(4734 S. K. m. 37, 38, 54, 56, 65) (Kamu İhale Genel Tebliği m. 16, 78, 79)
Toplantı No: 2012/080 
Gündem No: 8
Karar Tarihi: 31.12.2012
Karar No: 2012/UH.I-5086  
Şikayetçi: Alakart Gıda Yem. Ür. İnş. Turz. San Ve Tic. Ltd. Şti. - Çardak Yemek Hizm. Gıda Paz. Ve Turizm Ltd. Şti., Nilüfer Organize Sanayi Bölgesi 204.Sok. No: 5/B BURSA
İhaleyi Yapan Daire: Sakarya Üniversitesi İdari Ve Mali İşler Daire Başkanlığı, Esentepe Kampüsü Esentepe 0 54187 SAKARYA
Başvuru Tarih ve Sayısı: 17.12.2012 / 41814 
Başvuruya Konu İhale: 2012/127323 İhale Kayıt Numaralı "3 Yıllık (2013-2014-2015) Servise Hazır Yemek Hizmeti Satın Alınması İşi" İhalesi
Kurumca Yapılan İnceleme ve Değerlendirme: Sakarya Üniversitesi İdari ve Mali İşler Daire Başkanlığı tarafından 16.10.2012 tarihinde açık ihale usulü ile yapılan “3 Yıllık (2013-2014-2015) Servise Hazır Yemek Hizmeti Satın Alınması İşi” ihalesine ilişkin olarak Alakart Gıda Yem. Ür. İnş. Turz. San ve Tic. Ltd. Şti. & Çardak Yemek Hizm. Gıda Paz. ve Turizm Ltd. Şti. İş Ortaklığı’nın 03.12.2012 tarihinde yaptığı şikâyet başvurusunun, idarenin 04.12.2012 tarihli yazısı ile reddi üzerine, başvuru sahibince 17.12.2012 tarih ve 41814 sayı ile Kurum kayıtlarına alınan 17.12.2012 tarihli dilekçe ile itirazen şikâyet başvurusunda bulunulmuştur.
Başvuruya ilişkin olarak 2012/4840 sayılı şikâyet dosyası kapsamında yapılan inceleme neticesinde esas inceleme raporu tanzim edilmiştir.
Karar: Esas inceleme raporu ve ekleri incelendi.
İtirazen şikâyet dilekçesinde özetle, 16.11.2012 tarihli kesinleşen ihale kararına göre aşırı düşük teklif açıklamalarının uygun görülmeyerek tekliflerinin değerlendirme dışı bırakıldığı, aşırı düşük teklif açıklama dosyalarında çok küçük denilebilecek maddi hatalar olduğu, ancak firmalarınca gıda rasyolarının tekrar değerlendirildiği ve Teknik Şartname’de mevsime göre maliyete katılmaması gereken tüm gıdaları da maliyete ekledikleri, fazladan yazılan gıda maliyetlerinin çıkarılması durumunda gıda giderinin düştüğü ve firma kârının yükseldiği zira tekrar yapılan hesaplamada fazladan yazılan gıda malzemelerinin ve gıda gramajlarının, eksik yazılan gıda malzemelerine ve gıda gramajlarına oranla daha fazla olduğu ve bunun da firmalarının maliyetini azaltıp kârlarını yükselttiği, ihale komisyon kararında araç kiralama işinin fiyat teklifi ile değil, Kamu İhale Genel Tebliği’nin 79.4.2.4’üncü maddesi uyarınca proforma fatura sunularak tevsik edilmesi gerektiğinin belirtildiği, ancak adı geçen madde gereğince proforma faturanın sadece alınıp, satılan mallara ilişkin olarak düzenlendiği, araç kiralamanın bir hizmet işi olduğu ve bu maliyetin fiyat teklifi ile belgelendirilmesi gerektiği, sundukları aşırı düşük teklif açıklamasının mevzuata uygun olduğu iddialarına yer verilmiştir.
Başvuru sahibinin iddialarının değerlendirilmesi sonucunda aşağıdaki hususlar tespit edilmiştir:
Kamu İhale Genel Tebliği’nin “Hizmet alımı ihalelerinde aşırı düşük tekliflerin değerlendirilmesi” başlıklı 79’uncu maddesinde “79.4.2.1. İhale komisyonu, teklifin önemli bileşenlerine ilişkin olarak;
a) Verilecek hizmetin ekonomik olması,
b) Seçilen teknik çözümler ve hizmetlerin temininde kullanılacak avantajlı koşullar,
c) Teklif edilen hizmetin özgünlüğü,
hususlarında istekliler tarafından belgelere dayalı olarak yapılan yazılı açıklamaları da dikkate almak suretiyle aşırı düşük teklifleri değerlendirerek ihaleyi sonuçlandıracaktır.
…
79.4.2.3. Teklifi aşırı düşük bulunan isteklilerin, tekliflerinde önemli olduğu tespit edilen bileşenler ile ilgili olarak Kanunun 38 inci maddesi uyarınca yapacakları açıklamaya dayanak teşkil eden bilgi ve belgeleri sunmaları gerekmektedir.
İsteklilerin açıklamalarına dayanak teşkil eden bilgi ve belgeler;
a. Tedarikçi veya üreticilerden alınan proforma faturalar,
b. Fiyat teklifleri,
c. Kamu kurum ve kuruluşları tarafından sunulan mal ve hizmetlere ilişkin ilan edilmiş fiyat tarifeleri veya bunlardan alınmış fiyat teklifleri,
ç. Kamu kurum ve kuruluşları tarafından ilgili mala ilişkin ilan edilen asgari fiyatlar,
d. Perakende satış yapan zincir mağaza veya marketlerin yayımladıkları fiyat kataloglarında yer alan fiyatlar,
e. Ticaret borsalarına kayıtlı mallara ilişkin olarak 5174 sayılı Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği ile Odalar ve Borsalar Kanununun 51 inci maddesinin (c) bendi uyarınca borsa idaresi tarafından düzenlenen ilgili malın fiyatını gösteren belgeler,
f. Yaş sebze ve meyve için, Yaş Sebze ve Meyve Ticaretinin Düzenlenmesi ve Toptancı Halleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname uyarınca faaliyet gösteren toptancı hali idaresi tarafından düzenlenen ilgili malın fiyatını gösteren belgeler,
g. İsteklinin ürettiği, aldığı veya sattığı mallara ilişkin maliyet/satış tutarı tespit tutanaklarıdır.
İstekliler tekliflerine ilişkin olarak yukarıda sayılan belgelerden kendileri için uygun olanları (79.4.2.4-79.4.2.13) maddelerine göre yapacakları açıklamalar kapsamında sunacaklardır.
Yukarıda sayılan belge ve bilgilerden hiçbiri ile açıklama yapılmasının fiilen mümkün olmadığının anlaşıldığı durumlarda istekli tarafından gerekçesi belirtilmek suretiyle ilgili mevzuatına göre son 12 ay içinde düzenlenen açıklamaya elverişli diğer belge ve bilgiler kullanılarak da açıklama yapılabilir. (Örnek: Yurt dışından ithal edilen mallara ilişkin olarak gümrük giriş beyannamesi kullanılarak açıklama yapılabilir.)
79.4.2.4. Tedarikçi veya üreticilerden alınan birim fiyatları gösteren proforma fatura sunularak açıklama yapılması durumunda proforma faturadaki birim satış tutarı;
a) Maliyete dayalı açıklama yapıldığında, maliyet/satış tutarı tespit tutanağında yer alan (Ek-O.5) ağırlıklı ortalama birim maliyetin,
b) Satışlar üzerinden açıklama yapıldığında, maliyet/satış tutarı tespit tutanağında yer alan (Ek-O.5) ağırlıklı ortalama birim satış tutarının % 80’inin,
altında olamaz.
Maliyete dayalı açıklama yapıldığında, mükellefle tam tasdik sözleşmesi yapan veya beyannamelerini imzalamaya yetkili olan meslek mensubu tarafından proforma fatura üzerine; “Birim satış tutarının, mükellefin yasal defter ve belgelerine göre çıkartılan ve tarafımdan onaylanan maliyet/satış tutarı tespit tutanağındaki ağırlıklı ortalama birim maliyet tutarının altında olmadığını beyan ederim.” ibaresinin yazılarak imzalanması ve iletişim bilgileri de belirtilmek suretiyle kaşelenmesi/mühürlenmesi gerekmektedir.
Satışlar üzerinden açıklama yapıldığında, mükellefle tam tasdik sözleşmesi yapan veya beyannamelerini imzalamaya yetkili olan meslek mensubu tarafından proforma fatura üzerine; “Birim satış tutarının, mükellefin yasal defter ve belgelerine göre çıkartılan ve tarafımdan onaylanan maliyet/satış tutarı tespit tutanağındaki ağırlıklı ortalama birim satış tutarının % 80’inin altında olmadığını beyan ederim.” ibaresinin yazılarak imzalanması ve iletişim bilgileri de belirtilmek suretiyle kaşelenmesi/mühürlenmesi gerekmektedir.
Kaşeleme işlemi bu Tebliğin 8.4 maddesinde belirtilen özel kaşe kullanılmak suretiyle yapılabileceği gibi, bu kaşe dışında meslek mensubuna ilişkin bilgileri içeren kaşe kullanılmak suretiyle de yapılabilir.
79.4.2.5. İsteklilerce yapılan açıklamalarda; teklifin bir bölümünü oluşturan iş kalemlerine/gruplarına ilişkin olarak piyasada o alanda faaliyet gösteren kişilerden alınan fiyat tekliflerinin sunulması halinde, fiyat teklifinde belirtilen veya fiyat teklifine göre hesaplanan birim fiyat;
a) Maliyete dayalı açıklama yapıldığında, maliyet/satış tutarı tespit tutanağında (Ek-O.6) yer alan toplam birim maliyet tutarının,
b) Satışlar üzerinden açıklama yapıldığında, maliyet/satış tutarı tespit tutanağında (Ek-O.6) yer alan ağırlıklı ortalama birim satış tutarının % 80’inin,
altında olamaz.
Maliyete dayalı açıklama yapıldığında, mükellefle tam tasdik sözleşmesi yapan veya beyannamelerini imzalamaya yetkili olan meslek mensubu tarafından fiyat teklifinin üzerine; “Birim fiyatın, mükellefin yasal defter ve belgelerine göre çıkartılan ve tarafımdan onaylanan maliyet/satış tutarı tespit tutanağındaki toplam birim maliyet tutarının altında olmadığını beyan ederim.” ibaresinin yazılarak imzalanması ve iletişim bilgileri de belirtilmek suretiyle kaşelenmesi/mühürlenmesi gerekmektedir.
Satışlar üzerinden açıklama yapıldığında, mükellefle tam tasdik sözleşmesi yapan veya beyannamelerini imzalamaya yetkili olan meslek mensubu tarafından fiyat teklifinin üzerine; “Birim fiyatın, mükellefin yasal defter ve belgelerine göre çıkartılan ve tarafımdan onaylanan maliyet/satış tutarı tespit tutanağındaki ağırlıklı ortalama birim satış tutarının % 80’inin altında olmadığını beyan ederim.” ibaresinin yazılarak imzalanması ve iletişim bilgileri de belirtilmek suretiyle kaşelenmesi/mühürlenmesi gerekmektedir.
Kaşeleme işlemi bu Tebliğin 8.4 maddesinde belirtilen özel kaşe kullanılmak suretiyle yapılabileceği gibi, bu kaşe dışında meslek mensubuna ilişkin bilgileri içeren kaşe kullanılmak suretiyle de yapılabilir.
…
79.4.2.8. İstekli tarafından açıklaması yapılacak girdinin fiyatının, kamu kurum ve kuruluşlarınca ilan edilen ilgili mala ilişkin asgari fiyatlara uygun olması halinde sadece ilan/davet ile ihale tarihi arasında (ihale tarihi hariç) geçerli olan asgari fiyatın belgelendirilmesi suretiyle açıklama yapılması yeterlidir.(Örnek: EPDK tarafından il bazında günlük olarak yayımlanan akaryakıt fiyatları vb.)
…
79.4.2.15. Maliyet/satış tutarı tespit tutanaklarının; 3568 sayılı Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik ve Yeminli Mali Müşavirlik Kanununa göre çalışan meslek mensuplarından, mükellefle tam tasdik sözleşmesi yapan veya beyannamelerini imzalamaya yetkili olanlar tarafından düzenlenmesi, bütün belge ve tutanakların her sayfasının taraflar tarafından imzalanarak kaşelenmesi gerekmektedir.
(79.4.2.4.) maddesine göre düzenlenen tutanak meslek mensubu ve proforma fatura veren tedarikçi veya imalatçı tarafından, (79.4.2.5.) maddesine göre düzenlenen tutanak meslek mensubu ile istekliye fiyat teklifini veren kişi tarafından imzalanarak kaşelenecek ancak bu tutanaklar proforma fatura veya fiyat teklifi ekinde idareye verilmeyecek ve düzenleyen meslek mensubu tarafından muhafaza edilecektir.
(79.4.2.12.) maddesine göre düzenlenen tutanaklar ise meslek mensubu ile ihaleye katılan istekli tarafından imzalanarak kaşelenecek ve açıklama ekinde idareye sunulacaktır.
Meslek mensubu, proforma fatura veya fiyat teklifi üzerindeki beyanı ile O-5, O-6, O-7 nolu tutanaklardaki beyanların doğruluğundan sorumludur.
Gerekli görülmesi durumunda ihaleyi yapan idare, proforma fatura ve fiyat tekliflerine ilişkin maliyet/satış tutarı tespit tutanaklarını, incelemek üzere muhafaza eden meslek mensubundan isteyebilir.
İhale komisyonunun, gerek meslek mensubundan istenen tutanaklar gerekse istekliler tarafından açıklama kapsamında ihale komisyonuna sunulan tutanaklar üzerinde yaptığı inceleme sonucunda sunulan proforma fatura/fiyat teklifi ile bu belgeler arasında uyumsuzluk olduğunu tespit etmesi durumunda teklif reddedilerek uyumsuzluğun niteliğine göre söz konusu belgeler mükellef ve/veya isteklinin bağlı olduğu vergi dairesine gönderilir ve gerekli olması halinde Cumhuriyet Savcılığına bildirim yapılır.
İhale komisyonunca yapılan inceleme sonucunda, yukarıda belirtildiği şekilde bir uyumsuzluk olduğu tespit edilmemekle birlikte, belgelerde yer alan bilgilerin ticari hayatın olağan durumu ve ekonomik verilerle ilgili genel bilgilerle uyumlu olmadığının değerlendirilmesi durumunda isteklinin teklifi reddedilmeyecek ancak proforma fatura ve fiyat teklifleri ile maliyet/satış tutarı tespit tutanakları mükellef ve/veya isteklinin bağlı olduğu vergi dairesine gönderilecektir.
…
79.5. Aşırı düşük teklif sorgulaması sonucunda; (79.4.2.) maddesine uygun açıklamada bulunmayan, açıklamaları teknik şartnameye aykırı hususlar içeren veya teklif tutarı, personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımı ihalelerinde asgari işçilik maliyeti ve % 3 oranındaki sözleşme giderleri ile genel giderleri, personel çalıştırılmasına dayalı olmamakla birlikte ihale dokümanında personel sayısının belirlendiği ve haftalık çalışma saatinin tamamının idarede kullanılacağı hizmet alımı ihalelerinde ise asgari işçilik maliyeti ve ilgili mevzuatı uyarınca hesaplanacak sözleşme giderlerini karşılamayan isteklilerin teklifleri gerekçeleri belirtilmek suretiyle reddedilecektir.”  açıklaması yer almaktadır.
İdari Şartname’nin “Teklif fiyata dahil olan giderler” başlıklı 25’inci maddesinde “25.3. Teklif fiyata dâhil olan diğer giderler aşağıda belirtilmiştir:
25.3.1.
25.4. Sözleşme konusu işin bedelinin ödenmesi aşamasında doğacak Katma Değer Vergisi (KDV), ilgili mevzuatı çerçevesinde İdare tarafından yükleniciye ayrıca ödenir.
25.5. Bu madde boş bırakılmıştır.” düzenlemesine,
Aynı Şartname’nin Diğer Hususlar başlıklı 47’nci maddesinde “1-Kullanım alanlarına ilişkin elektrik, su ve yakıt giderleri ve bu alanların her türlü tefrişini de idarenin belirleyeceği şekilde yapmak istekliye aittir.
…
4- Her personel ve öğrenci için öğlenleri dört çeşit yemek verilir, yemek saatleri idare tarafından yükleniciye verilir. İdarenin isteği doğrultusunda ihale fiyatından akşam yemeği ve kahvaltı verilir. Bu durumda ayrıca yükleniciye bildirilir.
5-Firma, idarenin yapacağı denetimler için ve idare tarafından yemekhane hizmetlerinde kullanılmak üzere 1 (bir) yaşından daha düşük olmamak üzere 2 adet dizel (1500cc) binek tipi servis aracı bulundurmak zorundadır. Bu aracın yakıt giderleri kurum tarafından karşılanacaktır.” düzenlemesine yer verilmiştir.
Teknik Şartname’de yemek menüsü ve yemek bileşenlerinin gramajlarına yer verildiği anlaşılmıştır.
15.11.2012 tarihli ihale komisyon kararı incelendiğinde, ihaleye 6 isteklinin teklif sunduğu, kâr hariç yaklaşık maliyet tutarının altında teklif veren 3 istekliden Sofra Yemek Üret. ve Hizm. A.Ş.nin birim fiyat teklif mektubunun mevzuata uygun olarak sunulmaması nedeniyle teklifinin değerlendirme dışı bırakıldığı, Kahvecioğlu Gıda En. San. ve Tic. Ltd. Şti. ile Alakart Gıda Yem. Üret. İnş. Turz. San. ve Tic. Ltd. Şti. & Çardak Yemek Hizm. Gıda Paz. ve Turz. Ltd. Şti. İş Ortaklığı’ndan 18.10.2012 tarihli aşırı düşük teklif açıklama talep yazısı ile 05.11.2012 tarihine kadar açıklama istenildiği, yazı ekinde bir aylık yemek menüsüne yer verildiği, idarenin 31.10.2012 tarihli ikinci aşırı düşük teklif açıklama talep yazısında açıklama istenen teklifte önemli bileşenlere de yer verilmek suretiyle yeniden açıklama talep edildiği ve 08.11.2012 tarihine kadar açıklamanın sunulmasının istenildiği, iki isteklinin de yaptığı aşırı düşük teklif açıklamalarının mevzuata uygun bulunmadığı ve tekliflerinin reddedildiği anlaşılmıştır.
Kâr hariç yaklaşık maliyetin bir öğün yemek için 4,8019 TL olarak belirlendiği, bu tutara %10 yüklenici kârı eklenerek birim yaklaşık maliyetin 5,2821 TL olarak öngörüldüğü, 3 yıllık toplam 5.400.000 öğün yemek hizmeti yaklaşık maliyetinin 28.523.340,00 TL olarak belirlendiği anlaşılmıştır.
Alakart Gıda Yem. Üret. İnş. Turz. San. ve Tic. Ltd. Şti. & Çardak Yemek Hizm. Gıda Paz. ve Turz. Ltd. Şti. İş Ortaklığı’nın aşırı düşük teklif açıklama dosyası incelendiğinde, aşırı düşük teklif açıklaması kapsamında;
125 adet personel maliyeti (yol, yemek dahil işçilik maliyeti)                          = 5.258.404,62 TL
Yemek maliyeti                                                                                            =16.092.000,00 TL
Diğer girdilerin maliyetleri
(Personel Giyim, Su, Elektrik, Doğalgaz, Temizlik Malzemesi,
Demirbaş Amortisman, Portör, İlaçlama, Sigorta, Yakıt ve Araç
Gideri, Mutfak Ekipman, Kırtasiye, Sözleşme ve damga vergileri,
telefon, faks, kargo gideri)                                                                           =3.516.105,38 TL
Kâr                                                                                                                =891.490,00   TL
TOPLAM                                                                                                     =25.758.000,00 TL
Olmak üzere teklif detayına yer verildiği anlaşılmıştır.
Personel giderine ilişkin açıklamalar incelendiğinde, Teknik Şartname’nin ilgili maddesinde eğitim öğretime devam edilen 6 aylık dönemde en az 120 personel ve diğer 6 aylık dönemde en az 60 personel ile işin yürütüleceğine dair düzenleme gereğince; işçilik giderine ilişkin yapılan hesaplamalarda yılın ilk 6 ayı için 121 personel diğer 6 ayı içinse 61 personel esas alınarak işçilik maliyetinin KİK işçilik hesaplama modülü kullanılarak hesaplandığı, bu hesaba her 6 ayda bir asgari ücrete yapılması muhtemel %3 oranında zam oranı ve personele verilecek yemek ve yol ücretinin her yıl için ayrı hesaplanarak eklendiği ve toplam işçilik maliyetinin bulunduğu, yapılan hesaplamanın mevzuata uygun olduğu,
Teknik Şartname’de portör muayene ve tetkiklerinin SAÜ Mediko Sosyal Merkezi Müdürlüğünde veya yönetimin yazılı izni ile diğer kurum ve kuruluşlarda yaptırılacağına dair düzenleme gereğince.  portör giderine ilişkin olarak Sakarya Üniversitesi Mediko Sosyal Merkezi Müdürlüğünden 40,00 TL tutarında portör fiyatı alındığı, periyodik sağlık kontrolleri için Türkiye Tabipler Birliği internet sitesinde 2012 yılı işyeri hekimliği asgari sözleşme ücretleri tablosundan 100-124 personel için uygun görülen 2.185,00 TL aylık gider tutarının baz alındığı anlaşılmıştır.
Demirbaş amortisman giderlerine ilişkin açıklaması incelendiğinde, Teknik Şartname ekinde 107 kalemden oluşan Sakarya Üniversitesi Mutfak ve Yemekhanelerinde Bulunması Gereken Ekipman Listesinin verildiği görülmüştür. Amortismana tabi ekipmana ilişkin açıklama kapsamında sunulan ve Yenişeker Mutfak Eşyaları Ev ve Tekstil Ltd. Şti.nden alınan proforma faturanın mevzuata uygun olduğu anlaşılmıştır.
Mutfaktan yemekhanelere nakil giderlerine ilişkin açıklaması incelendiğinde, Teknik Şartname’de yemek dağıtımı için araçların yapacağı km bilgisinin yer almadığı ve isteklinin yemek taşıması için 7 araç ve çöp nakliyatı için 1 kamyonet kullanılmak üzere günlük ortalama araç başına 100 km ve 10 lt ortalama yakıt tüketiminin öngörüldüğü,
Kamu İhale Genel Tebliği’nin 79.4.2.8’inci maddesi uyarınca istekli tarafından akaryakıt bedelinin tevsikinin EPDK fiyatları ile yapılmasının öngörülmesi halinde ilan ile ihale tarihi arasında (ihale tarihi hariç) geçerli olan EPDK tarafından il bazında günlük olarak yayımlanan akaryakıt fiyatlarına ilişkin belgenin sunulması gerekmektedir. Alakart Gıda Yem. Üret. İnş. Turz. San. ve Tic. Ltd. Şti. & Çardak Yemek Hizm. Gıda Paz. ve Turz. Ltd. Şti. İş Ortaklığı tarafından yakıt fiyatının tevsiki için 16.10.2012 tarihinde yayımlanan İstanbul ili, Avrupa Yakasında bulunan bayiler adına beyan edilmiş fiyatların ortalamasına göre oluşturulan EPDK “Bayi Satış Fiyatı Bülteni” sunulduğu, inceleme konusu ihalenin ilan tarihinin 13.09.2012, ihale tarihinin 16.10.2012 olduğu, anılan isteklinin akaryakıt bedelini tevsik için sunduğu belgenin hem ihale ilanı ile ihale tarihi arasındaki bir tarihe ait olmaması nedeniyle, hem de il bazında günlük olarak yayımlanan EPDK fiyatları ile açıklama yapılmamış olması nedeniyle anılan Tebliğ hükmüne uygun olmadığı anlaşılmıştır.
Yakıt ve şoför gideri hariç araç kiralama hizmetine ilişkin olarak 06.11.2012 tarihli Bilgi- Med Bilişim Oto Kiralama Turz. Medikal Sağlık Tem. Hizmetleri San. ve Tic. Ltd. Şti.nden alınan, SMMM tarafından onaylanan ve imzalanan, üzerinde mevzuat gereğince bulunması gereken “Birim fiyatın mükellefin yasal defter ve belgelerine göre çıkartılan ve tarafımdan onaylanan maliyet/satış tutarı tespit tutanağındaki toplam birim maliyet tutarının altında olmadığını beyan ederim.” ibaresi yer alan fiyat teklifinin sunulduğu, 15.11.2012 tarihli ihale komisyon kararında, araç kiralama hizmeti maliyet kalemine ilişkin olarak isteklinin sunduğu fiyat teklifini onaylayan SMMM’den EK-O.6 tutanağının (maliyet/satış tutarı tespit tutanağı) 13.11.2012 tarihli aşırı düşük sorgulama konulu yazı ile 14.11.2012 Çarşamba günü saat 12:30’a kadar ihale komisyonuna sunulmasının istenildiği, sunulan EK-O.6 tutanağının ihale komisyonunca değerlendirilmesi neticesinde Kamu İhale Genel Tebliği’nin 79.4.2.4’üncü maddesi uyarınca, proforma fatura ile tevsik edilmesi gereken araç kiralama maliyet kaleminin fiyat teklifi ile tevsik edildiği, söz konusu maliyet kaleminin birim satış tutarı ortalaması ile açıklanmaya elverişli olduğu, bu maliyet kaleminin işçilik içermemesi nedeniyle ancak proforma fatura ile açıklanabileceği bu sebeple tevsikin mevzuata uygun olmadığı ve iş ortaklığının teklifinin reddedildiği anlaşılmıştır.
Yapılan inceleme neticesinde, fiyat teklifine konu üç kalem girdinin araç kiralama hizmet işine ilişkin olduğu, maliyet kalemi her ne kadar işçilik (şoför) maliyeti içermese de bir hizmet alımından oluştuğu, Kamu İhale Genel Tebliği’nin 79.4.2.1’inci maddesinde isteklilerin açıklamalarını sınırlı sayıda olmayan ve sekiz bent halinde sayılan belgelerden birine/birkaçına dayandırabilecekleri açıklamasının yer aldığı, tedarikçi veya üreticilerden alınan proforma faturalar ve fiyat tekliflerinin bu bentlerde yer alan belgelerden olduğu,  fiyat teklifine dayanak oluşturan EK-O.6 tutanağının incelenmesi neticesinde fiyat teklifindeki üç kalemin birim maliyet tutarlarının, tutanaktaki toplam birim maliyet tutarının altında olmadığının görüldüğü ve araç kiralama hizmet işine ilişkin fiyat teklifi ile açıklama yapılmasının Tebliğ’in ilgili açıklamasına aykırı olmadığı, ancak EK-O.6 tutanağının her sayfasının mevzuat gereğince taraflarca imzalanıp kaşelenmesi gerekirken sadece son sayfasının fiyat teklifini veren firma ve meslek mensubunca kaşelenip imzalandığı görüldüğünden sunulan tutanağın mevzuata uygun düzenlenmediği sonucuna varılmıştır.
Doğalgaz, elektrik ve su giderine ilişkin açıklaması incelendiğinde, aşırı düşük teklif isteme yazısı ekinde merkezde bulunan yemekhanelerin elektrik tüketim miktarlarının gösterildiği geçmiş döneme ilişkin icmal tablosunun sunulduğu görülmüştür. İstekli tarafından elektrik tüketimine ilişkin fiyatın SEDAŞ’ın internet sitesinde yer alan tarifeden alındığı ve buna ilişkin olarak ekte 2012 yılı fonsuz tarifeler listesinin sunulduğu, doğalgaz giderine ilişkin olarak doğalgaz fiyatlarının AGDAŞ’ın resmi internet sitesinden alındığı ve ekte satış tarifesi çıktısının sunulduğu, su giderine ilişkin fiyatların SASKİ’nin 2012 yılı için yayımlanan fiyat tarifesinden alındığı ve internet sitesinden alınan suyun metreküp fiyatının yer aldığı çıktının ekte sunulduğu ve sunulan belgelerin mevzuata uygun olduğu anlaşılmıştır.
Yemek pişirilen yerlerin ve yemekhanelerin 36 ay boyunca ilaçlama maliyetine ilişkin olarak Sistem İlaçlama San. ve Tic. Ltd. Şti.nden alınan fiyat teklifinin sunulduğu, fiyat teklifi üzerinde mevzuat gereğince bulunması gerekli ibare ve SMMM imza ve TÜRMOB kaşesinin yer aldığı ve sunulan fiyat teklifinin mevzuata uygun olduğu anlaşılmıştır.
Personel giyim gideri için 228 adet aşçı takımı, 720 adet iş kıyafeti, 720 adet terlik, 600 adet maske, 600 adet bone, 156 adet su geçirmez bulaşık önlüğü, 156 adet su geçirmez lastik çizme, 36 adet iş önlüğü olmak üzere belirlenen giyim malzemesinin öngörüldüğü, giyim gideri ve 15 kalem temizlik malzemesi için toplam 516.720,00 TL tutarında maliyet öngörüldüğü ve bu maliyet kalemlerine ilişkin olmak üzere iki adet proforma faturanın sunulduğu ve sunulan proforma faturalarda mevzuat gereğince bulunması gerekli ibare, ilgili meslek mensubunun iletişim bilgilerini içeren kaşe ve imzası ile TÜRMOB kaşesinin yer aldığı ve sunulan proforma faturaların mevzuata uygun olarak düzenlendiği anlaşılmıştır.
Yemek malzemesi çiğ gıda maliyet açıklaması incelendiğinde, Teknik Şartname’de 1 öğünde ana yemek seçmeli olmak üzere 4 çeşit yemek verileceği ve menülerin idarenin Menü Planlama Komisyonu tarafından hazırlanarak her ay yükleniciye bildirileceği, 4 grup yemek türünün belirlendiği, bu gruplar içerisinde yer alan yemeklerin haftada kaçar kez verileceğinin düzenlendiği ve Teknik Şartname ekinde 4 yemek grubu içerisinde yüklenicilerden istenilecek yemek çeşitlerinin ve gramajlarının gösterildiği tablonun sunulduğu görülmüştür. Aşırı düşük teklif açıklaması istenilmesi yazısı ekinde idare tarafından örnek bir aylık bir menü sunulduğu anlaşılmıştır.
İsteklinin açıklaması kapsamında, idarenin aşırı düşük teklif açıklama talep yazısı ekinde verdiği örnek bir aylık menüde yer alan yemeklerde kullanılan malzeme listesini sunduğu, bu listede yer alan birim fiyatların sunulan altı adet proforma fatura ile tevsik edildiği, sunulan proforma faturalar üzerinde mevzuat gereğince bulunması gerekli ibare, ilgili meslek mensubunun iletişim bilgilerini içeren kaşesi ve imzasının yer aldığı ve sunulan proforma faturaların mevzuata uygun olarak düzenlendiği görülmüştür. İsteklinin sunduğu yemek malzemelerine ilişkin çiğ girdi maliyetinin yer aldığı icmaldeki fiyatların, altı adet proforma faturada yer alan birim fiyatlardan düşük olmadığı anlaşılmıştır.
Yemek malzemelerinin ve girdi gramajlarının yer aldığı açıklamalar incelendiğinde, yayla çorba içerisinde pirinç kullanılması gerekirken kırık pirinç girdisine yer verildiği, 1 gr margarin kullanılması gerekirken 5 gr ayçiçek yağı kullanıldığı, piliç prenses yemeği içerisinde derili, kemiksiz, pişmiş tavuk eti kullanılması gerekirken tavuk fleto girdisine yer verildiği, tavuk şnitzel yemeğinde 30 gr ayçiçek yağı kullanılması gerekirken 25 gr kullanıldığı, soslu biftek yemeğinde 25 gr ayçiçek yağı kullanılması gerekirken 12,5 gr kullanıldığı, tas kebabı yemeğinde 20 gr ayçiçek yağı kullanılması gerekirken 5 gr kullanıldığı, kâğıt kebabı yemeğinde 25 gr ayçiçek yağı kullanılması gerekirken 20 gr kullanıldığı, 30 gr bezelye kullanılması gerekirken 20 gr kullanıldığı, 10 gr domates kullanılması gerekirken 5 gr, 40 gr patates kullanılması gerekirken 30 gr, 40 gr patlıcan kullanılması gerekirken 30 gr kullanıldığı, 10 gr yeşilbiber kullanılması gerekirken 5 gr çarliston biber kullanıldığı, fırında kıymalı karnabahar yemeğinde biberin 10 gr kullanılması gerekirken 5 gr kullanıldığı, tepsi böreği yemeği içerisinde kuru soğan ve karabiber malzemelerinin yer alması gerekirken bu girdilerin dahil edilmediği, kırmızı lahana havuç salata içerisinde ¼ adet limon kullanılması gerekirken limon suyunun kullanıldığı, başvuru sahibi isteklinin aşırı düşük teklif açıklaması kapsamında sunduğu yemek listesindeki anılan yemeklerin girdi gramajlarının idarenin belirlediği gramajlardan daha düşük öngörüldüğü ve listedeki yemeklerden bazılarının (kayısı hoşafı, kırmızı lahana havuç salata, piliç prenses) malzeme bileşenlerinin yine idarenin Teknik Şartname ekinde verdiği listedeki malzemelere uygun olmadığı görüldüğünden sunulan aşırı düşük teklif açıklamasının uygun olmadığı gerekçesiyle Alakart Gıda Yem. Üret. İnş. Turz. San. ve Tic. Ltd. Şti. & Çardak Yemek Hizm. Gıda Paz. ve Turz. Ltd. Şti. İş Ortaklığı’nın teklifinin reddedilme kararının yerinde olduğu sonucuna varılmıştır.
Açıklanan nedenlerle, 4734 sayılı Kanun’un 65’inci maddesi uyarınca bu kararın tebliğ edildiği veya tebliğ edilmiş sayıldığı tarihi izleyen 60 gün içerisinde Ankara İdare Mahkemelerinde dava yolu açık olmak üzere,
Anılan Kanun’un 54’üncü maddesinin onuncu fıkrasının (c) bendi gereğince itirazen şikâyet başvurusunun reddine,
Oyçokluğu ile karar verildi.
KARŞI OY
İncelemeye konu ihalede;
Başvuru sahibinin itirazen şikayet başvuru dilekçesinde özetle; “16.11.2012 tarihli kesinleşen ihale kararına göre aşın düşük teklif açıklamalarının uygun görülmeyerek tekliflerinin değerlendirme dışı bırakıldığı, aşırı düşük teklif açıklama dosyalarında çok küçük denilebilecek maddi hatalar olduğu, ancak firmalarınca gıda rasyolarının tekrar değerlendirildiği ve Teknik Şartname’de mevsime göre maliyete katılmaması gereken tüm gıdaları da maliyete ekledikleri, fazladan yazılan gıda maliyetlerinin çıkarılması durumunda gıda giderinin düştüğü ve firma kârının yükseldiği zira tekrar yapılan hesaplamada fazladan yazılan gıda malzemelerinin ve gıda gramajlarının, eksik yazılan gıda malzemelerine ve gıda gramajlarına oranla daha fazla olduğu ve bunun da firmalarının maliyetini azaltıp kârlarını yükselttiği, ihale komisyon kararında araç kiralama işinin fiyat teklifi ile değil, Kamu İhale Genel Tebliği’nin 79.4.2.4 maddesi uyarınca proforma fatura sunularak tevsik edilmesi gerektiğinin belirtildiği, ancak adı geçen madde gereğince proforma faturanın sadece alınıp, satılan mallara ilişkin olarak düzenlendiği, araç kiralamanın bir hizmet işi olduğu ve bu maliyetin fiyat teklifi ile belgelendirilmesi gerektiği, sundukları aşırı düşük teklif açıklamasının mevzuata uygun olduğu” şeklinde ifade edilen iddiası hakkında Kurulca, başvuru sahibi Kahvecioğlu Gıda Enerji San. ve Tic. Ltd. Şti.’nin aşırı düşük teklif açıklamasının mevzuata uygun düzenlenmemesi nedeniyle, ihale komisyonunca ilgilinin aşırı düşük teklif açıklamasının uygun bulunmayarak teklifinin reddedilmesi kararının yerinde olduğu hususlarına yönelik “itirazen şikayet başvurusunun reddine” karar verilmiştir.
Başvuru sahibinin iddiasına yönelik yapılan incelemede;
Sakarya Üniversitesi İdari ve Mali İşler Daire Başkanlığı tarafından gerçekleştirilen “3 Yıllık (2013-2014­2015)Servise Hazır Yemek Hizmeti Satın Alınması” ihalesine ilişkin yaklaşık maliyetin, yemek fiyat girdilerine ilişkin yapılan piyasa araştırması sonucu bulunan maliyet ile Adapazarı Lokantacılar ve Kebapçılar Odası ve Sakarya Ticaret ve Sanayi Odası’ndan alınan fiyatların ortalaması esas alınarak, 5.400.000 öğün yemek için 5,282 TL olarak esas alınan birim fiyat üzerinden % 10 kâr dahil olmak üzere toplam 28.523.340,00 TL olarak hesaplandığı;
Bahse konu ihalede, (14) istekli tarafından ihale dokümanı satın alındığı, 16.10.2012 tarihinde gerçekleştirilen ihaleye (6) istekli tarafından teklif verildiği,
İdarenin teklif değerlendirmesine göre, bir isteklinin teklifinin “birim fiyat mektubu uygun olmadığı” gerekçesiyle değerlendirme dışı bırakılması sonrasında geriye beş geçerli teklifin kaldığı, bu teklif bedellerinin;
İsteklinin Adı                                                                                         Teklif Bedeli (TL)
Kahvecioğlu Gıda En. San. ve Tic. Ltd. Şti.                                                25.434.000.00
Alakart Gıda Yem. Üret. İnş. Turz. San ve Tic. Ltd. Şti.-
Çardak Yemek Hizm. Gıda Paz. ve Turz. Ltd. Şti. İş Ortaklığı                       25.758.000,00
Nimet Gıda Taş. İnş. Tem. San. ve Tic. Ltd. Şti.-Gülümse
Yemek Gıda Hayv. İnş. Tur. İth. İhr. San. ve Tic. Ltd. Şti.
İş Ortaklığı                                                                                             26.676.000,00
Aydeniz Yemek Temz. Güv. Teks. Bil. Med. ve Sağ. Hizm. Ltd. Şti               27.648000,00
Vurallar Temizlik Tekstil Gıda ve Day. Tük. San. Tic. Ltd. Şti.-
Beyaz Saray İnş. Gıda San. Tic. Ltd. Şti. İş Ortaklığı                                 29.376.000,00
Şeklinde verildiği, başvuruya konu ihalede idarece kâr hariç yaklaşık maliyet tutarının altında teklif veren isteklilerden, Kahvecioğlu Gıda En. San. ve Tic. Ltd. Şti. ile Alakart Gıda Yem. Üret. İnş. Turz. San ve Tic. Ltd. Şti.-Çardak Yemek Hizm. Gıda Paz. ve Turz. Ltd. Şti. İş Ortaklığından 4734 sayılı Kanunun 38 inci maddesi uyarınca, aşırı düşük teklif açıklaması istenildiği, sunulan açıklamaların idarece uygun görülmeyerek ihalenin kâr hariç yaklaşık maliyet tutarının üzerinde teklif veren istekli üzerinde bırakılarak sonuçlandırıldığı,
Anlaşılmıştır.
4734 sayılı Kanunun “Aşırı düşük teklifler” başlıklı 38 inci maddesinde; “İhale komisyonu verilen teklifleri 37 nci maddeye göre değerlendirdikten sonra, diğer tekliflere veya idarenin tespit ettiği yaklaşık maliyete göre teklif fiyatı aşırı düşük olanları tespit eder. Bu teklifleri reddetmeden önce, belirlediği süre içinde teklif sahiplerinden teklifte önemli olduğunu tespit ettiği bileşenler ile ilgili ayrıntıları yazılı olarak ister.
İhale komisyonu;
a) İmalat sürecinin, verilen hizmetin ve yapım yönteminin ekonomik olması,
b) Seçilen teknik çözümler ve teklif sahibinin mal ve hizmetlerin temini veya yapım işinin yerine getirilmesinde kullanacağı avantajlı koşullar,
c) Teklif edilen mal, hizmet veya yapım işinin özgünlüğü,
Hususlarında belgelendirilmek suretiyle yapılan yazılı açıklamaları dikkate alarak, aşırı düşük teklifleri değerlendirir. Bu değerlendirme sonucunda, açıklamaları yeterli görülmeyen veya yazılı açıklamada bulunmayan isteklilerin teklifleri reddedilir.
İhale komisyonu, aşırı düşük tekliflerin tespiti ve değerlendirilmesinde Kurum tarafından belirlenen kriterleri esas alır. Kurum bu maddenin uygulanmasında; aşırı düşük tekliflerin tespiti, değerlendirilmesi ve ekonomik açıdan en avantajlı teklifin belirlenmesi amacıyla sınır değer veya sorgulama kriterleri ya da ortalamalar belirlemeye yetkilidir.” hükmü yer almaktadır.
Bahse konu madde hükmünden, ihale komisyonunun, yaptığı değerlendirme neticesinde geçerli olduğunu tespit ettiği tekliflerden, ihalede verilen diğer tekliflere veya idarenin tespit ettiği yaklaşık maliyete göre teklif fiyatı aşırı düşük olan isteklileri tespit edeceği ve tespit edilen bu teklifleri reddetmeden önce yine madde metninde belirtilen usul doğrultusunda sorgulamaya tabi tutacağı anlaşılmaktadır.
Personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımı ihalelerinde, aşırı düşük teklif sorgulamasının Kamu İhale Genel Tebliğinin “teklif fiyata dahil masraflar” ve “aşırı düşük tekliflerin değerlendirilmesini” düzenleyen maddeleri ile idari şartnamenin “teklif fiyata dahil olan giderler” başlıklı maddesindeki düzenlemelerin esas alınarak yapılması gerekmektedir. Bu ihalelerde, aşırı düşük teklif sorgulaması sonucunda belgelere dayalı yazılı açıklama yapmayan veya ihale komisyonunca açıklamaları yetersiz bulunan isteklilerin teklifleri ile teklif edilmesi gereken asgari işçilik maliyetini karşılamayan teklifler gerekçesi belirtilmek suretiyle reddedilecektir. Ancak, şikayet başvurusuna konu hizmetin personel çalıştırılmasına dayalı bir hizmet alım ihalesi olmaması nedeniyle aşırı düşük değer tespitine yönelik bir modül bulunmamakta olup, ihale konusu hizmetin maliyet unsurlarının, personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımlarında olduğu gibi önceden belirlenen nitelikte olmadığı görülmektedir. Bu durumda, ihale dokümanında belirtilen şartlara uygun olarak hizmetin ifası için her isteklinin basiretli tacir olma yükümlülüğü gereğince kendi organizasyon yapısı, kullanacağı makine ekipmanın özellikleri, malzeme teminindeki kendine özgü koşulları vb. unsurları dikkate alarak teklif fiyatını belirlemesi gerekmektedir.
Ayrıca, malzeme dahil yemek alım hizmetlerinde yemek bileşenlerini oluşturan girdilerin önemli bir kısmı yerel, mevsimsel ve iklim özelliklerine göre farklılıklar göstermekte, bir çok girdi müstahsilden doğrudan temin edilebilmektedir. Özellikle sebze meyve gibi girdilerin piyasa koşulları sebebiyle muhasebeleştirilmesinde karşılaşılan güçlüklerin aşırı düşük teklif sorgulamasında ispat için aranılan belgelere yansıtılmasında isteklilerin önünde önemli bir engel teşkil edeceği düşünülmektedir. Kamu İhale Kurumu tarafından personel çalıştırılmasına dayalı olmayan hizmet alımları için aşırı düşük sınır değerin tespiti ve sorgulanması konusunda bir kriter belirlenmediği hususu göz önüne alındığında, şikayete konu ihalede, ihtiyaçların uygun şartlarla ve zamanında karşılanması ve kaynakların verimli kullanılmasından sorumlu olan idarenin, aşırı düşük teklif açıklaması isteyerek ihalenin sonuçlandırılması yönünde tesis etmiş olduğu işlemlerde mevzuata uyarlık bulunmadığı düşünülmektedir.
İhale konusu işin personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımı işi olmadığı, yaklaşık maliyetin büyük çoğunlukla yemek giderinden oluştuğu ihalede verilen teklif bedellerinin biri hariç olmak üzere diğerleri yaklaşık maliyetin altında olmakla birlikte yaklaşık maliyete ve birbirlerine göre yakın olduğu ve en düşük teklifin bile diğer tekliflere göre aşırı düşük olarak değerlendirilemeyeceği anlaşıldığından, idarece, yemek kalemlerinde aşırı düşük teklif sorgulaması yapılarak ihalenin karara bağlanması yönünde gerçekleştirilen idari işlemlerin mevzuata uygun olmadığı değerlendirilmiştir.
Açıklanan nedenlerle;  başvuruya konu ihalede, yemek alımı kalemlerinde aşırı düşük teklif sorgulaması yapılarak ihalenin sonuçlandırılmasına yönelik idarece gerçekleştirilen idari işlemlerin yerinde olmadığına ilişkin “düzeltici işlem belirlenmesine” karar verilmesi gerektiği yönündeki düşüncem ile, bu hususa ilişkin Kurul çoğunluğunca verilen “itirazen şikayet başvurusunun reddine” niteliğindeki karara katılmıyorum.  (¤¤)

Full & Egal Universal Law Academy