(4734 S. K. m. 54, 65)
Toplantı No: 2011/043
Gündem No: 42
Karar Tarihi: 30.05.2011
Karar No: 2011-UY.I-1770
Şikayetçi: KURTBAŞLAR İNŞAAT NAK. TAAH. SAN. VE TİC. LTD. ŞTİ. (2010/3375 NOLU ŞİKAYET DOSYASINA İLİŞKİN 09.05.2011 TARİH VE 2011/M.K.-99 SAYILI KARAR),
İhaleyi yapan idare: KARAYOLLARI 9.BÖLGE MÜDÜRLÜĞÜ,
Başvuru tarih ve sayısı: 09.05.2011 / 99
Başvuruya konu ihale: 2010/71896 İhale Kayıt Numaralı "İDARE MALI BİTÜM İLE (D.BAKIR-MARDİN) AYR. BİSMİL-BATMAN(GAP) İLE BATMAN (SİLVAN-KOZLUK) AYR. YOL. TOP. İŞL." İhalesi
Kurumca Yapılan İnceleme ve Değerlendirme: 25.05.2011 tarih ve B.07.6.KİK.0.06.00.00-101.04-.Y.[15.42].(G028)./2011-28E sayılı Esas İnceleme Raporunda;
Karayolları 9.Bölge Müdürlüğü tarafından 24.08.2010 tarihinde belli istekliler arasında ihale usulü ile yapılan “İdare Malı Bitüm İle Diyarbakır-Mardin Ayrımı İle Bismil-Batman (GAP) Batman (Silvan-Kozluk) Ayrımı, Yollarına Toprak İşleri” ihalesine ilişkin olarak Kurtbaşlar İnşaat Nak. Taah. San. ve Tic. Ltd. Şti. (2010/3375 Nolu Şikayet Dosyasına İlişkin 09.05.2011 Tarih ve 2011/M.K.-99 Sayılı Karar)’nin 14.10.2010 tarihinde yaptığı şikayet başvurusunun, idarenin 25.10.2010 tarihli yazısı ile reddi üzerine, başvuru sahibinin 09.05.2011 tarih ve 99 sayı ile Kurum kayıtlarına alınan 27.10.2010 tarihli dilekçe ile itirazen şikayet başvurusunda bulunduğu,
İdare tarafından gönderilen bilgi ve belgelerin incelenmesinden;
4734 sayılı Kanunun 54 üncü maddesinin onuncu fıkrasının (b) bendi gereğince düzeltici işlem belirlenmesine,
Karar verilmesinin uygun olacağı hususlarına yer verilmiştir.
Karar:
Esas İnceleme Raporu ve ekleri incelendi:
İtirazen şikayet dilekçesinde özetle; Karayolları 9. Bölge Müdürlüğü tarafından 24.08.2010 tarihinde yapılan, “İdare Malı Bitüm İle Diyarbakır –Mardin Ayrımı ile Bismil-Batman (GAP) Batman (Silvan-Kozluk) Ayrımı, Yollarına Toprak İşleri, Sanat Yapıları ve Üst Yapı İşleri Yapılması” ihalesine ilişkin olarak;
Kendileri tarafından idareye sunulan teklifin sınır değerin üzerinde olduğu, teklif tutarları sınır değerin altında bulanan isteklilere yapılan aşırı düşük teklif sorgulamasında; teklif tutarı aşırı düşük bulunan isteklilerce idareye sunulan açıklamaların Kamu ihale Genel Tebliğine uygun olmadığı kanaatinde oldukları,
İhale üzerinde bırakılan istekli tarafından idareye sunulan aşırı düşük teklif açıklamasının, 4734 sayılı Kanunun 38 inci maddesi ve Kamu ihale Genel Tebliğinin 45 inci maddesindeki hükümlere uygun değerlendirme yapılmadan ihalenin sonuçlandırıldığı,
Halbuki, aşırı düşük teklif tutarının dayanağı olan birim fiyat teklif cetvelindeki birim fiyatların, Kamu İhale Genel Tebliğinin 45 inci maddesi gereğince kanıtlayıcı belgelere dayalı olarak açıklanması ve tekliflerin de bu bağlamda değerlendirilmesi gerektiği,
Aşırı düşük tekliflere ilişkin yapılan açıklamalar ve sunulan belgelerin değerlendirilmesinde, sunulan analizlerin analiz formatına uygun olup olmadığı, analizlerde aritmetik hata yapılıp yapılmadığı, analizlerdeki her bir poz için yardımcı analiz verilip verilmediği, fiyat analizinin maliyet bileşenlerinin miktar ve birim fiyatlarının uygun olup olmadığı, nakliye analizine ilişkin birim fiyatın hesaplanmasına ait nakliye formülünde; mesafe (M) ve taşıma (K) katsayılarının nasıl kullanıldığı, hülasa anılan tekliflerin, Tebliğin 45 inci maddesinin birinci fıkrası ile onuncu fıkrası arasında bulunan kriterleri karşılayıp karşılamadığı hususları dikkate alınarak ihalenin sonuçlandırılması gerektiği,
İddialarına yer verilmiştir.
Başvuru sahibinin iddialarının değerlendirilmesi sonucunda aşağıdaki hususlar tespit edilmiştir:
İncelenen ihalede; şikayetçinin 14.10.2010 tarihinde idareye şikayet başvurusunda bulunduğu, idarenin 25.10.2010 tarihli işlemi ile şikayetin uygun bulunmadığına ilişkin tesis edilen kararına karşı 27.10.2010 tarihinde Kuruma yapılan itirazen şikayet başvurusunun Kurulun 14.12.2010 tarih ve 2010/UY.I-3789 sayılı kararı ile;“… Başvuru sahibinin itirazen şikayet dilekçesinde, ihale üzerinde bırakılan isteklinin aşırı düşük teklif açıklamasının hangi unsurları bakımından ve hangi gerekçelerle mevzuata uygun olmadığının somut olarak ortaya konulmadığı, iddiaların soyut ve varsayıma dayalı iddialar olduğu gerekçesi ile 4734 sayılı Kanunun 54 üncü maddesinin onuncu fıkrasının (c) bendi gereğince başvurunun reddine” karar verildiği,
Ancak, başvuru sahibi tarafından itirazen şikayet üzerine alınan Kurul kararının yürütmesinin durdurulması ve iptali istemiyle Ankara 3. İdare Mahkemesinde açılan davada, anılan Mahkemenin 28.02.2011 tarih ve E:2011/64 sayılı kararı ile “yürütmesinin durdurulması isteminin reddine “ karar verilmesine karşı davacı tarafından Ankara Bölge İdare Mahkemesi nezdinde itirazda bulunulduğu, Ankara Bölge İdare Mahkemesinin 14.04.2011 tarih ve Y.D. İtiraz No: 2011/1816 sayılı kararı ile “… dava konusu işlemin yürütülmesinin durdurulmasına” karar verilmesi üzerine, Kamu İhale Kurulunun 09.05.2011 tarih ve 2011/MK-99 sayılı Kararı ile “ … Anılan Mahkeme Kararında belirtilen gerekçeler doğrultusunda esasın incelenmesine geçilmesine” karar verildiği,
Anılan Mahkeme kararı doğrultusunda Kurul tarafından alınan karar gereğince esasın incelemesine geçilen söz konusu ihalede; 18 isteklinin ihaleye teklif sunduğu, idarece yapılan değerlendirme sonucunda isteklilerden, Demyol İnş. Taah. San. Tic. Ltd. Şti., Fermak Taah. İnş AŞ ve Silahtaroğlu İnş.Nak.Tic. Ltd. Şti. İş Ortaklığı, HGG İnş. San. ve Tic. Ltd. Şti., B.Ergünler Yol. Yapı İnş. Taah. Nak. San. Tic. Ltd. Şti., Mürsel Yapı San. ve Tic. Ltd. Şti. ile İntel Yapı Tur. Elek. İnş. San. ve Tic. Ltd. Şti.’nin teklif tutarlarının hesaplanan sınır değerin altında kaldığı,
4734 sayılı Kanunun “Aşırı düşük teklifler” başlıklı 38 inci maddesindeyer alan; “İhale komisyonu verilen teklifleri 37 nci maddeye göre değerlendirdikten sonra, diğer tekliflere veya idarenin tespit ettiği yaklaşık maliyete göre teklif fiyatı aşırı düşük olanları tespit eder. Bu teklifleri reddetmeden önce, belirlediği süre içinde teklif sahiplerinden teklifte önemli olduğunu tespit ettiği bileşenler ile ilgili ayrıntıları yazılı olarak ister.
İhale komisyonu;
a) İmalat sürecinin, verilen hizmetin ve yapım yönteminin ekonomik olması,
b) Seçilen teknik çözümler ve teklif sahibinin mal ve hizmetlerin temini veya yapım işinin yerine getirilmesinde kullanacağı avantajlı koşullar,
c) Teklif edilen mal, hizmet veya yapım işinin özgünlüğü,
Hususlarında belgelendirilmek suretiyle yapılan yazılı açıklamaları dikkate alarak, aşırı düşük teklifleri değerlendirir. Bu değerlendirme sonucunda, açıklamaları yeterli görülmeyen veya yazılı açıklamada bulunmayan isteklilerin teklifleri reddedilir.” hüküm gereğince, teklif tutarları, idarece hesaplanan aşırı düşük sınır değerin altında kalan isteklilerden, 5 gün içerisinde idareye verilmek üzere 03.09.2010 tarihinde yazılan yazı ile anılan işin üst yapı ve sanat yapıları iş kalemlerinin tutarlarının belgelendirilmesine ilişkin olarak yazılı açıklama yapılması hususunda aşırı düşük teklif sorgulaması yapıldığı, teklifleri aşırı düşük bulunan isteklilerden aşırı düşük teklif açıklamasında bulunmayan, B.Ergünler Yol. Yapı İnş. Taah. Nak. San. Tic. Ltd. Şti., Mürsel Yapı San. ve Tic. Ltd. Şti. ve İntel Yapı Tur. Elek. İnş. San. ve Tic. Ltd. Şti. ile idareye aşırı düşük teklif açıklamasında bulanan ancak açıklaması idarece yeterli görülmeyen HGG İnş. San. ve Tic. Ltd. Şti.’nin tekliflerinin değerlendirme dışı bırakıldığı, kalan diğer iki firmanın aşırı düşük teklif açıklamasının idarece uygun görülerek anılan tekliflerin geçerli teklif olduğuna karar verildiği ve yapılan değerlendirme sonucunda ihalenin, geçerli teklifler arasında ekonomik açıdan en uygun teklifi sunan Demyolİnş. Taah. San. Tic. Ltd. Şti. üzerine bırakıldığı,
Anlaşılmıştır.
Kamu İhale Genel Tebliğinin 38.3 üncü maddesinde; “İsteklilerin iş kalemleri/iş grupları için kamu kurum ve kuruluşlarınca belirlenerek yayımlanmış birim fiyatları teklif etmeleri ve söz konusu iş kalemleri/grupları için; hangi kamu kurum ve kuruluşunun birim fiyatını kullandıklarını, birim fiyat poz numarasını da yazmak suretiyle liste halinde belirterek teklifleri kapsamında sunmaları durumunda, analiz düzenlemeleri zorunlu değildir. Bu kapsamda; isteklilerin, kamu kurum ve kuruluşlarınca belirlenmiş “kar ve genel gider içermeyen birim fiyatların” üzerine, kendi belirledikleri “kar ve genel gideri” ilave ederek, yayımlanmış birim fiyatın üzerinde olmamak kaydıyla, birim fiyatlarını oluşturmaları durumunda da; hangi kamu kurum ve kuruluşunun “kar ve genel gider hariç birim fiyatını” kullandıklarını ve kendi belirledikleri “kar ve genel gider” tutarını yazmak suretiyle liste halinde belirterek teklifleri kapsamında sunmaları halinde, söz konusu iş kalemleri/iş grupları için analiz düzenlemeleri zorunlu değildir.” açıklamasına yer verilmiştir.
Bu durumda, isteklilerce analiz verilmesine gerek olmadığı, isteklilerce sunulacak listede yer alan iş kalemlerinin fiyatlarının, hangi kamu kurum ve kuruluşunun birim fiyatı olduğunun ve kullanılan iş kalemlerinin birim fiyat poz numarası ile tutarının da yazılmak suretiyle belirtilmesinin yeterli olduğu, ancak isteklilerce, kamu kurum ve kuruluşlarınca belirlenerek yayımlanmış iş kalemlerine/gruplarına ilişkin birim fiyatlar teklif edilmekle birlikte, bunların tutarlarının yayımlanmış birim fiyat tutarlarından farklı olması, maliyet bileşenlerinden veya tutarlarında farklılık olması durumunda, söz konusu iş kalemleri/grupları için analizlerin sunulmasının zorunlu olduğu hüküm altına alınmıştır.
a) İhale üzerinde bırakılan Demyol İnş. Taah. San. Tic. Ltd. Şti. tarafından ihale konusu işe ilişkin idarece istenilen, üst yapı iş kalemleri (BŞG1, BŞG2, BŞG3, BŞG4, BŞG5) ile sanat yapıları iş kalemlerinin (BŞG10, BŞG11, BŞG12, BŞG13, BŞG14, BŞG15 BŞG17, BŞG19, BŞG20, BŞG21, BŞG24) birim fiyat analizlerinin, aşırı düşük teklif açıklaması ekinde idareye sunulduğu görülmüştür.
Kamu İhale Genel Tebliğinin 45.1.5 inci maddesinde; “Teklifi aşırı düşük bulunan istekliler Kanunun 38 inci maddesi uyarınca yapacakları açıklamada, analizlerine dayanak teşkil eden bilgi ve belgeleri (proforma faturalar, teklif alma yazıları, idarece istenmesi durumunda yardımcı analizler ve buna benzer) sunacaklardır.” açıklamasına,
Tebliğin 45.1.6 ncı maddesinde; “İsteklilerin aşırı düşük sorgulamasına ilişkin açıklamaları belgelere dayanmalıdır. Belgelere dayanılmaksızın yapılan açıklamalar kabul edilmeyecektir. Bu çerçevede;
a) İstekliler tarafından proforma faturalarla açıklama yapılması durumunda; proforma faturada proforma fatura içeriği mala ilişkin olarak mükellefin son geçici vergi beyanname döneminde tespit edilen birim ortalama maliyet belirtilecek ve proforma faturaya, ilgili malın son geçici vergi beyanname dönemine ait bir alış ve bir satış faturası örneği eklenerek tasdik anlaşması yapılan YMM veya beyannamelerini imzalayan SMMM’e onaylatılacaktır. Proforma fatura veren imalatçı ise; proforma fatura ekinde, ilgili mala ilişkin imalatçının son geçici vergi beyanname döneminde çıkartılan birim maliyet cetveli verilecektir. Sunulan birim maliyet cetveli, mükellefin tasdik anlaşması yaptığı YMM veya beyannamelerini imzalayan SMMM tarafından onaylı olmalıdır. …” açıklamasına
Tebliğinin 45.1.10 uncu maddesinde; “Aşırı düşük sorgulaması sonucunda belgelere dayalı yazılı açıklama yapmayan, açıklamaları idarece tanımlanan yapım şartlarına uygun olmayan veya teknik şartnameye aykırı hususlar içeren isteklilerin teklifleri gerekçeleri belirtilmek suretiyle değerlendirme dışı bırakılacaktır.” açıklamasına yer verilmiştir.
İhale üzerinde bırakılan istekli tarafından yazılı açıklama ekinde idareye sunulan belgelerin incelenmesi sonucunda; iş kalemlerine ilişkin alt analizlerin maliyet bileşenlerinin birim fiyatlarının, Karayolları Genel Müdürlüğü, Bayındırlık ve İskan Bakanlığınca yayımlanan rayiçler ile birim maliyet cetvellerinin dayanak gösterildiği proforma fatura/teklif fiyatlarından alındığı, idareye sunulan belgeler üzerinde yapılan incelemede;
Birim fiyat teklif cetvelinin 1 inci sırasında BŞG1 olarak tanımlanan;“Kırılmış ve elenmiş dere malzemesi ile 5 cm sıkışmış kalınlıkta 1m² asfalt betonu aşınma tabakası yapılması” iş kaleminin alt analizi olarak sunulan ve Özel-1 poz numarası ile tanımlanan “İdare malzemesi ile bitümlü sıcak karışım ve bitümlü temel hazırlanması” iş kaleminin maliyet bilişenleri arasında yer alan ve Karayolları Genel Müdürlüğünün birim fiyatlarından olan 4259 pozun birim fiyatının 10,48 TL/ton olmasına rağmen anılan isteklice bu iş kalemi birim fiyatı için 5,86 TL/ton öngörüldüğü, yine 4268 pozun resmi birim fiyatı olan 11,31 TL/ton yerine 7,30 TL/ton, 4268/1 pozun resmi birim fiyatı olan 11,73 TL/ton yerine 8,38 TL/ton, 4366 pozun resmi birim fiyatı olan 17,41 TL/ton yerine 3,46 TL/ton, 1910 pozun resmi birim fiyatı olan 594,50 TL/saat yerine 74,80 TL/saat alındığı,
Özel-2 olarak tanımlanan “Aşınma tabakasının serilmesi” iş kaleminde 1922/1 olarak tanımlanan iş kaleminin resmi birim fiyatı olan 73,51 TL/saat yerine 67,16 TL/saat alındığı ve anılan isteklice sunulan analiz fiyatlarının Kamu Kurum ve Kuruluşlarınca yayımlanan birim fiyatları karşılamadığından mevzuat gereğince bu fiyatların belgelere dayalı olarak açıklanmasının gerektiği, ancak söz konusu açıklamaya ilişkin tevsik edici nitelikte herhangi bir belgenin de açıklama ekinde idareye sunulmadığı,
Birim fiyat teklif cetvelinin 17 nci sırasında BŞG17 olarak tanımlanan; “Uygun granülometreye sahip kum, çakıl veya kırma taş malzeme ile sanat yapıları ve köprü temel tabanında, zayıf veya oynak zeminlerde, beton yol ve tretuvar altlarında, drenaj hendekleri ile her türlü büz ve menfez yanlarında, dolgu, kum şilte veya filtre malzeme ile dolgu yapılması.” iş kaleminin maliyet bileşenlerinden olan; “Makine ile kum çakıl hazırlanması” (Poz no: 08.008) iş kaleminin; Bayındırlık ve İskan Bakanlığı birim fiyat analizlerinde alt analiz fiyatının 2,61 TL/m³ olarak belirlendiği, anılan istekli tarafından idareye sunulan analizde bu maliyet bileşeni biriminin m³ olarak gösterildiği, birim fiyatının 1,92TL/Ton üzerinden hesapladığı, söz konusu agreganın yoğunluğunun 1,6 ton /m³ olması nedeniyle, 1,6*1,92= 3,07 TL/m³ şeklinde hesaplanarak iş kaleminin diğer maliyet bileşenlerinin birim imalattaki tutarları da dikkate alınarak bulunan maliyet toplamının ilgili iş kaleminin analiz fiyatı olarak belirlenmesi gerektiği, dolayısı ile idareye sunulan bütün analizlerde olduğu gibi bu analizde de birim ile analiz fiyatının birimi arasında bir tutarlık olmadığı, ayrıca anılan iş kaleminin maliyet bileşenlerinden olan “Makine ile kum çakıl hazırlanması” iş kalemine ilişkin birim fiyatın ise hangi verilere dayalı olarak hesaplandığı anlaşılamadığı gibi hesaplamaya dayanak gösterilebilecek herhangi bir belge/bilginin de gönderilen dosya içerisinde yer almadığı,
Birim fiyat teklif cetvelinin 21 inci sırasında yer alan BŞG21 olarak tanımlanan “Her tip ve kesitte prefabrik beton bordür yapılması ve yerine döşenmesi ve nakli.” iş kaleminin maliyet bileşenleri arasında bulunan prefabrik bordür yapımı iş kalemi fiyatının (6TL/m) Ölmez İnş. Elek. Taah. San. Tic. Ltd. Şti.’nden alınan teklife dayandırıldığı ve ekinde mevzuatı gereğince SMMM tarafından 02.06.2010 tarihinde düzenlenerek onaylanan ortalama birim maliyet cetvelinin idareye sunulduğu, ancak anılan iş kaleminde alt bileşen olarak yer alan “Kum çakıl taşınması” nakli için 0,82 TL/ton fiyat öngörülmesine mukabil, 6.077 m’den nakledilecek ve yoğunluğu (Y) 1,6 ton/m³ olan malzemenin F:(K*0,00017*M^0,5)*A*Y formül ile hesaplanan 1,99TL/ton fiyatı karşılamadığı,
Yine beton imalatlarının maliyet bileşenleri arsında yer alan çimento birim fiyatının; 08.04.2010 tarihinde İZ-Gİ Petrol İnş. Nak. Taah. San ve Tic. Ltd. Şti.’den alınan faturadaki 100 TL/ton tutar baz alınarak ilgili iş kalemlerinin birim fiyatlarının hesaplandığı, ilgili malın son geçici vergi beyanname dönemine ait SMMM tarafından onaylanmış bir adet satış faturası örneğinin idareye sunulduğu, ancak alış faturası örneği ile son geçici vergi beyanname döneminde tespit edilen birim ortalama maliyet cetvelinin yapılan yazılı açıklama ekinde idareye sunulmadığı,
Demir imalatı veya demirden imalat olarak yapılacak iş kalemlerinin maliyet bileşenleri içerisinde bulunan demirin birim fiyatının 11.05.2010 tarihli İstaş İnş. Malzemeleri firmasınca düzenlenen faturadaki 895 TL/Ton fiyatın baz alınarak ilgili iş kalemlerinin birim fiyatlarının hesaplandığı, anılan istekli tarafından demir fiyatının dayanağı olan SMMM tarafından onaylanmış, bir alış ve bir satış faturasının idareye sunulduğu, ancak son geçici vergi beyanname döneminde tespit edilen birim ortalama maliyet cetvelinin yapılan yazılı açıklama ekinde idareye sunulmadığı,
Görülmüştür.
Kamu İhale Genel Tebliğinin 45.1.5 inci maddesinde, aşırı düşük teklif kapsamındaki isteklilerin teklif bedelini oluşturan iş kalemlerine ait miktarlar ve bunlara ait birim fiyatlar ile bu fiyatlara ilişkin idarenin tanımladığı yapım şartlarına göre oluşturulan analizlerin ve dayanağı kanıtlayıcı belgelerin idareye sunulması gerektiği mevzuat gereğince hüküm altına alınmış olmasına rağmen, anılan istekli tarafından idareye sunulan analizlerde ilgili maliyet bileşenlerine ilişkin fiyat hesaplamalarının dayanak gösterildiği belgelerin/açıklamanın, Kamu İhale Genel Tebliğinin 45.1.5 inci maddesinde açıklaması yapılan kriterleri karşılamadığı, halbuki Kamu İhale Kanunu ve ikincil mevzuat düzenlemelerinde aşırı düşük tekliflerin değerlendirilmesinde, belgelendirilmek suretiyle yapılan yazılı açıklamaların dikkate alınacağı ve isteklilerce teklif edilen fiyatların netleştirilmesi için analizlerin yanı sıra analizlere dayanak teşkil eden proforma fatura, proforma fatura içeriği mala ilişkin olarak mükellefin son geçici vergi beyanname döneminde tespit edilen birim ortalama maliyet belirtilerek ilgili malın son geçici vergi beyanname dönemine ait bir alış ve bir satış faturası örneği eklenerek tasdik anlaşması yapılan YMM veya beyannamelerini imzalayan SMMM’e onaylatılması gerektiği hükme bağlanmıştır.
Bu itibarla, aşırı düşük teklif açıklamasına ilişkin olarak, yukarıda tespiti yapılan iş kalemlerinin birim imalatta yer alan maliyet bileşenlerine ilişkin fiyatları düşürülerek, hesaplanan birim fiyat analizlerini idareye sunmakla birlikte tevsik edici belgeleri sunmayan ve/veya eksik sunan, ihale üzerinde bırakılan Demyol İnş. Taah. San. Tic. Ltd. Şti.’nin teklifinin belirtilen gerekçeler ile değerlendirme dışı bırakılması gerekmektedir.
b) Aşırı düşük teklif sorgulaması yapılan isteklilerden Fermak Taah. İnş A.Ş. ve Silahtaroğlu İnş. Nak. Tic. Ltd. Şti. İş Ortaklığı tarafından idareye sunulan aşırı düşük teklif açıklaması ve eki belgelerin incelenmesinde; anılan istekli tarafından yapılan yazılı açıklamada özetle; idareye sunulan analizler veya alt analizlerin maliyet bileşenlerinde, Karayolları Genel Müdürlüğünün karsız birim fiyatlarının kullanıldığı, nakliyelerde (K) katsayısının 150 olarak alındığı, (M) taşıma mesafesi ise proje mahalli ile nakliye mesafesi dikkate alınarak nakliye tutarının hesaplandığı, kazıya dayalı işlerde kazının, makine ve insan gücü ile yapılmasının öngörüldüğü, makineli işlere ilişkin iş kalemlerinin maliyet bileşenlerinin birim fiyatının hesaplanmasında; söz konusu işte çalıştırılacak tüm makine ve ekipman parkına sahip olmaları nedeniyle; araçların saatlik ücretlerinin hesaplanmasında yıpranma karşılığı amortisman değerinin % 5’i esas alınarak analiz fiyatlarının oluşturulduğu, hususlarındaki açıklamalara yer verilmiştir.
Birim fiyat teklif cetvelinin 1 inci sırasında BŞG1 olarak tanımlanan;“Kırılmış ve elenmiş dere malzemesi ile 5 cm sıkışmış kalınlıkta 1m² asfalt betonu aşınma tabakası yapılması” iş kaleminin maliyet bileşenlerinde Karayolları Genel Müdürlüğünün karsız birim fiyatlarının kullanıldığı, ancak kullanılacak iş makinelerinin kendi iş ortaklığına ait olması nedeniyle bu araçların saatlik ücretlerinin hesaplanmasında yıpranma karşılığı amortisman değerinin % 5’i esas alınarak analiz fiyatlarının hesaplandığı, BŞG1 pozun maliyet bileşenleri arasında olan 4440/M poz numarası ile tanımlanan “Büyük plent ünitesi ile asfalt betonu kaplama, rolled asfalt kaplama, bitümlü makadam satıh tabakası karışımı plentmiks metoduyla hazırlanan bitümlü kaplamalar (Tip A-B-C satıh tabakası), rolled asfalt temel tabakası, bitümlü makadam temel tabakası, sıcak bitümlü temel, karışımı plentmiks metoduyla hazırlanan bitümlü düzeltme tabakası bitüm ile stablize edilmiştemel ve alt temel karışımlarını hazırlanması serilmesi silindir ile sıkıştırılması” iş kaleminin birim fiyatının oluşturulmasında kullanılan araçların saatlik ücretlerinin hesaplanmasında, yıpranma karşılığı amortisman değerinin % 5’i esas alınarak analiz fiyatının 22,64 TL/Ton olarak hesaplandığı, bu tutarın Karayolları Genel Müdürlüğünün yayımladığı birim fiyatlardaki 33,55 TL/Ton tutarı karşılamadığı,
Diğer taraftan, birim fiyat cetvelinde bulunan BŞG1, BŞG2, BŞG3 ve BŞG4 iş kalemlerinde yer alan ve özel poz olarak tanımlanan “Dere malzemesinden konkasörle kırılmış ve elenmiş 25-19 mm, 16-12,5 mm ve 9,5-6,3 mm’lik agrega hazırlanması” pozları için mevzuatı gereğince 20.08.2010 tarihinde üretici firmadan alınan proforma faturalar ve maliyet tespit raporlarının idareye sunulduğu görülmüştür.
Yine BŞG10, BŞG17 ve BŞG19 olarak tanımlanan iş kalemlerinin; maliyet bileşenlerinden olan ve resmi rayici 64,44 TL/saat olarak yayımlanan ekskavatörün (Poz No:03.501) çalışma süresinin gözlemlere dayalı olarak yapılan hesaplama sonucunda birim imalat için 0,06 saat sürenin öngörüldüğü, birim fiyatının ise, amortismandan gelen gider düşürülerek 50,40 TL/saat ücret esas alınarak bu iş kaleminin tutarının 0,06*50,40= 3,02 TL/m³ olarak hesaplandığı ve sonuçta BŞG10 pozunun karsız analiz fiyatının; 15,49 TL/m³, karlı analiz fiyatının ise; 0,46 TL kar payı ilave edilerek 15,95 TL/m³, BŞG17 poz fiyatının 11,20 TL/m³ ve BŞG19 poz fiyatının ise 13,04 TL/m³ olarak belirlendiği görülmüştür.
Makineli işlerde birim fiyat analizlerinin hesaplanmasında araçların makine karşılığı saatlik ücretlerinin; amortisman, yedek parça, tamir bakım, sermaye faizi sigorta depolama ve diğer giderler ile nakil montaj demontaj giderlerinin esas alınarak hesaplanması gerektiği, bunlardan amortisman giderinin aracın faydalı iş süresine bağlı olarak, diğer parametrelerin ise güncellenen araç fiyatları üzerinden kıymetlendirilen değerlere bağlı olarak hesaplanması gerekmektedir.
08.07.2010 tarih ve 27635 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren 399 sıra notu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğinde; “… Vergi Usul Kanununun 315 inci maddesinde 5024 sayılı Kanunla yapılan değişiklikle, amortisman oranlarının iktisadî kıymetlerin faydalı ömürleri dikkate alınmak suretiyle Bakanlığımızca belirleneceği hükme bağlanmıştır.
Mükelleflerce 1/1/2004 tarihinden itibaren aktife alınan amortismana tâbi iktisadî kıymetler 339, 365 ve 389 Sıra Numaralı Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğleri ile değişik 333 Sıra Numaralı Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ekinde yer alan listede belirtilen faydalı ömürleri dikkate alınmak suretiyle amortismana tâbi tutulmaktadır.” düzenlemesine yer verilmiştir.
Söz konusu analizlerde, birim fiyatın hesaplanmasında araçların makine karşılığı saatlik ücretlerinin; amortisman, yedek parça, tamir bakım, sermaye faizi sigorta depolama ve diğer giderler ile nakil montaj demontaj giderlerinin esas alınarak hesaplanması gerektiği, ancak bu gider kalemlerinden amortisman giderinin, isteklinin kendi malı olması koşulu ile aracın faydalı iş süresine bağlı olarak azalabileceği veya faydalı iş süresinin doldurulması halinde ise amortisman giderinin minha edilmesinin mümkün olduğu, dolayısı ile amortisman süresini doldurmuş kendi malı araçların kullanılması durumunda,araçların birim imalattaki giderlerinin; ilgili aracın güncel değeri dikkate alınarak, amortisman dışında kalan diğer giderlerin hesaplanması gerekmektedir.
Aşırı düşük teklif açıklamasında bulunan istekli tarafından açıklama getirilen iş kalemleri içinde bulunan ve maliyet bileşenleri arasında yer alan 100HP’lik ekskavatörün (Poz No 03.501); makine gideri;
Araç gider parametreleri Parametreler Katsayılar
a) Amortisman: (A/N1) (0,000063)
b) Yedek parça : (0,53*A/N1) (0,000033)
c) Tamir bakım: 0,13*(A/N1)(0,000008)
d) Sermaye faizi sigorta depolama : [0,08*(N+1)*A]/2*N1(0,000023)
e) Nakil montaj demontaj: 0,02*A/n (0,000010)
Aracın saatlik ücreti katsayısı toplamı (0,000137)
A: Makine ekipman satın alma bedeli (TL)
N: Amortisman müddeti (sene)
N1:Amortisman müddeti (saat)
n: Makinenin bir yılda çalıştığı süre (saat)
Bayındırlık ve İskan Bakanlığının genel fiyat analizlerinden makine analizine dayalı olarak maliyet bileşeni ücreti hesaplanmaktadır.
Anılan iş kalemlerinin alt analizlerinden olan 03.501 pozun amortismandan gelen tutar (Fa); makine-ekipman tutarının (Fb) 0,000063 katı eşdeğer tutarı kadardır. Sunulan belgelerden anlaşılmamakla beraber söz konusu iş makinesinin faydalı ömrünün tamamlandığı kabulü ile birim fiyattan minha edilmesi gereken amortisman giderinin (Fa)= Fb*0,00063 eşitliği ile sağlanan tutar kadar olması gerekmektedir.
İstekli tarafından idareye verilen açıklama ekinde; amortismana tâbi iktisadî kıymetler listesi/tespit tutanağının sunulduğu, sunulan belgede araçların ekonomik ömürlerine ve edinme tutarlarına ilişkin herhangi bir bilginin yer almadığı görülmüştür.
Anılan istekli tarafından kanıtlayıcı belge olarak açıklama ekinde amortismana tabi iktisadi kıymetler olarak sunulan araç listesinde araçların fatura bedelleri ile alınma yıllarını içeren bilgilerin bulunmaması nedeniyle araçların edinme değerleri güncelleştirilemediğinden, bu araçların birim fiyatı ne oranda etkilediği mukayesesi yapılamamıştır.
Ancak istekli, aşırı düşük teklif açıklamasında; yıpranma karşılığı amortisman değerinin hesaplanmasında; 365 sıra nolu VUK Genel Tebliği eki “Amortismana tabi iktisadi kıymetler” listesinde bulunan iş makinelerinin faydalı ömürleri esas alınarak yapılan hesaplamada saatlik amortisman değerinin 0,000036 alındığı ve araçların saatlik ücretlerinin hesaplandığı, ancak bulunan bu değerin, araçların toplam gider parametrelerinin karşılığı mı yoksa amortisman değerinin karşılığı mı olduğu anlaşılmamakla beraber, her iki durumda da uygulanan değerin, Bayındırlık ve İskan Bakanlığı veya Karayolları Genel Müdürlüğünün belirlemiş olduğu hesaplama kriterlerine göre olması gereken tutarı karşılamadığı,
Kaldı ki, makinenin faydalı ömrünü tamamladığı kabul edilse bile, makineden gelen tutar (03.001 poz karşılığı) dikkate alınarak 03.501 pozunun tutarının hesaplanması durumunda ulaşılan tutarın, istekli tarafından öngörülen 50,40 TL/saat gideri karşılaması halinde ise mevzuat gereğince bu tutarın dayanağı olan belgelerin idareye sunulması gerekmektedir.
İstekli tarafından yapılan açıklama doğrultusunda anılan işin maliyet bileşenlerinden olan, 1911, 03.510/3, 03.501, 1902, 1904, 1910, 1919, 1922, 1924, 03.544/1, 03.545/3 pozlara ilişkin makineli iş kalemlerinde, istekli tarafından açıklandığı gibi amortisman değerinin 0,000036 alınarak analiz fiyatlarının hesaplandığı, ancak resmi rayiçleri karşılamayan bu analiz fiyatlarının tevsik edici belgelerle de desteklenmediği görülmüştür.
BŞG10 pozunda ekskavatörün birim imalat için çalışma süresinin gözlemlere dayalı olarak; 0,06 saat, BŞG17 pozunda 0,03 saat, BŞG20 pozunda 0,08 saat alındığı, yine BŞG10 pozunda yapılacak kazı için motopomp süresinin 0,22 saat alınarak, ilgili analiz fiyatlarının hesaplandığı, belirtilen bu değerlerin ise istekli tarafından yapılan gözlemlere dayandırıldığı belirtilmiştir. Halbuki Kamu ihale Genel Tebliğinin 45.1.6 ncı maddesinde; “İsteklilerin aşırı düşük sorgulamasına ilişkin açıklamaları belgelere dayanmalıdır. Belgelere dayanılmaksızın yapılan açıklamalar kabul edilmeyecektir.” açıklaması yer almaktadır. Kamu İhale Genel Tebliğinin 45.1.5 inci maddesinde, aşırı düşük teklif kapsamındaki isteklilerin teklif bedelini oluşturan iş kalemlerine ait miktarlar ve bunlara ait birim fiyatlar ile bu fiyatlara ilişkin idarenin tanımladığı yapım şartlarına göre oluşturulan analizlerin ve dayanağı kanıtlayıcı belgelerin idareye sunulması gerektiği mevzuat gereğince hüküm altına alınmış olmasına rağmen, anılan isteklice belirtilen hususlara ilişkin belgelerin idareye sunulmadığı anlaşılmıştır.
Bu itibarla, Fermak Taah. İnş A.Ş. ve Silahtaroğlu İnş. Nak. Tic. Ltd. Şti. İş Ortaklığının, aşırı düşük teklif açıklamasına ilişkin olarak, yukarıda tespiti yapılan iş kalemlerinin birim imalatta yer alan maliyet bileşenlerine ilişkin fiyatlar düşürülerek veya kanıtlayıcı belgelere dayandırılmaksızın hesaplanan birim fiyat analizlerini idareye sunan, tevsik edici belgeleri sunmayan ve/veya eksik sunan, Fermak Taah. İnş A.Ş. ve Silahtaroğlu İnş. Nak. Tic. Ltd. Şti. İş Ortaklığının teklifinin belirtilen gerekçeler ile değerlendirme dışı bırakılması gerekmektedir.
Sonuç olarak, yukarıda mevzuata aykırılıkları belirtilen işlemlerin düzeltici işlemle giderilebilecek nitelikte işlemler olduğu tespit edildiğinden, idarece, aşırı düşük teklif açıklaması uygun görülen, Fermak Taah. İnş A.Ş. ve Silahtaroğlu İnş. Nak. Tic. Ltd. Şti. İş Ortaklığı ile ihale üzerinde bırakılan Demyol İnş. Taah. San. Tic. Ltd. Şti.’nin tekliflerinin değerlendirme dışı bırakılarak bu aşamadan sonraki işlemlerin mevzuata uygun olarak yeniden gerçekleştirilmesi gerekmektedir.
Açıklanan nedenlerle, 4734 sayılı Kanunun 65 inci maddesi uyarınca bu kararın tebliğ edildiği veya tebliğ edilmiş sayıldığı tarihi izleyen 60 gün içerisinde Ankara İdare Mahkemelerinde dava yolu açık olmak üzere;
Anılan Kanunun 54 üncü maddesinin onuncu fıkrasının (b) bendi gereğince düzeltici işlem belirlenmesine,
Oybirliği ile karar verildi. (¤¤)
Full & Egal Universal Law Academy