(4734 S. K. m. 38, 54, 65) (5174 S. K. m. 51) (Hizmet Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliği m. 41) (Kamu İhale Genel Tebliği m. 8, 9, 79) 
Toplantı No: 2013/009
Gündem No: 4
Karar Tarihi: 28.01.2013
Karar No: 2013/UH.III-541
Şikayetçi: Bora Kurumsal Hiz. İnş. Tur. Gıda Mob. Taş. San. Ve Tic. Ltd. Şti., MACUN MAH. S.S. ÖZANKARA GIDA İHTİYAÇ VE TOPTAN İŞYERLERİ SİTESİ (3.BLOK) NO: 116/2 ANKARA
İhaleyi Yapan Daire: Giresun Üniversitesi İdari Ve Mali İşler Daire Başkanlığı, Güre Mevkii Ahmet Taner Kışlalı Cad. Yeni Rektörlük Binası 28100 GİRESUN
Başvuru Tarih ve Sayısı: 27.12.2012 / 43189
Başvuruya Konu İhale: 2012/156519 İhale Kayıt Numaralı "2013 Yılı Genel Temizlik Hizmeti Alımı İşi" İhalesi
Kurumca Yapılan İnceleme ve Değerlendirme: Giresun Üniversitesi İdari ve Mali İşler Daire Başkanlığı tarafından 27.11.2012 tarihinde açık ihale usulüile yapılan “2013 Yılı Genel Temizlik Hizmeti Alımı İşi” ihalesine ilişkin olarak Bora Kurumsal Hiz. İnş. Tur. Gıda Mob. Taş. San. ve Tic. Ltd. Şti.nin 17.12.2012 tarihinde yaptığı şikâyet başvurusunun, idarenin 18.12.2012 tarihli yazısı ile reddi üzerine, başvuru sahibince 27.12.2012 tarih ve 43189 sayı ile Kurum kayıtlarına alınan 27.12.2012 tarihli dilekçe ile itirazen şikâyet başvurusunda bulunulmuştur.
Başvuruya ilişkin olarak 2012/5124 sayılı şikâyet dosyası kapsamında yapılan inceleme neticesinde esas inceleme raporu tanzim edilmiştir.
Karar: Esas inceleme raporu ve ekleri incelendi.
İtirazen şikâyet dilekçesinde özetle,
1) MCA Bilgi İşlem Sos. Hiz. İnş. Turz. Gıda Tem. Eğitim Tic. Ltd. Şti.nin teklif dosyasında İdari Şartname’nin 7.5.2’nci maddesinde istenilen makine ekipmana ilişkin her hangi bir belgenin bulunmadığının ihalenin ilk oturumunda açıklandığı ve bu durumun idarece düzenlenen belge kontrol tutanağında belirtildiği, bu nedenle anılan isteklinin değerlendirme dışı bırakılması gerekirken idarece eksik belge tamamlatılarak teklifinin geçerli sayılmasının mevzuata aykırı olduğu,
2) İhale üzerinde kalan isteklinin aşırı düşük teklif açıklamasının mevzuata uygun olmadığı, teklif bedeli içerisinde kıyafet gideri öngörülmediği, sunulan proforma faturalar ile tutanakların mevzuata uygun olmadığı,
iddialarına yer verilmiştir.
Başvuru sahibinin iddialarının değerlendirilmesi sonucunda aşağıdaki hususlar tespit edilmiştir:
1) Başvuru sahibinin 1’inci iddiasına ilişkin olarak:
İdari Şartname’de ihaleye katılabilmek için gereken mesleki ve teknik yeterliğe ilişkin belgeler ve bu belgelerin taşıması gereken kriterlerin düzenlendiği 7.5.2’nci maddesinde,
“a)- 1 Adet Halı Yıkama Makinesi
b)- 10 Adet Paspas Yıkama Arabası
c)- 10 Adet Sanayi Tipi Elektrikli Süpürge
d)- 2 Adet Cila Makinesi
e)- 20 çift lastik çizme” düzenlemesi,
Teknik Şartname’nin 26’ncı maddesinde,
“Yüklenici firma ihaleye esas olan binalarda usulüne uygun ve kaliteli temizlik yapabilmesi için aşağıda dökümü gösterilen makineleri işin süresi boyunca iş yerinde çalışır vaziyette bulunduracaktır.
a) 1 adet halı yıkama makinesi
b) 10 adet paspas yıkama arabası
c) 10 adet sanayi tipi elektrik süpürgesi
d) 2 adet cila makinesi
e) 20 çift lastik çizme” düzenlemesi,
Sözleşme Tasarısı’nın “Cezalar ve sözleşmenin feshi” başlıklı 16.1.1’inci maddesinde,
“…Yüklenici bu ihale dokümanlarında belirtilen şartları yerine getirmediği taktirde ceza ve kesintiler yapılacaktır. Bu süre 3 (üç) günü geçtiği taktirde 2 (iki) katı ceza uygulanır.” düzenlemesi yer almaktadır. 
Başvuru konusu ihaleye 6 istekli katılmış olup, ihalenin ilk oturumunda idarece düzenlenen Teklif Zarfı Açma ve Belge Kontrol Tutanağında, İdari Şartname’nin anılan düzenlemesi nedeniyle ihaleye katılan 6 istekliden dördünün teklif dosyasında makine teçhizat ve diğer ekipmana ilişkin belge sunulurken MCA Bilgi İşlem Sos. Hiz. İnş. Turz. Gıda Tem. Eğitim Tic. Ltd. Şti. ile ARÇ Tem. İnş. Güv. Nak. Yem. Üretim. Hiz. Taah. Tic. Ltd. Şti.’nin teklif dosyasında herhangi bir belge sunulmadığı, buna karşılık idarece alınan ihale komisyonu kararında zarf ve belge kontrolü sonucunda tüm isteklilerin belgelerinin tam ve ihale konusu işin ilan ve şartnamelerine uygun olduğunun belirtildiği ve anılan isteklilerin tekliflerinin belirtilen nedenle değerlendirme dışı bırakılmadığı görülmüştür.
Hizmet Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliğinin “Makine, teçhizat ve diğer ekipmana ilişkin belgeler ve kapasite raporu” başlıklı 41’inci maddesinin birinci fıkrasında,
“İşin yapılabilmesi için gerekli görülen makine, teçhizat ve diğer ekipmanın sayısına ve niteliğine dokümanda yer verilir. Makine, teçhizat ve ekipman için kendi malı olma şartının aranmaması esastır. Ancak idare, işin niteliğinin gerektirdiği hallerde, ihale konusu işin yapılabilmesi için adaya veya istekliye ait olmasını gerekli gördüğü makine, teçhizat ve diğer ekipmanı yeterlik kriteri olarak belirleyebilir. Bu durumda, makine, teçhizat ve diğer ekipmanın, teknik kriterlerine yönelik olarak dokümanda düzenleme yapılmış ise, bu niteliğe yönelik belgelerin de başvuru veya teklif kapsamında sunulması zorunludur.” hükmü,
Kamu İhale Genel Tebliği’nin “Tesis, makine, teçhizat ve diğer ekipmana ilişkin belgeler” başlıklı 9.1’inci maddesinde ise,
“İhale Uygulama Yönetmeliklerinin tesis, makine, teçhizat ve diğer ekipmana ilişkin belgeleri düzenleyen maddelerinde kendi malı olma şartının aranmamasının esas olduğu hükme bağlanmıştır. İdareler tarafından bazı tesis, makine, teçhizat ve diğer ekipman için aday veya isteklinin kendi malı olma şartının aranması durumunda; kendi malı olması istenen tesis, makine, teçhizat ve diğer ekipmanın teknik kriter ve özelliklerine ön yeterlik şartnamesi veya idari şartnamede yer verilecek, aday veya istekliler de kendi malı olan tesis, makine, teçhizat ve diğer ekipmanı; ruhsat, demirbaş veya amortisman defterinde kayıtlı olduğuna dair noter tespit tutanağı ya da yeminli mali müşavir (YMM) raporu veya serbest muhasebeci mali müşavir (SMMM) raporu ile tevsik edeceklerdir. Makine, teçhizat ve diğer ekipman için kendi malı olma koşulunun aranmaması durumunda ise aday veya isteklilerden başvuru veya teklifleri kapsamında (taahhütname, yapı araçları taahhütnamesi, kira sözleşmesi, vb.) herhangi bir belge sunmaları istenmeyecektir.” açıklaması bulunmaktadır.
Buna göre, idarece işin yapılabilmesi için gerekli görülen makine, teçhizat ve diğer ekipmanın isteklinin kendi malı olmasının istenmesi halinde gerekli belgelerin teklif kapsamında sunulması zorunlu olmakla birlikte, kendi malı olma koşulunun aranmaması halinde herhangi bir belge sunulması gerekmemektedir. İdarece yapılan düzenleme ile yüklenicinin iş yerinde bulundurması gereken makine, teçhizat ve diğer ekipmanın tanımlandığı, bunların bulundurulmaması halinde cezai müeyyide uygulanacağının hüküm altına alındığı görülmekle birlikte, sayısı belirtilen makine ve ekipmanın isteklinin kendi malı olması koşulu getirilmediğinden, idarece buna ilişkin belge sunmayan isteklilerin bu gerekçeyle değerlendirme dışı bırakılmamasının yerinde olduğu sonucuna varılmıştır. Bu itibarla, başvuru sahibinin bu iddiası yerinde görülmemiştir.
2) Başvuru sahibinin 2’nci iddiasına ilişkin olarak:
İdari Şartname’nin 25.3’üncü maddesinde teklif fiyata dahil olan giderler,
“25.3.1. İşin süresi ve personel sayısı dikkate alınarak ilgili mevzuatına göre hesaplanacak işçilik ücreti:
Üniversitemiz ve Bağlı birimlerinin temizlik hizmeti alımı işi 116 Temizlik Görevlisi ile 01.01.2013-31.12.2013 tarihleri arasında yapılacaktır. 116 temizlik görevlisine asgari ücret ödemesi yapılacaktır.
2013 Yılı resmi tatil günleri toplamı 14,5 işgünüdür. (14,5 gün x 30 personel = 435 (Dörtyüzotuzbeş) işgünü hesaplanacaktır.)
25.3.2. Yemek, yol ve giyecek giderleri:
1. Yol gideri: Personele ödenecek yol bedeli kişi başına günlük brüt 3,40 TL. olmak üzere 26 gün üzerinden aylık yol ücreti olarak toplam brüt 88,40 TL. olarak ücret bordrosunda gösterilmek suretiyle yasal kesintileri yapıldıktan sonra nakdi olarak işçiye ödenecektir.
2. Yemek gideri: Personele ödenecek yemek bedeli kişi başına günlük brüt 5,00 TL. olmak üzere 26 gün üzerinden aylık yemek ücreti olarak toplam 130,00 TL. olarak ücret bordrosunda gösterilmek suretiyle yasal kesintileri yapıldıktan sonra nakdi olarak işçiye ödenecektir.
3) Giyecek gideri: Çalışma süresince her personele 1 (bir) adet yazlık ve 1 (bir) adet kışlık İş Önlüğü ayni olarak verilecek olup giderleri teklif fiyata dahil edilecektir.
…
25.5. Kısa vadeli sigorta prim oranları belirtilecektir.
Temizlik hizmetleri işinin iş kolu kodu 8121, işyeri tehlike derecesi I, iş kazaları ile mesleki hastalık sigortası prim oranı %1 dir.” şeklinde belirtilmiştir.
İdarece ihale dokümanındaki düzenlemeler dikkate alınarak ihale konusu işin kar hariç yaklaşık maliyet tutarının 2.024.011,21 TL olarak belirlenmesi üzerine bu tutarın altında teklif veren 4 istekliden maliyet bileşenleriyle ilgili (Teknik Şartname’nin 14’üncü maddesi ve İdari Şartname’nin 25.3.2’nci maddesi gereğince verilmesi öngörülen 1 adet yazlık, 1 adet kışlık iş önlüğünün nasıl temin edileceği) belgelere dayalı olarak aşırı düşük teklif açıklaması istendiği, bu isteklilerden açıklama vermeyen ARÇ Tem. İnş. Güv. Nak. Yem. Üretim. Hiz. Taah. Tic. Ltd. Şti.nin değerlendirme dışı bırakıldığı, açıklama veren diğer 3 isteklinin ise açıklamalarının uygun bulunduğu görülmüştür.
Kamu İhale Genel Tebliği’nin “Hizmet alımı ihalelerinde aşırı düşük tekliflerin değerlendirilmesi” başlıklı 79’uncu maddesinde,
“79.1. Personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımı ihalelerinde, tekliflerin değerlendirilmesinde;
İhale ve sözleşmeye ilişkin damga vergileri, Kamu İhale Kurumu payı ve noter masrafları gibi sözleşme giderleri ile amortisman, kıdem tazminatı, işyeri hekimliği ücreti, oryantasyon (ihale konusu işe uyum) eğitimi gideri, yaka kartı ve bu mahiyetteki genel giderleri karşılamak üzere birim fiyat teklif cetvelinde yer alan her bir işçilik kalemindeki (yol, yemek ve giyecek dahil brüt asgari ücret veya brüt asgari ücretin yüzde (%) fazlası üzerinden ücret hesaplanan işçilik kalemi ile ulusal bayram ve genel tatil günleri ve fazla çalışma saatlerine ilişkin işçilik kalemleri) birim fiyatlar ile işçi sayısı üzerinden teklif alınması idarece uygun görülmeyen iş kalemi/kalemleri kapsamında çalıştırılacak olan her bir personelin işçilik maliyeti üzerinden % 3 oranında sözleşme giderleri ve genel giderler hesaplanacaktır.
79.2. Personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımı ihalelerinde; amortisman, kıdem tazminatı, iş yeri hekimliği ücreti, oryantasyon eğitimi gideri, yaka kartı ve bu mahiyetteki giderlerin genel giderler içinde yer alacağı kabul edileceği için aşırı düşük teklif sorgulamasında bu giderler, önemli teklif bileşeni olarak belirtilmeyecek ve isteklilerden aşırı düşük teklif sorgulamasına verdikleri cevaplarda bu giderler için bir bedel öngörmeleri istenmeyecektir. Sözleşme giderleri ve genel giderler içinde değerlendirilmesi öngörülen giderler idari şartnamelerde “teklif fiyata dahil olan diğer giderler” kısmında belirtilmeyecektir.
79.3. Asgari işçilik maliyeti;
i- İhale tarihinde yürürlükte bulunan brüt asgari ücret veya idari şartnamede brüt asgari ücretin yüzde (%) fazlası olarak belirlenen ücret (ulusal bayram ve genel tatil günleri ile fazla çalışma saatlerine ilişkin ücretler dahil),
ii- İdari şartnamede öngörülen nakdi veya ayni yemek ve yol bedeli ile ayni giyim bedeli,
iii- İşveren sigorta primi tutarından oluşmaktadır.
79.4. İhale komisyonu tarafından, personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımı ihaleleri ile personel çalıştırılmasına dayalı olmamakla birlikte ihale dokümanında personel sayısının belirlendiği ve haftalık çalışma saatinin tamamının idarede kullanılacağı hizmet alımı ihalelerinde asgari işçilik maliyeti, sözleşme giderleri ve genel giderler ile varsa malzeme ve diğer maliyet kalemleri, bunlar dışında kalan hizmet alımı ihalelerinde ise ihale dokümanında belirtilen teklif fiyata dahil giderler dikkate alınmak suretiyle tekliflerin değerlendirilmesi yapılarak 4734 sayılı Kanunun 38 inci maddesi uyarınca teklifi aşırı düşük görülen isteklilerden işin niteliğine göre ihale komisyonunca belirlenen önemli teklif bileşenleri ile ilgili açıklama istenecektir. İdarelerce aşırı düşük tekliflere yönelik açıklama istenmesine ilişkin yazıda, teklifte önemli olduğu tespit edilen bileşenlerin belirtilmesi ve açıklama için isteklilere üç (3) iş gününden az olmamak üzere makul bir süre verilmesi gerekmektedir.
Personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımı ihalelerinde, kar hariç yaklaşık maliyet tutarının üzerindeki teklifler aşırı düşük teklif olarak kabul edilmeyecektir.
79.4.1. İsteklilerce yapılacak aşırı düşük teklife ilişkin açıklamalar belgelere dayanmalıdır. Belgelere dayanılmaksızın yapılan açıklamalar kabul edilmeyerek söz konusu teklifler reddedilecektir.
79.4.2. İhale komisyonu tarafından yapılacak aşırı düşük teklif değerlendirmesinde aşağıdaki hususların dikkate alınması gerekmektedir. 
79.4.2.1. İhale komisyonu, teklifin önemli bileşenlerine ilişkin olarak;
a) Verilecek hizmetin ekonomik olması,
b) Seçilen teknik çözümler ve hizmetlerin temininde kullanılacak avantajlı koşullar,
c) Teklif edilen hizmetin özgünlüğü,
hususlarında istekliler tarafından belgelere dayalı olarak yapılan yazılı açıklamaları da dikkate almak suretiyle aşırı düşük teklifleri değerlendirerek ihaleyi sonuçlandıracaktır.
79.4.2.2. Verilecek hizmetin ekonomik olması, seçilen teknik çözümler, hizmetin yerine getirilmesinde kullanılacak avantajlı koşullar veya hizmetin özgünlüğü hususunda bir açıklamada bulunulması durumunda; sadece bu hususların neler olduğu değil, belirtilen çözüm, avantajlı koşul, özgünlük ya da hizmetin ekonomik olması sayesinde elde edilen maliyet avantajının da bilgi ve belgelere dayalı olarak açıklanması gerekmektedir.
79.4.2.3. Teklifi aşırı düşük bulunan isteklilerin, tekliflerinde önemli olduğu tespit edilen bileşenler ile ilgili olarak Kanunun 38 inci maddesi uyarınca yapacakları açıklamaya dayanak teşkil eden bilgi ve belgeleri sunmaları gerekmektedir.
İsteklilerin açıklamalarına dayanak teşkil eden bilgi ve belgeler;
a. Tedarikçi veya üreticilerden alınan proforma faturalar,
b. Fiyat teklifleri,
c. Kamu kurum ve kuruluşları tarafından sunulan mal ve hizmetlere ilişkin ilan edilmiş fiyat tarifeleri veya bunlardan alınmış fiyat teklifleri,
ç. Kamu kurum ve kuruluşları tarafından ilgili mala ilişkin ilan edilen asgari fiyatlar,
d. Perakende satış yapan zincir mağaza veya marketlerin yayımladıkları fiyat kataloglarında yer alan fiyatlar,
e. Ticaret borsalarına kayıtlı mallara ilişkin olarak 5174 sayılı Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği ile Odalar ve Borsalar Kanununun 51 inci maddesinin (c) bendi uyarınca borsa idaresi tarafından düzenlenen ilgili malın fiyatını gösteren belgeler,
f. Yaş sebze ve meyve için, Yaş Sebze ve Meyve Ticaretinin Düzenlenmesi ve Toptancı Halleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname uyarınca faaliyet gösteren toptancı hali idaresi tarafından düzenlenen ilgili malın fiyatını gösteren belgeler,
g. İsteklinin ürettiği, aldığı veya sattığı mallara ilişkin maliyet/satış tutarı tespit tutanaklarıdır.
İstekliler tekliflerine ilişkin olarak yukarıda sayılan belgelerden kendileri için uygun olanları (79.4.2.4-79.4.2.13) maddelerine göre yapacakları açıklamalar kapsamında sunacaklardır.
Yukarıda sayılan belge ve bilgilerden hiçbiri ile açıklama yapılmasının fiilen mümkün olmadığının anlaşıldığı durumlarda istekli tarafından gerekçesi belirtilmek suretiyle ilgili mevzuatına göre son 12 ay içinde düzenlenen açıklamaya elverişli diğer belge ve bilgiler kullanılarak da açıklama yapılabilir. (Örnek: Yurt dışından ithal edilen mallara ilişkin olarak gümrük giriş beyannamesi kullanılarak açıklama yapılabilir.)
79.4.2.4. Tedarikçi veya üreticilerden alınan birim fiyatları gösteren proforma fatura sunularak açıklama yapılması durumunda proforma faturadaki birim satış tutarı;
a) Maliyete dayalı açıklama yapıldığında, maliyet/satış tutarı tespit tutanağında yer alan (Ek-O.5) ağırlıklı ortalama birim maliyetin,
b) Satışlar üzerinden açıklama yapıldığında, maliyet/satış tutarı tespit tutanağında yer alan (Ek-O.5) ağırlıklı ortalama birim satış tutarının % 80’inin,
altında olamaz.
Maliyete dayalı açıklama yapıldığında, mükellefle tam tasdik sözleşmesi yapan veya beyannamelerini imzalamaya yetkili olan meslek mensubu tarafından proforma fatura üzerine; “Birim satış tutarının, mükellefin yasal defter ve belgelerine göre çıkartılan ve tarafımdan onaylanan maliyet/satış tutarı tespit tutanağındaki ağırlıklı ortalama birim maliyet tutarının altında olmadığını beyan ederim.” ibaresinin yazılarak imzalanması ve iletişim bilgileri de belirtilmek suretiyle kaşelenmesi/mühürlenmesi gerekmektedir.
Satışlar üzerinden açıklama yapıldığında, mükellefle tam tasdik sözleşmesi yapan veya beyannamelerini imzalamaya yetkili olan meslek mensubu tarafından proforma fatura üzerine; “Birim satış tutarının, mükellefin yasal defter ve belgelerine göre çıkartılan ve tarafımdan onaylanan maliyet/satış tutarı tespit tutanağındaki ağırlıklı ortalama birim satış tutarının % 80’inin altında olmadığını beyan ederim.” ibaresinin yazılarak imzalanması ve iletişim bilgileri de belirtilmek suretiyle kaşelenmesi/mühürlenmesi gerekmektedir.
Kaşeleme işlemi bu Tebliğin 8.4 maddesinde belirtilen özel kaşe kullanılmak suretiyle yapılabileceği gibi, bu kaşe dışında meslek mensubuna ilişkin bilgileri içeren kaşe kullanılmak suretiyle de yapılabilir.
….
79.5. Aşırı düşük teklif sorgulaması sonucunda; (79.4.2.) maddesine uygun açıklamada bulunmayan, açıklamaları teknik şartnameye aykırı hususlar içeren veya teklif tutarı, personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımı ihalelerinde asgari işçilik maliyeti ve % 3 oranındaki sözleşme giderleri ile genel giderleri, personel çalıştırılmasına dayalı olmamakla birlikte ihale dokümanında personel sayısının belirlendiği ve haftalık çalışma saatinin tamamının idarede kullanılacağı hizmet alımı ihalelerinde ise asgari işçilik maliyeti ve ilgili mevzuatı uyarınca hesaplanacak sözleşme giderlerini karşılamayan isteklilerin teklifleri gerekçeleri belirtilmek suretiyle reddedilecektir.” açıklaması yer almaktadır.
İhale üzerinde kalan SGM Tem. ve Taş. Hiz. Gıda Paz. Ltd. Şti.nin aşırı düşük teklif açıklaması incelendiğinde, teklif bedeli içerisinde 2.020.821,21 TL işçilik gideri, 2,60 TL kıyafet gideri, 1,75 TL yüklenici karı öngörüldüğü, işçilik giderinin kıyafet gideri hariç teklif edilmesi gereken asgari işçilik maliyetine eşit olduğu, kıyafet giderinin proforma fatura sunularak tevsik edildiği, proforma faturada 116 adet yazlık iş önlüğü için 1,16 TL, 116 adet kışlık iş önlüğü için 1,16 TL, 20 adet çizme içinse 0,20 TL teklif edildiği, proforma faturanın üzerinde SMMM onayı ile Tebliğe göre yazılması gereken ibarenin bulunduğu ekinde ise maliyet satış tutarı tespit tutanağının sunulduğu, birim satış tutarlarının tutanaktaki ağırlıklı ortalama birim maliyetlerin altında olmadığı, yapılan açıklamanın mevzuata uygun olduğu görülmüştür.
MCA Bilgi İşlem Sos. Hiz. İnş. Turz. Gıda Tem. Eğitim Tic. Ltd. Şti.nin aşırı düşük teklif açıklaması incelendiğinde, teklif bedeli içerisinde 2.020.821,21 TL işçilik gideri, 13,15 TL kıyafet gideri, 0,77 TL yüklenici karı öngörüldüğü, işçilik giderinin kıyafet gideri hariç teklif edilmesi gereken asgari işçilik maliyetine eşit olduğu, kıyafet giderinin proforma fatura sunularak tevsik edildiği, proforma faturada 116 adet yazlık iş önlüğü için 5,80 TL, 116 adet kışlık iş önlüğü içinse 6,90 TL edildiği, proforma faturanın üzerinde SMMM onayı ile Tebliğe göre yazılması gereken ibarenin bulunduğu ekinde ise maliyet satış tutarı tespit tutanağının sunulduğu, birim satış tutarlarının tutanaktaki ağırlıklı ortalama birim satış tutarının %80’inin altında olmadığı, yapılan açıklamanın mevzuata uygun olduğu görülmüştür.
Açıklanan nedenlerle, 4734 sayılı Kanun’un 65'inci maddesi uyarınca bu kararın tebliğ edildiği veya tebliğ edilmiş sayıldığı tarihi izleyen 60 gün içerisinde Ankara İdare Mahkemelerinde dava yolu açık olmak üzere,
Anılan Kanun'un 54'üncü maddesinin onuncu fıkrasının (c) bendi gereğince itirazen şikâyet başvurusunun reddine,
Oyçokluğu ile karar verildi.
KARŞI OY
Başvuru sahibinin itirazen şikayet başvuru dilekçesinde dile getirdiği ikinci iddiası hakkında Kurul çoğunluğunca, “itirazen şikayet başvurusunun reddine” karar verilmiştir.
Başvuru sahibinin itirazen şikayet başvuru dilekçesinde belirttiği ikinci iddiasına yönelik İhalelere Yönelik Başvurular Hakkında Yönetmeliğin 18’inci maddesi yönünden yapılan incelemeye göre;
Kamu İhale Tebliğinin 79.4.2.18. maddesinde;“İtirazen şikayet başvurularına ilişkin olarak Kurum tarafından yapılan incelemede gerekli görülmesi durumunda, proforma fatura ve fiyat tekliflerine ilişkin maliyet/satış tutarı tespit tutanakları, bunları muhafaza eden meslek mensubundan istenebilir. Gerek meslek mensubundan istenen tutanaklar gerekse ihaleyi yapan idare tarafından Kuruma gönderilen belgeler arasında yer alan proforma fatura ve fiyat teklif tutarları ile maliyet/satış tutarı tespit tutanağında belirtilen maliyet ve satış tutarlarının arasında uyumsuzluk olduğunun veya bu belgelerde yer alan bilgilerin ticari hayatın olağan durumu ve ekonomik verilerle ilgili genel bilgilerle uyumlu olmadığının değerlendirilmesi durumunda; proforma fatura ve fiyat teklifleri ile maliyet/satış tutarı tespit tutanakları mükellef ve/veya isteklinin bağlı olduğu vergi dairesine gönderilir ve gerekli olması halinde Cumhuriyet Savcılığına bildirim yapılır.“ açıklaması yer almaktadır.
Kurumca bu açıklama uyarınca yapılan incelemelere göre, hizmet alımlarında aşırı düşük teklif açıklamasında giyim bedeline ilişkin yapılan açıklamalarda, istekli tarafından giyim bedeline ilişkin sunulan proforma fatura ve fiyat teklif tutarları ile maliyet/satış tutarı tespit tutanağında belirtilen maliyet ve satış tutarlarının arasında uyumsuzluk olduğunun veya bu belgelerde yer alan bilgilerin ticari hayatın olağan durumu ve ekonomik verilerle ilgili genel bilgilerle uyumlu olmadığının değerlendirilmesi durumunda, belirtilen proforma fatura ve fiyat teklifleri ile maliyet/satış tutarı tespit tutanakları mükellef ve/veya isteklinin bağlı olduğu vergi dairesine gönderilmesi, ayrıca konunun önemine göre de Cumhuriyet Savcılığına bildirim yapılması hususlarının anlaşılması gerektiğinin aşikar olması nedeni ve bu yönde verilen Kurul Kararları ile konu içtihat niteliğini kazanmış olmasının yanında Tebliğin yukarıda sözü edilen düzenlemesi birbirine bağlı/bağımlı iki temel açıklamadır.
Şöyle ki; cari piyasa koşullarına, temel ekonomik verilere ve hayatın olağan durumuna uygun olmadığı anlaşılan fiyat teklifinin bir şekilde şekle uygun olarak müşavir tarafından tevsik edilmesi halinde, bu durumun ilgili vergi dairesine bildirilerek “bu tevsikin” doğruluğunun testi istenilmekte ve sistemin sigortası genel kabulüyle yapılmış bir mevzuat düzenlemesi şeklinde tezahür etmiştir. Kamu İhale Tebliğinin 79.4.2.18. maddesinin birbirine bağımlı son açıklama cümlesinin uygulanmaması halinde başlangıç cümlesine göre tekliflerin değerlendirilmesinin sağlıklı ve hukuken uygun bir yanı olmayacaktır.
İstekliler tarafından asgari işçilik bedelinin çok az üstünde verilen teklif bedelinin en düşük teklife yakın olmasının sağlanması için teklif bileşenlerinden olan giyim bedeli açıklamasına yönelik olarak verilen proforma fatura ve fiyat teklif tutarlarının düşük bedelli olarak oluşturulduğunun konu ile ilgili içtihat niteliğinde verilmiş Kurul kararlarından anlaşıldığı, verilen proforma fatura ve fiyat teklif tutarlarının ticari hayatın olağan durumu ve ekonomik verilerle ilgili genel bilgilerle uyumlu olmadığının anlaşılmasına rağmen, düşük bedelli de olsa, istekli tarafından verilen proforma fatura ve fiyat tekliflerin Kamu İhale Genel Tebliğinin ilgili hükümlerine göre belge üzerinde taşıması gereken şartları taşıdığının tespiti halinde anılan açıklamanın mevzuat uyarınca uygun görüldüğünün içtihat niteliğinde verilmiş olan Kurul kararlarından anlaşıldığı, ancak sunulan proforma fatura ve fiyat teklif tutarlarının ticari hayatın olağan durumu ve ekonomik verilerle ilgili genel bilgilerle uyumlu olmadığının anlaşılması durumunda da, teklif açıklaması bu yönden mevzuata uygun görülmekle birlikte proforma fatura ve fiyat teklif tutarlarının düşüklüğünün düzenlenen ve idareye sunulan belgenin usulüne uygun olmadığına ilişkin eylemi ortadan kaldırmayacağı düşüncesi ile, Kanunun temel ilkelerinden eşit muamele ve güvenirlik ilkelerinin ön planda çalıştırılmasının temini yönünden incelenmesi için bağlı bulunan vergi dairesine gönderilmiştir.
Yukarıda yapılan iki değerlendirmenin belge üzerinde aynı anda var olduğu durumda, bildirim yapılmasının anlamlı olduğu yönünde bütünlük sağladığı şeklinde yapılan değerlendirmelerin birbirinden bağımsız işletilmesi durumunda, yani aşırı düşük açıklamada, isteklinin giyime ilişkin sunduğu proforma fatura ve fiyat teklif tutarlarının ticari hayatın olağan durumu ve ekonomik verilerle ilgili genel bilgilerle uyumlu olmadığının açıkça bilinmesine rağmen, sırf, anılan belgelerin Tebliğinin sözü edilen açıklamalarına göre belge üzerinde taşıması gereken şartlara uygun olarak taşıdığı tespitine dayanılarak isteklinin açıklamasının mevzuata uygun olduğunu kabul etmenin mevzuat ile çelişki yarattığı, bu nedenle, anılan belgelerin Kamu İhale Genel Tebliğinin ilgili açıklamalarına göre belge üzerinde taşıması gereken şartları taşıdığının tespit edilmiş olmasına rağmen, proforma fatura ve fiyat teklif tutarlarının ticari hayatın olağan durumu ve ekonomik verilerle ilgili genel bilgilerle uyumlu olmadığı durumunun incelenmesi için Tebliğin ilgili açıklaması uyarınca ilgili vergi dairesine bile bile gönderilmemesi durumunda, Kanunda belirtilen temel ilkelerden eşit muamele ve güvenirlik ilkelerinin ön planda zedelendiği işlemlerin gerçekleştirilmiş olacağı düşüncesiyle, Tebliğin ilgili açıklamalarına göre, belge üzerinde taşıması gereken şartları taşıdığının tespit edilmiş olmasına rağmen, vergi dairesine bildirim yapılmasına gerek görülmeyen, proforma fatura ve fiyat teklif tutarlarının, ticari hayatın olağan durumu ve ekonomik verilerle ilgili genel bilgilerle uyumlu olmadığının anlaşıldığı durumda, anılan isteklinin aşırı düşük açıklamalarının mevzuata uygun olmadığı gerekçesi olarak kabul edilmemesi gerekmektedir.
İncelemeye konu ihalede;
İhalede aşırı düşük teklif açıklamaları idarece uygun bulunarak ihalede, ekonomik açıdan en avantajlı teklif sahibi ve ekonomik açıdan en avantajlı ikinci teklif sahibi olarak belirlenmeleri ve aşırı düşük teklif açıklamaları uygun bulunarak geçerli teklif olarak belirlenmeleri Kurul çoğunluğunca da yerinde bulunan isteklilerden, SGM Tem. ve Taş. Hiz. Gıda Paz. Ltd. Şti. ile MCA Bilgi işlem Sos. Hizm. İnş. Turz. Gıda Tem. Eğt. Tic. Ltd. Şti. ve başvuru sahibi Bora Kurumsal Hizm. İnş. Tur. Gıda Mob. Taş. San. ve Tic. Ltd. Şti.’nin aşırı düşük teklif açıklamaları kapsamında sundukları bilgi ve belgeler yukarıda aktarılan değerlendirmeler ışığı altında değerlendirildiğinde;
İhalede aşırı düşük teklif açıklamaları idarece uygun bulunarak ihalede, ekonomik açıdan en avantajlı teklif sahibi olarak belirlenmesi Kurul çoğunluğunca da uygun bulunan istekli SGM Tem. ve Taş. Hiz. Gıda Paz. Ltd. Şti. tarafından aşırı düşük teklif açıklaması kapsamında ihale konusu işte çalışacak personelin giyim giderinin maliyetine dayalı açıklamasının tevsiki için; 116 adet yazlık iş önlüğü için 0,01 TL, 116 adet kışlık iş önlüğü için 0,01 TL ve 20 çift çizme için 0,01 TL birim fiyatlar üzerinden toplamda 2,52 TL fiyat öngören İrem Grup İnş. Elekt. Teks. Gıda Kim. Med. Tem. Mak. San. Tic. Tek. Ve Sos. Hizm. Ltd. Şti. tarafından istekli adına tanzim edilen 27.11.2012 tarihli proforma fatura ile ekinde maliyet/satış tespit tutanağının (Ek-O.5) sunulduğu anlaşılmış olduğundan, anılan isteklinin aşırı düşük açıklaması kapsamında sunduğu; proforma fatura ile maliyet/satış tespit tutanağında, ön görülen giyim maliyet bedellerinin maliyet muhasebesi kayıtları açısından ticari hayatın olağan durumu ve ekonomik verilerle ilgili genel bilgilerle uyumlu olmadığı, bu nedenle adı geçen isteklinin aşırı düşük teklif açıklamasının mevzuata uygun olmadığından teklifinin bu gerekçe ile değerlendirme dışı bırakılması gerektiği,
İhalede aşırı düşük teklif açıklamaları idarece uygun bulunarak ihalede, ekonomik açıdan en avantajlı ikinci teklif sahibi olarak belirlenmesi Kurul çoğunluğunca da uygun bulunan istekli MCA Bilgi işlem Sos. Hizm. İnş. Turz. Gıda Tem. Eğt. Tic. Ltd. Şti. tarafından aşırı düşük teklif açıklaması kapsamında ihale konusu işte çalışacak personelin giyim giderinin maliyetine dayalı açıklamasının tevsiki için; 116 adet yazlık iş önlüğü için 0,05 TL ve 116 adet kışlık iş önlüğü için 0,06 TL birim fiyatlar üzerinden toplamda 12,76 TL fiyat öngören Kahraman Temz. Teks.-Ö. Devrim KAHRAMAN tarafından istekli adına tanzim edilen 26.11.2012 tarihli proforma fatura ile ekinde maliyet/satış tespit tutanağının (Ek-O.5) sunulduğu anlaşılmış olduğundan, anılan isteklinin aşırı düşük açıklaması kapsamında sunduğu; proforma fatura ile maliyet/satış tespit tutanağında, ön görülen giyim maliyet bedellerinin maliyet muhasebesi kayıtları açısından ticari hayatın olağan durumu ve ekonomik verilerle ilgili genel bilgilerle uyumlu olmadığı, bu nedenle adı geçen isteklinin aşırı düşük teklif açıklamasının mevzuata uygun olmadığından teklifinin bu gerekçe ile değerlendirme dışı bırakılması gerektiği,
Diğer yandan, ihalede aşırı düşük teklif açıklamaları idarece uygun bulunarak teklifi geçerli tekliflerinin geçerli teklif olarak belirlenmesi Kurul çoğunluğunca da uygun bulunan istekli Bora Kurumsal Hizm. İnş. Tur. Gıda Mob. Taş. San. ve Tic. Ltd. Şti. tarafından aşırı düşük teklif açıklaması kapsamında ihale konusu işte çalışacak personelin giyim giderinin maliyetine dayalı açıklamasının tevsiki için; 116 adet yazlık iş önlüğü için 0,01 TL ve 116 adet kışlık iş önlüğü için 0,01 TL birim fiyatlar üzerinden toplamda 2,32 TL fiyat öngören Kahraman Temz. Teks.-Ö. Devrim KAHRAMAN tarafından istekli adına tanzim edilen 28.11.2012 tarihli proforma fatura ile ekinde maliyet/satış tespit tutanağının (Ek-O.5) sunulduğu anlaşılmış olduğundan, anılan isteklinin aşırı düşük açıklaması kapsamında sunduğu; proforma fatura ile maliyet/satış tespit tutanağında, ön görülen giyim maliyet bedellerinin maliyet muhasebesi kayıtları açısından ticari hayatın olağan durumu ve ekonomik verilerle ilgili genel bilgilerle uyumlu olmadığı, bu nedenle adı geçen isteklinin aşırı düşük teklif açıklamasının mevzuata uygun olmadığından teklifinin bu gerekçe ile değerlendirme dışı bırakılması gerektiği,
Değerlendirilmiştir.
Açıklanan nedenlerle, başvuru sahibinin itirazen şikayet başvuru dilekçesinde belirttiği iddiasına yönelik İhalelere Yönelik Başvurular Hakkında Yönetmeliğin 18’inci maddesi yönünden yapılan incelemeye göre, ticari şirketlerin iktisadi amacının kâr elde etmek olduğu, kâr elde etmese dahi en azından zarar etmemek üzere ticari faaliyetlerine devam etmelerinin bir zorunluluk olduğu aksi takdirde söz konusu şirketlerin zarar etmemek ve kâr elde etmek için kayıt dışı ticari yollara başvurmalarının kuvvetle muhtemel olduğu düşüncesi ile, inceleme konusu ihalede giyimine ilişkin açıklamaları kapsamında verdikleri proforma faturadaki teklif fiyatlarının maliyet muhasebesi kayıtları açısından ticari hayatın olağan durumu ve ekonomik verilerle ilgili genel bilgilerle uyumlu olmadığı belirlenen, ihalede aşırı düşük teklif açıklamaları idarece uygun bulunarak, ekonomik açıdan en avantajlı teklif sahibi ve ekonomik açıdan en avantajlı ikinci teklif sahibi olarak belirlenmeleri ve aşırı düşük teklif açıklamaları uygun bulunarak geçerli teklif olarak belirlenmeleri Kurul çoğunluğunca da yerinde bulunan isteklilerden, SGM Tem. ve Taş. Hiz. Gıda Paz. Ltd. Şti. ile MCA Bilgi işlem Sos. Hizm. İnş. Turz. Gıda Tem. Eğt. Tic. Ltd. Şti. ve başvuru sahibi Bora Kurumsal Hizm. İnş. Tur. Gıda Mob. Taş. San. ve Tic. Ltd. Şti.’nin tekliflerinin belirtilen gerekçeler üzerinden değerlendirme dışı bırakılarak ihale işlemlerine devam edilmesi gerektiği yönündeki düşüncem ile, bu hususlara ilişkin Kurul çoğunluğunca alınan “itirazen şikayet başvurusunun reddine” niteliğindeki karar gerekçesine katılmıyorum.
  
EK GEREKÇE
4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 53. maddesinin (a) fıkrasında; Kamu İhale Kurumunun, bu Kanunda belirtilen esas, usul ve işlemlerin doğru olarak uygulanması konusunda görevli ve yetkili olduğu, (b) fıkrasının 9. bendinden sonraki 2. alt bendinde de; Kurumun Kurul kararıyla bu Kanunun ve Kamu İhale Sözleşmeleri Kanununun uygulanmasına ilişkin standart ihale dokümanı, tip sözleşme, yönetmelik ve tebliğler çıkarmaya yetkili olduğu, Kurul ve Kurumun yetkilerini, düzenleyici işlemler tesis ederek ve özel nitelikli kararlar alarak kullanacağı, standart ihale dokümanları, tip sözleşmeler, yönetmelik ve tebliğlerin Resmî Gazetede yayımlanarak yürürlüğe konulacağı hükme bağlanmıştır.
Anılan düzenleme uyarınca, Kamu İhale Kurulunun 4734 ve 4735 sayılı Kanunların uygulanması konusunda genel düzenleyici işlemler yapma yetkisini haiz olduğu kuşkusuzdur.
Anılan yetki çerçevesinde yürürlüğe konulan Kamu İhale Genel Tebliğinin 79.4.2.18 maddesinde; “İtirazen şikayet başvurularına ilişkin olarak Kurum tarafından yapılan incelemede gerekli görülmesi durumunda, proforma fatura ve fiyat tekliflerine ilişkin maliyet/satış tutarı tespit tutanakları, bunları muhafaza eden meslek mensubundan istenebilir. Gerek meslek mensubundan istenen tutanaklar gerekse ihaleyi yapan idare tarafından Kuruma gönderilen belgeler arasında yer alan proforma fatura ve fiyat teklif tutarları ile maliyet/satış tutarı tespit tutanağında belirtilen maliyet ve satış tutarlarının arasında uyumsuzluk olduğunun veya bu belgelerde yer alan bilgilerin ticari hayatın olağan durumu ve ekonomik verilerle ilgili genel bilgilerle uyumlu olmadığının değerlendirilmesi durumunda; proforma fatura ve fiyat teklifleri ile maliyet/satış tutarı tespit tutanakları mükellef ve/veya isteklinin bağlı olduğu vergi dairesine gönderilir ve gerekli olması halinde Cumhuriyet Savcılığına bildirim yapılır.” hükmü bulunmaktadır.
İnceleme kapsamında karşılaşılan proforma faturalardaki ekonomik değerlerin hayatın olağan akışına uygun olup olmadığının objektif bir kriterinin olamayacağı açık ise de, olağandışılık konusundaki makul şüphe yeterlidir.
İhalenin iptal edilmiş olması ya da aşırı düşük teklif açıklaması uygun bulunmayan isteklinin teklifinin değerlendirme dışı bırakılmış olması dahi giyim bedeline ilişkin olarak düzenlenen ve idareye sunulan belgenin usulüne uygun olmadığına ilişkin eylemi ortadan kaldırmayacağından;
İnceleme konusu ihalede,
İhale üzerinde bırakılan SGM Tem. Taş. Hiz. Gıda Paz. Ltd. Şti.nin aşırı düşük teklif açıklamasında, İrem Grup İnş. Elek. Teks. Gıda Kim. Med. Tem. Mak. San. Tic. Tek. Sos. Hiz. Ltd. Şti. tarafından düzenlenen proforma faturada, 116 adet yazlık iş önlüğünün toplam 1,16 TL, 116 adet kışlık iş önlüğünün toplam 1,16 TL, 20 adet çizmenin ise toplam 0,20 TL olduğunun belirtildiği, proforma faturadaki bilgiler mevzuata aykırılık görülmeyerek açıklaması kabul edildiğinden, anılan proforma faturanın ve proforma faturanın dayanağı maliyet/satış tutarı tespit tutanağının ilgili meslek mensubundan idarece istenilerek gönderilmek suretiyle, söz konusu belgelerde yer alan bilgilerin ticari hayatın olağan durumu ve ekonomik verilerle ilgili genel bilgilerle uyumlu olmadığı tespitinin yapılacak incelemelerde değerlendirilmek üzere, anılan proforma faturayı düzenleyen İrem Grup İnş. Elek. Teks. Gıda Kim. Med. Tem. Mak. San. Tic. Tek. Sos. Hiz. Ltd. Şti.nin bağlı olduğu Ostim/Ankara Vergi Dairesine,
MCA Bilgi İşlem Sos. Hiz. İnş. Turz. Gıda Tem. Eğitim Tic. Ltd. Şti.nin aşırı düşük teklif açıklamasında, Kahraman Temizlik Tekstil – Ö. Devrim Kahraman tarafından düzenlenen proforma faturada, 116 adet yazlık iş önlüğünün toplam 5,80 TL, 116 adet kışlık iş önlüğünün toplam 6,90 TL olduğunun belirtildiği, proforma faturadaki bilgiler mevzuata aykırılık görülmeyerek açıklaması kabul edildiğinden, anılan proforma faturanın ve proforma faturanın dayanağı maliyet/satış tutarı tespit tutanağının ilgili meslek mensubundan idarece istenilerek gönderilmek suretiyle, söz konusu belgelerde yer alan bilgilerin ticari hayatın olağan durumu ve ekonomik verilerle ilgili genel bilgilerle uyumlu olmadığı tespitinin yapılacak incelemelerde değerlendirilmek üzere, anılan proforma faturayı düzenleyen Kahraman Temizlik Tekstil – Ö. Devrim Kahraman’ın bağlı olduğu Maltepe/Ankara Vergi Dairesine,
Başvuru sahibi Bora Kurumsal Hiz. İnş. Tur. Gıda Mob. Taş. San. ve Tic. Ltd. Şti.nin aşırı düşük teklif açıklamasında, Kahraman Temizlik Tekstil – Ö. Devrim Kahraman tarafından düzenlenen proforma faturada, 116 adet yazlık iş önlüğünün toplam 1,16 TL, 116 adet kışlık iş önlüğünün toplam 1,16 TL, 20 adet çizmenin ise toplam 0,20 TL olduğunun belirtildiği, proforma faturadaki bilgiler mevzuata aykırılık görülmeyerek açıklaması kabul edildiğinden, anılan proforma faturanın ve proforma faturanın dayanağı maliyet/satış tutarı tespit tutanağının ilgili meslek mensubundan idarece istenilerek gönderilmek suretiyle, söz konusu belgelerde yer alan bilgilerin ticari hayatın olağan durumu ve ekonomik verilerle ilgili genel bilgilerle uyumlu olmadığı tespitinin yapılacak incelemelerde değerlendirilmek üzere, anılan proforma faturayı düzenleyen Kahraman Temizlik Tekstil – Ö. Devrim Kahraman’ın bağlı olduğu Maltepe/Ankara Vergi Dairesine,
bildirimde bulunulması,
Anılan Tebliğ gereği olduğundan, bu hususun anılan Kurul Kararı gerekçeleri arasında yer alması gerektiği yönündeki düşüncemizle, karara katılıyoruz. (¤¤)

Full & Egal Universal Law Academy