(4734 S. K. m. 38, 54, 65) (İhalelere Yönelik Başvurular Hakkında Yönetmelik m. 18) (Yapım İşleri İhaleleri Uygulama Yönetmeliği m. 41) (Kamu İhale Genel Tebliği m. 9, 45)
Toplantı No: 2021/010
Gündem No: 17
Karar Tarihi: 10.03.2021
Karar No: 2021/UY.I-550
BAŞVURU SAHİBİ:
Doğan İnşaat Asfalt ve Tic. Ltd. Şti.,
İHALEYİ YAPAN İDARE:
Karayolları Genel Müdürlüğü 1. Bölge Müdürlüğü,
BAŞVURUYA KONU İHALE:
2020/346472 İhale Kayıt Numaralı “Adapazarı Kavşağı – Gümüşova Arası Tem Otoyolu ve Bağlantı Yolları Üstyapı İyileştirmesi ve Büyük Onarım İnşaatı Yapım İşi (Bitüm İdareden)” İhalesi
KURUM TARAFINDAN YAPILAN İNCELEME:
Karayolları Genel Müdürlüğü 1. Bölge Müdürlüğü tarafından 24.08.2020 tarihinde açık ihale usulü ile gerçekleştirilen “Adapazarı Kavşağı – Gümüşova Arası Tem Otoyolu ve Bağlantı Yolları Üstyapı İyileştirmesi ve Büyük Onarım İnşaatı Yapım İşi (Bitüm İdareden)” ihalesine ilişkin olarak Doğan İnşaat Asfalt ve Tic. Ltd. Şti.nin 18.01.2021 tarihinde yaptığı şikâyet başvurusunun, idarenin 27.01.2021 tarihli yazısı ile reddi üzerine, başvuru sahibince 05.02.2021 tarih ve 6334 sayı ile Kurum kayıtlarına alınan 04.02.2021 tarihli dilekçe ile itirazen şikâyet başvurusunda bulunulmuştur.
Başvuruya ilişkin olarak 2021/238 sayılı itirazen şikâyet dosyası kapsamında yapılan inceleme neticesinde esas inceleme raporu tanzim edilmiştir.
KARAR:
Esas inceleme raporu ve ekleri incelendi.
İtirazen şikâyet dilekçesinde özetle,
1) İhale üzerinde bırakılan istekli olarak belirlenen Simge Mat Madencilik Asfalt Tic. ve San. A.Ş. tarafından açıklamasında kullanılan 2004 model asfalt kazıma makinasının 10 yılı geçen kullanımında vergi açısından faydalı kullanım ömrünün bittiği ve aktif kıymetten silinmesi gerektiği, hurda sayılması gereken bir makine ile yapılan açıklamanın uygun olmadığı, ihale komisyonu kararında yedek parça, tamir, bakım, nakil montaj ve demontaj giderleri ile sigorta giderleri için fiyat teklifi alındığının belirtildiği, ancak bu hususun kamu ihale mevzuatına aykırı olduğu, zira isteklinin özmalı olan araç ve ekipmanların maliyet hesabı için Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından yayımlanan formülün kullanılması gerektiği,
2) Aşırı düşük teklif açıklamalarının idarece uygun görülmemesinin yerinde olmadığı, idarenin gerekçelerinin kamu ihale mevzuatına aykırı olduğu iddialarına yer verilmiştir.
Başvuru sahibinin iddialarının değerlendirilmesi sonucunda aşağıdaki hususlar tespit edilmiştir.
1) Başvuru sahibinin 1’inci iddiasına ilişkin olarak:
4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “Aşırı düşük teklifler” başlıklı 38’inci maddesinde “İhale komisyonu verilen teklifleri değerlendirdikten sonra, diğer tekliflere veya idarenin tespit ettiği yaklaşık maliyete göre teklif fiyatı aşırı düşük olanları tespit eder. Bu teklifleri reddetmeden önce, belirlediği süre içinde teklif sahiplerinden teklifte önemli olduğunu tespit ettiği bileşenler ile ilgili ayrıntıları yazılı olarak ister.
İhale komisyonu;
a) İmalat sürecinin, verilen hizmetin ve yapım yönteminin ekonomik olması,
b) Seçilen teknik çözümler ve teklif sahibinin mal ve hizmetlerin temini veya yapım işinin yerine getirilmesinde kullanacağı avantajlı koşullar,
c) Teklif edilen mal, hizmet veya yapım işinin özgünlüğü,
gibi hususlarda yapılan yazılı açıklamaları dikkate alarak, aşırı düşük teklifleri değerlendirir. Bu değerlendirme sonucunda, açıklamaları yeterli görülmeyen veya yazılı açıklamada bulunmayan isteklilerin teklifleri reddedilir.
Kurum, ihale konusu işin türü, niteliği ve yaklaşık maliyeti ile ihale edilme usulüne göre aşırı düşük tekliflerin tespiti, değerlendirilmesi ve ekonomik açıdan en avantajlı teklifin belirlenmesi amacıyla sınır değerler ve sorgulama kriterleri belirlemeye, ihalenin bu maddede öngörülen açıklama istenilmeksizin sonuçlandırılabilmesine, ayrıca yaklaşık maliyeti 8 inci maddede öngörülen eşik değerlerin yarısına kadar olan hizmet alımları ile yapım işleri ihalelerinde sınır değerin altında olan tekliflerin bu maddede öngörülen açıklama istenilmeksizin reddedilmesine ilişkin düzenlemeler yapmaya yetkilidir. İhale komisyonu bu maddenin uygulanmasında Kurum tarafından yapılan düzenlemeleri esas alır.” hükmü,
İhale ilan tarihinde yürürlükte bulunan Kamu İhale Genel Tebliği’nin “Sınır değer tespiti ve aşırı düşük teklifler” başlıklı 45’inci maddesinde “… 45.1.3. İsteklilerden teklifleri kapsamında analiz ve hesap cetveli sunmaları istenmeyecektir. Analizler ve hesap cetveli, Kanunun 38 inci maddesi uyarınca teklif fiyatı aşırı düşük olarak tespit edilen isteklilerin tekliflerinin önemli bileşenleri ile ilgili ayrıntıların belirlenmesi amacıyla, sadece aşırı düşük teklif sahibi isteklilerden istenecektir. Bu çerçevede; teklif fiyatının aşırı düşük olduğu tespit edilen istekliler tekliflerinde önemli olduğu tespit edilen bileşenlerine ilişkin olarak yapacakları açıklama kapsamında;
…
b) Teklif birim fiyatlı işlerde; açıklama istenen iş kalemlerinin birim fiyatlarına ilişkin olarak ihale dokümanında verilen analiz formatına uygun analizleri
sunacaklardır. Sorgulamaya konu edilmeyen iş kalemleri/grupları için analiz sunulması istenmeyecektir.
…
45.1.4. İdare tarafından ihale dokümanı kapsamında;
a) Teklif birim fiyatlı işlerde; her bir iş kaleminin yapım şartlarına, tarif ve içeriğine göre analizde yer almasını istediği “malzeme, işçilik, makine ve diğerleri (varsa; nakliyeler, inşaat yerindeki yükleme, boşaltma, yatay ve düşey taşımalar, zamlar vb.)” sadece girdi cinslerinin belirlendiği, analiz girdileri ile miktarlarının ve tutarlarının belirtilmediği,
…
(Ek-Y.2)’de yer alan örneğe uygun analiz formatının isteklilere verilmesi, isteklilerin de tekliflerinin aşırı düşük olarak tespit edilerek kendilerinden açıklama istenmesi durumunda, yapacakları açıklamada sunacakları analizlerin verilen bu formata uygun olması gerekmektedir.
İdare tarafından bütün iş kalemleri/iş grupları için tek bir analiz formatı düzenlenebileceği gibi, iş kalemleri/iş gruplarının yapım şartlarına göre birden fazla analiz formatı da düzenlenebilir. Ancak bu durumda, idare ihale dokümanında hangi analiz formatının hangi iş kalemleri/iş grupları için kullanılacağını belirtmek zorundadır.
Kamu kurum ve kuruluşlarınca yayımlanmış birim fiyatlar ile uyumlu olmayan iş kalemleri (özel iş kalemleri) ile idarelerce tasarlanan ve birden fazla iş kalemini ihtiva eden iş kalemleri (paçal iş kalemi) için bu iş kalemlerinde bulunan analiz girdileri ve miktarlarının gösterildiği analiz formatlarının, ihale dokümanı kapsamında veya aşırı düşük tekliflere yönelik açıklama istenmesine ilişkin yazı ekinde verilmesi gerekmektedir. Ancak idarece niteliği gereği analiz formatı hazırlanamayan iş kalemlerine ilişkin isteklilerin açıklamaları kapsamında analiz sunmalarına gerek olmayıp, anılan iş kalemlerine ilişkin açıklamalar 45.1.13 maddesi uyarınca yapılabilir.
…
45.1.8. Aşırı düşük teklifine ilişkin olarak yaptığı açıklamada sunduğu analizler, ihale dokümanı kapsamındaki analiz formatına, birim fiyat tariflerine, idarece tanımlanan yapım şartlarına veya teknik şartnameye uygun olmayan, analiz fiyat tutarları teklif fiyatların üzerinde olan isteklilere ait teklifler reddedilecektir. Analizler üzerinde yapılan incelemede; çarpım ve toplamlarda hesaplama hatası bulunması durumunda, analiz girdilerine ait fiyatlar esas alınarak, hesaplama hatası ihale komisyonu tarafından re’sen düzeltilir. Bu şekilde düzeltilmiş analiz fiyatı, teklif fiyatın üzerinde olan isteklilerin teklifleri reddedilir.
…
45.1.10. İhale komisyonu, sınır değerin altındaki tekliflerin önemli bileşenlerini;
a) Yapım yönteminin ekonomik olması,
b) Seçilen teknik çözümler ve yapım işinin yerine getirilmesinde kullanılacak avantajlı koşullar,
c) Teklif edilen yapım işinin özgünlüğü,
gibi hususlarda istekliler tarafından yapılan yazılı açıklamaları da dikkate almak suretiyle değerlendirir ve ihaleyi sonuçlandırır.
45.1.11. Yapım yönteminin ekonomik olması hususunda bir açıklamada bulunulması durumunda; kullanılan yapım yöntemi ve teknolojisinin sağlayacağı maliyet avantajının açıklanması gereklidir.
45.1.12. Seçilen teknik çözümler, yapım işinin yerine getirilmesinde kullanılacak avantajlı koşullar veya yapım işinin özgünlüğü hususunda bir açıklamada bulunulması durumunda; belirtilen çözüm, avantajlı koşul ve özgünlük sayesinde elde edilen maliyet avantajı açıklanmalıdır.
45.1.13. Teklifi aşırı düşük bulunan isteklilerin, tekliflerinde önemli olduğu tespit edilen bileşenler ile ilgili olarak 4734 sayılı Kanunun 38 inci maddesi uyarınca yapacakları açıklamada, sorgulamaya konu iş kalemlerine/gruplarına ilişkin analizler ile bu analizlere dayanak teşkil eden bilgi ve belgeleri sunmaları gerekmektedir.
İsteklilerin analizlerine dayanak teşkil eden bilgi ve belgeler;
a. Üçüncü kişilerden alınan fiyat teklifleri,
b. Çimento ve demir ürünleri için ilan edilmiş üretici fiyat tarifeleri,
c. Kamu kurum ve kuruluşları tarafından sunulan mal ve hizmetlere ilişkin ilan edilmiş fiyat tarifeleri veya bunlardan alınmış fiyat teklifleri,
ç. Kamu kurum ve kuruluşları tarafından ilgili mal veya hizmetlere ilişkin ilan edilen asgari fiyatlar,
d. Ürettiği, aldığı veya sattığı mallara ilişkin maliyet/satış tutarı tespit tutanakları,
e. Stoğunda bulunan mallara ilişkin stok tespit tutanakları,
f. İdarece istenmesi durumunda yardımcı analizler v.b. dir.
İstekliler tekliflerine ilişkin olarak yukarıda sayılan belgelerden kendileri için uygun olanları açıklamaları kapsamında sunacaklardır.
Yukarıda sayılan bilgi ve belgelerden herhangi biri ile açıklama yapılmasının fiilen mümkün olmadığının anlaşıldığı durumlarda, istekliler tarafından gerekçesi belirtilmek suretiyle ilgili mevzuatına göre son 12 ay içinde düzenlenen açıklamaya elverişli diğer bilgi ve belgeler kullanılarak da açıklama yapılabilir (Örnek: Yurt dışından ithal edilen mallara ilişkin olarak gümrük giriş beyannamesi kullanılarak açıklama yapılabilir). Yüklenicinin dışında üçüncü kişilerce inşaat mahalli dışında imal edilen ve esaslı başka bir işçilik veya malzeme katkısı yapılmaksızın yapıya monte edilen iş kalemlerinin üçüncü kişilerden alınan fiyat teklifleri ile açıklanması durumunda, bu iş kalemlerine ilişkin analiz sunulması zorunlu değildir. Ayrıca, istekliler tarafından teklif kapsamındaki harita, kadastro ve proje işlerine ilişkin yapılacak açıklamalarda üçüncü kişilerden alınan fiyat tekliflerinin sunulması yeterlidir.
45.1.13.1. Teklifi oluşturan maliyet bileşenlerine ilişkin üçüncü kişilerden fiyat teklifi alınması durumunda, öncelikli olarak fiyat teklifini veren kişiyle tam tasdik sözleşmesi yapan veya beyannamelerini imzalamaya yetkili olan meslek mensubu tarafından ilgisine göre teklife konu mal veya hizmet için maliyet tespit tutanağı (Ek-O.5) veya satış tutarı tespit tutanağı (Ek-O.6) düzenlenecektir. Tutanaklar fiyat teklifinin dayanağı olarak düzenlenecek olup, meslek mensubu tarafından muhafaza edilecek ve fiyat teklifinin ekinde idareye verilmeyecektir. Ancak idare veya Kurum tarafından gerekli görülmesi halinde bu tutanaklar meslek mensubundan istenebilecektir.
Maliyet tespit tutanağı dayanak alınarak fiyat teklifi sunulabilmesi için, fiyat teklifinin mamul/mala ilişkin olması halinde mamul/malın birim fiyatının, tutanakta tespit edilen ağırlıklı ortalama birim maliyetin altında olmaması; fiyat teklifinin hizmete ilişkin olması halinde ise bu hizmetin birim fiyatının, tutanakta tespit edilen toplam birim maliyetin altında olmaması, bu tespitin (Ek-O.5) formunda yapılması, fiyat teklifi üzerine meslek mensubu tarafından “Bu fiyat teklifindeki birim fiyatın, mükellefin yasal defter ve belgelerine göre tarafımca düzenlenerek onaylanan (.../.../...) tarih ve (…) sayılı maliyet tespit tutanağındaki ortalama/toplam birim maliyet tutarının altında olmadığını beyan ederim.” ibaresinin yazılarak imzalanması ve iletişim bilgileri de belirtilmek suretiyle kaşelenmesi/mühürlenmesi gerekmektedir.
Satış tutarı tespit tutanağı dayanak alınarak fiyat teklifi sunulabilmesi için teklif edilen birim fiyatın, ilgili tutanakta tespit edilen ağırlıklı ortalama birim satış tutarının % 80’inin altında olmaması, bu tespitin (Ek-O.6) formunda yapılması, fiyat teklifi üzerine meslek mensubu tarafından “Bu fiyat teklifindeki birim fiyatın, mükellefin yasal defter ve belgelerine göre tarafımca düzenlenerek onaylanan (.../.../...) tarih ve (…) sayılı satış tutarı tespit tutanağındaki ağırlıklı ortalama birim satış tutarının % 80’inin altında olmadığını beyan ederim.” ibaresinin yazılarak imzalanması ve iletişim bilgileri de belirtilmek suretiyle kaşelenmesi/mühürlenmesi gerekmektedir.
Üçüncü kişilerden alınan fiyat tekliflerinin teklife konu alanda faaliyet gösterenlerden alınması gerekmekte olup, bu belgelerin ihale tarihinden önce düzenlenmiş olması zorunlu değildir.
Kaşeleme işlemi 8.4 üncü maddede belirtilen özel kaşe kullanılmak suretiyle yapılabileceği gibi, bu kaşe dışında meslek mensubuna ilişkin bilgileri içeren kaşe kullanılmak suretiyle de yapılabilir.
…
45.1.13.5 İstekli tarafından açıklaması yapılacak girdinin fiyatı, kamu kurum ve kuruluşlarınca ilan edilen ilgili mala ilişkin asgari fiyatlara uygun olması halinde, sadece ilan/davet ile ihale tarihi arasında (ihale tarihi hariç) geçerli olan asgari fiyatın belgelendirilmesi suretiyle açıklama yapılması yeterlidir.
…
45.1.13.10. Meslek mensubu; üçüncü kişilerden alınan fiyat teklifi üzerindeki beyanın ve emsal bedel beyanı ile Ek-O.5, Ek-O.6, Ek-O.7 ve Ek-O.8 numaralı tutanaklardaki bilgilerin doğruluğundan sorumludur. Meslek mensubu ibaresinden Yeminli Mali Müşavirler veya Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler anlaşılır.
45.1.13.11. Ek-O.5, Ek-O.6, Ek-O.7 ve Ek-O.8 numaralı tutanakların son veya bir önceki geçici vergi beyanname dönemine ilişkin olarak düzenlenmesi zorunludur. Son veya bir önceki geçici vergi beyanname döneminin tespitinde; 4734 sayılı Kanunun 21 inci maddesinin birinci fıkrasının (a), (d) ve (e) bentlerine göre pazarlık usulü ile yapılan ihalelerde ilk yazılı fiyat tekliflerinin alındığı tarih, diğer ihale usulleri ile yapılan ihalelerde ise ihale tarihi esas alınır.
Örneğin; 11.1.2014 tarihinde açık ihale usulü ile yapılan ihalede son geçici vergi beyanname dönemi “Ekim-Kasım-Aralık 2013”, 15.7.2014 tarihinde açık ihale usulü ile yapılan ihalede son geçici vergi beyanname dönemi “Nisan-Mayıs-Haziran 2014” tür.
…
45.1.13.14. İstekliler tarafından akaryakıt girdisine ilişkin olarak EPDK tarafından il bazında günlük yayımlanan akaryakıt fiyatlarının % 90’ının altında sunulan açıklamalar geçerli kabul edilmeyecektir. Motorin veya benzine yönelik olarak öngörülen tutarın TL/lt cinsinden hesaplanmasında Enerji Piyasası Düzenleme Kurumunun ilgili düzenlemeleri dikkate alınacaktır.
45.1.14. Aşırı düşük teklif sorgulaması sonucunda; (45.1.3 - 45.1.13) maddelerine uygun açıklamada bulunmayan, açıklamaları idarece tanımlanan yapım şartlarına uymayan veya teknik şartnameye aykırı hususlar içeren isteklilerin teklifleri gerekçeleri belirtilmek suretiyle reddedilecektir.
…
45.1.16. Aşırı düşük teklifine ilişkin olarak istenen sürede açıklama yapmasına rağmen teklifi reddedilen isteklilerin açıklamalarının yeterli görülmeme nedenlerinin, sadece ilgili madde numaralarına atıf yapılmakla yetinilmeyerek hangi düzenlemeye aykırılık bulunduğu da belirtilmek suretiyle kesinleşen ihale kararının bildirilmesi zorunludur. …” açıklaması yer almaktadır.
Karayolları Genel Müdürlüğü 1. Bölge Müdürlüğü tarafından 2020/346472 İhale Kayıt Numaralı “Adapazarı Kavşağı-Gümüşova Arası Tem Otoyolu ve Bağlantı Yolları Üstyapı İyileştirmesi ve Büyük Onarım İnşaatı (Bitüm İdareden)” yapım işinin e-teklif alınarak açık ihale usulü ihaleye çıkarıldığı, söz konusu ihaleye 58 isteklinin teklif sunduğu, ihale komisyonunca yapılan teklif değerlendirmesi sonucunda sınır değerin 82.880.652,17 TL olarak belirlendiği sınır değerin altında teklif sunan başvuru sahibi istekli de dâhil olmak üzere 19 istekliden 09.09.2020 tarihli yazılar ile aşırı düşük teklif açıklaması talep edildiği, söz konusu yazıda “…sorgulamada değerlendirilecek sıralı iş kalemleri listesine göre yaklaşık maliyetin % 80’lik bölümünü oluşturan 3 (Üç) adet iş kalemine ait analiz formatı, yazı ekinde yeniden gönderilmiştir.
Kamu ihale kanunun 38. Maddesi ve Kamu İhale Tebliğinin 45. maddesine göre teklif bileşenleriniz ile ilgili açıklamalarınızın;
a) Yapım yönteminin ekonomik olması,
b) Seçilen teknik çözümler ve teklif sahibinin işin yerine getirilmesinde kullanacağı avantajlı koşullar,
c) Teklif edilen işin özgünlüğü, gibi hususlar dikkate alınarak değerlendirilecektir,
İşin yerine getirilmesindeki avantajlı koşullarınızın neler olduğu ve sorgulamaya konu iş kalemlerine ilişkin analizler ile bu analizlere dayanak teşkil eden tevsikli bilgi ve belgeler ile destekli ayrıntılı açıklamalarınızın yazımızın tebliği tarihinden itibaren en geç 5 (Beş) iş günü için de İdaremize ulaştırılması gerekmektedir. Aksi takdirde teklifiniz reddedilecektir.” ifadesine yer verildiği, yazı ekinde açıklama istenilen KGM/40.130-A poz numaralı “Asfalt kazıma makinesi ile her cins bitümlü karışım kaplamaların kazılması ve taşınması”, KGM/6320/A poz numaralı “Asfalt betonu binder yapılması (kırılmış ve elenmiş ocaktaşı ve polimer modifiye bitüm ile) (bitüm idareden” ve KGM/6545/S-MA poz numaralı “4 cm sıkışmış kalınlıkta taş mastik asfalt aşınma tabakası yapılması (tip-1) (kırılımış ve elenmiş sert taş polimer modifiye bitüm ile) (bitüm idareden)” iş kalemlerine ait analiz formatı, açıklama istenilen analiz girdileri listesi ve açıklama istenmeyen analiz girdileri listesinin yer aldığı,
Ayrıca idarece 11.09.2020 tarihinde aşırı düşük teklif sahibi isteklilere gönderilen yazı ile “…KGM/6320/A-Asfalt betonu binder yapılması (kırılmış ve elenmiş ocak taşı ve polimer modifiye bitüm ile) (bitüm idareden) (nakliye dahil) analiz formatında Girdi No: 10.330.5441 - Katyonik Asfalt Emülsiyonu (crs-1 tipi)sehven açıklama istenmeyecek olarak yazılmış olup, bu girdi açıklama istenecek girdi olarak değerlendirilecektir…” hususunun bildirildiği,
11 isteklinin aşırı düşük teklif açıklaması sunmadığı, ihale komisyonu tarafından yapılan aşırı düşük teklif sorgulaması sonucunda 7 istekli tarafından sunulan aşırı düşük teklif açıklamasının uygun görülmediği, Simge Mat Madencilik Asfalt Tic. ve San. A.Ş. tarafından sunulan aşırı düşük teklif açıklamasının uygun görüldüğü,
İhale komisyonunun 13.01.2021 tarihli kararı ile ihalenin Simge Mat Madencilik Asfalt Tic. ve San. A.Ş. üzerinde bırakıldığı, ekonomik açıdan en avantajlı ikinci teklif sahibi olarak sınır değerin üzerindeki ilk geçerli teklif sahibi olan Öztaç Petrol Harfiyat İnşaat Nakliye Temizlik İthalat İhracat Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi’nin belirlendiği tespit edilmiştir.
Simge Mat Madencilik Asfalt Tic. ve San. A.Ş. tarafından sunulan aşırı düşük teklif açıklaması incelendiğinde, 10.120.1128 girdi numaralı “Asfalt kazıma makinası (400 HP gücünde max. 2.05 m genişliğinde 0,15 m freze derinliğinde konveyörlü)” girdisine yönelik olarak analiz düzenlendiği, analiz girdileri olarak amortisman, yedek parça/nakil/montaj/demontaj/tamir bakım girdilerinin belirlendiği, sunulan analizin dipnotunda “01.09.2020 tarihli Yeminli Mali Müşavir Raporunun 12-4-048 SMG nolu 2005 model yılı 2020 yılında amortisman ömrünü doldurmuş asfalt kazıma makinemiz olduğu görülmektedir. Bu sebeple amortisman bedeli hesaba dahil edilmemiştir.” ifadesinin yer aldığı, asfalt kazıma makinesinin amortisman katsayısına tekabül eden değeri için 2004 model aracın amortisman süresinin tamamlandığı kabulüyle 5,00 TL, yedek parça/nakil/montaj/demontaj/tamir bakım girdisi için fiyat teklifi alınarak 250.000,00 TL ve 460 gün süre için sigorta bedeline ilişkin 1.511,35 TL fiyat teklifi alınarak 5.000,00 TL fiyat öngörüldüğü görülmektedir. Açıklama kapsamında söz konusu araca ilişkin noter onaylı ruhsat, fatura ve amortisman defter sayısının ve üretici firma onaylı teknik belgenin sunulduğu, belgede anılan makinenin markasının Wirtgen, modelinin 2004, tipinin W1900 ve motor gücünün 462 HP olduğu, “Yedek parça, tamir, bakım, nakil, montaj, demontaj gideri, sigorta giderinin” tevsiki amacıyla fiyat teklifleri ile EK-O.6 nolu tutanakların sunulduğu görülmektedir.
İş makinelerinin açıklama istenilen analiz girdisi olarak belirlenmesi durumunda makine katsayısının amortisman, yedek parça/nakil/montaj/demontaj/tamir bakım ve sermaye faizi giderlerinden oluştuğu, bu katsayı ile çarpılacak edinme bedeli olarak makine rayicinin kullanılabileceği, makine katsayısı içerisinde amortisman giderinin de bulunması nedeniyle edinme bedelinin tevsikinde fiyat teklifinin kullanılamayacağı, isteklilerin kendi malı olan ve amortisman ömrünü tamamlayan makineler için yapacakları açıklamalarda edinme bedelinin kullanılacağı, ancak söz konusu bedelin makine katsayısının amortisman gideri dışında kalan kısmının toplam makine katsayısı içerisindeki ağırlık oranı ile makine rayicinin çarpılması suretiyle bulunan tutarın altında olamayacağı anlaşılmaktadır.
Kamu kurum ve kuruluşlarınca yayımlanan birim fiyatlarda farklı iş makineleri için kullanılan katsayıların amortismana ilişkin kısmı ile yedek parça, tamir bakım, sermaye faizi, sigorta ve nakil-montaj-demontaj vb.ye karşılık gelen kısımları açıkça anlaşılmakta, ancak “asfalt kazıma makinası (400 HP gücünde max 2.05m freze genişliğinde, 0.15 m freze derinliğinde, konveyörlü)” girdisinin ne kadarlık kısmının amortismana, ne kadarlık kısmının ise yedek parça, tamir bakım, sermaye faizi, sigorta ve nakil-montaj-demontaj vb.ye karşılık geldiğine ilişkin herhangi bir bilgi bulunmamaktadır.
Yukarıda yapılan açıklamalar kapsamında isteklilerin kendi malı olan ve amortisman ömrünü tamamlamış olan makineler için yapılacak açıklamalarda makine katsayısını oluşturan amortisman ve yedek parça/nakil/montaj/demontaj/tamir bakım ve sermaye faizi giderleri ağırlık oranları belirgin olan makineler bakımından amortisman dışında kalan diğer giderler için katsayı bulunmadığından toplam katsayı içerisindeki ağırlık oranının tespiti de mümkün bulunmamaktadır. Bu itibarla anılan istekli tarafından asfalt kazıma makinesinin edinme bedelini tevsik etmek üzere fiyat teklifi kullanılmadığı, kendi malı olan ve amortisman ömrünü tamamlamış makine üzerinden açıklama yapıldığı, makinenin amortisman dışında kalan giderlerinin (yedek parça/nakil/montaj/demontaj/tamir bakım) ise Kamu İhale Genel Tebliği’nin 45.1.13’üncü maddesinde yer verilen üçüncü kişilerden alınan fiyat teklifi ile açıklandığı, bahse konu makine için belirlenmiş makine katsayısı bulunmadığından yapılan açıklamaların mevzuata aykırı olarak değerlendirilemeyeceği ve başvuru sahibinin iddiasının yerinde olmadığı sonucuna varılmıştır.
Ancak başvuru sahibinin 2’nci iddiasına ilişkin olarak İhalelere Yönelik Başvurular Hakkında Yönetmelik’in 18’inci maddesi yönünden yapılan inceleme kapsamında ise ihale üzerinde bırakılan isteklinin aşırı düşük teklif açıklamasına yönelik aşağıdaki hususlar tespit edilmiştir.
İdare tarafından teklifi sınır değerin altında kalan isteklilere gönderilen aşırı düşük teklif açıklama talep yazısı ekinde yer alan açıklama istenilen iş kalemlerinden KGM/40.130/A poz no.lu iş kaleminin alt analizinde yer alan asfalt kazıma makinesinin teknik özelliklerinin 400 HP gücünde maksimum 2.05 m genişliğinde, 0,15 m freze derinliğinde konveyörlü olarak istenilmesine rağmen, anılan istekli tarafından açıklamada kullanılan iş makinesinin gücünün 462 HP olduğu anlaşılmıştır.
Bu çerçevede anılan analiz girdisinin idarece verilen analiz formatına uygun olarak açıklanmadığı, SMMM raporu ile kendi malı olarak gösterilen asfalt kazıma makinesinin idare tarafından verilen analiz formatında ifade edilen teknik özelliklerden farklı teknik özelliklere sahip bir makine olduğu, bahse konu analiz girdisinin kendi malı asfalt kazıma makinesi edinim bedeli ile açıklanabilmesi için kendi malı olan asfalt kazıma makinesinin idare tarafından verilen analiz formatında ifade edilen teknik özelliklere uygun bir asfalt kazıma makinesi olması gerektiği, isteklilerin bu teknik özelliklerde bir asfalt kazıma makinesine sahip olmaması halinde, analizi kendi malı asfalt kazıma makinesinin edinim bedeli ile açıklamaktan ziyade, Kamu İhale Genel Tebliği’nin 45’inci maddesinde düzenlenen diğer yöntemlerden uygun olan yöntem kullanılarak açıklanması gerektiği, açıklama ekinde Tebliğ’in 45’inci maddesinde düzenlenen diğer yöntemlerin kullanıldığına dair başka belge/belgelerin de sunulmadığı anlaşıldığından, başvuru sahibinin aşırı düşük teklif açıklamasının bu yönüyle uygun olmadığı, dolayısıyla anılan istekli tarafından sunulan aşırı düşük teklif açıklamasının reddedilmesi gerektiği sonucuna varılmıştır.
Ayrıca iddia konusu iş makinesinin yedek parça, tamir, bakım, nakil, montaj, demontaj bedeli ve sigorta bedeli için alınan fiyat teklifleri ve satış tutarı tespit tutanaklarının sunulduğu, fiyat teklifinde ve satış tutarı tespit tutanağının 4’üncü maddesinde “2004 model Yılı Wirtgen Marka (W1900) Paletli Asfalt Kazıma makinası (400 HP gücünde max 2.05m freze genişliğinde, 0.15m freze derinliğinde konveryörlü) iş makinesinin; işin süresi boyunca (460 gün)” ifadelerine yer verildiği, aşırı düşük teklif açıklamasında kullanılan iş makinesinin kendi malı olduğunun kabul edilmesi durumunda bahse konu giderler için alınan fiyat tekliflerinin kendi malı (462 hp gücündeki asfalt kazıma makinesi) makineye ilişkin olmadığından kabul edilemeyeceği, diğer taraftan fiyat tekliflerinin 400 HP gücündeki makineye ilişkin olduğu kabul edilmesi durumunda da kendi malı şeklinde belirtilen makine ile uyumsuzluk olacağı, diğer bir ifadeyle söz konusu giderlere ilişkin alınan fiyat tekliflerinde yer alan makinenin gücü ile kendi malı olarak sunulan makinenin gücünün farklı olduğu görüldüğünden yapılan açıklamanın bu yönüyle de uygun olmadığı sonucuna varılmıştır.
2) Başvuru sahibinin 2’nci iddiasına ilişkin olarak:
Yapım İşleri İhaleleri Uygulama Yönetmeliği’nin “Makine, teçhizat ve diğer ekipmana ilişkin belgeler” başlıklı 41’inci maddesinde “… (3) Adayın veya isteklinin kendi malı olan tesis, makine, teçhizat ve diğer ekipman; ruhsat, demirbaş veya amortisman defterinde kayıtlı olduğuna dair noter tespit tutanağı ya da yeminli mali müşavir veya serbest muhasebeci mali müşavir raporu ile tevsik edilir. …” hükmü,
Kamu İhale Genel Tebliği’nin “Tesis, makine, teçhizat ve diğer ekipmana ilişkin belgeler” başlıklı 9’uncu maddesinde “9.1. … aday veya istekliler de kendi malı olan tesis, makine, teçhizat ve diğer ekipmanı; ruhsat, demirbaş veya amortisman defterinde kayıtlı olduğuna dair noter tespit tutanağı ya da yeminli mali müşavir (YMM) raporu veya serbest muhasebeci mali müşavir (SMMM) raporu ile tevsik edeceklerdir. …” açıklaması yer almaktadır.
İhale komisyonunun 13.01.2021 tarihli kararında başvuru sahibi tarafından sunulan aşırı düşük teklif açıklamasının 10.120.1128 poz numaralı “Asfalt kazıma makinası (400 HP gücünde max. 2.05 m genişliğinde, 0,15 m freze derinliğinde konveyörlü)” girdisi ve 03.00/A poz numaralı “Polimer Modifiye Asfalt Plenti (takriben 240-260 hp gücünde ort. 10-12 ton/saat kapasiteli asgari 150 hp gücünde değirmenli (high-shear) full otomatik sabit veya mobil tip” girdisi için edinim bedeli üzerinden açıklama yapılmak istendiği, söz konusu iş makinelerinin istekliye ait olduğuna dair serbest meslek mensubu tarafından hazırlanan tespit raporu sunulduğu, tespit raporunda ekipman cinsi marka, model, fatura tarih ve nosu ile fiyat bilgilerinin yer aldığı, demirbaş defteri, iş makinesi tescil belgesinin sunulmadığı, sahip olunan makinayı kullanan istekliye makinanın bir maliyetinin olduğu, söz konusu maliyetin ise belgelere dayalı olarak açıklanması gerektiği, söz konusu makinanın amortisman ömrünü tamamlamış olması durumunda bile anılan makineye ilişkin yedek parça, tamir, bakım, sermaye faizi, sigorta, montaj, demontaj giderleri için ayrı bir maliyet öngörülmesi gerekirken, bu hususların dikkate alınmadığı gerekçeleriyle uygun görülmediği belirtilmiştir.
Şikâyet başvurusu üzerine idarece alınan kararda başvuru sahibi tarafından aşırı düşük teklif açıklaması kapsamında 10.120.1128 poz numaralı “Asfalt kazıma makinası (400 HP gücünde max. 2.05 m genişliğinde, 0,15 m freze derinliğinde konveyörlü)” girdisine ilişkin olarak sunulan tespit raporunda söz konusu makinenin analizinde yer alan açıklamaların yazılarak ekipman marka, model, fatura ve fiyat bilgilerine yer verildiği ve makinenin mevcut demirbaş defterinde kayıtlı olduğunun belirtildiği, ancak iş makinelerinin demirbaş defterinde kayıtlı olmasının iş makinesinin halen şirket bünyesinde olduğunu kanıtlamadığı, kaldı ki şikayet dilekçesinin ekinde tescil belgelerinin sunulmamasının da tereddütleri artırdığı, ayrıca tespit raporunda makineye ait teknik özelliklerin belirtilmediği, demirbaş defteri, iş makinesi tescil belgesinin sunulmadığı, iş makinesinin hala istekli bünyesinde olduğunun tevsik edilemediği, dolayısıyla başvuru sahibinin aşırı düşük teklif açıklamasının uygun olmadığı ifade edilerek şikayet başvurusu reddedilmiştir.
Başvuru sahibi isteklinin aşırı düşük teklif açıklaması incelendiğinde; 10.120.1128 poz numaralı “Asfalt kazıma makinası (400 HP gücünde max. 2.05 m genişliğinde, 0,15 m freze derinliğinde konveyörlü)” girdisi ve 03.00/A poz numaralı “Polimer Modifiye Asfalt Plenti (takriben 240-260 hp gücünde ort. 10-12 ton/saat kapasiteli asgari 150 hp gücünde değirmenli (high-shear) full otomatik sabit veya mobil tip)” girdisine ilişkin olarak idarece aşırı düşük teklif sorgulaması kapsamında verilen miktarlar dikkate alınarak kendi malı olan makinelerin edinim bedeli üzerinden açıklama yapıldığı, asfalt kazıma makinesi ve asfalt plentinin kendi malı olduğunu tevsik etmek için 11.09.2020 tarihinde düzenlenen “Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik Özel Amaçlı İnceleme ve Tespit Raporu”nun sunulduğu, söz konusu raporda 2012 model “[240-260 Hp Gücünde] Polimer Modifiye Asfalt Plenti” ile 2010 model “400 HP-(2.05m 0.15m) Konveyörlü Asfalt Kazıma Makinası”nın, edinimine ilişkin fatura tarih ve numarası ile fiyatına yer verilerek, başvuru sahibi isteklinin mevcut demirbaş defterinde kayıtlı olduğunun belirtildiği, bahse konu rapor uyarınca 2012 model “[240-260 Hp Gücünde] Polimer Modifiye Asfalt Plenti”nin 23.07.2012 tarih ve 033136 numaralı faturayla, 2010 model “400 HP-(2.05m 0.15m) Konveyörlü Asfalt Kazıma Makinası”nın ise 25.12.2017 tarih ve 053154 numaralı faturayla edinildiğinin anlaşıldığı, anılan raporun meslek mensubu tarafından imzalandığı ve iletişim bilgileri de belirtilmek suretiyle kaşelendiği/mühürlendiği, ancak aşırı düşük teklif açıklaması kapsamında söz konusu makinelerin teknik özelliklerinin tevsikine yönelik herhangi bir belge sunulmadığı tespit edilmiştir.
Yapım İşleri İhaleleri Uygulama Yönetmeliği’nin 41’inci maddesinin üçüncü fıkrasının ilk cümlesinde yer alan “Adayın veya isteklinin kendi malı olan tesis, makine, teçhizat ve diğer ekipman; ruhsat, demirbaş veya amortisman defterinde kayıtlı olduğuna dair noter tespit tutanağı ya da yeminli mali müşavir veya serbest muhasebeci mali müşavir raporu ile tevsik edilir.” hükmü gereğince, isteklinin kendi malı olan tesis, makine ve ekipmanı serbest muhasebeci mali müşavir raporu ile tevsik edilebileceği anlaşılmıştır.
Diğer taraftan, Karayolları Genel Müdürlüğü tarafından yayımlanan “Yol, Köprü, Tünel, Bitümlü Kaplamalar, Bakım ve Trafik işlerine Ait Fiyat Analizleri” kitabında belirli bir süre için (1 saatlik ücret vb.) çalıştırılacak tesis, makine ve ekipmana ilişkin birim fiyat analizleri incelendiğinde, tesis, makine ve ekipmana toplam maliyet katsayısının; amortisman, yedek parça, tamir-bakım, sermaye faizi-sigorta, nakil-montaj-demontaj giderlerine tekabül eden katsayıların toplamından oluştuğu anlaşılmıştır.
Yapım işlerinde kullanılan tesis, makine veya ekipmanın açıklama istenilen analiz girdisi olarak belirlenmesi durumunda, ilgili makine katsayısının; amortisman, yedek parça, tamir-bakım, sermaye faizi-sigorta, nakil-montaj-demontaj giderlerinden oluştuğu, bu katsayı ile çarpılacak birim fiyat olarak makine rayicinin kullanılabileceği, makine katsayısı içerisinde amortisman giderinin de bulunması nedeniyle birim fiyatın tevsikinde fiyat teklifinin kullanılamayacağı, isteklilerin kendi malı olan makineler için birim fiyat olarak satın alma bedelinin kullanılabileceği, ancak söz konusu bedelin amortisman maliyeti katsayısı dışında kalan maliyet katsayılarının (yedek parça, tamir-bakım, sermaye faizi-sigorta, nakil-montaj-demontaj) toplam makine katsayısı içerisindeki ağırlık oranı ile makine rayicinin çarpılması suretiyle bulunan tutarın altında olamayacağı anlaşılmaktadır.
Kamu kurum ve kuruluşlarınca yayımlanan birim fiyatlarda farklı iş makineleri için kullanılan katsayıların amortismana ilişkin kısmı ile yedek parça, tamir-bakım, sermaye faizi-sigorta, nakil-montaj-demontaj vb.ye karşılık gelen kısımları açıkça anlaşılmakta, ancak KGM/A-2 (Karayolları Genel Müdürlüğü birim fiyat kitabında KGM/1943 olarak geçmektedir.) poz numaralı “Plentin bedeli” analiz girdisi ile 03.070/2 (Karayolları Genel Müdürlüğü birim fiyat kitabında KGM/03.570/2 olarak geçmektedir.) poz numaralı “Asfalt kazıma makinası (400 HP gücünde max. 2.05 m genişliğinde, 0,15 m freze derinliğinde konveyörlü)” analiz girdisinin makine katsayılarının ne kadarlık kısmının amortismana, ne kadarlık kısmının ise yedek parça, tamir-bakım, sermaye faizi-sigorta, nakil-montaj-demontaj vb.ye karşılık geldiğine ilişkin herhangi bir bilgi bulunmamaktadır.
Yukarıda yapılan açıklamalar kapsamında isteklilerin kendi malı olan makineler için yapılacak açıklamalarda makine katsayısını oluşturan amortisman, yedek parça, tamir-bakım, sermaye faizi-sigorta, nakil-montaj-demontaj giderlerinin ağırlık oranları belirgin olmayan makineler bakımından amortisman dışında kalan diğer giderlerin toplam katsayı içerisindeki ağırlık oranının tespiti de mümkün bulunmamaktadır.
Bu itibarla, başvuru sahibi istekli tarafından KGM/A-2 poz numaralı “Plentin bedeli” ile 03.070/2 poz numaralı “Asfalt kazıma makinası (400 HP gücünde max. 2.05 m genişliğinde, 0,15 m freze derinliğinde konveyörlü)” analiz girdilerinin kendi malı olan plent ve asfalt kazıma makinesinin edinim bedeli üzerinden açıklama yapıldığı, söz konusu makinenin amortisman maliyeti katsayısı dışında kalan maliyet katsayılarının (yedek parça, tamir-bakım, sermaye faizi-sigorta, nakil-montaj-demontaj) toplam makine katsayısı içerisindeki ağırlık oranı bulunmadığından ve bahse konu makinelerin kendi malı olduğu hususu ile edinme bedelinin tevsiki için meslek mensubu onaylı raporun sunulduğu dikkate alındığında, başvuru sahibi tarafından yapılan açıklamanın bu yönü bakımından mevzuata aykırı olarak değerlendirilemeyeceği sonucuna varılmıştır.
Öte yandan, şikayet başvurusu üzerine idarece alınan kararda, başvuru sahibi tarafından sunulan tespit raporunda asfalt kazıma makinesine ait teknik özelliklerin belirtilmediği yönündeki gerekçesine ilişkin yapılan incelemede ise aşağıdaki hususlar tespit edilmiştir.
Başvuru sahibi tarafından sunulan “Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik Özel Amaçlı İnceleme ve Tespit Raporu”nda yer alan makinelerin teknik özelliklerinin tespit edilebilmesi için başka bir ihaleye ilişkin yapılan itirazen şikayet başvurusu üzerine Kurum tarafından raporu düzenleyen meslek mensubu ile gerekli yazışma yapıldığı ve inceleme sonunda alınan 10.02.2021 tarihli ve 2021/UY.I-354 sayılı Kurul kararında “…03.070/2 poz numaralı “Asfalt kazıma makinası (400 HP gücünde max. 2.05 m genişliğinde, 0,15 m freze derinliğinde konveyörlü)” analiz girdisinde yer alan asfalt kazıma makinesinin Doğan İnş. Asf. Tic. Ltd. Şti.nin kendi malı olduğu hususuna dayanak olarak; 25.12.2017 tarihli ve 053154 numaralı fatura, amortisman defterinin ilgili sayfası, plakası “34-00-13-1273”, seri numarası “A 559374”, cinsi “asfalt kazıma makinası”, markası “Caterpillar”, modeli “2010” ve motor gücü “575 BG” olan makineye ilişkin iş makinesi tescil belgesi ve bahse konu iş makinesi tescil belgesine konu asfalt kazıma makinesine ilişkin 1 adet teknik belgenin Kartal 10. Noterliği onaylı örneklerinin sunulduğu tespit edilmiştir.
…
Anılan iddiaya ilişkin hukuki değerlendirme yapılabilmesini teminen 14.01.2021 tarih ve E.2021/786 sayılı yazı ile ilgili meslek mensubundan rapora dayanak teşkil eden belgeler istenilmiş, anılan belgeler 21.01.2021 tarihinde Kurum kayıtlarına alınmıştır. İlgili meslek mensubu tarafından Kuruma gönderilen belgelerden, “Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik Özel Amaçlı İnceleme ve Tespit Raporu”nun 575 HP gücünde bir asfalt kazıma makinesi dikkate alınarak düzenlendiği anlaşılmıştır…” tespitlerine yer verildiği görülmüştür.
Yapılan inceleme neticesinde, başvuru sahibi istekli tarafından açıklamada kullanılan asfalt kazıma makinesinin edinme tarihi ve fatura bilgilerinin yukarıda aktarılan Kurul kararına konu edilen ve aynı istekli tarafından açıklamada kullanılan makine bilgileri ile aynı olduğu görülmektedir. İdare tarafından teklifi sınır değerin altında kalan isteklilere gönderilen aşırı düşük teklif açıklama talep yazısı ekinde yer alan açıklama istenilen iş kalemlerinden KGM/40.130/A poz no.lu iş kaleminin alt analizinde yer alan asfalt kazıma makinesinin teknik özelliklerinin 400 HP gücünde maksimum 2.05 m genişliğinde, 0,15 m freze derinliğinde konveyörlü olarak istenilmesine rağmen, anılan Kurul kararına konu olan ve başvuru sahibi tarafından anılan girdiye yönelik açıklamada kullanılan iş makinesinin gücünün 575 HP olduğu anlaşılmıştır.
Bu çerçevede anılan analiz girdisinin idarece verilen analiz formatına uygun olarak açıklanmadığı, SMMM raporu ile kendi malı olarak gösterilen asfalt kazıma makinesinin idare tarafından verilen analiz formatında ifade edilen teknik özelliklerden farklı teknik özelliklere sahip bir makine olduğu, bahse konu analiz girdisinin kendi malı asfalt kazıma makinesi edinim bedeli ile açıklanabilmesi için kendi malı olan asfalt kazıma makinesinin idare tarafından verilen analiz formatında ifade edilen teknik özelliklere uygun bir asfalt kazıma makinesi olması gerektiği, isteklilerin bu teknik özelliklerde bir asfalt kazıma makinesine sahip olmaması halinde, analizi kendi malı asfalt kazıma makinesinin edinim bedeli ile açıklamaktan ziyade, Kamu İhale Genel Tebliği’nin 45’inci maddesinde düzenlenen diğer yöntemlerden uygun olan yöntem kullanılarak açıklanması gerektiği, açıklama ekinde Tebliğ’in 45’inci maddesinde düzenlenen diğer yöntemlerin kullanıldığına dair başka belge/belgelerin de sunulmadığı anlaşıldığından, başvuru sahibinin aşırı düşük teklif açıklamasının bu yönüyle uygun olmadığı, dolayısıyla teklifinin değerlendirme dışı bırakılmasının yerinde olduğu sonucuna varılmıştır.
Sonuç olarak, yukarıda belirtilen mevzuata aykırılıkların düzeltici işlemle giderilebilecek nitelikte olduğu tespit edildiğinden, Simge Mat Madencilik Asfalt Tic. ve San. A.Ş.nin teklifinin reddedilmesi ve bu aşamadan sonraki ihale işlemlerinin mevzuata uygun olarak yeniden gerçekleştirilmesi gerekmektedir.
Açıklanan nedenlerle, 4734 sayılı Kanun'un 65'inci maddesi uyarınca bu kararın tebliğ edildiği veya tebliğ edilmiş sayıldığı tarihi izleyen 30 gün içerisinde Ankara İdare Mahkemelerinde dava yolu açık olmak üzere,
Anılan Kanun'un 54'üncü maddesinin onbirinci fıkrasının (b) bendi gereğince düzeltici işlem belirlenmesine,
Oybirliği ile karar verildi. (¤¤)
Full & Egal Universal Law Academy