye verildiği,
AB26 poz numarası ile tanımlanan “havalandırma tesisatı yapılması” iş kalemine ilişkin olarak, 15.09.2010 tarihinde Ünsan San. ve Tic. Ltd Şti.'nden 22.760,00 TL/ad fiyat teklifi alındığı, alınan teklife ilişkin olarak düzenlenmiş maliyet tespit raporunun idareye sunulduğu, söz konusu iş kalemim fiyatına dayanak gösterilen teklif fiyatı içeriği mala ilişkin olarak mükellefin son geçici vergi beyanname döneminde tespit edilen birim ortalama maliyet belirtilerek ilgili malın son geçici vergi beyanname dönemine ait bir alış ve bir satış faturası örneği eklenerek tasdik anlaşması yapılan YMM veya beyannamelerini imzalayan SMMM’e onaylatılması gerektiği hükme bağlanmış olmasına rağmen, SMMM Salih Kurt tarafından düzenlenerek anılan istekli tarafından idareye sunulan maliyet tespit raporunda alınan mala ilişkin herhangi bir bilginin yer almadığı, düzenlenen maliyet raporunda “birim maliyet cetveli ektedir” ibaresi yer almakla beraber ek olarak bu nitelikte herhangi bir belgenin idareye sunulmadığı, dolayısı ile bu iş kalemine ilişkin öngörülen fiyatın belgeye dayalı olarak açıklanmadığı,
Anlaşılmıştır.
Birim fiyat teklif cetvelinin 2 nci sırasında bulanan ve AB02 poz numarası ile tanımlanan “tünel kazısı ve desteklenmesi” iş kaleminin maliyet bileşenlerinden B16.581/1 “püskürtme betonu” miktarının, idare tarafından 2.900 m³, hesaplandığı, 1 m³ püskürtme betonu için 0,450 ton çimento, 1,20 m³ agrega esas alınarak, 2,900*0,450= 1.305 ton çimento, 2.900*1,200=3.480 m³ agrega kullanılacağı anlaşılmıştır.
Ancak, Mehmet Alptekin ve Karaca İnş. ve Tic. Ltd. Şti. İş Ortaklığı tarafından anılan iş kalemi için idareye sunulan fiyat analizinin maliyet bileşenlerinden olan 2011 poz numarası ile tanımlanan “püskürtme betonu” iş kalemine ilişkin olarak, (Karayolları Genel Müdürlüğü pozu) birim imalat tünel kazısı için 0,094 m³ püskürtme betonu miktarı ve 0,030 ton çimento hesaplandığı, tünel kazısı miktarı 8.700 m³ olduğuna göre tünelde; 0,094*8.700=817,80 m³ püskürtme betonu, 0,03*8.700=261 ton çimento kullanılacağı anlaşılmıştır. İstekli tarafından kullanılması planlanan püskürtme betonu miktarı ile çimento miktarının idarece hesaplanan miktardan düşük olduğu, ayrıca çimento dozu bakımından incelendiğinde ise; idarenin birim imalat için 0,450 ton/m³ çimento miktarı öngörülürken, anılan istekli tarafından önerilen çimento miktarının ise 261/817,80= 0,320 ton/m³ olduğu görülmüştür.
AB10 poz numarası ila tanımlanan “ kazıdan çıkan malzeme ile dolgu yapılması” iş kaleminin birim fiyat tarifinde; “Projelere, teknik şartnamelere ve idarenin talimatına uygun olarak barajlarda kazılardan elde edilen malzeme ile dolgu yapılması (TL/m³)
Birim fiyata dahil olan masraflar: Poz No AB-01’deki şartlar altında belirtilen kazılmış, depolanmış veya depolanmamış (her cins röpriz malzemesi dahil) malzemenin taşıtlara yüklenerek dolgu sahasına getirilmesi, her cins ve klastaki malzemenin her derinlik ve yükseklikteki, her genişlikteki ve her yerdeki, projesinde belirtilen yere her türlü şartlar altında (su içinde yapılması dahil) teknik şartnamelerde belirtildiği şekilde boşaltılması ve yine teknik şartnamelerde belirtilen kalınlıklardaki tabakalar halinde serilmesi, sulanması, sıkıştırılması, yerleştirilmesi, şevlerin ve dolgu üst yüzlerinin proje ve teknik şartnamelere göre tesviye ve tanzim edilmesi, aşağıda “Birim fiyata dahil olmayan masraflar” başlığı altında sayılanlar dışında kalan bütün bu iş kalemleri için gereken her türlü işçilik, malzeme, donanım, ekipman, iş makineleri, enerji, su v.s gibi giderler ve şantiye mobilizasyonu, iş zorlukları, randıman düşüklükleri, yüklenici karı ve genel giderler” şeklinde tanımlandığı, dolayısı ile iş kaleminin maliyet bileşenlerinin;
a) Barajlardan gelen kazı hafriyatının dolguya konulması,
b) Dolguların sulanması,
c) Dolguların sıkıştırılması,
d) Dolgu hafriyatının nakli,
e) Su nakli, iş kalemlerinden oluştuğu,
İstekli tarafından idareye sunulan birim fiyat analizinde, dolgu ve su nakliye maliyet bileşenlerinin bulunmadığı ve bu giderlere yer verilmeden birim fiyatın hesaplandığı tespit edilmiştir.
AB12 barajlarda açıkta ve AB13 tünellerde betonarme betonu (C20) yapılması işlerinin ikmali aşamasında; projesine uygun olmak üzere betona istenilen şeklin verilmesinde veya betonun döküldüğü yerdeki toprakların betona karışmaması yada kazılıp, bırakılan yakın yüzeylerin kaymalarından betonu korumaya ilişkin beton/betonarme betonu kalıbı kullanılması gerektiği, gönderilen ihale işlem dosyasında, bu iş kalemi için 6.200 m² düz yüzeyli ve 4.750 m² eğri yüzeyli ahşap kalıp miktarı öngörülmesine rağmen, anılan istekli tarafından sırası ile 5.022 m² ve 3.905 m² kalıp miktarı hesaplanarak birim fiyat analizi verildiği görülmüştür.
Aşırı düşük teklif sorgulaması yapılan isteklilerden, Mehmet Alptekin-Karaca İnş. ve Tic. Ltd. Şti. iş ortaklığının aşırı düşük teklif açıklamasına ilişkin olarak, yukarıda tespiti yapılan iş kalemlerinin birim imalatta yer alan maliyet bileşenlerinin eksiltilerek, maliyet bileşenlerine ilişkin miktarlar düşürülerek, hesaplanan birim fiyat analizlerini idareye sunan, analiz fiyatının dayanağı olan tevsik edici belgeleri sunmayan ve/veya eksik sunan isteklinin teklifinin, belirtilen gerekçeler ile değerlendirme dışı bırakılması gerekmektedir.
Sonuç olarak, yukarıda mevzuata aykırılıkları belirtilen işlemlerin düzeltici işlemle giderilebilecek nitelikte işlemler olduğu tespit edildiğinden, yapılan sorgulama neticesinde, aşırı düşük teklif açıklaması idarece uygun görülen isteklilerden NVS İnş. San. ve Tic. Ltd. Şti, Ilgazlar İnş. Tic. ve San. A.Ş. ve Ilgaz Tic. ve San. Koll. Şti. Sait Ilgaz ve Ortakları İş Ortaklığı, Limak İnş. San. ve Tic. A.Ş., İlci İnş. San. ve Tic. A.Ş. ile Mehmet Alptekin ve Karaca İnş. ve Tic. Ltd. Şti. İş Ortaklığının tekliflerinin değerlendirme dışı bırakılarak bu aşamadan sonraki işlemlerin mevzuata uygun olarak yeniden gerçekleştirilmesi gerekmektedir.
Açıklanan nedenlerle, 4734 sayılı Kanunun 65 inci maddesi uyarınca bu kararın tebliğ edildiği veya tebliğ edilmiş sayıldığı tarihi izleyen 60 gün içerisinde Ankara İdare Mahkemelerinde dava yolu açık olmak üzere;
Anılan Kanunun 54 üncü maddesinin onuncu fıkrasının (b) bendi gereğince düzeltici işlem belirlenmesine,
Oyçokluğu ile karar verildi.
KARŞI OY
I. Kurul Çoğunluğunca, ihale üzerinde bırakılan NVS İnş. San. ve Tic. Ltd. Şti.’nin aşırı düşük teklif açıklaması;
“Birim fiyat teklif cetvelinin 2 nci sırasında bulanan AB02 poz numarası ile tanımlanan “tünel kazısı ve desteklenmesi” iş kaleminin maliyet bileşenlerinden B16.581/1 “püskürtme betonu” miktarının, idare tarafından 2.900 m³ hesaplandığı, 1 m³ püskürtme betonu için 0,450 ton çimento, 1,20 m³ agrega esas alınarak, 2.900*0,450=1.305 ton çimento, 2.900*1,200=3.480 m³ agrega hesaplandığı,
Ancak anılan istekli tarafından “püskürtme betonu” miktarının, birim tünel kazısı için 0,106 m³ püskürtme betonu ve 0,053 ton çimento esas alınarak 8.700*0,106=922,20 m³ püskürtme betonu, 8.700*0,053=461,10 ton çimento miktarı hesaplanmış, püskürtme betonu maliyet bileşenleri arasında olması gereken agreganın maliyet bileşenleri arasında bulunmadığı ve iş kalemine ilişkin birim fiyat hesabında agrega giderine yer verilmediği, bu itibarla hesaplanan miktarların eksik hesaplanması nedeniyle bu miktarlara bağlı olarak katkı maddesinin dolaylı olarak eksik hesaplandığı,
İdarece aynı iş kaleminin maliyet bileşenlerinden çelik iksa miktarının 207.600 kg olarak hesaplandığı, ancak istekli tarafından bu imalat için öngörülen çelik iksa miktarının 5,794*8.700= 50.407,80 kg olarak hesaplandığı,
Birim fiyat teklif cetvelinin 6 ncı sırasında bulunan AB06 pozunda “dolguların sıkıştırılması” süresi idarece 0,007 saat/m³ esas alınarak, 0,007*3.679.000=25.753 saat hesaplanmış, ancak anılan istekli tarafından bu iş kalemi için 0,0048* 3.679.000=17.659,20 saat hesaplandığı,
AB06, AB07, AB08, AB11 ve AB12 iş kalemlerinin maliyet bileşenlerinden olan ve resmi rayici 91,93 TL/saat olaran 170 HP ekskavatörün (Poz No:03.503) saatlik ücretinin, istekli tarafından 70,34 TL/saat olarak hesaplandığı, istekli tarafından hesaplanan bu tutarın resmi rayiçleri karşılamadığı gibi, işçilik giderlerini minimum alınması (3,38 TL/saat) durumunda bile hesaplanan ücreti de (86,10TL/saat) karşılamadığı,
Fiyat cetvelinin 12 nci ve 13 üncü sıralarında bulunan, AB12 “barajlarda açıkta” ve AB13 “tünellerde”, betonarme betonu (C20) yapılması işlerinin ikmali aşamasında; projesine uygun olmak üzere betona istenilen şeklin verilmesi veya betonun döküldüğü yerdeki toprakların betona karışmaması yada kazılıp bırakılan yakın yüzeylerin kaymalarından betonu korumaya ilişkin beton/betonarme betonu kalıbı kullanılması gerektiği, idarece anılan iş kalemleri için kullanılacak düz kalıp miktarı 6.200 m², eğri yüzeyli kalıp için 4.750 m² kalıp olmak üzere toplam 10.950 m² kalıp miktarı öngörüldüğü, ancak anılan istekli; birim imalat için 0,008 m³/m³ kereste esas alınarak, toplam 7.900 m³ betonarme imalatı için (0,008*7.900)/0,012=5.266,67 m² kalıp olarak hesaplandığı,
…
İhale üzerinde bırakılan NVS İnş. San. ve Tic. Ltd. Şti.’nin aşırı düşük teklif açıklamasına ilişkin olarak, yukarıda tespiti yapılan iş kalemlerinin birim imalatta yer alan maliyet bileşenleri eksiltilerek, maliyet bileşenlerine ilişkin miktarlar düşürülerek, hesaplanan birim fiyat analizlerini idareye sunan, bu kapsama ilişkin olarak analiz fiyatının dayanağı olan tevsik edici belgeleri sunmayan ve/veya eksik sunan, NVS İnş. San. ve Tic. Ltd. Şti.’nin teklifinin, belirtilen gerekçeler ile değerlendirme dışı bırakılması gerekmektedir.” gerekçeleri ile uygun görülmemiştir.
İhale üzerinde bırakılan isteklinin de aralarında bulunduğu 14 istekliden, idarenin teklifte önemli bileşenler olarak tespit ettiği iş kalemlerine ilişkin aşırı düşük teklif açıklamaları istenildiği, söz konusu imalatların tümünün kazı, kalıp, beton, demir vb. ana imalatları içeren paçal fiyat olarak belirlendiği görülmektedir.
Paçal fiyatın, bir iş kaleminde, o işin tamamının yapılması için gereken her türlü imalatın fiyatlarını içeren tek bir fiyat olduğu ve belli bir analize dayanması gerektiği göz önüne alındığında, paçal fiyat içinde yer alan imalatlara ait analizler üzerinde yapılacak incelemenin, paçal fiyatı oluşturan ortak girdiler dikkate alınarak yapılması gerekmektedir.
İhale üzerinde bırakılan NVS İnş. San. ve Tic. Ltd. Şti.’nin aşırı düşük teklif açıklamasında sunduğu AB02 poz numarası ile tanımlanan “tünel kazısı ve desteklenmesi” iş kalemine ilişkin analizin, idarenin hazırladığı analizle mukayese edilmesi sağlıklı bir sonuç doğurmayacaktır. Zira anılan isteklinin analizi incelendiğinde, paçal analiz içinde bir iş kalemini oluşturan B16.581/1 “püskürtme betonu” girdisinin, bileşenlerine (kum, çakıl, su, işçilik, makine vb.) ayrıştırılmadığı, söz konusu girdinin dışarıdan hazır olarak temin edilerek nakledileceği, aynı analizde yer alan EK-03 poz nolu “Püskürtme betonu nakli” iş kaleminden anlaşılmaktadır. Dolayısıyla anılan istekli tarafından, dışarıdan temin edileceği açık olan B16.581/1 pozlu iş kalemine ilişkin birim fiyat hesabında agrega giderine yer verilmediği, bu itibarla hesaplanan katkı maddesi vb. miktarların eksik hesaplandığı gerekçesinin yerinde olmadığı açıktır.
Aynı şekilde, aynı iş kaleminin maliyet bileşenlerinden çelik iksa miktarı ile birim fiyat cetvelinin 12 nci ve 13 üncü sıralarında bulunan, AB12 “barajlarda açıkta” ve AB13 “tünellerde”, betonarme betonu (C20) yapılması işlerinin ikmali aşamasında; projesine uygun olmak üzere betona istenilen şeklin verilmesi veya betonun döküldüğü yerdeki toprakların betona karışmaması yada kazılıp bırakılan yakın yüzeylerin kaymalarından betonu korumaya ilişkin beton/betonarme betonu kalıbının düşük olduğu şeklindeki gerekçenin ise; basiretli tacir mantığıyla hareket eden isteklilerin işin yapılacağı mahalli inceleyecekleri, gerekli tetkikleri yapacakları ve zemin durumuna göre ikmal edilmesi gereken iksa ve kalıp miktarlarını yerinde tespitle öngörebilecekleri hususu göz önüne alındığında somut bir gerekçe olmadığı kanaatindeyim.
Yapım sektöründe yıllık rayiçleri ve fiyat analizlerini hazırlamak görevi 13.7.1972 gün ve 1609 no’lu ve 20 Temmuz 1972 gün 14251 Sayılı Resmi Gazete'de yayınlanan, "Bayındırlık Bakanlığı Kuruluş ve Görevleri Yasası' nın" 6. maddesinin (c) fıkrası uyarınca Bakanlığın (Yüksek Fen Kurulu nun) görevleri arasında sayılmış, 13/12/1983 tarih ve 180 nolu “Bayındırlık Ve İskan Bakanlığının Teşkilat Ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname” nin 2 nci maddesinin (n) bendinde de bu husus “Bu işlerle ilgili tüzük, yönetmelik, tip sözleşme, şartname, rayiç, fiyat analizleri ve birim fiyatları hazırlamak ve yayınlamak,”şeklinde yer almıştır.
Bakanlık analizleri oluşturulurken gerekçe olarak, Bakanlığa bağlı dairelerin kullandıkları fiyat tahlillerinin incelenerek karşılaştırıldığı, muhtelif literatür ve arazide yapılan çalışma sonuçlarından faydalanıldığı, memleketimizdeki inşaat şartlarının da göz önünde bulundurularak hazırlandığı belirtilmiş ve bu fiyat analizlerinde şose köprü, demiryol, su ve yapı işlerinde müştereken tatbiki mümkün görülen, ihzarat ve imalat dahil edilerek Bakanlığın bütün dairelerince uygulanabilmesi maksadının amaçlandığı ifade edilmiştir.
Ülkemizde Bayındırlık ve İskan Bakanlığınca her yıl hazırlanıp yayınlanmakta olan birim fiyatlar, gerek kamu gerek özel sektörde sıklıkla kullanılmaktadır. Söz konusu fiyatlar, anılan Bakanlığa ait fiyat analizlerinde yer alan işçilik, makine, yakıt ve malzeme miktarları esas alınarak belirlenmektedir. Bakanlık analizlerinin pek çoğu, güncelleme işlemi yapılmadığı için eski teknoloji ve o zamanın şartlarında verimli olmayan iş gücü değerlendirmelerini yansıtmaktadır. Bu nedenle, inşaat sektöründe, analizlerde yer alan girdi miktarları ve bunlara göre belirlenen birim fiyatların, gerçek piyasa değerlerini yansıtmadığı yönünde yaygın bir kanaat bulunmaktadır.
Bu çerçevede, Bakanlık analizlerinde yer alan makine ve iş gücü miktarlarının, iş makinesi alanında gelişen teknolojik veriler ve bunların sağladığı avantajlar (daha az yakıt, kapasite vb) dikkate alınmak suretiyle gerçek uygulama koşullarını yansıtan şantiyelerde iş ölçümleri yapılarak bulunan ve belgelerle tevsik edilen sonuçlara göre kıyaslanması ve buna göre aşırı düşük açıklama değerlendirmesi yapılmasının sağlıklı bir yol olmadığı aşikardır.
İhale üzerinde bırakılan isteklinin birim fiyat teklif cetvelinin 6 ncı sırasında bulunan AB06 pozunda “dolguların sıkıştırılması” süresinin 17.659,20 saat hesaplanması ile AB06, AB07, AB08, AB11 ve AB12 iş kalemlerinin maliyet bileşenlerinden olan ve resmi rayici 91,93 TL/saat olaran 170 HP ekskavatörün (Poz No:03.503) saatlik ücretinin, istekli tarafından 70,34 TL/saat olarak hesaplanmasının nedeninin;
İşgücünün nitelikli personel kullanılması, firmanın edindiği tecrübe, profesyonel şantiye yönetimi, modern teknik donanıma sahip iş makineleri ve işlerin uygulanmasında kazanılan pratiklik nedeniyle inşaat işlerinde işgücü kaynağı kullanım sürelerinde kısalması ve kullanılan makinelerin en son teknolojiyi içermesi, makine parkında bulunan tüm makinelerin bakımını kapsayan şantiye içi gezici makine bakım/servis oluşturulması nedeniyle operatör dışında elemanların iş gücüne ihtiyaç duyulmaması ve anılan isteklinin sahip olduğu yüksek modelli iş makineleri ve bilgi- birikime istinaden söz konusu imalatların mazot (günümüz teknolojisi ile üretilen iş makinelerinin çevre dostu, minimum yakıt tüketen, alternatif yakıt kaynaklarıyla çalışabilen makineler olduğu göz önüne alındığında yakıt sarfiyatının güncellenmemiş Kamu Kurum analizlerinde yer alan miktarlardan daha düşük olacağı aşikardır.), enerji ve iş gücü girdilerine ilişkin yapılan açıklamaların yeminli mali müşavir raporu tasdikli belgeler ve tasdikli amortisman defteri ile tevsik edildiği hususu olduğu anlaşılmaktadır.
Kurul çoğunluğunca, uzun süreden beri güncellenmemiş olan Bayındırlık ve İskan Bakanlığı genel fiyat analizleri baz alınarak, NVS İnş. San. ve Tic. Ltd. Şti.’nce sunulan belgeler dikkate alınmaksızın değerlendirme yapılmasının Kanunun “Temel İlkeler” başlıklı 5 inci maddesi hükümleriyle bağdaşmadığı kanaatindeyim.
II. Ilgazlar İnş. Tic. ve San. A.Ş. ve Ilgaz Tic. San. Koll. Şti. Sait Ilgaz ve Ortakları İş Ortaklığının teklifi, aşırı düşük açıklaması kapsamında sunulan analizlere ilişkin “…iş kalemlerinin birim imalatta yer alan maliyet bileşenleri eksiltilerek, maliyet bileşenlerine ilişkin miktarlar düşürülerek, hesaplanan birim fiyat analizlerini idareye sunan, analiz fiyatının dayanağı olan tevsik edici belgeleri sunmayan ve/veya eksik sunan, isteklinin teklifinin, belirtilen gerekçeler ile değerlendirme dışı bırakılması gerekmektedir.” değerlendirmesiyle uygun görülmemiş olup, yukarıda açıklanan hususlar dahilinde anılan isteklinin değerlendirme dışı bırakılmaması gerekmektedir.
III. Aynı gerekçelerle değerlendirme dışı bırakılan Limak İnş. San ve Tic. A. Ş. İle Mehmet Alptekin ve Karaca İnş. ve Tic. Ltd. Şti. İş Ortaklığı’nın tekliflerinin de yukarıda belirtilen gerekçeler dahilinde değerlendirmeye alınması gerektiği, (İlci İnş. San. ve Tic. A.Ş.’nin teklifinin ise analizlerde nakliye fiyatının hesaplanmasında aritmetik hata yapıldığı gerekçesiyle değerlendirme dışı bırakılması kararına katılmakla birlikte, analizlerde iş kalemlerinin birim imalatta yer alan maliyet bileşenleri eksiltildiği ve maliyet bileşenlerine ilişkin miktarların düşürüldüğü gerekçesine katılmıyorum.) kanaatindeyim.
Açıklanan nedenlerle, aynı zamanda teknik kuruluş olan idarenin teklif edilen miktar ve saatleri uygun gördüğü hususu da göz önüne alındığında, NVS İnş. San. ve Tic. Ltd. Şti., Ilgazlar İnş. Tic. ve San. A.Ş. ve Ilgaz Tic. San. Koll. Şti. Sait Ilgaz ve Ortakları İş Ortaklığı, Limak İnş. San ve Tic. A. Ş. ile Mehmet Alptekin ve Karaca İnş. ve Tic. Ltd. Şti. İş Ortaklığı’nın aşırı düşük teklif açıklamalarının uygun olduğu yönündeki idare uygulamasının yerinde olduğu ve anılan isteklilerin tekliflerinin değerlendirmeye alınması gerektiği yönündeki düşüncem ile Kurul Çoğunluğunun kararına katılmıyorum. (¤¤)
Full & Egal Universal Law Academy