(4734 S. K. m. 54, 65)
Toplantı No: 2012/072
Gündem No: 104
Karar Tarihi: 05.12.2012
Karar No: 2012/UY.III-4685
Şikayetçi: Varyap Varlıbaşlar Yapı San. Tur. Yat. Tic. Ve Elk. Ürt. A.Ş., Varlıbaş Center Değirmenyolu Cad. Çetinkaya Sk. No: 22 İÇERENKÖY İSTANBUL
İhaleyi Yapan Daire: İzmir Büyükşehir Belediye Başkanlığı, Cumhuriyet Bulvarı No:1 K:6/621 İZMİR
Başvuru Tarih ve Sayısı: 09.11.2012 / 36690
Başvuruya Konu İhale: 2012/31328 İhale Kayıt Numaralı "Gaziemir Yeni Fuar Alanı Yapılması İşi" İhalesi
Kurumca Yapılan İnceleme ve Değerlendirme: İzmir Büyükşehir Belediye Başkanlığı tarafından 19.04.2012 tarihinde açık ihale usulü ile yapılan “Gaziemir Yeni Fuar Alanı Yapılması İşi” ihalesine ilişkin olarak Varyap Varlıbaşlar Yapı San. Tur. Yat. Tic. ve Elk. Ürt. A.Ş.nin 22.10.2012 tarihinde yaptığı şikâyet başvurusunun, idarenin 02.11.2012 tarihli yazısı ile reddi üzerine, başvuru sahibince 09.11.2012 tarih ve 36690 sayı ile Kurum kayıtlarına alınan 09.11.2012 tarihli dilekçe ile itirazen şikâyet başvurusunda bulunulmuştur.
Başvuruya ilişkin olarak 2012/4115 sayılı şikâyet dosyası kapsamında yapılan inceleme neticesinde esas inceleme raporu tanzim edilmiştir.
Karar:
Esas inceleme raporu ve ekleri incelendi.
İtirazen şikâyet dilekçesinde özetle, idareye yaptıkları şikâyet başvurularının İhalelere Yönelik Başvurular Hakkında Yönetmeliğin 14’üncü maddesinin üçüncü fıkrası gereğince usul yönünden reddedilmesinin kamu ihale mevzuatına uygun olmadığı, ayrıca sundukları aşırı düşük teklif açıklamalarının idarece uygun görülmemesi işleminin yerinde olmadığı iddia edilmektedir.
Başvuru sahibinin iddialarının değerlendirilmesi sonucunda aşağıdaki hususlar tespit edilmiştir.
Karma teklif alınmak suretiyle gerçekleştirilen başvuru konusu ihaleye ait İdari Şartnamenin 2’nci maddesinde ihale konusu işin adı; “Gaziemir Yeni Fuar Alanı Yapılması İşi” olarak belirtilmiştir.
İnceleme konusu ihaleye 9 istekli tarafından teklif verildiği, teklif bedeli sınır değerin altında kalan 2 istekliden (Varyap Varlıbaşlar Yapı San. Tur. Yat. Tic. ve Elk. Ürt. A.Ş. ile Nuhoğlu İnş. San. ve Tic. A.Ş.- Alt ve Üst Yapı İnş. San. Tic. Ltd.. Şti. İş Ortaklığı) aşırı düşük teklif açıklaması istendiği, Nuhoğlu İnş. San. ve Tic. A.Ş.- Alt ve Üst Yapı İnş. San. Tic. Ltd.. Şti. İş Ortaklığı’nın teklifi aşırı düşük teklif açıklaması sunulmadığı gerekçesiyle, Varyap Varlıbaşlar Yapı San. Tur. Yat. Tic. ve Elk. Ürt. A.Ş.’nin teklifinin ise aşırı düşük teklif açıklamasının idarece uygun bulunmadığı gerekçesiyle idarece reddedildiği, 23.05.2012 tarihli ihale komisyon kararı ile ihalenin Ermit Müh. İnş. San. ve Tic. Ltd. Şti. üzerinde bırakıldığı anlaşılmıştır.
Başvuru sahibi Varyap Varlıbaşlar Yapı San. Tur. Yat. Tic. ve Elk. Ürt. A.Ş.’nin 21.06.2012 tarih ve 22516 sayı ile Kurum kayıtlarına alınan 21.06.2012 tarihli dilekçe ile itirazen şikâyet başvurusunda bulunması üzerine alınan 11.07.2012 tarih ve 2012/UY.III-2874 sayılı Kurul kararı ile “… Anılan Tebliğ açıklamaları uyarınca yaklaşık maliyetin belirlenmesi aşamasında idarece, her bir iş kalemi/grubunun yaklaşık maliyete oranının tespit edilmesi, yaklaşık maliyeti oluşturan iş kalemleri/grupları tutarlarının büyükten küçüğe sıralandığı ve oranların kümülatif toplamının da gösterildiği “sıralı iş kalemleri/grupları listesi” ile “sıralı analiz girdileri tablosu”nun hazırlanması ve aşırı düşük teklif açıklaması istenecek kalemlerin Tebliğin 45.1.2.1 ve 45.1.2.2 nci maddelerinde yer alan açıklamalar doğrultusunda belirlenmesi gerekmektedir. İdarece yaklaşık maliyetin belirlenmesi aşamasında gerçekleştirilen işlemler incelendiğinde idarece aşırı düşük teklif açıklaması istenen iş kalemlerinin tespitini sağlayan sıralı iş kalemleri/grupları listesi oluşturulurken, iş kalemleri/grupları tutarlarının yaklaşık maliyete oranlarının, anahtar teslimi götürü bedel teklif alınan işler için ayrı, birim fiyat teklif alınan işler için ayrı belirlendiği, oranlamanın ise toplam yaklaşık maliyet yerine anahtar teslimi götürü bedel işlere ve birim fiyat teklif alınan işlere ait yaklaşık maliyetin kullanılarak yapıldığı, oluşturulan iki ayrı sıralı iş kalemleri listesi üzerinden açıklama istenen iş kalemlerinin tespit edildiği görülmüştür. İş kalemlerinin toplam yaklaşık maliyete oranlanması gerekmekte iken anahtar teslimi götürü bedel iş kalemlerinin tutarının, anahtar teslimi götürü bedel teklif alınan bölümün yaklaşık maliyetine, birim fiyat teklif alınan iş kalemleri tutarının ise birim fiyat teklif alınan bölümün yaklaşık maliyetine oranlanmasının Kamu İhale Genel Tebliğinin 31.1 inci maddesinde yer alan; “İdare, yaklaşık maliyetin hesaplanması sırasında her bir iş kalemi/grubunun yaklaşık maliyete oranını tespit edecektir.” açıklamasına aykırılık teşkil ettiği anlaşılmaktadır. Ayrıca sıralı iş kalemlerinin oluşturulmasında iş kalemlerinin ilgili bölümünün yaklaşık maliyete oranlanmasında bulunan rakamın en yakın dört ondalık basamaklı sayıya getirilecek biçimde yuvarlanmadığı, dolayısıyla sıralı iş kalemleri listesinin oluşturulmasında Kamu İhale Genel Tebliğinin 38.1 inci maddesinde yer alan; “Sıralı iş kalemleri/grupları listesi oluşturulurken, iş kalemleri/grupları tutarlarının yaklaşık maliyete oranları, en yakın dört ondalık basamaklı sayıya getirilecek biçimde yuvarlanacak…” açıklamasına uyulmadığı da tespit edilmiştir.” gerekçesiyle sıralı iş kalemleri listesinin mevzuata uygun şekilde yeniden oluşturularak teklif bedeli idarece hesaplanan sınır değerin altında kalan Nuhoğlu İnş. San. ve Tic. A.Ş.- Alt ve Üst Yapı İnş. San. Tic. Ltd. Şti. İş Ortaklığı ile Varyap Varlıbaşlar Yapı San. Tur. Yat. Tic. ve Elk. Ürt. A.Ş.’den yeniden aşırı düşük teklif açıklaması istenmesi hususunda düzeltici işlem belirlenmesine karar verildiği görülmüştür.
İdarece anılan Kurul kararı gereğince Kamu İhale Genel Tebliği açıklamaları doğrultusunda sıralı iş kalemleri listesinin tekrar hazırlandığı, buna göre 55 adet açıklama istenecek iş kaleminin belirlendiği, Nuhoğlu İnş. San. ve Tic. A.Ş.- Alt ve Üst Yapı İnş. San. Tic. Ltd. Şti. İş Ortaklığı ile Varyap Varlıbaşlar Yapı San. Tur. Yat. Tic. ve Elk. Ürt. A.Ş.’den 31.07.2012 tarihli yazılar ile aşırı düşük teklif açıklaması istendiği, söz konusu yazıda açıklama istenen iş kalemlerinin ve açıklama yapılması istenmeyen analiz girdilerinin belirtildiği, yazı ekinde açıklama istenen 55 adet iş kalemine ait analiz formatlarının yer aldığı tespit edilmiştir.
İdarece yapılan aşırı düşük teklif sorgulaması neticesinde aşırı düşük teklif açıklaması sunmayan Nuhoğlu İnş. San. ve Tic. A.Ş.- Alt ve Üst Yapı İnş. San. Tic. Ltd. Şti. İş Ortaklığının teklifinin ve sunduğu aşırı düşük teklif açıklaması uygun bulunmayan başvuru sahibinin teklifinin reddedildiği, 05.10.2012 tarihli ihale komisyon kararı ile ihalenin Ermit Müh. İnş. San. ve Tic. Ltd. Şti. üzerinde bırakıldığı anlaşılmıştır.
İhalelere Yönelik Başvurular Hakkında Yönetmeliğin 14’üncü maddesinin üçüncü fıkrasında “Şikâyet başvurusu üzerine idarece alınan kararla bir hak kaybına veya zarara uğradığını ya da zarara uğramasının muhtemel olduğunu iddia edenler bu hususa ilişkin başvuruyu itirazen şikâyet başvurusu olarak doğrudan Kuruma yaparlar.” hükmü yer almaktadır.
11.07.2012 tarih ve 2012/UY.III-2874 sayılı Kurul kararı gereğince idarece yeniden aşırı düşük teklif sorgulaması yapılması ve başvuru sahibinin teklifinin aşırı düşük teklif açıklamasının uygun olmadığı gerekçesiyle değerlendirme dışı bırakılması işlemlerinin yeni birer idari işlem olduğu, yukarıda aktarılan Yönetmelik hükmünün uygulama alanı bulamayacağı, zira söz konusu işlemlerin şikâyet başvurusu üzerine idarece alınan karar mahiyetinde olmadığı, dolayısıyla başvuru sahibinin anılan Kurul kararı sonrasında teklifinin değerlendirme dışı bırakılması işlemine karşı süresinde şikâyet ve itirazen şikâyet başvurusunda bulunduğu anlaşıldığından, idarece başvurunun usul yönünden reddedilmesinin kamu ihale mevzuatına uygun olmadığı sonucuna varılmıştır.
05.10.2012 tarihli ihale komisyon kararı tutanağında, başvuru sahibi tarafından sunulan aşırı düşük teklif açıklamasının uygun bulunmamasına ilişkin tespitlerin aşağıdaki gibi olduğu görülmüştür.
“İdaremizce Kamu İhale Kurulu’ nun 11.07.2012 tarih ve 2012/UY.III-2874 sayılı bu kararına uygun işlem yapılmış ve bu işlem sonucunda 31.07.2012 tarih ve 1635 sayılı aşırı düşük teklif sorgulamasında 75 adet açıklama istenilen iş kalemi sayısı 55 olarak belirlenmiştir.
Bu çerçevede alınan Kurul kararı proje ve işin tamamını oluşturan iş kalemleri listesi ile İmalat metrajlarında (miktarlarında) ve fiyatlarında bir artış, eksiliş durumu ön görülmemiştir. İstekli firma; Ek Liste V de görüleceği üzere 151 (yüz elli bir) adet inşaat iş kaleminde birinci sorgusuna göre imalat miktarlarını değiştirmiştir. Ayrıca Ek Liste 2’de de görüleceği üzere yine 151 (yüz elli bir) adet inşaat iş kaleminin birinci sorgusuna göre birim fiyatını değiştirmiştir.
İşin tamamını oluşturan sıralı iş kalemlerinin 151 (yüz elli bir) adedinde metraj miktarı ve birim fiyat değişikliklerinin yapılması 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’ nun temel ilkeler başlıklı 5. maddesinin rekabet ve eşit muamele ilkesine aykırıdır.
Varyap Varlıbaşlar Yapı San. Tur. Yat. Tic. ve Elk. Ürt. A.Ş.’nin aşırı düşük teklifinin değerlendirilmesi için istediğimiz 31.07.2012 tarih ve 1635 sayılı yazımıza 10.08.2012 tarihli yazısı ile cevaplandırılmıştır.
İhale dokümanında projeler ve işin tamamını oluşturan iş kalemleri verilmesine ve istekli firma tarafından ihale öncesinde ihale dokümanları arasında farklılık olduğuna dair bir bildirimde bulunulmamasına rağmen istekli firma aşırı düşük sorgulamasında elektrik imalatlarına 12 adet iş kalemi ilave ederek fiyatlandırma yapmıştır.
İstekli firmanın proje ve mahal listesini inceleyerek İdare tarafından verilen sıralı iş kalemi dışında ilave iş kalemlerinin gerektiğini değerlendirmesi durumu ihale dokümanları arasında farklılık olması durumuna karşılık gelmektedir ki isteklinin bu çerçevede yapacağı işlem Kamu İhale Kanunu’ nun 55. madde ve İhalelere Yönelik Başvurular Hakkındaki Yönetmelik’ in 6. maddesinin; ilan, ön yeterlilik veya ihale dokümanına yönelik şikayetlerin şikayet konusu işlem veya eylemlerin farkına varıldığı veya farkına varılmış olması gerektiği tarihi izleyen günden itibaren 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’ nun 21. maddesinin (b) ve (c) bentlerine göre yapılan ihalelerde 5 gün, diğer hallerde İse 10 günlük süreleri aşmamak kaydıyla en geç ihale veya son başvuru tarihinden 3 iş günü öncesine kadar yapabileceği hükme bağlanmıştır. Bu hüküm gereği teklifin esasını etkileyecek ihale dokümanı proje ve is kalemleri arasındaki farklılıkla ile ilgili olan ihale dokümanındaki is kalemi imalat miktarının arttırılması durumunun aşırı düşük sorgulanması aşamasında değil ihale tarihinden en az 10 gün önce İdaremize bildirilmesi gerekmektedir. İstekli firma bu süre içerisinde bildirimde bulunmadığından.
Elektrik iş kalemlerinden ihale dokümanıyla verilen aşağıda listelenen imalatı tanımlayan teknik özellik olan imalat birimleri aşırı düşük teklif açıklamasında değiştirildiği görülmüştür.
İş Kalemi adı İhale dokümanındaki Aşırı düşük teklif
ölçü birimi sorgulamasındaki ölçü
birimi
MİKROFON KABLOSU MT AD
MONTAJ KABLOSU MT AD
MULTICORE SİNYAL KABLOSU MT AD
DOLAP MONTAJ KABLOSU MT AD
24 PORTLU UTP CAT6 PATCH PANEL-IP
KAMERA AD MT
3 MT SM LC-FC PATCHCORD AD MT
3 MT S M LC-LC PATCHCORD AD MT
2x3x0,22 LIH(St)H HALOJEN FREE
SİNYAL VE KUMANDA KABLOSU MT AD
KADEMESİZ HIZ AYARLI TAHRİK
FARKI (630- 800 KĞ) AD Birim Belirtilmemiş
4000A DUZ BOY BUSBAR MT AD
4000A ARA BOY BUSBAR MT AD
2500A DUZ BOY BUSBAR MT AD
2500A ARA BOY BUSBAR MT AD
2500A FLEKSIBLE TK AD
2000A FLEKSIBLE TK AD
800 A DUZ BOY BUSBAR MT AD
800 A ARABOY BUSBAR MT AD
GALVANİZ SAÇ KABLO KANALLARI
YAPIMI 2 mm. KG M
48 CORE MM DAHİLİ TIP F/O KABLO
MULTI MODE FİBER OPTİK KABLO MT AD
110mm KABLO MUHAFAZA BORUSU MT AD
50mm KABLO MUHAFAZA BORUSU MT AD
Bu durum söz konusu imalatların yapıma esas teknik şartları değiştirme anlamına geldiğinden Kamu İhale Genel Tebliği’nin 45.1.8. maddesine aykırılık teşkil etmektedir.
İş kalemi no İ. 143-263 analiz format no 28 deki giydirme cephe uzay sistem çelik taşıyıcı konstrüksiyon yapılması ile iş kalemi no İ.037-262 analiz format no 2’ deki uzay sistem çelik çatı yapılması ve yerine monte edilmesi imalatlarına ait analiz girdilerinde 1 kg uzay kafes çelik imalatı oluşturmak için:
Küresel çelik düğüm elemanı=0,15 kg (boya, kaynak, atölye, malzeme dahil) Çelik boru (5”)(zayiatıyla St.37)= 0,85 kg olmak üzere toplam 1 kg imalat miktarı esas alınmıştır. Analizde zayiat ifadesi sözlü olarak yer almasına karşılık analiz girdileri miktarlar hanesinde zayiatın karşılığı imalat bulunmamaktadır. Oysa İdarenin aşırı düşük sorgulamasına esas verdiği analiz örneğindeki girdide küresel çelik düğüm elemanı boya, kaynak ve atölye giderleri vs. karşılığı (%10 montaj malzemeleri dahil) şeklinde özellikle %10 montaj malzemesi belirtilmiştir. Uzay kafes çelik imalatların malzemesinin zayiatsız yapılması diye bir durum maliyet hazırlama tekniğine ve işin yapımı tekniğine uygun değildir. Ayrıca montaj bedeli %10 oranında girdi olacağı için zayiatlı malzeme miktarı ancak 1 kg için 0,9 kg oranında kalmaktadır ki net 1 kg imalat için zayiatlı 0,9 kg malzemenin kullanılması temel yapım ve fen ve fizik kurallarına aykırıdır. Genel olarak (demir imalatların zayiat oranı %10-7 arasında değişmektedir) bu zayiat oranının verilen analizde gösterilmemesi teknik şartnameye aykırılık teşkil etmektedir.
İşe ait inşaat imalatlarının toplam bedele oranı %74,44’tür. İdaremize sunulan 153 (yüz elli üç) inşaat imalat miktarları ile İdaremizce bulunan inşaat imalat miktarları kıyaslandığında 43 (kırk üç) adet iş kaleminin imalat miktarında %15 ile %91 arasında değişen oranda metraj uyumsuzlukları söz konusudur.
Kamu İhale Genel Tebliği’nin 45.1.13.11 maddesinde belirtilen “Maliyet/Satış tutarları tespit tutanakları ve stok tespit tutanaklarının; 3568 sayılı Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik ve Yeminli Mali Müşavirlik Kanununa göre çalışan meslek mensuplarından mükellefle tam tasdikli sözleşmesi yapan veya beyannamelerini imzalamaya yetkili olanlar tarafından düzenlenmesi, bütün belge ve tutanakların her sayfasının taraflar tarafından imzalanarak kaşelenmesi gerekmektedir.
45.1.13.1. maddesine göre düzenlenen tutanak meslek mensubu ve proforma fatura veren tedarikçi ve veya imalatçı tarafından 45.1.13.2. maddesine göre düzenlenen tutanak meslek mensubu ile istekliye fiyat teklifini veren kişi tarafından imzalanarak kaşelenecek ancak bu tutanaklar proforma fatura veya fiyat teklifi ekinde İdareye verilmeyecek ve düzenleyen meslek mensubu tarafından muhafaza edilecektir.
45.1.13.6. maddesine ve 45.1.13.7. maddesine göre düzenlenen tutanaklar ise meslek mensubu ile ihaleye katılan istekli tarafından imzalanarak kaşelenecek ve açıklama ekinde İdareye sunulacaktır. Gerekli görülmesi durumunda ihaleyi yapan İdare proforma fatura ve fiyat tekliflerine ilişkin maliyet/satış tutarı tespit tutanaklarını, incelemek üzere muhafaza eden meslek mensubundan isteyebilir.
İhale komisyonu gerek meslek mensubunun istenen tutanaklar, gerekse istekliler tarafından açıklama kapsamında ihale komisyonuna sunulan tutanaklar üzerinde yaptığı inceleme sonucunda sunulan proforma fatura/fivat teklifi ile bu belgeler arasında uyumsuzluk olduğunu tespit etmesi durumunda teklif reddedilerek uyumsuzluğun niteliğine göre söz konusu belgeler mükellef veya isteklinin bağlı olduğu vergi dairesine gönderilir ve gerekli olması halinde Cumhuriyet Savcılığı’na bildirim yapılır.
İstekli firma Varyap Varlıbaşlar Yapı San. Tur. Yat. Tic. ve Elk. Ürt. A.Ş.nin komisyonumuza aşırı düşük teklif savunması ekinde sunduğu 130-131 sayfa numaralı 23.07.2012 tarihli Granit imalatlarına ilişkin proforma faturaların Mali Müşavir Ali DEMİR ve Onad mermercilik tarafından düzenlenip kaşelenip onaylandığı görülmektedir. Ancak proforma faturaları onaylayan SMMM Ali DEMİR’ in 05 ve 06 belgeleri için yazdığımız yazıya cevap vermediği, bu proforma fatura hakkındaki bilgiler için SMMM Resul BİLGE’ nin cevap verdiği, ancak proforma fatura Kamu İhale Genel Tebliği’nin 45.1.13 maddesine göre proforma faturayı destekleyen “maliyet/satıs” tespit tutanakları ve stok tespit tutanaklarının proforma fatura ile eş zamanlı düzenlenmediği, proforma faturayı 23.07.2012 tarihinde Mali Müşavir Ali DEMİR’in kaşeleyip imzaladığı, maliyet/satış tespit tutanaklarını 31.08.2012 tarihli yazı ile SMMM Resul BİLGE’ nin imzaladığı, belgenin bila tarihli olduğu, ayrıca tedarikçi Onad Mermer Madencilikle Mali Müşavir Resul BİLGE arasındaki hizmet sözleşmesinin 17.08.2012 tarihinde yapıldığı, yani aşırı düşük savunmaya esas olarak sunulan 23.07.2012 tarihli proforma faturanın o tarihte söz konusu tedarikçi firma ile hizmet sözleşmesi bulunmadığı, proforma faturaların düzenlendiği tarihte proforma faturayı onaylayan SMMM Ali DEMİR’ in yetkili olduğu, proforma faturaya esas maliyet/ satış tespit tutanaklarının da 23.07.2012 tarihi itibariyle SMMM "Ali' DEMİR tarafından düzenlenip muhafaza edilmesi gerekirken bu belgenin fatura tarihi itibariyle düzenlenmediği, proforma faturadan en az 25 gün sonra düzenlendiği, 23.07.2012 tarihli Onad Mermer Madenciliğin proforma faturasına esas olarak düzenlenip İdaremize sunulan SMMM Resul BİLGE tarafından düzenlenen 05 ve 06 belgelerinin Kamu İhale Genel Tebliği’ nin 45.1.13.11. maddesi ve 3568 sayılı Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik ve Yeminli Mali Müşavirlik Kanununa göre her sayfasının meslek mensubu ve tarafından kaşelenip imzalanması gerekirken 3 sayfadan ibaret 05 tutanağının 2 sayfasının kaşesiz, 4 sayfadan ibaret 06 tutanağının 3 sayfasının kaşesiz olduğu, 05 ve 06 tutanaklarının ikisinin de düzenleme tarihinin olmadığı, dolayısı ile her iki belgenin de Kamu İhale Genel Tebliği’ nin 45.1.13. maddesi ile 3568 sayılı Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik Kanununa uygun düzenlenmediği bu durum Kamu İhale Kurulu’nun 2011/UH.11-31 sayılı kararında belirtildiği gibi teklifin değerlendirme dışı bırakılmasını gerektirmektedir.
İstekli firmanın aşırı düşük savunması ekinde sunduğu Trapez Saç+Buhar Kesici+18 cm Taşyünü+Standig Seam profil ile Çatı Kaplaması imalatına ait Delta Boyalı Sac Yapı Elemanları İmlt. San. ve Tic. Ltd. Şti. tarafından 20.07.2012 tarihinde düzenlenen proforma faturaya esas 06 maliyet/satış tutarı tespit tutanağının 4 sayfa olduğu, 4 sayfanın da SMMM Sebahattin GÜÇLÜ ile firma yetkilisi tarafından imzalanıp kaşelenmesi gerekirken 3 sayfasında SMMM’nin imza ve kaşesinin olmadığı, bu durumda 06 belgesinin Kamu İhale Genel Tebliği’nin 45.1.13.11. maddesi ve 3568 sayılı Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik ve Yeminli Mali Müşavirlik Kanununun şartlarını sağlamadığı, bu durum Kamu İhale Kurulu’nun 2011/UH.11-31 sayılı kararında belirtildiği gibi teklifin değerlendirme dışı bırakılmasını gerektirmektedir.
O6 belgesi 2. Sayfasında yevmiye defteri kayıt adedi 1’de toplam tutar 1.379.155,59 TL toplam miktar 15.888 m2 ağırlıklı ortalama 105 TL/m2 olarak belirtilmiştir. Ancak toplam tutar olan 1.379.155,59 TL’nin toplam miktar olan 15.888 m2’ye bölünmesi ile bulunan ağırlıklı ortalama 105 TL/m2 değil 86,805 TL/m2’dir. Belgede hesaplama hatası bulunmaktadır.
Aşırı düşük savunmada 182 ve 183 sayfa numarası ile Beton, Çam Kereste, Her Çapta İnşaat Demiri ve Hafriyat yapılmasına ait 25.07.2012 tarihli proforma faturalarla ilgili olarak SMMM Metin TACER tarafından verilen 31.08.2012 tarihli yazı ekindeki 2 sayfa olan 05 belgesinin bir sayfasının kaşesiz, 3 sayfa olan 06 belgesinin 2 sayfasının kaşesiz olduğu ayrıca 05 ve 06 belgelerinin proforma fatura tarihinde düzenlenmediği, proforma fatura tarihinden 39 gün sonra düzenlendiğinden Kamu İhale Genel Tebliği’nin 45.1.13.11. maddesi ve 3568 sayılı Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik ve Yeminli Mali Müşavirlik Kanununun şartlarını sağlamadığı, bu durum Kamu İhale Kurulu’nun 2011/UH.11-31 sayılı kararında belirtildiği gibi teklifin değerlendirme dışı bırakılmasını gerektirmektedir.
Yüklenici firmanın aşırı düşük savunmasında 186 sayfa nosu ile sunduğu Alüminyum Mesh Kaplama Yapılması (2mm) imalatına ait Kassa Müh. Prefabrik Yapım Sist. San. Ve Tic. Ltd. Şti.’ ne ait 23.07.2012 tarihli proforma faturada opsiyon 15 iş günü olarak belirtilmektedir. Bu süreye göre proforma faturanın geçerlilik tarihi 10.08.2012 tarihinde dolmaktadır. İsteklinin aşırı düşük savunmasının tarihinin 10.08.2012 olması ve teklifin geçerlilik süresinin 15 Ekim 2012 olması dikkate alındığında sunulan proforma faturayı süre yönünden geçersiz kılmaktadır.
Yüklenici firmanın aşırı düşük savunması 185 sayfa numarası ile sunduğu Paslanmaz Çelik Merdiven Korkuluğu ve Küpeştesi Yapılması imalatına ait UD Metal Dek. Ltd. Şti.’nin proforma faturasına ait düzenlenen 05 tutanağının 3 sayfa olduğu bunlardan 2 sayfasının kaşesiz ve imzasız, sadece paraflı olarak düzenlediğinden Kamu İhale Genel Tebliği’nin 45.1.13.11. maddesi ve 3568 sayılı Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik ve Yeminli Mali Müşavirlik Kanununun şartlarını sağlamadığı, bu durum Kamu İhale Kurulu’nun 2011/UH.11-31 sayılı kararında belirtildiği gibi teklifin değerlendirme dışı bırakılmasını gerektirmektedir.”
Kamu İhale Kurulunun 11.07.2012 tarih ve 2012/UY.III-2874 sayılı Kararı ile idarece Kamu İhale Genel Tebliğine aykırı şekilde gerçekleşen aşırı düşük teklif sorgulaması işlemi iptal edilmiş, sorgulamanın mevzuata uygun şekilde yeniden yapılmasına karar verilmiş, bunun doğal sonucu olarak, istekliler tarafından yapılan açıklamalar ile idare tarafından yapılan değerlendirmeler de geçersiz kılınmıştır. Bu nedenle idarenin, 151 (yüz elli bir) adet inşaat iş kaleminde birinci sorgusuna göre imalat miktarlarının ve birim fiyatların değiştirildiği yönündeki gerekçenin yerinde olmadığı anlaşılmıştır. Daha açık bir ifadeyle, başvuru sahibinin aşırı düşük teklif açıklaması değerlendirilirken, idarenin düzeltici işlem kararı üzerine yapmış olduğu yeni sorgulama sonucunda istekli tarafından sunulan yeni açıklamanın esas alınması gerektiği sonucuna varılmıştır.
İstekli tarafından 10.08.2012 tarihli aşırı düşük teklif açıklaması kapsamında sunulan bilgi ve belgeler incelendiğinde;
Başvuru sahibi tarafından aşırı düşük teklif açıklaması kapsamında sunulan elektrik tesisatı hesap cetvelinde ihale komisyonu kararında belirtilen elektrik tesisatı iş kalemlerinin birimlerinin değiştirildiği, dolayısıyla başvuru sahibi tarafından yapıma esas teknik şartların değiştirildiği anlaşıldığından, idarenin bu gerekçesinin yerinde olduğu sonucuna varılmıştır.
Aşırı düşük teklif açıklaması istenen iş kalemlerinden bir kısmı için istekli ve idare tarafından öngörülen metrajlar kıyaslandığında aşağıda yer alan tabloda belirtilen kalemlerde istekli tarafından öngörülen metrajların yaklaşık maliyette öngörülen metrajlardan düşük olduğu tespit edilmiştir.
İş kalemi Metraj Metraj Fark Fark (%)
sıra no İş kalemi (İdare)- (istekli)- (Tutar)- (C/A)*
A B C 100
(A-B)
i037-262 Uzay sistem çelik çatı yapılması 3.451.513,21 2.325.750,00 1.125.763,21 32,62
i006-107-230-330-387-424 BS hazır beton 206.860,47 192.665,00 14.195,47 6,86
i052-155-285 Trapez sac+buhar kesici +8 cm
taşyünü çatı kaplaması 113.931,80 103.472,00 10.459,80 9,18
i036-141-261 34 k/mye kadar ağırlığındaki
profil demirlerin hazırlanması 3.138,45 600,00 2.538,45 80,88
i004-105-228 Saha betonu yapılması 31.735,10 27.217,49 4.517,61 14,24
i060-165-293-359-405 Polüretan esaslı yalıtım
yapılması 150.416,52 128.060,86 22.355,66 14,86
i005-106-229-417 Kuvars agregalı yüzey
sertleştiricili perdah yapılması 203.461,93 139.328,46 64.133,47 31,52
i022-124-244-338-391-428 3,5 cm kalınlığında
yalıtım şapı yapılması 150.431,52 108.787,10 41.644,42 27,68
i042-146-267-351 Çeşitli demir işlerinin yapılması
ve yerine konulması 410.031,00 235.000,00 175.031,00 42,69
i033-138-258-346-397 Nervürlü çelik hazırın
yerine konulması 628,80 413,59 215,21 34,23
i030-134-255-344-395 0-12,5 m arası iş iskelesi
kurulması 309.565,97 289.604,02 19.961,95 6,45
i208 Gri granit döşeme
kaplaması yapılması 9.571,77 7.065,30 2.506,47 26,19
i020-122-242 5 cm kalınlığında XPS köpük
ısı yalıtım levhaları ile ısı
yalıtımı yapılması 21.006,19 20.076,13 930,06 4,43
i008-109-232-331-388-425 20 cm kalınlığındaki
teçhizatsız hafif gaz beton
duvar blokları ile duvar
yapılması 31.695,54 31.490,81 204,73 0,65
i061-381 Alüminyum mesh kaplama
yapılması 3.437,74 3.165,00 272,74 7,93
261-803 Ön izoleli gofrajlı alüminyum
panellerden projedeki ölçülerde
hava kanalı yapılması 14.949,00 10.610,00 4.339,00 29,03
266-504 Poliüretan yanma sınıfı Class 0
olan akustik köpük levha ile
akustik yalıtım yapılması 15.544,00 8.270,00 7.274,00 46,80
Yukarıdaki tabloda görüleceği üzere açıklamalarda aşırı düşük teklif açıklaması istenen iş kalemlerinin bir kısmında yaklaşık %32, 80, 14, 31, 27, 42, 34, 29, 46 oranlarında düşüklük olduğu görülmektedir. Anahtar teslimi götürü bedel üzerinden ihale edilen yapım işlerinde, idarece yaklaşık maliyette esas alınan metrajlarla, isteklilerin metrajlarının birebir örtüşmesinin beklenemeyeceği tartışmasız olmakla birlikte, aradaki farkın makul kabul edilebilecek düzeyde bulunması gerekmektedir. Yukarıda örnek verilen iş kalemlerinde istekli tarafından teklife esas alınan imalat miktarlarının idarece yaklaşık maliyet tespitinde belirlenen miktarlardan makul kabul edilemeyecek ölçüde düşük olduğu anlaşıldığından, açıklamalarının uygun olmadığı sonucuna varılmıştır.
Başvuru sahibi tarafından aşırı düşük teklif açıklaması kapsamında “Platinatolu Bergama gri granit temini (20*20*6)”, “Platinatolu granit döşeme kaplaması yapılması işçiliği” iş kalemleri için Onad Mermer Mad. İnş. San. ve Tic. Ltd. Şti. tarafından düzenlenen 23.07.2012 tarihli iki adet proforma fatura sunulduğu, proforma fatura üzerinde SMMM Ali Demir’in imzası ve kaşesinin bulunduğu, idarenin 27.08.2012 tarihli yazısı ile söz konusu proforma faturaları onaylayan SMMM Ali Demir’den Kamu İhale Genel Tebliği’nin 45.1.13.11’inci maddesine istinaden proforma faturalara dayanak teşkil eden maliyet/satış tutarı tespit tutanaklarının gönderilmesinin talep edildiği, söz konusu yazıya SMMM Resul Bilge tarafından 31.08.2012 tarihli yazı ile cevap verildiği, yazı ekinde maliyet satış tutarı tespit tutanaklarının, meslek mensubu ile iş sahibi arasında imzalanan 17.08.2012 tarihli sözleşmenin gönderildiği anlaşılmıştır.
Kamu İhale Genel Tebliği’nin “Aşırı düşük teklif değerlendirmesi” başlıklı 45’inci maddesinde “45.1.13.1. Tedarikçi veya imalatçılardan alınan ve birim fiyatları gösteren proforma fatura sunularak açıklama yapılması durumunda proforma faturadaki birim satış tutarı;
a) Maliyete dayalı açıklama yapıldığında, maliyet/satış tutarı tespit tutanağında yer alan (Ek-O.5) ağırlıklı ortalama birim maliyetin,
b) Satışlar üzerinden açıklama yapıldığında, maliyet/satış tutarı tespit tutanağında yer alan (Ek-O.5) ağırlıklı ortalama birim satış tutarının % 80’inin,
altında olamaz.
Maliyete dayalı açıklama yapıldığında, mükellefle tam tasdik sözleşmesi yapan veya beyannamelerini imzalamaya yetkili olan meslek mensubu tarafından proforma fatura üzerine; “Birim satış tutarının, mükellefin yasal defter ve belgelerine göre çıkartılan ve tarafımdan onaylanan maliyet/satış tutarı tespit tutanağındaki ağırlıklı ortalama birim maliyet tutarının altında olmadığını beyan ederim.” ibaresinin yazılarak imzalanması ve iletişim bilgileri de belirtilmek suretiyle kaşelenmesi/mühürlenmesi gerekmektedir.
Satışlar üzerinden açıklama yapıldığında, mükellefle tam tasdik sözleşmesi yapan veya beyannamelerini imzalamaya yetkili olan meslek mensubu tarafından proforma fatura üzerine; “Birim satış tutarının, mükellefin yasal defter ve belgelerine göre çıkartılan ve tarafımdan onaylanan maliyet/satış tutarı tespit tutanağındaki ağırlıklı ortalama birim satış tutarının % 80’inin altında olmadığını beyan ederim.” ibaresinin yazılarak imzalanması ve iletişim bilgileri de belirtilmek suretiyle kaşelenmesi/mühürlenmesi gerekmektedir.
…
45.1.13.11. Maliyet/satış tutarı tespit tutanakları ve stok tespit tutanaklarının; 3568 sayılı Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik ve Yeminli Mali Müşavirlik Kanununa göre çalışan meslek mensuplarından, mükellefle tam tasdik sözleşmesi yapan veya beyannamelerini imzalamaya yetkili olanlar tarafından düzenlenmesi, bütün belge ve tutanakların her sayfasının taraflar tarafından imzalanarak kaşelenmesi gerekmektedir.
(45.1.13.1) maddesine göre düzenlenen tutanak meslek mensubu ve proforma fatura veren tedarikçi veya imalatçı tarafından, (45.1.13.2) maddesine göre düzenlenen tutanak meslek mensubu ile istekliye fiyat teklifini veren kişi tarafından imzalanarak kaşelenecek ancak bu tutanaklar proforma fatura veya fiyat teklifi ekinde idareye verilmeyecek ve düzenleyen meslek mensubu tarafından muhafaza edilecektir.
…
Gerekli görülmesi durumunda ihaleyi yapan idare, proforma fatura ve fiyat tekliflerine ilişkin maliyet/satış tutarı tespit tutanaklarını, incelemek üzere muhafaza eden meslek mensubundan isteyebilir.
İhale komisyonunun, gerek meslek mensubundan istenen tutanaklar gerekse istekliler tarafından açıklama kapsamında ihale komisyonuna sunulan tutanaklar üzerinde yaptığı inceleme sonucunda sunulan proforma fatura/fiyat teklifi ile bu belgeler arasında uyumsuzluk olduğunu tespit etmesi durumunda teklif reddedilerek uyumsuzluğun niteliğine göre söz konusu belgeler mükellef ve/veya isteklinin bağlı olduğu vergi dairesine gönderilir ve gerekli olması halinde Cumhuriyet Savcılığına bildirim yapılır.
…
45.1.13.12. Maliyet/satış tutarı tespit ve stok tespit tutanaklarının son geçici vergi beyanname dönemine ilişkin olarak düzenlenmesi esastır. Ancak son geçici vergi beyanname döneminde, yasal defter ve belgelerde açıklama konusu mal veya hizmetlerle ilgili işlem bulunmaması durumunda, isteklinin kendi ürettiği, aldığı veya sattığı mallara ilişkin ağırlıklı ortalama birim maliyetin veya ağırlıklı ortalama birim satış tutarının belirtildiği “maliyet/satış tutarı tespit tutanağı” (Ek-O.7) hariç, söz konusu tutanaklar bir önceki geçici vergi beyanname dönemi esas alınarak düzenlenebilir. Son geçici vergi beyanname döneminin tespitinde; 4734 sayılı Kanunun 21 inci maddesinin (a), (d) ve (e) bentlerine göre pazarlık usulü ile yapılan ihalelerde ilk yazılı fiyat tekliflerinin alındığı tarih, diğer ihale usulleri ile yapılan ihalelerde ise ihale tarihi esas alınır.
Örneğin; 11.1.2010 tarihinde açık ihale usulü ile yapılan ihalede son geçici vergi beyanname dönemi “Ekim-Kasım-Aralık 2009”, 15.7.2010 tarihinde açık ihale usulü ile yapılan ihalede son geçici vergi beyanname dönemi “Nisan-Mayıs-Haziran 2010”dur.” açıklamaları yer almaktadır.
Kamu İhale Genel Tebliğinin yukarıda aktarılan açıklamaları uyarınca proforma faturaya dayanak teşkil eden maliyet/satış tutarı tespit tutanaklarının proforma faturayı onaylayan ve mükellefle tam tasdik sözleşmesi yapan veya beyannamelerini imzalamaya yetkili olan meslek mensubu tarafından düzenlenmesi ve muhafaza edilmesi gerekmekte iken “Platinatolu Bergama gri granit temini (20*20*6)”, “Platinatolu granit döşeme kaplaması yapılması işçiliği” iş kalemleri için alınan proformaları onaylayan meslek mensubu tarafından maliyet/satış tutarı tespit tutanağı düzenlenmediği, proforma fatura düzenlendikten sonraki tarihte başka bir meslek mensubu tarafından bu tutanakların düzenlendiği, bu durumun yukarıda aktarılan Kamu İhale Genel Tebliği açıklamalarına uygun olmadığı anlaşılmıştır.
Başvuru sahibi tarafından aşırı düşük teklif açıklaması kapsamında “C20/25 (BS20) hazır beton”, “Her çapta nervürlü demir” ve “Hafriyat yapılması” iş kalemleri için Bakoğlu İnş. Taah. Turz. Ltd. Şti. tarafından düzenlenen 25.07.2012 tarihli bir adet proforma fatura ile bir adet fiyat teklifi sunulduğu, proforma fatura ve fiyat teklifi üzerinde SMMM Metin Tacer’in imzası ve kaşesinin bulunduğu, idarenin 27.08.2012 tarihli yazısı ile söz konusu proforma fatura ve fiyat teklifini onaylayan Metin Tacer’den Kamu İhale Genel Tebliği’nin 45.1.13.11’inci maddesine istinaden bu belgelere dayanak teşkil eden maliyet/satış tutarı tespit tutanaklarının gönderilmesinin talep edildiği, anılan meslek mensubu tarafından 31.08.2012 tarihli yazı ekinde maliyet/satış tutarı tespit tutanaklarının gönderildiği anlaşılmıştır.
Yapılan incelemede “C20/25 (BS20) hazır beton” ile “Her çapta nervürlü demir” iş kalemine ilişkin düzenlenen Ek-O.5 maliyet satış tutarı tespit tutanağının son (ikinci) sayfasının taraflarca imzalanarak kaşelendiği, ilk sayfasında tarafların imzasının bulunduğu, kaşelerin ise bulunmadığı, “Hafriyat yapılması” iş kalemi için düzenlenen Ek-O.5 maliyet satış tutarı tespit tutanağının son (üçüncü) sayfasının taraflarca imzalanarak kaşelendiği, birinci ve ikinci sayfalarda tarafların imzasının bulunduğu, kaşelerin ise bulunmadığı görülmüş olmakla birlikte taraflara ait bilgilerin tutanağın ilk sayfasında belirtildiği göz önünde bulundurulduğunda, tutanakların her sayfasının taraflarca imzalanmasının yeterli olduğu, kaşenin bulunmamasının esasa etki edecek bir eksiklik olmadığı anlaşılmış, idarenin bu yöndeki gerekçesinin yerinde olmadığı sonucuna varılmıştır.
Diğer taraftan söz konusu tutanakların meslek mensubu tarafından 31.08.2012 tarihinde düzenlendiği görülmüştür. Kamu ihale mevzuatında maliyet/satış tutarı tespit tutanaklarının proforma fatura ile aynı tarihte düzenlenmesi gerektiğine dair açık bir düzenleme bulunmamakla birlikte, proforma fatura veya fiyat teklifinde bulunan beyanlarda maliyet/satış tutarı tespit tutanağına atıfta bulunulduğundan, bu tutanakların proforma fatura veya fiyat teklifinin düzenlendiği tarihte ya da daha önceki bir tarihte düzenlenmiş olması gerektiği sonucu doğmaktadır. Bu çerçevede proforma fatura veya fiyat teklifinin verilmesinde esas alınan (proforma fatura ve fiyat teklifinin düzenlendiği tarih olan 25.07.2012 tarihinde veya daha önce düzenlenmiş bulunan) tutanakların meslek mensubunda muhafaza edildiği şekliyle idareye gönderilmesi gerekirken, proforma fatura ve fiyat teklifinin düzenlendiği tarihten sonra düzenlenen tutanakların idareye gönderilmesinin kamu ihale mevzuatına uygun olmadığı anlaşılmıştır. Ayrıca kamu ihale mevzuatında söz konusu tutanakların son geçici vergi beyanname dönemine ilişkin olarak düzenlenmesi şartı aranmaktadır. “C20/25 (BS20) hazır beton” ile “Her çapta nervürlü demir” iş kalemine ilişkin düzenlenen Ek-O.5 maliyet satış tutarı tespit tutanağında dönemin 2012 olarak belirtildiği, ancak 2012 yılının hangi dönemine ilişkin olduğunun açıkça belirtilmediği tespit edilmiş olup, bu durumun tutanağın son geçici vergi beyanname dönemine ilişkin olmadığı tereddüdüne mahal verdiği, zira her çapta nervürlü demire ilişkin oluşturulan tabloda yevmiye defter kayıt adedinin 10.06.2012-60 olarak belirtildiği, bu haliyle söz konusu iş kalemine ilişkin fiyatlandırmanın son geçici vergi beyanname dönemine ait olmadığı sonucuna varılmıştır. Aynı şekilde “Hafriyat yapılması” iş kalemi için düzenlenen Ek-O.5 maliyet satış tutarı tespit tutanağında da dönemin 2012 olarak belirtildiği, ancak 2012 yılının hangi dönemine ilişkin olduğunun açıkça belirtilmediği tespit edilmiş olup, bu durumda tutanağın son geçici vergi beyanname dönemine ilişkin olmadığı tereddüdü hâsıl olmuştur. Bu çerçevede anılan iş kalemlerine ilişkin olarak sunulan proforma fatura ve fiyat teklifine dayanak teşkil eden maliyet/satış tutarı tespit tutanaklarının kamu ihale mevzuatına uygun olmadığı anlaşılmıştır.
Başvuru sahibi tarafından aşırı düşük teklif açıklaması kapsamında “Trapez Saç+Buhar Kesicı+18 cm Taşyünü+Standig Seam profil ile Çatı Kaplaması” iş kalemi için Delta Boyalı Sac Yapı Elemanları İmlt. San. ve Tic. Ltd. Şti. tarafından düzenlenen 07.08.2012 tarihli bir adet proforma fatura sunulduğu, proforma fatura üzerinde SMMM Sebahattin Öztürk’ün imzası ve kaşesinin bulunduğu, idarenin 27.08.2012 tarihli yazısı ile söz konusu proforma fatura ve fiyat teklifini onaylayan Sebahattin Öztürk’ten Kamu İhale Genel Tebliği’nin 45.1.13.11’inci maddesine istinaden bu belgelere dayanak teşkil eden maliyet/satış tutarı tespit tutanaklarının gönderilmesinin talep edildiği, anılan meslek mensubu tarafından 31.08.2012 tarihli yazı ekinde maliyet/satış tutarı tespit tutanağının gönderildiği anlaşılmıştır.
Anılan iş kalemine ilişkin olarak gönderilen maliyet/satış tutarı tespit tutanağı incelendiğinde, toplam tutarın 1.379.155,59 TL, toplam miktarın 15.888 m2, ağırlıklı ortalama birim satış tutarının 105 TL/m2 olarak belirtildiği, toplam tutar olan 1.379.155,59 TL’nin toplam miktar olan 15.888 m2’ ye bölünmesi ile bulunan ağırlıklı ortalama birim satış tutarının 86,805 TL/m2 olması gerektiği tespit edilmiş olmakla birlikte, başvuru sahibi tarafından düzenlenen analizin fiyatının kâr dâhil 90,00 TL olduğu dikkate alındığında, tutanaktaki bilgilere göre öngörülen fiyat tevsik edildiğinden, yapılan hesaplama hatasının esasa etkili olmadığı sonucuna varılmıştır.
Diğer taraftan söz konusu tutanağın sadece son sayfasının her iki tarafça imzalandığı, diğer sayfalarda meslek mensubunun imza ve kaşesinin bulunmadığı, bu durumun Kamu İhale Genel Tebliğinin 45.1.13.11 inci maddesine uygun olmadığı tespit edilmiştir.
Alüminyum Mesh Kaplama Yapılması (2mm) imalatına ait Kassa Müh. Prefabrik Yapım Sist. San. ve Tic. Ltd. Şti.’ ne ait 23.07.2012 tarihli proforma faturada opsiyonun 15 iş günü olarak belirtildiği görülmüştür. Proforma faturadaki fiyatların aşırı düşük teklif açıklamasının sunulduğu tarih itibariyle geçerli olduğu, bunun dışında kamu ihale mevzuatında proforma faturanın teklif geçerlik süresi boyunca geçerli olması gerektiğine dair bir düzenleme bulunmadığı anlaşıldığından, idarenin bu yöndeki gerekçesinin yerinde olmadığı sonucuna ulaşılmıştır.
Başvuru sahibi tarafından aşırı düşük teklif açıklaması kapsamında “Paslanmaz Çelik Merdiven Korkuluğu ve Küpeştesi Yapılması” iş kalemi için UD Metal Dek. Ltd. Şti. tarafından düzenlenen 07.08.2012 tarihli bir adet proforma fatura sunulduğu, proforma fatura üzerinde SMMM İlyas Erkek’in imzası ve kaşesinin bulunduğu, idarenin 27.08.2012 tarihli yazısı ile söz konusu proforma fatura ve fiyat teklifini onaylayan İlyas Erkek’ten Kamu İhale Genel Tebliği’nin 45.1.13.11’inci maddesine istinaden bu belgelere dayanak teşkil eden maliyet/satış tutarı tespit tutanaklarının gönderilmesinin talep edildiği, anılan meslek mensubu tarafından 31.08.2012 tarihli yazı ekinde maliyet/satış tutarı tespit tutanağının gönderildiği anlaşılmıştır.
Ek-O.5 maliyet satış tutarı tespit tutanağının son (ikinci) sayfasının taraflarca imzalanarak kaşelendiği, diğer sayfalarda tarafların parafının bulunduğu görülmüş olup, parafın kişinin adının ve/veya soyadının baş harfleriyle atılan kısa imza niteliğinde olduğu dikkate alındığında imza yerine paraf atılmış olmasında kamu ihale mevzuatına aykırılık bulunmadığı anlaşılmıştır. Ayrıca yukarıda da belirtildiği üzere kaşenin bulunmamasının da esasa etki edecek bir eksiklik olmadığı sonucuna varılmıştır.
Başvuru sahibi tarafından “Giydirme cephe uzay sistem çelik taşıyıcı konstrüksiyon yapılması” iş kalemine ilişkin olarak düzenlenen analizde küresel çelik düğüm elemanı (boya, atölye malzeme dahil) girdisinin miktarının 0,15 kg olarak öngörüldüğü tespit edilmiştir. Anılan iş kalemine ilişkin olarak Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından yayımlanan analiz formatında “küresel çelik düğüm elemanı (montaj malzemeleri dahil)” girdisinin miktarının 0,20 kg, küresel çelik düğüm elemanı boya, kaynak ve atelye giderleri vs. karşılığı %10 (montaj malzemeleri dahil)” girdisinin miktarının 0,02 kg olduğu, idare tarafından aşırı düşük teklif açıklama isteme yazısı ekinde bulunan analiz formatında da iki girdinin toplam miktarı yazılacak şekilde, “küresel çelik düğüm elemanı boya, kaynak ve atelye giderleri vs. karşılığı, %10 (montaj malzemeleri dahil)” girdisine yer verildiği, idarece yapılan yaklaşık maliyet hesabı çalışmalarında söz konusu girdinin miktarının Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından yayımlanan analiz formatına uygun şekilde 0,22 olarak belirlendiği görülmüştür.
Başvuru sahibi tarafından yukarıda belirtilen iş kalemine ilişkin olarak düzenlenen analizde diğer girdilerin (örneğin düz işçi, sıcak demirci ustası, dülger ustası, çelik boru) miktarlarının da düşürüldüğü tespit edilmiştir. Buna göre anılan iş kalemine ilişkin olarak başvuru sahibi tarafından düzenlenen analizin analiz formatına ve yapım şartlarına uygun olmadığı anlaşılmıştır.
Ayrıca yapılan incelemede idarece “0,6 inç çapında ve 6 halatlı öngermeli ankraj yapılması” iş kalemine ilişkin analizin düzenlenmesinde Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından yayımlanan 16.071/03 poz numaralı iş kalemine ait analiz formatından yararlanıldığı ve girdi miktarlarının bu analiz formatındaki girdi miktarları ile uyumlu olarak belirlendiği, ancak başvuru sahibi tarafından anılan iş kalemine ilişkin düzenlenen analizdeki bazı girdilerin miktarlarının daha düşük olduğu, bu haliyle başvuru sahibi tarafından düzenlenen analizin analiz formatına ve yapım şartlarına uygun olmadığı tespit edilmiştir.
Açıklanan nedenlerle, 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 65’inci maddesi uyarınca bu kararın tebliğ edildiği veya tebliğ edilmiş sayıldığı tarihi izleyen 60 gün içerisinde Ankara İdare Mahkemelerinde dava yolu açık olmak üzere;
Anılan Kanunun 54’üncü maddesinin onuncu fıkrasının (c) bendi gereğince itirazen şikâyet başvurusunun reddine,
Esasta
Oybirliği, gerekçede oyçokluğu ile karar verildi.
FARKLI GEREKÇE
Başvuru sahibinin iddialarının değerlendirilmesi sonucunda; söz konusu isteklinin aşırı düşük teklifine ilişkin olarak sunduğu açıklamaların uygun olmadığı gerekçesiyle itirazen şikayet başvurusunun reddine karar verilmiştir.
Kurul tarafından yukarıda belirtilen gerekçeyle alınan bu karara aşağıda açıklanan nedenlerle katılmıyoruz:
1) Aşırı düşük teklif sorgulaması teklif fiyatı idarece belirlenen sınır değerin altında olan isteklilerin teklif ettikleri bedelle ihale konusu işin sözleşmesine, teknik şartnamesine, mahal listesine ve projesine uygun olarak yapılmasının mümkün olup olmadığının belirlenmesi amacıyla yapılmaktadır. İhale komisyonunca teklif fiyatının aşırı düşük olduğu tespit edilen isteklilerden idarece hesaplanan yaklaşık maliyetin %80’ini oluşturan iş kalemleri veya gruplarına ilişkin Kamu İhale Genel Tebliğinin 45 inci maddesinde yer alan açıklamalara uygun olarak açıklamada bulunmaları istenilmektedir.
İsteklilerden açıklamada bulunmaları istenilen her bir iş kaleminin veya grubunun gerek yaklaşık maliyet içerisindeki ağırlığı gerekse isteklilerin teklif bedeli içerisindeki ağırlığı birbirinden farklılık göstermektedir.
İstekliler tarafından sunulan aşırı düşük teklif açıklamalarında teklif bedelini oluşturan imalat miktarlarının bazı iş kalemlerinde idarece yaklaşık maliyetin bulunmasında kullanılan imalat miktarlarından fazla hesaplanması, bazı iş kalemlerinde eşit hesaplanması diğerlerinde ise eksik hesaplanması olağan bir durumdur.
Aşırı düşük teklif sorgulamasına tabi tutulan bir istekli tarafından açıklama istenilen bir iş kaleminin miktarının düşük hesaplanmasının isteklinin teklif bedelinin düşük hesaplanmasına yol açacağı ne kadar açıksa, açıklama istenilen başka bir iş kaleminin miktarının fazla hesaplanmasının da teklif bedelinin yüksek hesaplanmasına yol açacağı o kadar açıktır.
Yapım işleri ihalelerinde isteklilerce yapılan aşırı düşük teklif açıklamalarının Kamu İhale Genel Tebliği’nin 45 inci maddesindeki açıklamalar uyarınca değerlendirilmesi gerekmekte olup, idarece açıklama istenen iş kalemlerinden herhangi birine ilişkin makul farklılığın oranının ne olduğuna ve böyle bir değerlendirmenin işin bütünü dikkate alınmadan yapılmasına ilişkin bir düzenleme bulunmadığından miktar farklılıkları nedeniyle isteklinin işin bütününe vermiş olduğu fiyat teklifinde toplamda maliyet avantajı elde edip etmediği ve bu maliyet avantajının isteklinin teklifinin aşırı düşük olmasına neden olacak ölçüde olup olmadığına bakılarak karar verilmesinin hakkaniyete daha uygun olacağı açıktır. Dolayısıyla bir teklifin aşırı düşük olup olmadığına ilişkin kararın, isteklilerce hesaplanan miktarlar ile idarece hesaplanan miktarlar arasındaki farkın oranına bakılarak değil, açıklama istenilen tüm iş kalemlerine ilişkin imalat farklılıklarının toplam teklif bedeli üzerindeki etkisi dikkate alınarak, imalat farklılıkları nedeniyle teklif bedelinin makul sayılamayacak ölçüde düşük hesaplanıp hesaplanmadığına bakılarak verilmesi gerekmektedir.
İncelenen ihalede başvuru sahibinin açıklamalarının uygun bulunmama gerekçesinin idarenin metrajları ile başvuru sahibinin metrajları arasındaki farklılığın makul kabul edilebilecek miktarın üzerinde olması değil, bu farklılık sonucunda söz konusu isteklinin sağladığı maliyet avantajı olması gerekmektedir.
2) Anahtar teslimi götürü bedel işlerde idare tarafından hesaplanan miktarların isteklilere ihale dokümanında verilmediği ve her türlü miktarın uygulama proje üzerinden hesabının isteklilerin kendisine bırakıldığı, mühendislik disiplini ve bilimsel hesaplama yöntemlerinin doğasında var olan hassasiyet düzeyi belirsizliği de dikkate alındığında istekliler ve idarelerin her biri tarafından ayrı ayrı yapılan hesaplamalarda aynı sonuçların elde edilmesinin beklenmemesi gerekmektedir.
İhaleye katılan isteklilere idarece verilen uygulama projelerinin detay düzeyi ve somutluğu dikkate alındığında ise bu farklılıkların belirli bir tolerans düzeyinin dışında olmaması gerekmektedir.
İncelenen ihalede, başvuru sahibi istekli tarafından sunulan aşırı düşük teklif açıklaması kapsamında bulunan iş kalemlerine ait miktarlar ile aynı iş kalemlerine ilişkin idarece tespit edilen miktarlar karşılaştırıldığında; 19 iş kalemi için idarenin miktarlarının isteklinin miktarlarından fazla olduğu, buna karşılık 16 iş kalemi için ise isteklinin miktarlarının idarenin miktarlarından fazla olduğu görülmektedir. Bu miktar farklılıklarının, isteklinin söz konusu 35 iş kalemi için teklif ettiği fiyatlarla çarpımı sonucunda 1.785.812 TL tutarında bir fark ortaya çıkmakta olup, teklif tutarının 241.960.000,-TL olduğu dikkate alındığında, ortaya çıkan farkın teklif tutarına oranla ihmal edilebilecek düzeyde olduğu ve teklifin aşırı düşük olmasına yol açacak düzeyde olmadığı görülmektedir. Dolayısıyla sadece iş kalemleri için hesaplanan ihmal edilebilir düzeydeki imalat miktarı düşüklüğü gerekçe gösterilerek isteklinin aşırı düşük teklif açıklamasının uygun bulunmaması işleminde hukuka uyarlık bulunmamaktadır.
Açıklanan nedenlerle; Kurul kararının sonuç bölümüne katılmakla birlikte, yukarıda belirtilen iki hususun aşırı düşük teklif açıklamasının uygun bulunmaması gerekçeleri arasında belirtilmesine katılmıyoruz. (¤¤)
Full & Egal Universal Law Academy