(4734 S. K. m. 37, 38, 54, 65) (İhalelere Yönelik Başvurular Hakkında Yönetmelik m. 18) (Kamu İhale Genel Tebliği m. 45) 
Toplantı No: 2015/001
Gündem No: 4
Karar Tarihi: 05.01.2015
Karar No: 2015/UY.II-4
Şikayetçi: Bülbüloğlu İnş.Taah.Ve Tic.Ltd.Şti. + Türkerler İnş.Tur.Mad.Enerji Ürt.Tic.Ve San.A.Ş.+ Pakyol İnş.Taah.Tic.A.Ş. + Ayk Yol Yapı İnş.San.Tic.A.Ş. İş Ortaklığı
İhaleyi Yapan Daire: Altyapı Yatırımları Genel Müdürlüğü Ulaştırma, Denizcilik Ve Haberleşme Bakanlığı Müsteşarlık
Başvuru Tarih ve Sayısı: 23.07.2014 / 23787
Başvuruya Konu İhale: 2014/14747 İhale Kayıt Numaralı "Filyos Limanı İnşaatı" İhalesi
Kurumca Yapılan İnceleme ve Değerlendirme:
Karar:
TOPLANTIYA KATILAN ÜYELER:
Başkan: Mahmut GÜRSES
Üyeler: II. Başkan Kazım ÖZKAN, Ali Kemal AKKOÇ, Ahmet ÖZBAKIR, Mehmet Zeki ADLI, Hasan KOCAGÖZ, Mehmet AKSOY
BAŞVURU SAHİBİ: Bülbüloğlu İnşaat Taahhüt Ticaret Ltd. Şti. - Türkerler İnşaat Turizm Maden. Enerji Ür. Tic. San. A.Ş. - Pakyol İnşaat Taahhüt Ticaret A.Ş. - AYK Yol Yapı İnşaat Sanayi Ticaret A.Ş. İş Ortaklığı,
 Anadolu Cad. Güven Sitesi No: 6/C TRABZON
İHALEYİ YAPAN İDARE: Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı Altyapı Yatırımları Genel Müdürlüğü,
Emek Hakkı Turayliç No:5 06338 Çankaya/ANKARA
BAŞVURUYA KONU İHALE: 2014/14747İhale Kayıt Numaralı “Filyos Limanı İnşaatı” İhalesi
KURUMCA YAPILAN İNCELEME: Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı Altyapı Yatırımları Genel Müdürlüğü tarafından 19.03.2014 tarihinde açık ihale usulü ile yapılan “Filyos Limanı İnşaatı” ihalesine ilişkin olarak Bülbüloğlu İnşaat Taahhüt Ticaret Ltd. Şti. - Türkerler İnşaat Turizm Maden. Enerji Ür. Tic. San. A.Ş. - Pakyol İnşaat Taahhüt Ticaret A.Ş. - AYK Yol Yapı İnşaat Sanayi Ticaret A.Ş. İş Ortaklığı’nın 07.07.2014 tarihinde yaptığı şikâyet başvurusunun idarenin 16.07.2014 tarihli yazısı ile reddi üzerine, başvuru sahibince 23.07.2014 tarih ve 23787 sayı ile Kurum kayıtlarına alınan 22.07.2014 tarihli dilekçe ile itirazen şikâyet başvurusunda bulunulmuştur.
Yukarıda anılan itirazen şikâyet başvurusuna ilişkin olarak esas incelemesi yapılmış ve 17.09.2014 tarihli ve 2014/UY.II-3191 sayılı Kurul kararı ile “4734 sayılı Kanunun 54 üncü maddesinin onbirinci fıkrasının (c) bendi gereğince, itirazen şikâyet başvurusunun reddine” karar verilmiş, bunun üzerine başvuru sahibi anılan Kurul kararının iptali ve yürütmenin durdurulması talebiyle Ankara 10. İdare Mahkemesi’nde dava açmış, açılan davada Ankara 10. İdare Mahkemesi 13.11.2014 tarihli ve 2014/1802 Esas No’lu yürütmenin durdurulması kararı vermiş, Mahkeme kararının gereğinin yerine getirilmesi için 24.12.2014 tarihli ve 2014/MK-591 sayılı Kurul kararı ile “1- Kamu İhale Kurulunun 17.09.2014 tarihli ve 2014/UY.II-3191 sayılı kararının iptaline,
2- Anılan mahkeme kararında belirtilen gerekçeler doğrultusunda, Bülbüloğlu İnş. Taah. ve Tic. Ltd. Şti. - Türkerler İnş. Tur. Mad. Enerji Ürt. Tic. ve San. A.Ş.- Pakyol İnş.Taah. Tic. A.Ş. – AYK Yol Yapı İnş. San. Tic. A.Ş. İş Ortaklığı’nın teklifinin değerlendirmeye alınması yönünde, 4734 sayılı Kanunun 54 üncü maddesinin onbirinci fıkrasının (b) bendi gereğince düzeltici işlem belirlenmesine, ayrıca adı geçen İş Ortaklığı’nın ehliyet yönüyle reddedilen diğer iddiaları ile ilgili esas incelemesi yapılmasına” karar verilmiştir. 
Anılan Mahkeme kararı gereği 2014/2260-01 sayılı şikâyet dosyası kapsamında yapılan inceleme neticesinde esas inceleme raporu tanzim edilmiştir.
KARAR: Esas inceleme raporu ve ekleri incelendi.
İtirazen şikâyet dilekçesinde özetle,
1) Pilot Ortak Bülbüloğlu İnşaat Taahhüt Ticaret Ltd. Şti.nin İdari Şartname'nin 7.4.3’üncü maddesinde düzenlenen ciroya ilişkin yeterlilik şartını sağlamadığı gerekçesiyle tekliflerinin değerlendirme dışı bırakıldığı, oysa pilot ortağın 2012 yılına ait iki ayrı gelir tablosu sunduğu, teklif dosyasında sunulan faturaların devam eden yapım işlerine ilişkin olmadığı ve fazladan sunulan belge niteliğinde olduğu, sunulan iki ayrı gelir tablosunun idarece birlikte dikkate alınmadığı, pilot ortağın %51 ortağı olduğu iş ortaklığından elde edilen gelirin de hesaplanması ve iki ayrı gelir tablosundaki ciro tutarlarının güncellenmesi ve güncel tutarların toplanarak değerlendirme yapılması gerektiği, 
2) İhale üzerinde kalan iş ortaklığının pilot ortağı Nas İnşaat Sanayi Ticaret A.Ş. tarafından sunulan iş denetleme belgesinin, belgeyi düzenleyen idare tarafından 27.08.2010 tarihinde iptal edildiği, iptal edilen belge ile ihaleye katılan isteklinin teklifinin değerlendirme dışı bırakılması gerektiği,
3) İhale üzerinde kalan Nas İnşaat Sanayi Ticaret A.Ş. Şirketi - YSE Yapı Sanayi ve Ticaret A.Ş. - Detaş Konut İmar İnş. Taah. Mad. San. Tic. A.Ş. İş Ortaklığının aşırı düşük teklif açıklamasının uygun olmadığı, şöyle ki; (a) 104/A Taş Nakli iş kaleminde %48 miktar azalımı yapıldığı, karayolu ve denizyolu ile yapılacak nakliye maliyetlerinin fiyat teklifi ile açıklanmasının mümkün olmadığı, nakliye formüllerine ve “K” katsayısına göre hesaplama yapılması gerektiği, ekonomik açıdan en avantajlı 2’nci teklif sahibi Limak İnşaat Sanayi ve Ticaret A.Ş. - Kolin İnşaat Turizm Sanayi ve Ticaret A.Ş. İş Ortaklığı’nın açıklamalarının da bu yönüyle uygun olmadığı (b) 16.107 poz numaralı tetrapotların taşınması ve yerine konulması iş kalemine ilişkin analizin eksik maliyet hesabına dayandığı, deniz yoluyla yapılması öngörülen nakliye hesabının eksik ve hatalı olduğu, taşınacak malzemenin taş ocağından mevcut bir limana nakledilmesi maliyeti öngörülmediği ve boşaltma yapılacak limanın belirlenmediği, (c) “Özel-3”, “Özel-4”, ve “34.412/3” poz numaralı iş kalemleri için analiz sunulmadığı, doğrudan fiyat teklifi alınmak suretiyle açıklama yapıldığı, bu şekilde yapılan açıklamanın uygun olmadığı, ekonomik açıdan en avantajlı 2’nci teklif sahibi Limak İnşaat Sanayi ve Ticaret A.Ş. - Kolin İnşaat Turizm Sanayi ve Ticaret A.Ş. İş Ortaklığı’nın açıklamalarının da bu yönüyle uygun olmadığı (d) “Özel-5” poz numaralı iş kalemi için analiz sunulmadığı, “Y.16.050/08” ve “Y.16.050/06” poz numaralı iş kalemlerinde yer alan “C 40/50 basınç dayanım sınıfında beton dökülmesi” ve “C 30/37 basınç dayanım sınıfında beton dökülmesi” imalatları için proforma fatura sunularak açıklama yapıldığı, söz konusu imalatların Teknik Şartname gereği “sülfata dayanıklı beton” niteliğinde olması gerektiği, proforma faturayı veren firmanın son geçici vergi beyanname döneminde sülfata dayanıklı beton imalatı bulunmadığı, ekonomik açıdan en avantajlı 2’nci teklif sahibi Limak İnşaat Sanayi ve Ticaret A.Ş. - Kolin İnşaat Turizm Sanayi ve Ticaret A.Ş. İş Ortaklığı’nın açıklamalarının da bu yönüyle uygun olmadığı (e) proforma fatura alınan taş ocağından çıkarılan taşın, deniz suyunu emme niteliğinin yüksek olduğu ve Teknik Şartname’ye uygun olmadığı, ekonomik açıdan en avantajlı 2’nci teklif sahibi Limak İnşaat Sanayi ve Ticaret A.Ş. - Kolin İnşaat Turizm Sanayi ve Ticaret A.Ş. İş Ortaklığı’nın açıklamalarının da bu yönüyle uygun olmadığı iddialarına yer verilmiştir.
A) Başvuru sahibinin iddialarının değerlendirilmesi sonucunda aşağıdaki hususlar tespit edilmiştir.
1) Başvuru sahibinin 1’inci iddiasına ilişkin olarak:
Söz konusu iddiaya ilişkin olarak 17.09.2014 tarihli ve 2014/UY.II-3191 sayılı Kurul kararı ile iddia yerinde görülmeyerek, itirazen şikâyet başvurusunun reddine karar verilmiştir.
Yukarıda bahsi geçen Ankara 10. İdare Mahkemesinin 13.11.2014 tarihli ve E: 2014/1802 sayılı kararında “Dava konusu olayda, davacıların iş ortağı Bülbüloğlu İnş. Taah. ve Tic. Ltd. Şti.nin teklifi, idari şartnamenin 7.4.3. maddesinde düzenlenen ciroya ilişkin yeterlik şartını sağlamadığı gerekçesiyle değerlendirme dışı bırakılmış ise de, pilot ortağın ihaleye sunduğu iki ayrı gelir tablosunun da 2012 yılına ait olduğu, birinin müstakil olarak anılan şirketin 2012 yılı gelir tablosu iken diğerinin AS. İnş. Taah. Ltd. Şti. ve Bülbüloğlu İnş. Taah. ve Tic. Ltd. Şti. iş ortaklığının yapmış olduğu işten hissesi oranında elde edilen gelir tablosu olduğu, buna göre 2012 yılına ait cirosunun 31.629.277,00 TL, AS ve Bülbüloğlu iş ortaklığından elde edilen toplam cirosunun ise 5.077.124,00 TL toplamda da 2012 yılı net satışlarının 36.706.401,00 TL olduğu, bu tutar (ki bu tutar Gelir İdaresi Başkanlığı'nın 15.09.2014 günlü yazısı ile de teyit edilmiştir) güncellendiğinde toplam cironun 41.665.939,00 TL olduğu anlaşıldığından şartnamede sağlanması gereken asgari tutar olan 37.037.056,01 TL’yi karşıladığı, dolayısıyla pilot ortak tarafından sunulan her iki gelir tablosunun yukarıda anılan mevzuat uyarınca aranan iş hacmini gösteren belgelerin ilgisine göre 2012 yılına ait ciroya ilişkin kısmının (a) fıkrası ile ifade edilen "toplam cirosunu gösteren gelir tablosu" içerisinde, taahhüdü altında devam eden ve bitirilen kısıma ait tutarın ise (b) fıkrası içerisinde değerlendirilerek toplamının dikkate alınması gerektiği sonucuna varılmış olup; her iki gelir tablosunda sadece bir tanesinin değerlendirilmesi suretiyle yeterlik koşulunun sağlanmadığından bahisle davacının itirazının reddi yolundaki davalı idare işleminde hukuka uyarlık bulunmamıştır….” ifadelerine yer verilmiştir.
Buna göre başvuru sahibinin teklifinin, anılan Mahkeme kararında belirtilen gerekçeler doğrultusunda ciroya ilişkin yeterlilik şartını sağladığı, idarece başvuru sahibinin teklifinin değerlendirme dışı bırakılması işleminin yerinde olmadığı ve başvuru sahibinin teklifinin değerlendirmeye alınması gerektiği yönünde karar alınması gerektiği sonucuna ulaşılmıştır.
Başvuru sahibinin teklifinin değerlendirmeye alınması sonucunda, 24.12.2014 tarihli ve 2014/MK-591 sayılı Kurul kararı kapsamında, 17.09.2014 tarihli ve 2014/UY.II-3191 sayılı Kurul kararı ile ehliyet yönüyle reddedilen 2’nci ve 3’üncü iddialara ilişkin olarak da esas incelemesi yapılması gerekli hale gelmiştir.
2 ) Başvuru sahibinin 2’nci iddiasına ilişkin olarak:
İdarenin, Nas inşaat Sanayi Ticaret A.Ş. - YSE Yapı Sanayi ve Ticaret A.Ş. - Detaş Konut İmar İnş. Taah. Mad. San. Tic. A.Ş. İş Ortaklığının pilot ortağı Nas İnşaat Sanayi Ticaret A.Ş.nin %51 ortağı olan Ahmet Gürsel Koçak adına düzenlenen 27.08.2010 tarih ve 110-02-7819 sayılı iş denetleme belgesine esas işin benzer işe ilişkin imalatlarının tespiti amacıyla Karayolları Genel Müdürlüğü’nden 05.05.2014 tarihli ve 7814 sayılı yazı ile bilgi isteminde bulunduğu anlaşılmıştır. Karayolları Genel Müdürlüğü’nün cevabi yazısında, 27.08.2010 tarih ve 110-02-7819 sayılı iş deneyim belgesinin aslının idareye iade edilmesi üzerine 06.09.2010 tarih ve 110-02-8023 sayılı yeni bir iş deneyim belgesinin düzenlendiği, yeni belgeye göre bilgi istemine cevap verildiği anlaşılmıştır.
27.08.2010 tarih ve 110-02-7819 sayılı iş denetleme belgesinin Karayolları Genel Müdürlüğü tarafından iade alınması işlemi, söz konusu bu belgenin gerçeğe aykırı düzenlenmesi sebebiyle tamamen ortadan kaldırılarak kullanılmasının engellenmesine yönelik değil, bu belgede yanlış yazılan “15. İlgilinin hangi tarihler arasında görev yaptığı” konusunda gerekli düzeltme yapılarak bunun dışında belge içerisindeki tüm veriler aynı olmak üzere 27.08.2010 tarih ve 110-02-7819 sayılı iş deneyim belgesi düzenleme işlemi şeklindedir.
Nitekim, 27.08.2010 tarih ve 110-02-7819 sayılı iş denetleme belgesi ve 06.09.2010 tarih ve 110-02-8023 sayılı iş denetleme belgeleri karşılaştırıldığında, “15. İlgilinin hangi tarihler arasında görev yaptığı” kısmında değişiklik yapıldığı, eski tarihli belgede “03.07.2002 - 21.10.2008” olan görev tarihi aralığının yeni belgede “20.06.2002 - 30.11.2008” şeklinde değiştirildiği, belgedeki diğer bilgilere ilişkin kısımlarının ise tamamen aynı olduğu anlaşılmıştır. Söz konusu iki belge arasındaki tek farklılık “ilgilinin hangi tarihler arasında görev yaptığı” hususu olup, görev tarihleriyle ilgili düzeltme yapılması amacıyla 27.08.2010 tarih ve 110-02-7819 sayılı iş deneyim belgesinin aslı idarece alınarak diğer bütün kısımları aynı olan 06.09.2010 tarih ve 110-02-8023 sayılı iş deneyim belgesi düzenlenmiştir. Esas itibariyle bu işlem ilgilinin görev yaptığı tarihlerle ilgili bir tashih olup, bunun dışında hiçbir değişiklik yapılmamıştır. Göreve ilişkin yapılan değişiklik sonucunda belge tutarında ya da ilgilinin belgeyi kullanma tarihinde herhangi bir değişikliğe sebep olmamış, yani belge sahibine ayrıca avantaj sağlayan bir değişiklik yapılmamıştır. Belgenin idarece iade alınmasının belge düzenlenen kişinin hak sahipliğinin sona ermesi veya belgenin ortadan kaldırılması anlamına gelmeyeceği, diğer bir ifadeyle, teklif dosyasında sunulan iş denetleme belgesinin kabul edilmemesinin hak sahibi kişinin belge içeriğinde yer alan iş konusunda bir deneyimi olmadığı sonucunu doğuracağı ve böyle bir sonucun gerçek durumla bağdaşmayacağı açıktır. Dolayısıyla görev yapılan tarihler dışındaki bilgileri aynı olan ve aslı idarece iade alınan iş denetleme belgesinin ihale kapsamında sunulması, bu iş deneyimini haiz olduğunun belgelendirilmesi noktasında yeterli olduğu anlaşıldığından, idarece yapılan işlemin yerinde olduğu neticesine varılmıştır.
Sonuç olarak, 2’nci iddia ile ilgili olarak yukarıda yer verilen gerekçeler nedeniyle başvuru sahibinin iddiası yerinde görülmemiştir.
3 ) Başvuru sahibinin 3’üncü iddiasına ilişkin olarak:
4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “Aşırı düşük teklifler” başlıklı 38’inci maddesinde “İhale komisyonu verilen teklifleri 37 nci maddeye göre değerlendirdikten sonra, diğer tekliflere veya idarenin tespit ettiği yaklaşık maliyete göre teklif fiyatı aşırı düşük olanları tespit eder. Bu teklifleri reddetmeden önce, belirlediği süre içinde teklif sahiplerinden teklifte önemli olduğunu tespit ettiği bileşenler ile ilgili ayrıntıları yazılı olarak ister.
İhale komisyonu;
a) İmalat sürecinin, verilen hizmetin ve yapım yönteminin ekonomik olması,
b) Seçilen teknik çözümler ve teklif sahibinin mal ve hizmetlerin temini veya yapım işinin yerine getirilmesinde kullanacağı avantajlı koşullar
c) Teklif edilen mal, hizmet veya yapım işinin özgünlüğü,
Hususlarında belgelendirilmek suretiyle yapılan yazılı açıklamaları dikkate alarak, aşırı düşük teklifleri değerlendirir. Bu değerlendirme sonucunda, açıklamaları yeterli görülmeyen veya yazılı açıklamada bulunmayan isteklilerin teklifleri reddedilir.
İhale komisyonu, aşırı düşük tekliflerin tespiti ve değerlendirilmesinde Kurum tarafından belirlenen kriterleri esas alır. Kurum bu maddenin uygulanmasında; aşırı düşük tekliflerin tespiti, değerlendirilmesi ve ekonomik açıdan en avantajlı teklifin belirlenmesi amacıyla sınır değer veya sorgulama kriterleri ya da ortalamalar belirlemeye yetkilidir.” hükmü,
Kamu İhale Genel Tebliği’nde “45.1.3. …Sorgulamaya konu edilmeyen iş kalemleri/grupları için analiz sunulması istenmeyecektir.” açıklamaları yer almaktadır. 
Kamu İhale Genel Tebliği’nin “Aşırı düşük teklif değerlendirmesi” başlıklı 45’inci maddesinde “…
45.1.2. Sınır değerin altındaki teklif sahiplerinden yaklaşık maliyetin % 80’lik bölümünü oluşturan iş kalemleri/gruplarına ilişkin ayrıntılar yazılı olarak istenir. Bu çerçevede; istenen açıklamanın niteliği dikkate alınarak, isteklilere beş (5) iş gününden az olmamak üzere makul bir süre verilir.
…
45.1.9. (Değişik: 20/8/2011-28031 R.G./ 16 md.) İş kalemleri/gruplarına ait analizler ile yardımcı ve/veya alt analizlerde yer alan işçilik fiyatları ihale tarihinde yürürlükte olan saatlik asgari ücretin altında olamaz.
…
45.1.13. Teklifi aşırı düşük bulunan isteklilerin, tekliflerinde önemli olduğu tespit edilen bileşenler ile ilgili olarak Kanunun 38 inci maddesi uyarınca yapacakları açıklamada; sorgulamaya konu iş kalemlerine/gruplarına ilişkin analizler ile bu analizlere dayanak teşkil eden bilgi ve belgeleri sunmaları gerekmektedir.
İsteklinin analizlerine dayanak teşkil eden bilgi ve belgeler;
a. Tedarikçi veya üreticilerden alınan proforma faturalar,
b. Fiyat teklifleri,
c. Çimento ve demir ürünleri için üreticinin ilan edilmiş fiyat tarifeleri
ç. Kamu kurum ve kuruluşları tarafından sunulan mal ve hizmetlere ilişkin ilan edilmiş fiyat tarifeleri veya bunlardan alınmış fiyat teklifleri,
d. Kamu kurum ve kuruluşları tarafından ilgili mala ilişkin ilan edilen asgari fiyatlar,
e. Ürettiği, aldığı veya sattığı mallara ilişkin maliyet/satış tutarı tespit tutanakları,
f. Stoğunda bulunan mallara ilişkin stok tespit tutanakları,
g. İdarece istenmesi durumunda yardımcı analizler v.b. dir.
İstekliler tekliflerine ilişkin olarak yukarıda sayılan belgelerden kendileri için uygun olanları (45.1.13.1 – 45.1.13.8) maddelerine göre yapacakları açıklamalar kapsamında sunacaklardır.
Yukarıda sayılan belge ve bilgilerden hiçbiri ile açıklama yapılmasının fiilen mümkün olmadığının anlaşıldığı durumlarda istekli tarafından gerekçesi belirtilmek suretiyle ilgili mevzuatına göre son 12 ay içinde düzenlenen açıklamaya elverişli diğer belge ve bilgiler kullanılarak da açıklama yapılabilir. (Örnek: Yurt dışından ithal edilen mallara ilişkin olarak gümrük giriş beyannamesi kullanılarak açıklama yapılabilir.) (Ek: 20/8/2011-28031 R.G./ 17 md.) Yüklenicinin dışında üçüncü kişilerce inşaat mahalli dışında imal edilen ve esaslı başka bir işçilik veya malzeme katkısı yapılmaksızın yapıya monte edilen yapı elemanları için teklif edilen fiyatın, malzeme ve işçilik (gerekiyorsa nakliye de) fiyatlarının da belirtildiği proforma fatura veya fiyat teklifi ile belgelendirilmesi durumunda, bu iş kalemlerine ilişkin ayrıca analiz sunulması zorunlu değildir.
45.1.13.1. Tedarikçi veya imalatçılardan alınan ve birim fiyatları gösteren proforma fatura sunularak açıklama yapılması durumunda proforma faturadaki birim satış tutarı;
a) Maliyete dayalı açıklama yapıldığında, maliyet/satış tutarı tespit tutanağında yer alan (Ek-O.5) ağırlıklı ortalama birim maliyetin,
b) Satışlar üzerinden açıklama yapıldığında, maliyet/satış tutarı tespit tutanağında yer alan (Ek-O.5) ağırlıklı ortalama birim satış tutarının % 80’inin,
altında olamaz.
Maliyete dayalı açıklama yapıldığında, mükellefle tam tasdik sözleşmesi yapan veya beyannamelerini imzalamaya yetkili olan meslek mensubu tarafından proforma fatura üzerine; “Birim satış tutarının, mükellefin yasal defter ve belgelerine göre çıkartılan ve tarafımdan onaylanan maliyet/satış tutarı tespit tutanağındaki ağırlıklı ortalama birim maliyet tutarının altında olmadığını beyan ederim.” ibaresinin yazılarak imzalanması ve iletişim bilgileri de belirtilmek suretiyle kaşelenmesi/mühürlenmesi gerekmektedir.
Satışlar üzerinden açıklama yapıldığında, mükellefle tam tasdik sözleşmesi yapan veya beyannamelerini imzalamaya yetkili olan meslek mensubu tarafından proforma fatura üzerine; “Birim satış tutarının, mükellefin yasal defter ve belgelerine göre çıkartılan ve tarafımdan onaylanan maliyet/satış tutarı tespit tutanağındaki ağırlıklı ortalama birim satış tutarının % 80’inin altında olmadığını beyan ederim.” ibaresinin yazılarak imzalanması ve iletişim bilgileri de belirtilmek suretiyle kaşelenmesi/mühürlenmesi gerekmektedir.
Kaşeleme işlemi bu Tebliğin 8.4 maddesinde belirtilen özel kaşe kullanılmak suretiyle yapılabileceği gibi, bu kaşe dışında meslek mensubuna ilişkin bilgileri içeren kaşe kullanılmak suretiyle de yapılabilir.
…
45.1.14. Aşırı düşük teklif sorgulaması sonucunda; (45.1.3 - 45.1.13) maddelerine uygun açıklamada bulunmayan, açıklamaları idarece tanımlanan yapım şartlarına uymayan veya teknik şartnameye aykırı hususlar içeren isteklilerin teklifleri gerekçeleri belirtilmek suretiyle reddedilecektir.
…” açıklamaları yer almaktadır.
a) Başvuru sahibi “İhale üzerinde kalan Nas İnşaat Sanayi Ticaret A.Ş. Şirketi - YSE Yapı Sanayi ve Ticaret A.Ş.- Detaş Konut İmar İnş. Taah. Mad. San. Tic. A.Ş. İş Ortaklığı’nın aşırı düşük teklif açıklamasının uygun olmadığını, zira; 104/A Taş Nakli iş kaleminde %48 miktar azalımı yapıldığını, karayolu ve denizyolu ile yapılacak nakliye maliyetlerinin fiyat teklifi ile açıklanmasının mümkün olmadığını, nakliye formüllerine ve “K” katsayısına göre hesaplama yapılması gerektiğini, ayrıca ekonomik açıdan en avantajlı 2’nci teklif sahibi Limak İnşaat Sanayi ve Ticaret A.Ş. - Kolin İnşaat Turizm Sanayi ve Ticaret A.Ş. İş Ortaklığı’nın da aşırı düşük teklif açıklamasının bu yönüyle uygun olmadığını” iddia etmektedir. 
Şikayet konusu ihaleye ilişkin olarak idarenin yaklaşık maliyet hesaplamasında “104/A Taş Nakli” iş kalemi için birim fiyatın 6,45 TL olarak belirlendiği görülmüş, Sochimorstroy LLC – Seza İnş. San. ve Tic. Ltd. Şti. İş Ortaklığı’nın yapmış olduğu itirazen şikâyet başvurusunda benzer iddiaya yönelik inceleme yapılırken, söz konusu birim fiyatın nasıl belirlendiğine ilişkin idareden 19.09.2014 tarih ve 16483 sayılı yazı ile bilgi ve belge isteminde bulunulmuş, idarece gönderilen 02.10.2014 tarih ve 49650 sayılı cevabi yazıda “…104/A Taş Nakli pozu, Çevre ve Şehircilik Bakanlığınca yayımlanan ve idaremizce de kullanılan 10 km’den fazla karayolu taşımaları formülü olan;
NF=KxAx(0,0007xM+0,01) formülü ile hesaplanmıştır. Burada
NF= Nakliye Fiyatı
K= Taşıma katsayısı (her yıl Çevre ve Şehircilik Bakanlığınca belirlenir)
A= nakliye yolunun zorluk derecesi =1 (1 ile 1,5 arasında bir değer alınır.)
M= nakliye mesafesi (taş ocağının proje alanına mesafesi 26 km dir)
Bu formül kullanılarak yapılan hesaplama neticesinde;
NF= 183 x 1,00 x (0,0007 x 26 + 0,01)= 5,16- TL’dir. Buna ilave müteahhit kârı ile 5,16 + 5,16 x 0,25 = 6,45- TL/ton olarak hesaplanmıştır…” ifadelerine yer verilmiş, buna göre idarece “104/A Taş Nakli” iş kalemi için yapılan yaklaşık maliyet hesaplamasında Çevre ve Şehircilik Bakanlığı nakliye formüllerinin kullanıldığı, formülde yer alan nakliye mesafesinin “26 km” olarak esas alındığı anlaşılmıştır. 
Sochimorstroy LLC – Seza İnş. San. ve Tic. Ltd. Şti. İş Ortaklığı’nın itirazen şikayet başvurusu kapsamında idareye yazılan 22.10.2014 tarih ve 2354 sayılı yazı ile bilgi ve belge isteminde bulunulmuş, idarece gönderilen 30.10.2014 tarih ve 9217 sayılı yazıda; “…
TAŞ NAKLİ ANALİZİ
Aşırı düşük teklif sorgulamasında teklifini savunan Nas İnş. San. Tic. A.Ş. + YSE Yapı San. ve Tic. A.Ş. - Detaş Konut İmar İnş. Taah. Mad. San. ve Tic. A.Ş. İş Ortaklığının104/A Taş Nakli pozu ile ilgili savunması kabul edilmiştir. Bu poza ait açıklama aşağıdadır. (Analiz ek yazı olarak sunulmuştur.)
Buna göre “Nakli yapılacak toplam taş miktarı = 12.282.431,65 ton” olup bu malzemenin
%52 oranı Taş (6.355.428,05 ton) Karadan Nakledilecektir.
%48 oranı Taş (5.927.003,60 ton) Denizden nakledilecektir.
Taş Nakli Teklif Bedeli için Karadan Nakli bedeli ile Denizden Nakli bedeli değişmektedir.
Bu amaçla paçal bir Taş nakli bedeli tespiti zorunlu hale gelmiştir.
Denizden Taş Nakli sonucunda maliyete etki eden faktörler artmıştır. Rıhtım inşaatı bedeli, taş ocağından rıhtıma kadar olan nakliye mesafesi ve Denizden Taşın nakli olarak ilave üç ayrı değerlendirmeyi de gerekli kılmaktadır.
A - Karadan Taş Naklinin Maliyeti 
Karadan nakledilecek olan Taş'ın (6,355,428,05 Ton) firmanın temin edeceği ocak mesafesinden hareketle maliyeti nakliye analizi hesaplanmasıyla 3,24 TL/TON olarak belirlenmiştir.
Buna göre Karadan Taş Naklinin toplam maliyeti
6.355.428,05 Ton x 3,24TL/Ton = 20.585,867,00 TL
Olarak tespit edilmiştir.
Analizi ise Nak-1 (M>10,00 km) F=K(183) x A(1,0) x (0,0007 x M +0,01) M:11,00 Km.
=183*1,0*(0,0007*11+0,01)= 3,2391 TL/Ton
Karadan yapılan taş naklinin toplam bedeli
6.355.428,05*3,2391 TL/Ton= 20.585.866,996755
B - Denizden Taş Naklinin Maliyeti
Burada maliyete etki eden 3 faktör ayrı değerlendirme halinde sunularak;
- Deniz Taşımasında kullanılacak RIHTIM maliyeti =1.281.723,45 TL (Hesaba uygun olması amacıyla Rıhtım Maliyetini Denizden dökülecek Taşa “5,927.003,60 Ton” bölünmesiyle 1 TON Taşın bedeli bulunarak 0,22 Ton/TL değer tespit edilmiştir.
-Ocaktan Rıhtıma kadar Taş malzemenin Nakliye Analizi (1.32 km mesafeden Kara nakli) hesabından
- Taşın 2,6 Deniz Mili mesafeden Nakli karşılığı olarak
1- RIHTIM İNŞAATININ
Denizden dökülecek taş miktarından hareketle etkisi,
Yükleme – Boşaltma Rıhtımı İnşaat Maliyeti:1.281.723,45 TL
Rıhtımdan nakledilecek toplam taş miktarı: 5.927.003,60 ton
1 ton denizden dökülen Taş Nakli için Rıhtım Maliyeti:
1.281.723,45 TL/ 5.927.003,60 ton = 0,21625150523 TL/Ton
Bu değer yaklaşık olarak 0,22 TL/Ton
2- Taş Ocağından 1.320 m nakliye mesafesi ile RIHTIM’a Taş Nakli Hesabı,
Nak.2- (M<10,00km) FD= 0,00017xK(183) x A(1) x ?M M:1.320,00 m.
=0,00017*183*1*?1320 = 1,13028243019 TL/Ton 
Rıhtıma kadar taş naklinin TOPLAM BEDELİ 
5.927.003,60 TON * 1,13028243019 TL/Ton = 6.699.188,032 TL
3- Rıhtım sonrası Denizden 2.6 Mil mesafe ile Taş Nakli,
Nak.-3 –DN = 0,00625xRD + [0,00083xRD+0,045x(POZ 04.109 =4,09TL/Kg)] x L
M: 2,60
RD=76,51+23,70=100,21 TL
=1,32109568 TL/Ton
Denizden yapılan Taş Naklinin TOPLAM BEDELİ
5.927.003,60 TON* 1,32109568 TL/Ton = 7.830.138,85 TL
DENİZDEN TAŞ NAKLİ TOPLAM BEDELİ = 15.811.050,332 TL
1 TON TAŞ MALİYETİ
KARA ve DENİZ Taş naklini dikkate alarak “1 Ton Taş bedelini” ortak bir değerde tespit edebilmek amacıyla toplam maliyet tespit edilmiştir. Buna göre Toplam Maliyet 
Karadan Taş Nakli Maliyeti: 20.585.866,996755 TL
Denizden Taş Nakli Maliyeti: 15.811.050,3332 TL
Buna göre TOPLAM TAŞ NAKLİ MALİYETİ: 36.396.917,328755 TL
= 36.396.917,33 TL
Olarak belirlenmiştir. 
1 Ton TAŞ MALİYETİ 36.396.917,33TL/12.282.431,65 Ton = 2,96 (2,963332) TL/Ton
Müteahhit Karı =0,18 (0,176668) TL/Ton
1 Ton Taş Teklif Bedeli = 3,14 TL/Ton
Yukarıdaki açıklamalardan da açıkça görüleceği üzere “Aşırı düşük teklif sorgulaması” eki olarak İdaremize sunulan Nakliye Analizleri yasa ve yönetmeliklere uygun olarak hazırlanmıştır.
…” ifadelerine yer verilmiştir. 
İhale üzerinde kalan iş ortaklığının aşırı düşük teklif açıklamaları Kamu İhale Genel Tebliği’nin 45 inci maddesi gereğince incelendiğinde, “104/A Taş Nakli” iş kalemi için idarece yaklaşık maliyet ekinde hazırlanan nakliye formüllerinin kullanıldığı, taş nakliyatının bir kısmının deniz yoluyla yapılmasına ilişkin proje hazırlandığı, hazırlanan proje etüt ve raporlarında taş ocakları ile taş yükleme rıhtımı arasındaki mesafelerin ve taşınacak taş miktarının detaylı olarak gösterildiği görülmüştür. Bu itibarla ihale üzerinde kalan iş ortaklığının seçilen teknik çözümleri ve işin yerine getirilmesinde kullanacağı avantajlı koşulları belgelere dayandırmak suretiyle açıkladığı anlaşılmıştır. 
İhale üzerinde kalan iş ortaklığının aşırı düşük teklif açıklamasında, 104/A poz numaralı taş nakliyatına ilişkin, 01 nolu (Ahmetler) taşocağından 11 km karayoluyla işin yapılacağı yere taş nakledilmesi ve 02 nolu (Büyükkızılkum) taşocağından 1,32 km karayoluyla kendileri tarafından inşa edilecek rıhtıma, rıhtımdan da işin yapılacağı yere deniz yoluyla (2,60 deniz mili) taş nakledilmesi olmak üzere yöntemler belirlediği görülmüştür. Bu yöntemler kullanılırken rıhtım inşaatında kullanılacak taşın nakline ilişkin mesafenin 1,32 km olarak dikkate alınması gerekirken 1 km olarak alınmış olması esasa etkili olmamıştır. Çünkü 1,32 km mesafe için resmi nakliye formülü kullanılarak 1 ton taş nakli için birim fiyat 1,13 TL/ton olarak hesap edilirken, 1 km mesafe için yapılan hesaplamada birim fiyat 1,23 TL/ton esas alınmış, dolayısıyla daha uzun mesafe için daha düşük birim fiyat belirlenmişken, daha kısa mesafe için daha yüksek bir birim fiyat kullanılmıştır.
Söz konusu açıklama kapsamında ihale üzerinde kalan iş ortaklığı tarafından sunulan “104/A Taş Nakli” iş kalemine ilişkin analiz incelendiğinde, analizin nakliye formüllerindeki katsayılar dikkate alınarak hazırlandığı, diğer yandan analiz ekinde hazırlanan projelerde deniz yoluyla taş nakliyatı yapılması için rıhtım inşa edilmesinin öngörüldüğü, söz konusu projede rıhtımın inşa edileceği yerin belirli olduğu, rıhtım maliyetine esas keşif özetinin ekinde yer alan projeden çıkartılmış metrajlar, rıhtım kesit tahkiklerine ilişkin hesaplamalar dikkate alınarak belirlenen iş kalemi miktarları ile Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ve Demiryollar, Limanlar ve Hava Meydanlar İnşaatı Genel Müdürlüğü tarafından yayımlanan resmi birim fiyatları esas alınmak suretiyle düzenlendiği ve rıhtım maliyetinin resmi birim fiyatlar üzerinden toplam 1.281.723,45 TL olarak hesaplandığı, deniz yoluyla nakliyatı yapılacak toplam taş miktarının 5.927.003,60 ton olarak öngörüldüğü taşınacak her bir ton başına rıhtım maliyetinin (1.281.723,45/5.927.003,60=) 0,22 TL olarak hesaplanarak, analiz cetvelinde birim miktarın %48 oranında dikkate alındığı ve birim fiyatın bu oranla çarpılması suretiyle 0,11 TL olarak hesaplandığı, hesaplanan 0,11 TL tutarın analizde yer verilen diğer nakliye bedelleri ile kar ve genel giderlere eklenerek, “104/A Taş Nakli” iş kaleminin birim fiyatının 3,14 TL olarak hesaplandığı anlaşılmıştır.
İdarece gönderilen 30.10.2014 tarih ve 9217 sayılı yazıdan, ihale üzerinde kalan Nas İnşaat Sanayi Ticaret A.Ş. - YSE Yapı Sanayi ve Ticaret A.Ş. - Detaş Konut İmar İnş. Taah. Mad. San. Tic. A.Ş. İş Ortaklığı’nın “104/A Taş Nakli” iş kalemi ile ilgili açıklamalarına ilişkin olarak idarece yapılan değerlendirmelerde de birim fiyatın 3,14 TL olarak hesaplandığı anlaşılmaktadır.
Adı geçen iş ortaklığı ile idare tarafından farklı hesaplama yöntemleriyle “104/A Taş Nakli” iş kaleminin birim fiyatının 3,14 TL olarak hesaplandığı anlaşılmış, aynı birim tutara ulaşılması nedeniyle idarenin söz konusu aşırı düşük teklif açıklamasını uygun görmesinin yerinde olduğu değerlendirilmiş, başvuru sahibinin bu hususa yönelik iddiası yerinde görülmemiştir.
 Yine ihale üzerinde kalan isteklinin “104/A Taş Nakli” iş kaleminde %48 miktar azalımı yapmadığı, toplam taş miktarının %48’inin denizden, %52’sinin ise karadan taşınacağını öngördüğü, denizden taşınacak olan taş naklinin ve inşa edilecek rıhtımın birim fiyatının %48’e oranlamak suretiyle hesaplama yapıldığı görüldüğünden, başvuru sahibinin iddiasının bu hususa yönelik kısmı da yerinde görülmemiştir.
Yapılan inceleme ve değerlendirmeler neticesinde ihale üzerinde kalan iş ortaklığının “104/A Taş Nakli” iş kalemine ilişkin aşırı düşük teklif açıklamalarının uygun olduğu anlaşılmış, başvuru sahibinin bu hususa yönelik iddialarının yerinde olmadığı sonucuna ulaşılmıştır.
Ekonomik açıdan en avantajlı 2. Teklif sahibi Limak İnşaat Sanayi ve Ticaret A.Ş. - Kolin İnşaat Turizm Sanayi ve Ticaret A.Ş. İş Ortaklığı tarafından sunulan aşırı düşük teklif açıklamasında “104/A Taş Nakli” iş kalemi için idarece yaklaşık maliyet ekinde hazırlanan nakliye formüllerinin kullanıldığı ve “K” katsayısının dikkate alındığı görülmüş olup “104/A Taş Nakli” iş kalemine ilişkin aşırı düşük teklif açıklamalarının uygun olduğu sonucuna ulaşılmıştır. 
b) Başvuru sahibi tarafından “İhale üzerinde kalan Nas İnşaat Sanayi Ticaret A.Ş. Şirketi - YSE Yapı Sanayi ve Ticaret A.Ş.- Detaş Konut İmar İnş. Taah. Mad. San. Tic. A.Ş. İş Ortaklığı’nın aşırı düşük teklif açıklamasının uygun olmadığı; zira 16.107 poz numaralı tetrapotların taşınması ve yerine konulması iş kalemine ilişkin analizin eksik maliyet hesabına dayandığı, deniz yoluyla yapılması öngörülen nakliye hesabının eksik ve hatalı olduğu, taşınacak malzemenin taş ocağından mevcut bir limana nakledilmesi maliyeti öngörülmediği ve boşaltma yapılacak limanın belirlenmediği” iddia edilmektedir.
Nas İnşaat Sanayi Ticaret A.Ş. - YSE Yapı Sanayi ve Ticaret A.Ş. - Detaş Konut İmar İnş. Taah. Mad. San. Tic. A.Ş. İş Ortaklığı, “16.107” poz numaralı “Tetrapotların taşınması ve yerine konması” iş kalemine ilişkin olarak Demiryollar, Limanlar ve Hava Meydanlar İnşaatı Genel Müdürlüğü tarafından yayımlanan kar dahil birim fiyatın (45,33 TL) üzerinde bir tutar öngörmüş (46,00 TL), açıklamasını da bu resmi birim fiyatlara göre yaptığını belirtmiştir. Bu itibarla, yukarıda yer alan mevzuat hükümleri gereği ayrıca analiz sunulmasına gerek bulunmamaktadır. 
Diğer yandan idarece yaklaşık maliyet hesaplaması yapılırken “102/A Demir Nakli, 102/C Çelik Boru Nakli, 103/C Palplanş ve Çelik Profil Nakli, 104/A Taş Nakli, 106/C Kum Nakli, 107/A Satbilize Nakli” olmak üzere 6 adet nakliye iş kalemi öngörüldüğü, bu iş kalemlerinden sadece “104/A Taş Nakli” iş kalemi için aşırı düşük teklif açıklaması istenildiği görülmüştür.
İhale üzerinde kalan Nas İnşaat Sanayi Ticaret A.Ş. - YSE Yapı Sanayi ve Ticaret A.Ş. - Detaş Konut İmar İnş. Taah. Mad. San. Tic. A.Ş. İş Ortaklığı’nın bu iş kalemi için yaptığı açıklamalar incelendiğinde, kara ve deniz yoluyla yapılacak nakliye hesaplamalarının eksik ve hatalı olmadığı, deniz yoluyla yapılacak taşıma için rıhtım yerinin belirlendiği ve buna ilişkin maliyet hesaplaması yapıldığı görülmüştür.
Bu itibarla başvuru sahibinin bu hususa yönelik iddiası yerinde görülmemiştir.
c)  Başvuru sahibi tarafından “İhale üzerinde kalan Nas İnşaat Sanayi Ticaret A.Ş. Şirketi - YSE Yapı Sanayi ve Ticaret A.Ş.- Detaş Konut İmar İnş. Taah. Mad. San. Tic. A.Ş. İş Ortaklığı’nın aşırı düşük teklif açıklamasının uygun olmadığı; zira “Özel-3”, “Özel-4”, ve “34.412/3” poz numaralı iş kalemleri için analiz sunulmadığı, doğrudan fiyat teklifi alınmak suretiyle açıklama yapıldığı, bu şekilde yapılan açıklamanın uygun olmadığı, ekonomik açıdan en avantajlı 2’nci teklif sahibi Limak İnşaat Sanayi ve Ticaret A.Ş. - Kolin İnşaat Turizm Sanayi ve Ticaret A.Ş. İş Ortaklığı’nın açıklamalarının da bu yönüyle uygun olmadığı” iddia edilmektedir.
İdarece yaklaşık maliyet hesaplaması yapılırken belirlenen analiz girdi miktarları ile ekonomik açıdan en avantajlı 1’inci teklif sahibi Nas İnşaat Sanayi Ticaret A.Ş. Şirketi - YSE Yapı Sanayi ve Ticaret A.Ş. - Detaş Konut İmar İnş. Taah. Mad. San. Tic. A.Ş. İş Ortaklığı ve ekonomik açıdan en avantajlı 2. Teklif sahibi Limak İnşaat Sanayi ve Ticaret A.Ş. - Kolin İnşaat Turizm Sanayi ve Ticaret A.Ş. İş Ortaklığı tarafından sunulan aşırı düşük teklif açıklamasında belirlenen girdi miktarları ve birim fiyat açıklamaları aşağıdaki yer almaktadır.
Yapılan inceleme neticesinde “Özel-3” poz numaralı “60"/25 mm (X70) Çelik Borudan Kazık İmali” iş kalemine ilişkin oluşturulan tablo aşağıdaki gibidir. 
Birim
İdarece belir. miktar
İdarece belir. birim fiyat
EAEA 1* açıklanan birim miktar
EAEA 1* açıklanan birim fiyat
EAEA 2** açıklanan birim miktar
EAEA 2** açıklanan birim fiyat
X70-60/25
60" lik çelik boru
kg
1.050,00
1,99248
1.050,00
2,130
1.050,00
1,94
01.501
Düz işçi
saat
6,00
4,65
6,00
8,00
6,00
4,80
* Ekonomik açıdan en avantajlı 1’inci teklif sahibi
** Ekonomik açıdan en avantajlı 2’nci teklif sahibi
Buna göre ekonomik açıdan en avantajlı 1’inci ve 2’nci her iki teklif sahibi isteklinin analiz girdi miktarlarını tam olarak açıkladığı, öngörülen işçilik birim fiyatlarının saatlik asgari işçilik birim fiyatlarının üzerinde olduğu, ekonomik açıdan en avantajlı 1’inci teklif sahibi isteklinin “X70-60/25” poz numaralı “60" lik çelik boru” analiz girdisinin fiyatını tevsik için Hatboru Çelik boru San. Tic. Ltd. Şti. den alınan 10.03.2014 tarihli meslek mensubu onaylı ve usulüne uygun düzenlenmiş proforma fatura sunduğu, ekonomik açıdan en avantajlı 2’nci teklif sahibi isteklinin aynı analiz girdisinin fiyatını tevsik için Emek Boru Makina San. Tic. A.Ş.den alınan 21.04.2014 tarihli meslek mensubu onaylı ve usulüne uygun düzenlenmiş fiyat teklifi sunduğu görülmüş, her iki isteklinin de “Özel-3” poz numaralı “60"/25 mm (X70) Çelik Borudan Kazık İmali” iş kalemine ilişkin aşırı düşük teklif açıklamalarının uygun olduğu anlaşılmıştır. 
Yapılan inceleme neticesinde “Özel-4” poz numaralı “60"/25 mm (St52) Çelik Borudan Kazık İmali” iş kalemine ilişkin oluşturulan tablo aşağıdaki gibidir.
Birim
İdarece belir. miktar
İdarece belir. birim fiyat
EAEA 1* açıklanan birim miktar
EAEA 1* açıklanan birim fiyat
EAEA 2** açıklanan birim miktar
EAEA 2** açıklanan birim fiyat
St52-60/25
60" lik çelik boru
kg
1.050,00
1,7639
1.050,00
2,130
1.050,00
1,65
01.501
Düz işçi
saat
6,00
4,65
6,00
8,00
6,00
4,80
Buna göre ekonomik açıdan en avantajlı 1’inci ve 2’nci her iki teklif sahibi isteklinin analiz girdi miktarlarını tam olarak açıkladığı, öngörülen işçilik birim fiyatlarının saatlik asgari işçilik birim fiyatlarının üzerinde olduğu, ekonomik açıdan en avantajlı 1’inci teklif sahibi isteklinin “St52-60/25 60" lik çelik boru” analiz girdisinin fiyatını tevsik için Hatboru Çelik boru San. Tic. Ltd. Şti. den alınan 10.03.2014 tarihli meslek mensubu onaylı ve usulüne uygun düzenlenmiş proforma fatura sunduğu, Ekonomik açıdan en avantajlı 2’nci teklif sahibi isteklinin aynı analiz girdisinin fiyatını tevsik için Emek Boru Makina San. Tic. A.Ş.den alınan 21.04.2014 tarihli meslek mensubu onaylı ve usulüne uygun düzenlenmiş fiyat teklifi sunduğu görülmüş, her iki isteklinin de “Özel-4” poz numaralı “60"/25 mm (St52) Çelik Borudan Kazık İmali” iş kalemine ilişkin aşırı düşük teklif açıklamalarının uygun olduğu anlaşılmıştır. 
Yukarıda yer verilen tespitler doğrultusunda, ekonomik açıdan en avantajlı 1’inci teklif sahibi Nas İnşaat Sanayi Ticaret A.Ş. Şirketi - YSE Yapı Sanayi ve Ticaret A.Ş. - Detaş Konut İmar İnş. Taah. Mad. San. Tic. A.Ş. İş Ortaklığı ve ekonomik açıdan en avantajlı 2’nci Teklif sahibi Limak İnşaat Sanayi ve Ticaret A.Ş. - Kolin İnşaat Turizm Sanayi ve Ticaret A.Ş. İş Ortaklığı tarafından “Özel-3” ve “Özel-4” poz numaralı iş kalemlerine ilişkin olarak sunulan aşırı düşük teklif açıklamalarının mevzuata uygun olduğu, öngörülen fiyatların tevsikinde tebliğe uygun düzenlenmiş belgelerin sunulduğu, sunulan belgelerin SMMM onaylı olduğu, analiz girdi birim miktarlarının yaklaşık maliyette yer alan birim miktarlar ile aynı olduğu anlaşıldığından başvuru sahibinin bu hususa yönelik iddiaları yerinde görülmemiştir. 
“34.412/3” poz numaralı “Her türlü yüzer teçhizatla (dubaya bindirilmiş klemşel hariç) tarama ve (-3) kotu üstüne dolgu yapılması” iş kalemine ilişkin olarak idarece yaklaşık maliyet hesaplaması yapılırken belirlenen analiz girdi miktarları ile ekonomik açıdan en avantajlı 1’inci teklif sahibi Nas İnşaat Sanayi Ticaret A.Ş. Şirketi - YSE Yapı Sanayi ve Ticaret A.Ş. - Detaş Konut İmar İnş. Taah. Mad. San. Tic. A.Ş. İş Ortaklığı ve ekonomik açıdan en avantajlı 2. Teklif sahibi Limak İnşaat Sanayi ve Ticaret A.Ş. - Kolin İnşaat Turizm Sanayi ve Ticaret A.Ş. İş Ortaklığı tarafından sunulan aşırı düşük teklif açıklamasında belirlenen girdi miktarları ve birim fiyat açıklamaları aşağıdaki gibidir.
İdarece yaklaşık maliyet ekinde yer alan analizin “…
Birim
İdarece belir. miktar
İdarece belir. birim fiyat
Tutarı
03.610
Godeli Tarak Gemisi
saat
0,0063
1.155,62
7,22
03.574/3
Duba (400 T Klapelı Anroşman Dubası)
saat
0,0150
23,70
0,36
03.575/3
Romorkör (Dizel Motorlu 300 Hp)
saat
0,0075
202,40
1,52
03.536
60 PS gücünde motopomp
saat
0,0680
56,97
3,87
Yüklenici karı (% 25)
3,24
Toplam
16,21
…” şeklinde oluşturulduğu görülmüştür.
Ekonomik açıdan en avantajlı 1’inci teklif sahibi Nas İnşaat Sanayi Ticaret A.Ş. Şirketi - YSE Yapı Sanayi ve Ticaret A.Ş. - Detaş Konut İmar İnş. Taah. Mad. San. Tic. A.Ş. İş Ortaklığı tarafından aşırı düşük teklif açıklaması kapsamında sunulan analizin,
“…
Birim
Miktar
Birim fiyat
Tutarı
İşçilik
saat
0,10
4,76
2,59
Motorin
Kg
0,566
4,576
0,48
03.610
Godeli Tarak Gemisi
saat
0,0063
75,00
0,47
03.574/3
Duba (400 T Klapelı Anroşman Dubası)
saat
0,0150
6,00
0,09
03.575/3
Romorkör (Dizel Motorlu 300 Hp)
saat
0,0075
40,00
0,30
03.536
60 PS gücünde motopomp
saat
0,0680
2,56
0,17
Yüklenici karı
0,10
Toplam
4,20
…” şeklinde oluşturulduğu, 
Yukarıdaki analizde yer verilen tüm analiz girdileri için Denta Deniz Tarama ve Sualtı yapıları San. Tic. Ltd. Şti.den alınan 13.03.2014 tarihli meslek mensubu onaylı ve usulüne uygun düzenlenmiş fiyat teklifi sunulduğu görülmüştür. 
“34.412/3” poz numaralı “Her türlü yüzer techizatla (dubaya bindirilmiş klemşel hariç) tarama ve (-3) kotu üstüne dolgu yapılması” iş kalemine ilişkin olarak, ekonomik açıdan en avantajlı 1’inci teklif sahibi Nas İnşaat Sanayi Ticaret A.Ş. Şirketi - YSE Yapı Sanayi ve Ticaret A.Ş. - Detaş Konut İmar İnş. Taah. Mad. San. Tic. A.Ş. İş Ortaklığı tarafından sunulan aşırı düşük teklif açıklamasının yukarıda yer alan tespit ve değerlendirmeler çerçevesinde mevzuata uygun olduğu anlaşılmış, başvuru sahibinin bu hususa yönelik iddiası yerinde görülmemiştir.
Ekonomik açıdan en avantajlı 2. Teklif sahibi Limak İnşaat Sanayi ve Ticaret A.Ş. - Kolin İnşaat Turizm Sanayi ve Ticaret A.Ş. İş Ortaklığı tarafından aşırı düşük teklif açıklaması kapsamında sunulan analizin ise,
“…
Birim
Miktar
Birim fiyat
Tutarı
34.412/3-KL
Her türlü yüzer techizatla (dubaya bindirilmiş klemşel hariç) tarama ve (-3) kotu üstüne dolgu yapılması
M3
01
8,5
8,5
Yüklenici karı
0,11
Toplam
8,61
…” şeklinde oluşturulduğu, 
İsteklinin açıklamasında analiz alt girdilerine detaylı olarak yer verilmediği, tüm iş kalemini kapsayacak şekilde tek bir fiyat teklifi alındığı, 14 Nisan 2014 tarihli fiyat teklifinin Dredging International Marine Solutions tarafından verildiği, sunulan fiyat teklifinin 21.05.2014 tarihli Noter Onaylı Tercümesinin sunulduğu görülmüştür.
Ekonomik açıdan en avantajlı 2. Teklif sahibi Limak İnşaat Sanayi ve Ticaret A.Ş. - Kolin İnşaat Turizm Sanayi ve Ticaret A.Ş. İş Ortaklığı tarafından “34.412/3” poz numaralı iş kalemine ilişkin sunulan analizin tek kalemden oluştuğu, detaylı analiz girdilerine yer verilmediği görülmüş, idarece ihale dokümanı ile birlikte isteklilere verilen alt analiz girdilerinin ve girdi miktarlarının belirtilmeden açıklama sunulmasının mevzuata uygun olmadığı anlaşılmıştır.
d) Başvuru sahibi tarafından “ihale üzerinde kalan isteklinin açıklamasının uygun olmadığı, zira “Özel-5” poz numaralı iş kalemi için analiz sunulmadığı, “Y.16.050/08” ve “Y.16.050/06” poz numaralı iş kalemlerinde yer alan “C 40/50 basınç dayanım sınıfında beton dökülmesi” ve “C 30/37 basınç dayanım sınıfında beton dökülmesi” imalatları için proforma fatura sunularak açıklama yapıldığı, söz konusu imalatların Teknik Şartname gereği “sülfata dayanıklı beton” niteliğinde olması gerektiği, proforma faturayı veren firmanın son geçici vergi beyanname döneminde sülfata dayanıklı beton imalatı bulunmadığı, Ekonomik açıdan en avantajlı 2’nci teklif sahibi Limak İnşaat Sanayi ve Ticaret A.Ş. - Kolin İnşaat Turizm Sanayi ve Ticaret A.Ş. İş Ortaklığı’nın açıklamalarının da bu yönüyle uygun olmadığı” iddia edilmektedir. 
İdare tarafından yapılan aşırı düşük teklif sorgulaması incelendiğinde;
Yaklaşık maliyetin %80’lik bölümünü oluşturan açıklama istenilen iş kalemlerinin listesinde;
“…
1- 104/A Taş Nakli
2- Y.16.050/04 Beton santralinde üretilen veya satın alınan ve beton pompasıyla basılan, C 20/25 basınç dayanım sınıfında beton dökülmesi (beton nakli dahil)
3- Y.16.050/07 Beton santralinde üretilen veya satın alınan ve beton pompasıyla basılan, C 35/45 basınç dayanım sınıfında beton dökülmesi (beton nakli dahil)
4- 16.107 Tetrapotların Taşınması Ve Yerine Konması
5- 21.025 Saçdan Tetrapot Kalıbı
6- 34.006 (0-0,400) Ton Taşlarla Anroşman Yapılması (Karadan)
7- 34.104/1 (0 - 0,250) Ton Taşlarla Anroşman Yapılması (Denizden)
8- 34.412/3 Her türlü yüzer techizatla (dubaya bindirilmiş klemşel hariç) tarama ve (-3) kotu üstüne dolgu yapılması
9- Özel-3 60"/25 mm (X70) Çelik Borudan Kazık İmali
10- Özel-4 60"/25 mm (St52) Çelik Borudan Kazık İmali
11- Özel-8 Çelik Palplanş PU25 (Çelik Kalitesi S355) İmali
…” iş kalemlerinin yer aldığı görülmüştür. 
Yaklaşık maliyette yer alan tüm iş kalemlerine ilişkin analiz girdileri ve miktarlarının, idarece isteklilere ihale dokümanı ile birlikte verildiği, aşırı düşük teklif sorgulama yazılarında ise yukarıda yer alan iş kalemlerine ilişkin olarak yazılı açıklama istenildiği görülmüştür. 
Kamu İhale Genel Tebliği’nin 45.1.3.’üncü maddesinde “…Sorgulamaya konu edilmeyen iş kalemleri/grupları için analiz sunulması istenmeyecektir.” açıklaması yer almaktadır.
Tebliğin yukarıda yer alan hükmü gereği açıklama istenilmeyen iş kalemlerine ilişkin analiz sunulması gerekli olmadığından başvuru sahibinin iddiaları yerinde görülmemiştir.
e) Başvuru sahibi tarafından “ihale üzerinde kalan isteklinin açıklamasının uygun olmadığı, zira proforma fatura alınan taş ocağından çıkarılan taşın, deniz suyunu emme niteliğinin yüksek olduğu ve Teknik Şartname’ye uygun olmadığı, ekonomik açıdan en avantajlı 2’nci teklif sahibi Limak İnşaat Sanayi ve Ticaret A.Ş. - Kolin İnşaat Turizm Sanayi ve Ticaret A.Ş. İş Ortaklığı’nın açıklamalarının da bu yönüyle uygun olmadığı” iddia edilmektedir. 
İhale konusu işe ait “Kıyı Yapıları ve Limanlar Malzeme, Yapım, Kontrol Ve Bakım Onarım Teknik Esasları” adlı Teknik Şartname'nin “1.2.3. Agrega Deneyleri” başlıklı maddesinde “…TS EN 1097-6 standardında verilen deney metoduyla agregaların su emme oranı belirlenecek ve en yüksek su emme değeri: %3 ü geçmeyecektir…” düzenlemesi yer almaktadır.
İhale konusu iş için kullanılacak taşın deniz suyunu emme niteliğine ilişkin ihale üzerinde kalan Nas İnşaat Sanayi Ticaret A.Ş. Şirketi - YSE Yapı Sanayi ve Ticaret A.Ş. - Detaş Konut İmar İnş. Taah. Mad. San. Tic. A.Ş. İş Ortaklığı’nın aşırı düşük teklif açıklaması ekinde “Agregaların Tane Yoğunluğu ve Su Emme Oranı Tayini Deney Raporlarını” sunduğu görülmüştür. 
Ancak söz konusu taşların deniz suyunu emme özelliğine ilişkin teknik değerlendirmelerin esasen işin yürütülmesi aşamasında yapılması gerektiği anlaşıldığından başvuru sahibinin iddiası yerinde görülmemiştir. 
B) İhalelere Yönelik Başvurular Hakkında Yönetmeliğin 18 inci maddesi yönünden yapılan inceleme sonucunda tespit edilen hususlar aşağıdadır. 
Aşırı düşük teklif sorgulamasına tabi tutulan isteklilerden Limak İnşaat Sanayi ve Ticaret A.Ş. - Kolin İnşaat Turizm Sanayi ve Ticaret A.Ş. İş Ortaklığı’nın aşırı düşük teklif açıklamasında “16.107” poz numaralı “Tetrapotların Taşınması Ve Yerine Konması” iş kalemine ilişkin olarak
 “… 
16.107
Tetrapotların Taşınması Ve Yerine Konması
Miktar
Birim fiyat
Tutar
16.107-KL
Tetrapotların Taşınması Ve Yerine Konması
1,0000
25,00
25,00
Yüklenici karı
1,41
Toplam
26,41
…” şeklinde analiz sunduğu görülmüştür. 
16.107 poz numaralı “Tetrapotların Taşınması Ve Yerine Konması” analizi için, Ünitek İnş Tic. San. A.Ş.den alınan 10.04.2014 tarihli fiyat teklifinin sunulduğu anlaşılmıştır. 
Yapılan incelemede, “16.107” poz numaralı “Tetrapotların Taşınması ve Yerine Konması” iş kaleminde yer alan “16.105 Beton Blok Taşınması Ve Yerine Konması” analiz girdi miktarının idarece isteklilere verilen analizde 1,60 m³ olarak belirlenmesine rağmen, ekonomik açıdan en avantajlı ikinci istekli Limak İnşaat Sanayi ve Ticaret A.Ş. - Kolin İnşaat Turizm Sanayi ve Ticaret A.Ş. İş Ortaklığı’nın sunmuş olduğu aşırı düşük teklif açıklamasında söz konusu girdinin miktarının, yukarıda yer aldığı şekliyle 1,00 m³ olarak öngörüldüğü anlaşılmış, dolayısıyla birim miktarın düşürülmesi suretiyle yapılan açıklamanın uygun olmadığı sonucuna ulaşılmıştır. 
Sonuç olarak, yukarıda mevzuata aykırılıkları belirtilen işlemlerin düzeltici işlemle giderilebilecek nitelikte işlemler olduğu tespit edildiğinden, Limak İnşaat Sanayi ve Ticaret A.Ş. - Kolin İnşaat Turizm Sanayi ve Ticaret A.Ş. İş Ortaklığı’nın teklifinin değerlendirme dışı bırakılması ve bu aşamadan sonraki işlemlerin mevzuata uygun olarak yeniden gerçekleştirilmesi gerekmektedir.
Açıklanan nedenlerle 4734 sayılı Kanun'un 65'inci maddesi uyarınca bu kararın tebliğ edildiği veya tebliğ edilmiş sayıldığı tarihi izleyen 30 gün içerisinde Ankara İdare Mahkemelerinde dava yolu açık olmak üzere,
Anılan Kanun'un 54'üncü maddesinin onbirinci fıkrasının (b) bendi gereğince düzeltici işlem belirlenmesine,
Oyçokluğu ile karar verildi. 
KARŞI OY
Başvuru sahibinin itirazen şikayet başvuru dilekçesinde belirttiği,
Birinci iddiası kapsamında Kurulca, daha önce verilen 17.09.2014 tarih ve 2014/UY.II-3191 sayılı Karara ilişkin Ankara 10. İdare Mahkemesi tarafından verilen 13.11.2014 tarih ve 2014/1802 sayılı kararda belirtilen gerekçeler doğrultusunda, başvuru sahibi firmanın ciroya ilişkin yeterlilik şartını sağladığı, bu nedenle başvuru sahibinin teklifinin değerlendirme dışı bırakılması işleminin yerinde olmadığı ve başvuru sahibinin teklifinin değerlendirmeye alınması gerektiğine ilişkin “Düzeltici işlem belirlenmesine”,
İkinci iddiası kapsamında Kurul çoğunluğunca, ihale üzerinde bırakılan firmanın iş deneyim belgesinin mevzuata uygun olduğuna ilişkin “İtirazen şikayet başvurusunun reddine”,
Üçüncü iddiası kapsamında Kurul çoğunluğunca, ihale üzerinde bırakılan firmanın aşırı düşük teklif açıklamasının uygun olduğuna, bu iddianın eşit muamele yönünden incelenmesine göre de, ihalede aşırı düşük teklif açıklaması uygun bulunarak teklifi ekonomik açıdan en avantajlı ikinci teklif olarak belirlenen Limak İnşaat Sanayi ve Ticaret A.Ş. - Kolin İnşaat Turizm Sanayi ve Ticaret A.Ş. İş Ortaklığı’nin aşırı düşük teklif açıklamalarının mevzuata uygun olmaması nedeniyle teklifinin değerlendirme dışı bırakılması gerektiğine ilişkin “Düzeltici işlem belirlenmesine”,
Karar verilmiştir.
Başvuru sahibinin birinci iddiası ile üçüncü iddianın eşit muamele yönünden incelenmesine göre Kurulca verilen karar yerinde bulunmakla birlikte, başvuru sahibinin ikinci ve üçüncü iddialarının İhalelere Yönelik Başvurular Hakkında Yönetmeliğin 18’inci maddesi yönünden Kurul kararına dayanak teşkil eden esas inceleme raporu ve eki belgeler üzerinde yapılan inceleme sonucunda;
2’nci iddia kapsamında yapılan incelemeye göre;
İhale üzerinde bırakılan Nas İnşaat Sanayi Ticaret A.Ş. - YSE Yapı Sanayi ve Ticaret A.Ş.-Detaş Konut İmar İnş. Taah. Mad. San. Tic. A. Ş. İş Ortaklığı’nın pilot ortağı Nas İnşaat Sanayi Ticaret A.Ş. tarafından iş deneyiminin tevsiki amacıyla teklifi kapsamında, Nas İnşaat Sanayi Ticaret A.Ş.’nin %51 ortağı olan Ahmet Gürsel KOÇAK adına Karayolları Genel Müdürlüğü tarafından düzenlenen 27.08.2010 tarih ve 110-02-7819 sayılı iş denetleme belgesinin “aslının aynıdır” ibaresi ile Ankara 55. Noterliğinin 13.01.2014 tarih ve 01351 numarası üzerinden onaylanmış örneğinin sunulduğu, 
İdarenin, Nas İnşaat Sanayi Ticaret A.Ş. - YSE Yapı Sanayi ve Ticaret A.Ş. - Detaş Konut İmar İnş. Taah. Mad. San. Tic. A.Ş. İş Ortaklığı’nın pilot ortağı Nas İnşaat Sanayi Ticaret A.Ş.’nin % 51 ortağı olan Ahmet Gürsel Koçak adına düzenlenen 27.08.2010 tarih ve 110-02-7819 sayılı iş denetleme belgesine esas işin benzer işe ilişkin imalatlarının tespiti amacıyla Karayolları Genel Müdürlüğü’nden 05.05.2014 tarihli ve 7814 sayılı yazı ile bilgi isteminde bulunulması üzerine Karayolları Genel Müdürlüğünce verilen cevap yazısından, 27.08.2010 tarih ve 110-02-7819 sayılı iş deneyim belgesinin aslının idareye iade edildiği, bunun üzerine 06.09.2010 tarih ve 110-02-8023 sayılı yeni bir iş deneyim belgesinin düzenlendiği ve eski belgenin iptal edildiği anlaşılmıştır.
Şikayete konu ihaleye ilişkin Nas İnşaat Sanayi Ticaret A.Ş.-YSE Yapı Sanayi ve Ticaret A.Ş.-Detaş Konut İmar İnş. Taah. Mad. San. Tic. A.Ş. İş Ortaklığı’nın pilot ortağı Nas İnşaat Sanayi Ticaret A.Ş. tarafından iş deneyiminin tevsiki amacıyla, teklifi kapsamında sunulan 27.08.2010 tarih ve 110-02-7819 sayılı iş denetleme belgesinin, aslının alınarak belgenin 2010 yılında iptal edilmesine ve yeni belgenin de aynı yıl içinde belgeyi düzenleyen idarece kendisine verilmesine rağmen, ihale tarihinden dört yıl öncesinde iptal edilen ve geçerliliği olmayan iş denetleme belgesinin noter tasdikli örneğini bu süre zarfında üzerinde tutarak 19.03.2014 tarihinde gerçekleştirilen şikayete konu ihalede, iş deneyimi tevsikinin yeniden düzenlenen iş denetleme belgesi ile yapılması gerekirken iptal edilen iş denetleme belgesinin örneği ile yapıldığı,
27.08.2010 tarih ve 110-02-7819 sayılı iş denetleme belgesi ile yeniden düzenlenen 06.09.2010 tarih ve 110-02-8023 sayılı iş denetleme belgeleri karşılaştırıldığında, “15. İlgilinin hangi tarihler arasında görev yaptığı” kısmında değişiklik yapıldığı, eski tarihli belgede “03.07.2002–21.10.2008” olan görev tarihi aralığının yeni belgede “20.06.2002–30.11.2008” şeklinde değiştirildiği, belgenin kalan kısımlarının ise aynı olduğu hususları tespit edilmiştir. 
Basiretli tüccar mantığı ile hareket etmesi gereken eden isteklilerin iptal edilen belgenin başka bir ihalede kullanmaması gerektiğini ve mevzuata uygun düzenlenmiş ve ihale tarihinde geçerli olan belgeleri teklifi kapsamında sunması gerektiğini bilmesi hususu birlikte ele alındığında,
İptal edilmiş iş denetleme belgesi ile ihaleye katılan iş ortaklığının iş deneyiminin tevsikine ilişkin Kurul çoğunluğunca “görev tarihi aralığı bilgisi dışında iki belgenin kalan kısımlarının aynı olduğu ve iki belgenin de iş deneyim tutarını karşıladığı” gerekçesi üzerinden yapılan değerlendirmenin mevzuata uygun olmadığı, her ne kadar ihale tarihinden dört yıl önce iptal edilerek iptal tarihinin içinde bulunduğu yıl içinde yenisi düzenlenmiş iş denetleme belgesi olsa da, 19.03.2014 tarihinde gerçekleştirilen şikayet konu ihalede eskisi yerine yeniden düzenlenen iş denetleme belgesi sunulması gerekirken, ihale tarihinde geçerliliği olmayan iptal edilen iş denetleme belgesinin sunulması, görev tarihi aralığı bilgisi dışında iki belgenin kalan kısımlarının aynı olduğu ve iki belgenin de iş deneyim tutarını karşıladığı hususları kabul edilse dahi, iptal edilmiş belgeyi ihale tarihinde geçerli kılmayacağı açıktır. Bu nedenle, ihale tarihi öncesinde iptal edilen belgeyi teklifi kapsamında sunan Nas İnşaat Sanayi Ticaret A.Ş. - YSE Yapı Sanayi ve Ticaret A.Ş.- Detaş Konut İmar İnş. Taah. Mad. San. Tic. A.Ş. İş Ortaklığı’nın teklifinin değerlendirme dışı bırakılması gerektiği değerlendirilmiştir.
3’üncü iddia kapsamında yapılan incelemeye göre;
Başvuru sahibinin 3’üncü iddiası kapsamında Kurulca verilen kararın, “…Adı geçen iş ortaklığı ile idare tarafından farklı hesaplama yöntemleriyle “104/A Taş Nakli” iş kaleminin birim fiyatının 3,14 TL olarak hesaplandığı anlaşılmış, aynı birim tutara ulaşılması nedeniyle idarenin söz konusu aşırı düşük teklif açıklamasını uygun görmesinin yerinde olduğu değerlendirilmiştir.
Yine ihale üzerinde kalan isteklinin “104/A Taş Nakli” iş kaleminde %48 miktar azalımı yapmadığı, toplam taş miktarının %48’inin denizden, %52’sinin ise karadan taşınacağını öngördüğü, denizden taşınacak olan taş naklinin ve inşa edilecek rıhtımın birim fiyatının %48’e oranlamak suretiyle hesaplama yapıldığı…” gerekçesi dışında verilen diğer gerekçelerine katılmakla birlikte,
Başvuru sahibinin “…İhale üzerinde kalan Nas İnşaat Sanayi Ticaret A.Ş. Şirketi - YSE Yapı Sanayi ve Ticaret A.Ş.- Detaş Konut İmar İnş. Taah. Mad. San. Tic. A.Ş. İş Ortaklığı’nın aşırı düşük teklif açıklamasının uygun olmadığını, zira; 104/A Taş Nakli iş kaleminde % 48 miktar azalımı yapıldığını, karayolu ve denizyolu ile yapılacak nakliye maliyetlerinin fiyat teklifi ile açıklanmasının mümkün olmadığını, nakliye formüllerine ve “K” katsayısına göre hesaplama yapılması gerektiği…” iddiası kapsamında İhalelere Yönelik Başvurular Hakkında Yönetmeliğin 18’inci maddesi yönünden Kurul kararına dayanak teşkil eden esas inceleme raporu ve eki belgeler üzerinde yapılan inceleme sonucunda;
Yaklaşık maliyet hesaplamasında “104/A Taş Nakli” iş kalemi için Çevre ve Şehircilik Bakanlığı nakliye formülünün kullanıldığı, nakliye mesafesinin “26 km” olarak kabul edildiği ve bir ton taşın nakliye maliyetinin kar dahil 6,45 TL olarak belirlendiği görülmektedir.
İhale üzerinde kalan iş ortaklığı tarafından aşırı düşük açıklamasında, nakli yapılacak toplam taş miktarının (12.282.431,65 ton) % 52’si olan 6.355.428,05 ton’un karadan; % 48’i olan 5.927.003,60 ton’un ise denizden nakledileceğinin belirtildiği, karadan yapılacak taş nakliyesinde mesafenin 11 km ve birim fiyatın da 3,24 TL/ton olarak, deniz yolu kullanılarak yapılacak taş nakliyesinde mesafenin 1,32 km+2,6 deniz mili ve birim fiyatın da (yapılacağı belirtilen rıhtımın maliyeti olarak ifade edilen 1.281.723,45 TL dahil) 2,67 TL olarak bulunduğu, daha sonra bu tutarların ağırlıklı ortalamasının 2,93 TL olarak hesaplandığı, üzerine kar da eklenerek 3,14 TL’lik birim fiyata ulaşıldığı anlaşılmaktadır. 
Anılan istekli tarafından taş nakli iş kalemine yönelik açıklamada, taşın karadan nakli bedeli ile denizden nakli bedelinin değiştiği mantığı ile paçal bir taş nakli bedeli hesabı yapılmış olup, denizden taş nakli sonucunda maliyete etki eden faktörlerin arttığından bahisle rıhtım inşaatı bedeli, taş ocağından rıhtıma kadar olan nakliye mesafesi ve denizden taşın nakli olarak ilave üç ayrı değerlendirmenin de gerekli olduğu vurgulanmış ve deniz taşımasında kullanılacak rıhtım maliyeti 1 ton taş nakli için 0,22 TL olarak; ocaktan rıhtıma kadar taş malzemenin nakliye analizinde belirtilen 1,32 km’lik kara nakli mesafesinden ton başına 1,13 TL olarak ve rıhtım sonrası denizden 2.6 mil mesafe üzerinden de taş nakli için 1,32 TL olarak birim fiyat hesaplandığı tespit edilmektedir.
İhale üzerinde kalan iş ortaklığının aşırı düşük teklif açıklamaları kapsamında, “104/A Taş Nakli” iş kalemi için, taş nakliyatının bir kısmının deniz yoluyla yapılması için gerekli olan rıhtımın projesine rapor eki belgelerde rastlanılmadığı, rıhtım inşaatına ilişkin keşif özeti sunulduğu, keşif özetinde belirtilen metraj çalışmasının mevzuat uyarınca bir proje üzerinden belirlenmesi gerektiğinden, sunulan metrajların doğruluğunun bu aşamada bilinemeyeceği, ayrıca açıklamada mülkiyet veya kiralama bedeli ile alınması gerekli izin, ruhsat vb. belgelerin harç ve diğer giderlerinin dikkate alınması gerektiği, dolayısıyla rıhtım yapılacak bölgenin belli olmasına rağmen, bu hususlara ilişkin olarak açıklamada bilgi ve belge sunulmamasının hukuken geçerli bir sebebinin gösterilmediği,
Rıhtım inşaatı için mevzuat uyarınca Çevresel Etki Değerlendirme (ÇED) Raporuna gereksinim duyulup duyulmadığının açıklamada belirtilmediği,
Hazırlanan etüt ve raporlarda, taş ocakları ile taş yükleme rıhtımı arasındaki mesafelerin ve taşınacak taş miktarının detaylı olarak gösterildiği ve 104/A poz numaralı taş nakliyatına ilişkin, 01 no’lu (Ahmetler) taşocağından karayoluyla işin yapılacağı yere taş nakledilmesi ve 02 no’lu (Büyükkızılkum) taşocağından kendileri tarafından inşa edilecek rıhtıma karayoluyla ve rıhtımdan işin yapılacağı yere deniz yoluyla taş nakledilmesi olmak üzere iki yöntem belirlediği, analizin nakliye formüllerindeki katsayılar dikkate alınarak hazırlandığı, diğer yandan analiz ekinde hazırlanan projelerde deniz yoluyla taş nakliyatı yapılması için rıhtım inşa edilmesinin öngörüldüğü, rıhtım maliyetinin toplam 1.281.723,45 TL olarak hesaplandığı ve deniz yoluyla nakliyatı yapılacak toplam taş miktarının ise 5.927.003,60 ton olarak öngörülmesine rağmen, rıhtım inşaatı için gerekli olan 33.803,52 tonluk taş dolgu malzemesi rezerv tayininin herhangi bir temel sondaj verisi olmadan yüzeysel olarak somut verilere dayandırılmadan hazırlandığı ve taş malzemesinin teknik özelliklerini yansıtan rapora esas teşkil eden taş numunesinin de bu açıdan yüzey kotlarını temsil ettiği, sondaj numunesi olmadığından kullanılacak taş’a ilişkin hazırlanan teknik özellikler raporu ile rezerv tayin raporunun gerçeği yansıtıp yansıtmadığının belli olmadığı, bu konularda idarece ayrıca bir değerlendirme yapılması gerektiği,
Rıhtım inşaatına ilişkin sunulan keşif özetinde yer alan iş kalemleri ve metrajların uygun olup olmadığının değerlendirilemediği, kaldı ki bu keşif özetinde 22 numaralı iş kaleminde rıhtım taş ocağı arası mesafe 1 km olarak belirtilmesine rağmen, bu mesafenin “İtinerer” belgesinde taşocağı-rıhtım arası mesafe olarak belirtilen 1,32 km’den daha düşük olmaması gerektiği, eğer daha düşük mesafede ocaktan temin öngörülmüş ise, bu ocağa ilişkin belgelerin de sunulması gerektiği, rıhtım maliyeti olarak öngörülen 1.281,723,45 TL’ye ilişkin açıklamanın tutarlı ve sağlıklı olmadığı,
 “104/A Taş Nakli” iş kalemi için gerekli taşın temin edileceği taş ocaklarının koordinatlarının da belirtildiği, ruhsat verilmesine ilişkin Maden İşleri Genel Müdürlüğü’ne verilen müracaat dilekçesinde belirtilen koordinatlar ile sınırlanan taş ocağı alanlarının, isteklinin Google Earth üzerinden hesapladığı Rıhtım limanı koordinatlarının sınırlandığı alanların X ve Y koordinat değerleri ile örtüşmediği,
Değerlendirildiğinden, aşırı düşük teklif açıklaması uygun bulunarak ihale üzerinde bırakılan iş ortaklığının aşırı düşük teklif açıklamasının “104/A Taş Nakli” iş kalemi için seçilen teknik çözümleri ve işin yerine getirilmesinde kullanacağı avantajlı koşulları belgelere dayandırmak suretiyle açıklamadığı sonucuna varıldığından anılan iş ortaklığının bu gerekçe ile aşırı düşük teklif açıklamasının uygun olmadığı ve teklifinin değerlendirme dışı bırakılması gerektiği değerlendirilmiştir.
Açıklanan nedenlerle; başvuru sahibinin birinci iddiası ile üçüncü iddianın eşit muamele yönünden incelenmesine göre Kurulca verilen karar yerinde bulunmakla birlikte, başvuru sahibinin ikinci iddiası kapsamında, ihale tarihi öncesinde iptal edilen belgeyi teklifi kapsamında sunan Nas İnşaat Sanayi Ticaret A.Ş. - YSE Yapı Sanayi ve Ticaret A.Ş.- Detaş Konut İmar İnş. Taah. Mad. San. Tic. A.Ş. İş Ortaklığı’nın teklifinin değerlendirme dışı bırakılması gerektiği, başvuru sahibinin üçüncü iddiası kapsamında ise, aşırı düşük teklif açıklaması uygun bulunarak ihale üzerinde bırakılan iş ortaklığının aşırı düşük teklif açıklamasının “104/A Taş Nakli” iş kalemi için seçilen teknik çözümleri ve işin yerine getirilmesinde kullanacağı avantajlı koşulları belgelere dayandırmak suretiyle açıklamadığı, bu nedenle adı geçen isteklinin teklifinin de bu gerekçe üzerinden değerlendirme dışı bırakılması gerektiği yönündeki düşüncemizle, bu hususlara ilişkin Kurul çoğunluğu kararına katılmıyoruz. (¤¤)

Full & Egal Universal Law Academy