(4734 S. K. m. 38, 54, 65) (İhalelere Yönelik Başvurular Hakkında Yönetmelik m. 5)
Toplantı No: 2011/069
Gündem No: 25
Karar Tarihi: 24.10.2011
Karar No: 2011/UH.II-3524
Şikayetçi: Altıntat Yemek Tem. İnş. Nak. San. Tic. Ltd. Şti. Metsim Mersin Özel Eğitim Tur. Yem. Kırt. Taah. Tic. ve San. Ltd. Şti. Yayet Gıda İnş. Tem. Yemek Üretim Hiz. İhrc. San ve Tic. Ltd. Şti., Güvenevler Mah. 1907. Sok. Özlem 1 apt. No: 2 1/1 MERSİN
İhaleyi yapan idare: Dicle Üniversitesi Tıp Fakültesi, Dicle Üniversitesi Döner Sermaye İşletme Müdürlüğü Kampüs 121280 DİYARBAKIR
Başvuru tarih ve sayısı: 30.09.2011 / 43660
Başvuruya konu ihale: 2011/74060 İhale Kayıt Numaralı "Dicle Üniversitesi Hastaneleri (Malzeme Ve İşçilik Dahil) 7.420.000Adet/Öğün (Sabah Kahvaltısı 2.000.000 Adet, Öğlen Ve Akşam Yemeği 4.200.000 Adet, Diyet Kahvaltısı 600.000 Adet Ve 620.000 Adet Diyet Öğlen Ve Akşam Yemeği)Yemek Hiz. Alımı İşi" İhalesi
Kurumca Yapılan İnceleme ve Değerlendirme: 20.10.2011 tarih ve B.07.6.KİK.0.07.00.00-101.04-.H.(3246).(0220)./2011-6E sayılı Esas İnceleme Raporunda;
Dicle Üniversitesi Tıp Fakültesi Dekanlığı tarafından 27.06.2011 tarihinde açık ihale usulü ile yapılan “Dicle Üniversitesi Hastaneleri (Malzeme ve İşçilik Dahil) 7.420.000 Adet/Öğün (Sabah Kahvaltısı 2.000.000 Adet, Öğlen ve Akşam Yemeği 4.200.000 Adet, Diyet Kahvaltısı 600.000 Adet ve 620.000 Adet Diyet Öğlen ve Akşam Yemeği) Yemek Hizmeti Alımı İşi” ihalesine ilişkin olarak Altıntat Yem. Tem. İnş. Nak. San. Tic. Ltd. Şti. - Metsim Mersin Özel Eğt. Tur. Yem. Kırt. Taah. Tic. San. Ltd. Şti. - Yayet Gıda İnş. Tem. Yem. Üret. Hiz. İhrc. San Tic. Ltd. Şti. Ortak Girişimi’nin 05.09.2011 tarihinde yaptığı şikayet başvurusunun, idarenin 12.09.2011 tarihli yazısı ile reddi üzerine, başvuru sahibinin 30.09.2011 tarih ve 43660 sayı ile Kurum kayıtlarına alınan 30.09.2011 tarihli dilekçe ile itirazen şikayet başvurusunda bulunduğu,
İdare tarafından gönderilen bilgi ve belgelerin incelenmesinden;
4734 sayılı Kanunun 54 üncü maddesinin onuncu fıkrasının (c) bendi gereğince itirazen şikayet başvurusunun reddine,
Karar verilmesinin uygun olacağı hususlarına yer verilmiştir.
Karar:
Esas İnceleme Raporu ve ekleri incelendi:
İtirazen şikayet dilekçesinde özetle; idarece, kesinleşen ihale kararını bildiren yazıda, başvuru sahibinin sunduğu aşırı düşük teklif açıklamasının, gerekçeleri belirtilerek, uygun bulunmadığının, bu nedenle tekliflerinin değerlendirme dışı bırakıldığının belirtildiği, ancak, aşağıda belirtilen gerekçelerin uygun olmadığı;
a) Başvuru sahibi tarafından sunulan aşırı düşük teklif sorgulamasına ilişkin açıklamanın, idarenin kesinleşen ihale kararında “istekli ihalenin teknik şartnamesinde belirtilen yemek taşıma için kullanacağı araç olan Ford 350 L Van 140PS yüksek tavan araca ait proforma faturasının bulunmadığı, yalnızca fiyatları gösteren internet çıktısının bulunduğu, söz konusu çıktının da imzasız olduğu” gerekçesiyle uygun bulunmadığı, oysa ki ihale dokümanında yemek taşıma için kullanılacak kapalı kasa bir araç istenmediği, buna rağmen taraflarınca basiretli bir tüccar olmanın gereği olarak yemek taşıma aracının maliyetlere dahil edildiği, dolayısıyla idarece ihale dokümanında net olarak ifade edilmeyen bir araca ilişkin olarak belge eksikliğinden değerlendirme dışı bırakıldıkları, kaldı ki anılan internet çıktısının doğruluğunun idarece teyit edilebilecek bir husus olduğu,
Elektrik ve su giderleri için aylık 10.000 TL maliyet öngördükleri açıklamalarının, idarece giderlere dayanak oluşturan belgelerin sunulmaması gerekçesiyle uygun bulunmadığı, oysa ki teknik şartnamenin ilgili kısmında kullanılacak elektrik ve su bedelinin idare tarafından takılacak sayaçlarla tespit edileceği ve yükleniciden tahsil edileceğinin yazılı olduğu, sayaç sayısı vs. ilişkin başkaca bir bilgiye dokümanda yer verilmemesi, idarece önemli görülen teklif bileşenlerinin sorgulama yazısında belirtilmemesi ve idareden maliyet hesabında örnek alınmak üzere talep edilen tahakkuk makbuzunun taraflarına gönderilmemesi karşısında, tekliflerini günlük yemek adedini esas alarak hazırladıkları ve sadece bir tahmin ve öngörüden ibaret olan elektrik ve su gider hesabının taraflarınca belgelendirilmesinin olanaksız olduğu, açıklamalarının bu haliyle kabul edilmesi gerektiği,
Tekliflerinin, ihale dokümanında yüklenicinin kendi mülkünü ve personelini taşımak için hastane otoparkında sürekli olarak ve vardiyaları taşıyabilecek kapasitede ticari servis aracı bulundurmasının öngörüldüğü, buna karşılık aşırı düşük teklif sorgulamasına ilişkin sundukları açıklamada Diyarbakır Belediyesinden alınan özel halk otobüsü rayiç bilet fiyatlarını gider hesabında kullandıkları gerekçesiyle idarece uygun bulunmadığı, buna karşılık, idari şartnamenin 25 inci maddesinde; “Her ay işçilere fiilen çalışılan personelin yol bedeli 26 gün üzerinden ayni olarak hesaplanacaktır. Taşımalı olarak yapılacak olan yemek için günlük 3, 6 km. araç yakıt bedeli teklif fiyata dahildir”, teknik şartnamede; “Belirtilen firma kendi mülkünün ve personelinin taşınması için sürekli olarak hastane otoparkında, vardiyaları taşıyabilecek kapasitede yolcu alan klimalı ticari 5 yaşını doldurmamış servis-taşıma aracı bulundurmak zorundadır. Firma çalışan tüm personelin hastaneye ulaşım giderlerini karşılamalıdır.” ve; “Hastane bünyesinde çalıştırılması zorunlu personel listesinde 1 kişi ulaşım sorumlusu ehliyetli ve lise mezunu olacak” düzenlemelerinin yer aldığı, anılan doküman maddeleri değerlendirildiğinde, bir kişiden oluşan ulaşım sorumlusu şoför ile ihale süreci boyunca toplam 104 personelin günde üç vardiya şeklinde ulaşımlarının sağlanacağı, personelin ağırlıklı olarak gündüz vardiyasında çalışacağı göz önüne alındığında sabah servisinde 75 kişinin taşınması gerektiği, bunu karşılayacak kapasitede bir aracın mevcut olmadığı, buna ek olarak aynı araç ile yemek taşıma işinin de yürütüleceği sonucunun çıktığı, hafta tatili, bayram günleri vs. dikkate alındığında böyle bir uygulamanın mümkün olmadığı, kaldı ki yemek firmalarının 105 personeli taşımak için gerekli servis taşımacılığı belgesine sahip olmalarının istenemeyeceği, ihale dokümanındaki bu çıkmazın taraflarınca tüm personele günlük dört adet otobüs bileti verilmesi öngörülerek aşıldığı ve 432.432, 00 TL tutarındaki bu giderin maliyet hesabına dahil edildiği, tekliflerinin bu haliyle hayatın olağan akışına uygun olduğu, idarece yapılan hatalı düzenlemelerin değerlendirme dışı bırakılmalarına dayanak yapılmasının haksız olduğu,
Kesinleşen ihale kararında, “Gramaj tablolarında maydanoz, taze nane, limon için herhangi bir bedel öngörülmediği ve maliyet hesabında bahsi geçen gıda maddelerinin maliyetleri 0 TL olarak maliyet hesabına yansıtılmış ve maliyet düşürüldüğü tespit edilmiştir.” ifadesine yer verildiği, idare kararının gerçeği yansıtmadığı, söz konusu durumun anılan gıdaların yemekte kullanılacak gramajının çok düşük olmasından kaynaklandığı, örneğin bir menüde kullanılacak maydanozun 0, 005 gr. olarak belirlendiği, kilogram fiyatı olan 2, 5 TL ile çarpıldığında malzeme fiyatının 0, 00001 TL olduğu, hesaplamalarda kullandıkları Excel programının virgülden sonraki dört sıfırı göstermediği, kaldı ki anılan fiyatların alt toplamlara yansıtıldığı, savunmalarının kararda adı geçen diğer kalemler için de aynen geçerli olduğu, öte yandan idarece ifade edildiği gibi ürün fiyatlarının sıfırlanması söz konusu olsa dahi, rakamın düşüklüğünden dolayı bunun öğün maliyetini değiştirmediği,
e) Kesinleşen ihale kararında “”Diğerleri” sütununda bulunan yemeklerden her gün için sadece bir tanesi maliyete yansıtılmış ve diğer çeşitlere yer verilmemiştir. Söz konusu durum hazırlanan aşırı düşük fiyat açıklamasına gerçek maliyetleri yansıtmadığı” hususuna yer verildiği, ancak ihale dokümanında ve düzenlenen zeyilnamelerde, “diğerleri” kısmında belirtilen ürünlerin maliyetlere nasıl yansıtılacağı, kaç adet kullanılacağının açıkça düzenlenmediği, bu hususta idareye yaptıkları açıklama talebine idarece verilen yanıtın da yeteri kadar açıklayıcı bilgiler içermediği, bu nedenle taraflarınca teknik şartnamedeki düzenlemelere uygun olarak tekliflerini hazırladıkları, ayrıca, idarece hazırlanan örnek yemek menülerinde teknik şartnameye aykırı hususların bulunduğu, bu menülerde yer alan bazı yemeklerin gramaj teknik şartnamesinde yer almadığı,
f) Tekliflerinin, aşırı düşük teklif sorgulamasına ilişkin sundukları açıklamada nişasta için bir kilogramlık teklif almış olmaları, teknik şartnamede ise ürünün 200 ve 500 gramlık paketler halinde olması gerektiğine ilişkin düzenlemeye dayanarak ve ambalaj küçüldükçe ürünün birim fiyat maliyetinin artması gerekçe gösterilerek idarece uygun bulunmadığı belirtilmekte, buna karşın ihale dokümanında 2, 5 kilogramlık ambalajlar halinde olması gerektiği belirtilen kırmızı pul bibere ilişkin bir kilogram üzerinden aldıkları teklifin ihale kararının anılan kısmında yine aynı gerekçeyle şartnameye uygun bulunmamasında tutarlılık bulunmadığı, sözleşme tasarısının 51 inci maddesi uyarınca işin yürütülmesi esnasında yemeklerin kalitesinin kontrolüne ilişkin olarak idareye verilen geniş ceza kesme ve fesih yetkileri de göz önüne alındığında, sözleşme aşamasına ilişkin konuların idarece değerlendirme aşamasında ihale dışı bırakma gerekçesi olarak kullanılmasında hukuka uyarlık bulunmadığı,
g) Kesinleşen ihale kararında, istekli tarafından sunulan aşırı düşük teklif açıklamasında kuru soğan fiyatının 0, 30 TL olarak hesaplandığı, ancak Belediyeden alınan Hal Bülteninde fiyatın 0, 75-0, 85 TL aralığında olduğu, maliyet analizinin doğru olarak hesaplanmaması gerekçesiyle teklifin uygun bulunmadığına karar verildiği, oysa ki Hal Müdürlüğü internet sitesinden çıktısı alınan ve anılan idarece onaylanan 24.06.2011 gününe ilişkin fiyatları gösteren bültenin, tereddüt halinde idare tarafından ilgili birimden teyit edilmesinin mümkün olduğu,
h) Tekliflerinin, poşet çay fiyatının sundukları proforma faturada 0, 01 olarak alınmasına rağmen maliyet hesaplamasında 0, 007 olarak kullanılması sebebiyle idarece uygun bulunmadığı, yaptıkları bu aritmetik hatanın 4, 400 TL tutarında bir eksik maliyet anlamına geldiği, oysaki ihale dokümanındaki eksiklik, çelişki ve işin yürütülmesindeki uygulamalardan kaynaklanan 98.803 TL tutarında görünmeyen bir firma karının oluşacağı, anılan eksik hesaplamanın bu tutardan fazlasıyla karşılanacağı, buna ek olarak idare tarafından verilen örnek menülerinin ihale dokümanına uygun olmadığı,
i) Teknik şartname gereği, kullanılacak kuru nohudun koçbaşı, kuru fasulyenin ise dermason cinsi olması şartının arandığı, sundukları açıklamada ise başka cins ürünlere ilişkin proforma faturaya yer vermeleri nedeniyle açıklamalarının idarece uygun bulunmadığı ve idare gerekçesinin yerinde olduğunun taraflarınca da kabul edildiği ifade edilmekle birlikte, daha önceki bir ihalede idarenin ürünlerin detayları ile ilgili bir incelemeye girişmediği, yapılan hatanın uygulamada hizmetin yapılabilirliğini etkileyen bir nitelik taşımadığı, tekliflerini ellerinde bulunan ürünleri dikkate alarak hazırladıkları, sekiz numaralı iddiada bahsi geçen ek firma kazancı ve genel kardan söz konusu maliyetin karşılanabileceği iddialarına yer vermiş olup, iddialar doğrultusunda ihalenin üzerlerinde bırakılması, bu talebin reddi halinde idarenin teklifte önemli gördüğü bileşenleri belirterek yeniden açıklama talebinde bulunması yönünde düzeltici işlem tesis edilmesi, aksi halde ihalenin iptal edilmesi gerektiği,
İddialarına yer verilmiştir.
Başvuru sahibinin iddialarının değerlendirilmesi sonucunda aşağıdaki hususlar tespit edilmiştir:
27.06.2011 tarihinde yapılan ihaleye 11 adet isteklinin katıldığı, idarece tüm isteklilerin tekliflerinin geçerli kabul edilerek, hesaplanan karsız yaklaşık maliyetin (27.600.200, 00/1, 20 =23.000.166, 66 TL) altında teklif veren 4 istekliden aşırı düşük teklif açıklamalarını sunmalarının istenildiği, bu isteklilerden 2 tanesinin aşırı düşük teklif açıklamalarını sunmamaları gerekçesiyle, başvuru sahibi ile M.A.K. Gıd. İnş. Temz. Teks. Taah. San. ve Tic. Ltd. Şti. – Ce-Ha Yem. Hizm. Tem. Sağ. Otomsy. İnş. Tic. Ltd. Şti. Ortak Girişiminin tekliflerinin, sundukları aşırı düşük teklif açıklamalarının uygun bulunmaması gerekçesiyle değerlendirme dışı bırakıldıkları, ihalenin karsız yaklaşık maliyetin üzerinde teklif veren Mendika Gıda Yemek Paz. İnş. San. ve Tic. A.Ş. üzerinde bırakıldığı görülmüştür.
4734 sayılı Kanunun “Aşırı düşük teklifler” başlıklı 38 inci maddesinde; “İhale komisyonu verilen teklifleri 37 nci maddeye göre değerlendirdikten sonra, diğer tekliflere veya idarenin tespit ettiği yaklaşık maliyete göre teklif fiyatı aşırı düşük olanları tespit eder. Bu teklifleri reddetmeden önce, belirlediği süre içinde teklif sahiplerinden teklifte önemli olduğunu tespit ettiği bileşenler ile ilgili ayrıntıları yazılı olarak ister.
İhale komisyonu;
a) İmalat sürecinin, verilen hizmetin ve yapım yönteminin ekonomik olması,
b) Seçilen teknik çözümler ve teklif sahibinin mal ve hizmetlerin temini veya yapım işinin yerine getirilmesinde kullanacağı avantajlı koşullar,
c) Teklif edilen mal, hizmet veya yapım işinin özgünlüğü,
Hususlarında belgelendirilmek suretiyle yapılan yazılı açıklamaları dikkate alarak, aşırı düşük teklifleri değerlendirir. Bu değerlendirme sonucunda, açıklamaları yeterli görülmeyen veya yazılı açıklamada bulunmayan isteklilerin teklifleri reddedilir.
(Ek fıkra: 20/11/2008-5812/12 md.) İhale komisyonu, aşırı düşük tekliflerin tespiti ve değerlendirilmesinde Kurum tarafından belirlenen kriterleri esas alır. Kurum bu maddenin uygulanmasında; aşırı düşük tekliflerin tespiti, değerlendirilmesi ve ekonomik açıdan en avantajlı teklifin belirlenmesi amacıyla sınır değer veya sorgulama kriterleri ya da ortalamalar belirlemeye yetkilidir.” hükmü bulunmaktadır.
İdari şartnamenin “Teklif fiyata dahil olan giderler” başlıklı 25 inci maddesindeki düzenleme; “25.1. Sözleşmenin uygulanması sırasında, ilgili mevzuat gereğince yapılacak olan ulaşım, sigorta, vergi, resim ve harç giderleri teklif fiyata dahildir.
25.2. 25.1. maddesinde yer alan gider kalemlerinde artış olması ya da benzeri yeni gider kalemlerinin oluşması hallerinde, teklif edilen fiyatın bu tür artış ya da farkları karşılayacak payı içerdiği kabul edilir. Yüklenici, bu artış ve farkları ileri sürerek herhangi bir hak talebinde bulunamaz.
25.3. Teklif fiyata dahil olan diğer giderler aşağıda belirtilmiştir:
25.3.1.
1-Her ay işçilere fiilen çalışılan personelin yol bedeli 26 gün üzerinden ayni olarak hesaplanacaktır.
2-Her ay işçilere fiilen çalışılan personelin yemek bedeli 26 gün üzerinden ayni olarak hesaplanacaktır.
3-Aşçıbaşı, Aşçıbaşı yrd., Aşçı, Bulaşıkçı, Temizlikçi ve Garsonlara teknik şartnamede belirtildiği şekilde bir adet elbise ayni olarak verilecek ve teklif fiyata dahil edilecektir.
4-Teknik şartname hükümlerine göre yemeklerin hazırlanması ve dağıtılmasında kullanılacak a) Her türlü yiyecek ve içecek malzemesi, b) Temizlikte kullanılacak malzemeler c) Elektrik, su, doğalgaz giderleri d) Demirbaş malzemelerin bakım onarım giderleri e) Servis malzemesi giderleri teklif fiyata dahil edilecektir.
5-a)Yüklenici, mutfaklarda meydana gelebilecek yangına karşı beher mutfak için 350.000 TL.-, yemekhanelerde meydana gelebilecek yangına karşı beher yemekhane için 150.000 TL.- besin zehirlenmelerine karşı toplam 1.000 TL.-, ölüm halinde kişi başına 10.000 TL.-tazminat ve poliçe giderleri teklif fiyata dahildir.
b) taşımalı olarak yapılacak olan yemek için günlük 3, 6 km araç yakıt bedeli teklif fiyata dahildir.
d) Aşağıda miktarları gösterilen analiz ücreti teklif fiyata dahildir.
Gıda veya hammadde Analiz sayısı Analiz ücreti
Yemek numunesi 2 numune / ay 360 TL
Kırmızı et 2 numune / ay 490 TL
Beyaz et (balık, tavuk ve diğer) 2 numune / ay 590 TL
Süt ve ürünleri 2 numune / ay 490 TL
Sebze-meyve 2 numune / ay 400 TL
Kuru gıda ve baharat 2 numune / ay 420 TL
Mut. ve yem. alet ekipman ve per.l num. 2 numune / ay 300 TL
25.4. Sözleşme konusu işin bedelinin ödenmesi aşamasında doğacak Katma Değer Vergisi (KDV), ilgili mevzuatı çerçevesinde İdare tarafından yükleniciye ayrıca ödenir.
25.5. Kısa vadeli sigorta prim oranları belirtilecektir.
Çalıştırılacak personelin SSK prim oranı % 1 dır.” şeklindedir.
Başvuru sahibince yapılan aşırı düşük teklif açıklamasının idarece uygun bulunmama gerekçeleri ile başvuru sahibinin bu gerekçelere karşı yaptıkları itirazlar bakımından yapılan inceleme sonucunda aşağıdaki sonuçlara ulaşılmıştır:
a) Başvuru sahibi tarafından sunulan aşırı düşük teklif sorgulamasına ilişkin açıklamanın, idarenin kesinleşen ihale kararında “istekli ihalenin teknik şartnamesinde belirtilen yemek taşıma için kullanacağı araç olan Ford 350 L Van 140PS yüksek tavan araca ait proforma faturasının bulunmadığı, yalnızca fiyatları gösteren internet çıktısının bulunduğu, söz konusu çıktının da imzasız olduğu” gerekçesiyle uygun bulunmadığı, oysa ki ihale dokümanında yemek taşıma için kullanılacak kapalı kasa bir araç istenmediği, buna rağmen taraflarınca basiretli bir tüccar olmanın gereği olarak yemek taşıma aracının maliyetlere dahil edildiği, dolayısıyla idarece ihale dokümanında net olarak ifade edilmeyen bir araca ilişkin olarak belge eksikliğinden değerlendirme dışı bırakıldıkları, kaldı ki anılan internet çıktısının doğruluğunun idarece teyit edilebilecek bir husus olduğu iddiasına ilişkin olarak;
İdari şartnamenin “Teklif fiyata dahil olan giderler” başlıklı 25 inci maddesinde, taşımalı olarak yapılacak olan yemek için günlük 3, 6 km araç yakıt bedelinin teklif fiyata dahil edileceğinin belirtildiği, teknik şartnamede bu araç için herhangi bir belirlemeye gidilmediği görülmüştür.
Başvuru sahibince aşırı düşük teklif açıklaması kapsamında sunulan belgeler incelendiğinde; günlük 3, 6 km yol üzerinden EPDK Haziran ayı motorin fiyatlarından yararlanarak hesapladıkları yakıt giderini, aracın rayiç bedelinin üzerinden hesapladıkları amortisman bedelini, bakım, onarım ve sigorta bedelini ekleyerek bu araca ait 45.602, 24 TL bedel öngördükleri, bu aracın rayiç bedelini tevsik etmek için üretici firmanın internet sitesi üzerinden erişilen belgeleri sundukları, bu belgelerin imzasız olduğu görülmüştür.
İdarece, teklifi aşırı düşük olarak değerlendirilen isteklilere gönderilen aşırı düşük teklif açıklama isteme yazısında; “…firmanızın vermiş olduğu teklif 27.600.200, 00/1.20= 23.000.166, 66 TL’nin altında kalması nedeni ile 4724 sayılı Kanunun 38. Maddesi uyarınca aşırı düşük teklif olarak kabul edildiğinden, ihaleye vermiş olduğunuz teklifinizin ihaleye ait teknik şartnamedeki hususlar dikkate alınarak teknik şartnamede belirtilen örnek kahvaltı listesi, haftalık diyet yemek listesi ve normal yemek listelerine ait mönülerin bileşenlerinin belgelerle açıklama yapılması, aşırı düşük teklif sorgulama yazımızın tebliğ tarihinden itibaren 15 gün içinde kurumumuza gönderilmesi gerekmektedir.” ifadelerine yer verilmiştir.
4734 sayılı Kanunun “Aşırı düşük teklifler” başlıklı 38 inci maddesinde, ihale komisyonunun verilen tekliflerden, diğer tekliflere veya yaklaşık maliyete göre teklif fiyatı aşırı düşük olanları tespit edeceği, bu teklifleri reddetmeden önce, belirlediği süre içinde teklif sahiplerinden teklifte önemli olduğunu tespit ettiği bileşenler ile ilgili ayrıntıları yazılı olarak isteyeceği hüküm altına alınmıştır.
İdarenin isteklilere gönderdiği aşırı düşük teklif açıklama yazısı incelendiğinde, isteklilerin teknik şartnamede belirtilen örnek kahvaltı listesi, haftalık diyet yemek listesi ve normal yemek listelerine ait mönülerin bileşenlerinin, belgelerle açıklanması istenilmiş, dolayısıyla, idarece, teknik şartnamede belirtilen örnek kahvaltı listesi, haftalık diyet yemek listesi ve normal yemek listelerine ait mönülerin bileşenlerinin önemli maliyet bileşeni olarak belirlendiği, isteklilerin bu maliyet bileşenine göre açıklamaları sunmalarının gerektiği anlaşılmıştır. İdarece, isteklilerin teklif fiyatları kapsamında ihale dokümanında öngörülen gider kalemlerinin yer alıp yer almadığı, örnek kahvaltı listesi, haftalık diyet yemek listesi ve normal yemek listelerine ait mönülerin bileşenlerine ilişkin belgelere dayalı olarak yapılacak açıklamaların mevzuata uygun olup olmadığı bakımından aşırı düşük teklif açıklamalarını değerlendirmesi gerektiği sonucuna ulaşılmıştır.
Bu itibarla, yemeklerin taşınmasına ilişkin isteklilerce öngörülecek maliyet idarece önemli maliyet bileşeni olarak değerlendirilmediğinden, başvuru sahibinin aşırı düşük teklif açıklaması kapsamında, yemek taşınması işinde kullanılacak aracın rayiç bedelini tevsik etmek için sunduğu belgenin internet çıktısı olması nedeniyle aşırı düşük teklif açıklamasının uygun olmadığı gerekçesi yerinde bulunmamıştır. Zira aşırı düşük teklif isteme yazısında, açıklama yapılması istenilmeyen bir gider kaleminden ötürü açıklamanın uygun olmadığı gerekçesiyle aşırı düşük teklif açıklamasının uygun bulunmamasında mevzuata uyarlık bulunmamaktadır.
b) Elektrik ve su giderleri için aylık 10.000 TL maliyet öngördükleri açıklamalarının, idarece giderlere dayanak oluşturan belgelerin sunulmaması gerekçesiyle uygun bulunmadığı, oysaki teknik şartnamenin ilgili kısmında kullanılacak elektrik ve su bedelinin idare tarafından takılacak sayaçlarla tespit edileceği ve yükleniciden tahsil edileceğinin yazılı olduğu, sayaç sayısı vs. ilişkin başkaca bir bilgiye dokümanda yer verilmediği, idareden maliyet hesabında örnek alınmak üzere talep edilen tahakkuk makbuzunun taraflarına gönderilmemesi karşısında, tekliflerini günlük yemek adedini esas alarak hazırladıkları ve sadece bir tahmin ve öngörüden ibaret olan elektrik ve su gider hesabının taraflarınca belgelendirilmesinin olanaksız olduğu, açıklamalarının bu haliyle kabul edilmesi gerektiği iddiasına ilişkin olarak;
İdari şartnamenin “Teklif fiyata dahil olan giderler” başlıklı 25 inci maddesinde, elektrik, su, doğalgaz giderlerinin teklif fiyata dahil olduğunun belirtildiği, Yemek Hazırlama ve Dağıtım Hizmetleri Satın Alma Teknik Şartnamesinde ise mutfaklarda kullanılan elektrik ve su bedelinin idare tarafından takılan sayaçlar üzerinden yüklenici firmadan tahsil edileceği şeklinde düzenlemenin yapıldığı görülmüştür.
Başvuru sahibinin aşırı düşük teklif açıklamasında söz konusu giderler için aylık 10.000, 00 TL, ihale konusu işin süresi boyunca 36 ay için toplam 360.000, 00 TL elektrik ve su gideri öngördükleri, ancak bu bedellere nasıl ulaşıldığına dair bir açıklamada bulunmadıkları görülmüştür.
Bununla birlikte, (a) da yer alan gerekçeye ilişkin belirtilen hususlar doğrultusunda, başvuru sahibince aşırı düşük teklif açıklaması kapsamında, elektrik ve su giderine dayanak teşkil edecek belgelerin sunulmadığı gerekçesiyle aşırı düşük teklif açıklamasının uygun bulunmamasında mevzuata uyarlık bulunmamıştır.
Tekliflerinin, ihale dokümanında yüklenicinin kendi mülkünü ve personelini taşımak için hastane otoparkında sürekli olarak ve vardiyaları taşıyabilecek kapasitede ticari servis aracı bulundurmasının öngörüldüğü, buna karşılık aşırı düşük teklif sorgulamasına ilişkin sundukları açıklamada Diyarbakır Belediyesinden alınan özel halk otobüsü rayiç bilet fiyatlarını gider hesabında kullandıkları gerekçesiyle idarece uygun bulunmadığı, buna karşılık, idari şartnamenin 25 inci maddesinde; “Her ay işçilere fiilen çalışılan personelin yol bedeli 26 gün üzerinden ayni olarak hesaplanacaktır. Taşımalı olarak yapılacak olan yemek için günlük 3, 6 km. araç yakıt bedeli teklif fiyata dahildir”, teknik şartnamede ise; “Belirtilen firma kendi mülkünün ve personelinin taşınması için sürekli olarak hastane otoparkında, vardiyaları taşıyabilecek kapasitede yolcu alan klimalı ticari 5 yaşını doldurmamış servis-taşıma aracı bulundurmak zorundadır. Firma çalışan tüm personelin hastaneye ulaşım giderlerini karşılamalıdır.” ve; “Hastane bünyesinde çalıştırılması zorunlu personel listesinde 1 kişi ulaşım sorumlusu ehliyetli ve lise mezunu olacak” düzenlemelerinin yer aldığı, anılan doküman maddeleri değerlendirildiğinde, bir kişiden oluşan ulaşım sorumlusu şoför ile ihale süreci boyunca toplam 104 personelin günde üç vardiya şeklinde ulaşımlarının sağlanacağı, personelin ağırlıklı olarak gündüz vardiyasında çalışacağı göz önüne alındığında sabah servisinde 75 kişinin taşınması gerektiği, bunu karşılayacak kapasitede bir aracın mevcut olmadığı, buna ek olarak aynı araç ile yemek taşıma işinin de yürütüleceği sonucunun çıktığı, hafta tatili, bayram günleri vs. dikkate alındığında böyle bir uygulamanın mümkün olmadığı, kaldı ki yemek firmalarının 105 personeli taşımak için gerekli servis taşımacılığı belgesine sahip olmalarının istenemeyeceği, ihale dokümanındaki bu çıkmazın taraflarınca tüm personele günlük dört adet otobüs bileti verilmesi öngörülerek aşıldığı ve 432.432, 00 TL tutarındaki bu giderin maliyet hesabına dahil edildiği, tekliflerinin bu haliyle hayatın olağan akışına uygun olduğu, idarece yapılan hatalı düzenlemelerin değerlendirme dışı bırakılmalarına dayanak yapılmasının haksız olduğu iddiasına ilişkin olarak;
İdari şartnamenin 25 inci maddesinde; her ay işçilere fiilen çalışılan personelin yol bedelinin 26 gün üzerinden ayni olarak hesaplanacağı, Yemek Hazırlama ve Dağıtım Hizmetleri Satın Alma Teknik Şartnamesinde ise; “Belirtilen firma kendi mülkünün ve personelinin taşınması için sürekli olarak hastane otoparkında, vardiyaları taşıyabilecek kapasitede yolcu alan klimalı ticari 5 yaşını doldurmamış servis-taşıma aracı bulundurmak zorundadır. Firma çalışan tüm personelin hastaneye ulaşım giderlerini karşılamalıdır.” düzenlemesinin bulunduğu, yine teknik şartnamede ihale konusu işte çalıştırılacak asgari personel listesinde 1 kişi ulaşım sorumlusunun bulunduğu görülmüştür.
İhale dokümanındaki düzenlemeler uyarınca; idari şartnamede, isteklilerce, ihale konusu işte çalışacak personel için yol bedelinin ayni olarak karşılanacağının belirtildiği, teknik şartnamede ise personelin ulaşımının nasıl gerçekleştirileceğine dair açıklama getirilerek, vardiyaları taşıyabilecek kapasitede yolcu alan klimalı ticari aracı hastane otoparkında bulundurması gerektiği düzenlenmiştir. Bu itibarla, isteklilerce yol bedelinin, ticari aracın maliyeti üzerinden hesaplanması gerekmektedir.
Başvuru sahibi tarafından sunulan aşırı düşük teklif açıklaması incelendiğinde ise; yol bedeli için hesaplamanın Diyarbakır Büyükşehir Belediye Başkanlığı Ulaşım Dairesi Başkanlığından alınan bir kişilik toplu taşıma rayiç bedeli üzerinden yapıldığı, kişi başı günlük 4 bilet tutarında olan 4, 40 TL, 36 aylık ihale süresi boyunca da toplam 432.432, 00 TL yol bedeli öngörüldüğü tespit edilmiştir.
Bununla birlikte, (a) ve (b) de yer alan gerekçelere ilişkin olarak belirtilen hususlar uyarınca, başvuru sahibinin aşırı düşük teklif açıklaması kapsamında sunduğu personelin yol bedeline ilişkin maliyet hesaplamasının ihale dokümanına uygun olmadığı gerekçesiyle aşırı düşük teklif açıklamasının uygun bulunmamasında mevzuata uyarlık bulunmamıştır.
Kesinleşen ihale kararında, “Gramaj tablolarında maydanoz, taze nane, limon için herhangi bir bedel öngörülmediği ve maliyet hesabında bahsi geçen gıda maddelerinin maliyetleri 0 TL olarak maliyet hesabına yansıtılmış ve maliyet düşürüldüğü tespit edilmiştir.” ifadesine yer verildiği, idare kararının gerçeği yansıtmadığı, söz konusu durumun anılan gıdaların yemekte kullanılacak gramajının çok düşük olmasından kaynaklandığı, örneğin bir menüde kullanılacak maydanozun 0, 005 gr. olarak belirlendiği, kilogram fiyatı olan 2, 5 TL ile çarpıldığında malzeme fiyatının 0, 00001 TL olduğu, hesaplamalarda kullandıkları Excel programının virgülden sonraki dört sıfırı göstermediği, kaldı ki anılan fiyatların alt toplamlara yansıtıldığı, savunmalarının kararda adı geçen diğer kalemler için de aynen geçerli olduğu, öte yandan idarece ifade edildiği gibi ürün fiyatlarının sıfırlanması söz konusu olsa dahi, rakamın düşüklüğünden dolayı bunun öğün maliyetini değiştirmediği iddiasına ilişkin olarak;
Başvuru sahibince aşırı düşük teklif açıklaması kapsamında hazırlanan normal öğle-akşam yemekleri ile diyet öğle akşam yemeklerine ilişkin listede tutar sütunun “0”dan sonra dört hane gelecek şekilde düzenlendiği, bu nedenle, maydanoz, taze nane ve limon gibi birim fiyatı düşük malzemeler için tutarın listede “0, 0000” şeklinde yer aldığı görülmüştür. Başvuru sahibince tutar sütunu “0”dan sonra daha fazla satır olacak şekilde düzenlenseydi, oluşacak maliyet farklarının aşağıdaki gibi olacağı belirlenmiştir:
Normal öğle yemeği
Malzemenin adı Miktar Birim fiyatı Tutar
Taze nane 0, 01 gr 0, 0030 0, 000030
Limon 0, 01 gr 0, 0006 0, 000006
Limon 0, 01 gr 0, 0006 0, 000006
Limon 0, 01 gr 0, 0006 0, 000006
Taze nane 0, 01 gr 0, 0030 0, 000030
Limon 0, 01 gr 0, 0006 0, 000006
15 günlük toplam maliyete etkisi 0, 000084
1 günlük maliyete etkisi 0, 0000056
Normal akşam yemeği
Malzemenin adı Miktar Birim fiyatı Tutar
Taze nane 0, 01 gr 0, 0030 0, 000030
Limon 0, 01 gr 0, 0006 0, 000006
Limon 0, 01 gr 0, 0006 0, 000006
Taze nane 0, 01 gr 0, 0030 0, 000030
Limon 0, 01 gr 0, 0006 0, 000006
Limon 0, 01 gr 0, 0006 0, 000006
15 günlük toplam maliyete etkisi 0, 000084
1 günlük maliyete etkisi 0, 0000056
Diyet öğle yemeği
Malzemenin adı Miktar Birim fiyatı Tutar
Maydanoz 0, 005 gr 0, 0025 0, 0000125
Maydanoz 0, 005 gr 0, 0025 0, 0000125
Limon 0, 01 gr 0, 0006 0, 0000060
Limon 0, 008 gr 0, 0006 0, 0000048
7 günlük toplam maliyete etkisi 0, 0000358
1 günlük toplam maliyete etkisi 0, 0000051
Diyet akşam yemeği
Malzemenin adı Miktar Birim fiyatı Tutar
Limon 0, 01 gr 0, 0006 0, 0000060
Maydanoz 0, 003 gr 0, 0025 0, 0000075
Maydanoz 0, 003 gr 0, 0025 0, 0000075
Maydanoz 0, 003 gr 0, 0025 0, 0000075
7 günlük toplam maliyete etkisi 0, 0000285
1 günlük toplam maliyete etkisi 0, 0000041
Yapılan hesaplama sonucunda; yukarıda belirtilen maliyet farklarının ortalama yemek maliyetlerini etkilemeyecek kadar küçük farklılıklar olduğu, başvuru sahibince söz konusu malzeme tutarları “0, 000” yerine yukarıda belirtildiği gibi yazılmış olsaydı bile, teklif edecekleri ortalama yemek maliyetlerinde bir değişiklik olmayacağı görüldüğünden, idarenin bu gerekçesi yerinde bulunmamıştır.
e) Kesinleşen ihale kararında “”Diğerleri” sütununda bulunan yemeklerden her gün için sadece bir tanesi maliyete yansıtılmış ve diğer çeşitlere yer verilmemiştir. Söz konusu durum hazırlanan aşırı düşük fiyat açıklamasına gerçek maliyetleri yansıtmadığı” hususuna yer verildiği, ancak ihale dokümanında ve düzenlenen zeyilnamelerde, “diğerleri” kısmında belirtilen ürünlerin maliyetlere nasıl yansıtılacağı, kaç adet kullanılacağının açıkça düzenlenmediği, bu hususta idareye yaptıkları açıklama talebine idarece verilen yanıtın da yeteri kadar açıklayıcı bilgiler içermediği, bu nedenle taraflarınca teknik şartnamedeki düzenlemelere uygun olarak tekliflerini hazırladıkları, ayrıca, idarece hazırlanan örnek yemek menülerinde teknik şartnameye aykırı hususların bulunduğu, bu menülerde yer alan bazı yemeklerin gramaj teknik şartnamesinde yer almadığı iddiasına ilişkin olarak;
Yemek Hazırlama ve Dağıtım Hizmetleri Satın Alma Teknik Şartnamesinde, idarece örnek diyet öğle ve akşam yemek menülerinin yanında her gün için diğerleri başlığı altında yemek listesinin bulunduğu, ancak bu yemek listesinde yer alan yemeklerin ne şekilde öğle ve akşam yemeği maliyetlerine dahil edileceğine dair açık bir düzenlemenin bulunmadığı görülmüştür.
Başvuru sahibince, 01.06.2011 tarihli yazı ile idareden açıklama talebinde bulunulmuş, açıklama talebi kapsamında diğerleri grubunda yer alan menülerin nasıl kullanılacağına dair gerekli açıklamanın yapılması istenilmiştir.
İdarece, açıklama talebine verilen cevapta; “Diğerleri olarak belirtilen gıdalar diyetisyenlerin, hastaların hastalık durumuna göre planlanan beslenme kartlarına göre kullanılacaktır. Örneğin R3 bol proteinli diyetlerde, nötropenik diyetlerde, bisküviler ve sandaviç bisküvi kişi başına önerilen diyetli hastalara 30 gr olarak hesaplanmaktadır ve gramaj defterinin giriş sayfasında 30 gr olarak açıkça belirtilmiştir.” ifadelerine yer verilmiştir.
İhale dokümanındaki düzenlemeler incelendiğinde; “diğerleri” grubunda yer alan yemek çeşitlerinin nasıl maliyetlere yansıtılacağına dair bir açıklık bulunmadığı, idarenin açıklama talebi üzerine yaptığı izahatta da bu hususa netlik kazandırılamadığı, diğerleri grubunda belirtilen gıdaların diyetisyenler tarafından hastaların durumuna göre belirleneceğinin belirtildiği görülmüştür. İhale dokümanındaki mevcut düzenlemeler göz önünde bulundurulduğunda, başvuru sahibinin “diğerleri” grubu altında yer alan gıda maddelerinden her öğün için bir tanesini alarak maliyetlerini oluşturmasının dokümana aykırılık teşkil etmediği sonucuna varılmıştır. Bu itibarla idarenin gerekçesi yerinde bulunmamıştır.
Dokümana yönelik iddialar yönüyle yapılan incelemede; İhalelere Yönelik Başvurular Hakkında Yönetmeliğin “Başvuru ehliyeti” başlıklı 5 inci maddesinde; ihale sürecindeki hukuka aykırı işlem veya eylemler nedeniyle bir hak kaybına veya zarara uğradığını veya zarara uğramasının muhtemel olduğunu iddia eden isteklilerin yeterlik başvurularının veya tekliflerin sunulması, değerlendirilmesi ve ihalenin sonuçlandırılmasına ilişkin idari işlem veya eylemler hakkında başvuruda bulunabilecekleri hüküm altına alınmıştır.
Bu itibarla, başvuru sahibinin iddiası içerisinde yer alan ihale dokümanına yönelik iddialara ilişkin başvuru ehliyeti bulunmamaktadır.
f) Tekliflerinin, aşırı düşük teklif sorgulamasına ilişkin sundukları açıklamada nişasta için bir kilogramlık teklif almış olmaları, teknik şartnamede ise ürünün 200 ve 500 gramlık paketler halinde olması gerektiğine ilişkin düzenlemeye dayanarak ve ambalaj küçüldükçe ürünün birim fiyat maliyetinin artması gerekçesiyle idarece uygun bulunmadığının belirtildiği, buna karşın ihale dokümanında 2, 5 kilogramlık ambalajlar halinde olması gerektiği belirtilen kırmızı pul bibere ilişkin bir kilogram üzerinden aldıkları teklifin ihale kararının anılan kısmında yine aynı gerekçeyle şartnameye uygun bulunmamasında tutarlılık bulunmadığı, sözleşme tasarısının 51 inci maddesi uyarınca işin yürütülmesi esnasında yemeklerin kalitesinin kontrolüne ilişkin olarak idareye verilen geniş ceza kesme ve fesih yetkileri de göz önüne alındığında, sözleşme aşamasına ilişkin konuların idarece değerlendirme aşamasında ihale dışı bırakma gerekçesi olarak kullanılmasında hukuka uyarlık bulunmadığı iddiasına ilişkin olarak;
Gıda Maddeleri ve Kullanılması Zorunlu Olan Sarflara İlişkin Teknik Şartnamesinde, nişastanın 100-500 gr’lık paketlerde alınması, kırmızı pul biberin 2, 5 kg’ı geçmeyecek şekilde teslim edilmesi gerektiği belirtilmektedir.
Başvuru sahibince yapılan aşırı düşük teklif açıklaması incelendiğinde, anılan malzemeye teklif ettikleri fiyatın tevsiki için SMA Metrostar İth. İhr. Gıd. San. Tic. A.Ş.’den alınan proforma faturanın sunulduğu, söz konusu faturada malzemenin 1 kg üzerinden fiyatlandırıldığı görülmüştür. Söz konusu proforma faturanın, başvuru sahibince teklif edilen fiyatları tevsik etmek için sunulduğu, faturada yer alan malzemelerin idareye sunuluş şekline ilişkin bir taahhüt niteliğinde değerlendirilmemesi gerektiği sonucuna varılmıştır.
Bununla birlikte, başvuru sahibince sunulan proforma faturada kırmızı pul biberin bulunmadığı görülmüştür. Ancak Kamu İhale Genel Tebliğinin “Hizmet alımı ihalelerinde aşırı düşük tekliflerin değerlendirilmesi” başlıklı 79 uncu maddesinde, yemek hizmet alımı ihalelerinde, çalıştırılacak personelin giyim gideri ile su, tuz, baharat, peçete ve masa örtüsü giderleri için yapılacak açıklamalara ilişkin olarak isteklilerden belge sunmaları istenmeyeceği hüküm altına alındığından, pul biber için zaten belge sunulmasına gerek olmadığı anlaşılmıştır.
Bu itibarla, idarenin bu gerekçesi yerinde görülmemiştir.
g) Kesinleşen ihale kararında, istekli tarafından sunulan aşırı düşük teklif açıklamasında kuru soğan fiyatının 0, 30 TL olarak hesaplandığı, ancak Belediyeden alınan Hal Bülteninde fiyatın 0, 75-0, 85 TL aralığında olduğu, maliyet analizinin doğru olarak hesaplanmaması gerekçesiyle teklifin uygun bulunmadığına karar verildiği, oysaki Hal Müdürlüğü internet sitesinden çıktısı alınan ve anılan idarece onaylanan 24.06.2011 gününe ilişkin fiyatları gösteren bültenin, tereddüt halinde idare tarafından ilgili birimden teyit edilmesinin mümkün olduğu iddiasına ilişkin olarak;
İhale işlem dosyası içerisinde yer alan başvuru sahibinin aşırı düşük teklif açıklaması kapsamında, öğle ve akşam yemekleri bileşenleri arasında yer alan kuru soğan için 0, 30 TL fiyat öngörüldüğü, teklif ettikleri sebze ve meyve fiyatlarını tevsik etmek için Hal Müdürlüğünden alınmış değişik tarihlerdeki işlem fiyatlarını gösteren fiyat listelerinin sunulduğu görülmüş, ancak, bu fiyatı tevsik etmek için Hal Müdürlüğünce onaylanmış 04.01.2011 tarihindeki işlem fiyatlarını gösterir belgede ilgili sebzenin fiyatının 0, 85 TL, 24.06.2011 tarihindeki işlem fiyatlarını gösterir belgede ise ilgili sebzenin fiyatının 0, 75 TL olarak belirlendiği, diğer belgelerde ise kuru soğanın yer almadığı tespit edilmiştir. Bu itibarla, başvuru sahibince kuru soğan için teklif edilen fiyatı tevsik edici belge sunulmadığı görüldüğünden, idarenin bu gerekçe ile aşırı düşük açıklamasını uygun bulmaması yerinde bulunmuştur.
h) Tekliflerinin, poşet çay fiyatının, sundukları proforma faturada 0, 01 olarak alınmasına rağmen maliyet hesaplamasında 0, 007 olarak kullanılması sebebiyle idarece uygun bulunmadığı, yaptıkları bu aritmetik hatanın 4, 400 TL tutarında bir eksik maliyet anlamına geldiği, oysa ki ihale dokümanındaki eksiklik, çelişki ve işin yürütülmesindeki uygulamalardan kaynaklanan 98.803 TL tutarında görünmeyen bir firma karının oluşacağı, anılan eksik hesaplamanın bu tutardan fazlasıyla karşılanacağı, buna ek olarak idare tarafından verilen örnek menülerinin ihale dokümanına uygun olmadığı iddiasına ilişkin olarak;
Başvuru sahibinin aşırı düşük teklif açıklaması kapsamında, kahvaltı ve ara öğün bileşenleri arasında yer alan 2 gr’lık poşet çay için 0, 0070 TL fiyat öngörüldüğü, teklif ettikleri bu fiyatı tevsik etmek için SMA Metrostar İth. İhr. Gıd. San. Tic. A.Ş. tarafından düzenlenmiş proforma faturanın sunulduğu görülmüş, ancak, bu faturada 2 gr’lık poşet çayın fiyatının 0, 01 TL olarak belirlendiği tespit edilmiştir. Bu itibarla, başvuru sahibince poşet çay için teklif edilen fiyatı tevsik edici belge sunulmadığı görüldüğünden, idarenin bu gerekçe ile aşırı düşük açıklamasını uygun bulmaması yerinde bulunmuştur.
Diğer yandan, dokümana yönelik iddialar yönüyle yapılan incelemede; İhalelere Yönelik Başvurular Hakkında Yönetmeliğin “Başvuru ehliyeti” başlıklı 5 inci maddesinde; ihale sürecindeki hukuka aykırı işlem veya eylemler nedeniyle bir hak kaybına veya zarara uğradığını veya zarara uğramasının muhtemel olduğunu iddia eden isteklilerin yeterlik başvurularının veya tekliflerin sunulması, değerlendirilmesi ve ihalenin sonuçlandırılmasına ilişkin idari işlem veya eylemler hakkında başvuruda bulunabilecekleri hüküm altına alınmıştır.
Bu itibarla, başvuru sahibinin iddiası içerisinde yer alan, idare tarafından verilen örnek menülerinin ihale dokümanına uygun olmadığı iddiası ihale dokümanına yönelik olduğundan başvuru sahibinin bu iddiaya ilişkin başvuru ehliyeti bulunmamaktadır.
i) Teknik şartname gereği kullanılacak kuru nohudun koçbaşı, kuru fasulyenin ise dermason cinsi olması şartının arandığı, sundukları açıklamada ise başka cins ürünlere ilişkin proforma faturaya yer vermeleri nedeniyle açıklamalarının idarece uygun bulunmadığı ve idare gerekçesinin yerinde olduğunun taraflarınca da kabul edildiği ifade edilmekle birlikte, daha önceki bir ihalede idarenin ürünlerin detayları ile ilgili bir incelemeye girişmediği, yapılan hatanın uygulamada hizmetin yapılabilirliğini etkileyen bir nitelik taşımadığı, tekliflerini ellerinde bulunan ürünleri dikkate alarak hazırladıkları, sekiz numaralı iddiada bahsi geçen ek firma kazancı ve genel kardan söz konusu maliyetin karşılanabileceği iddialarına yer vermiş olup, iddialar doğrultusunda ihalenin üzerlerinde bırakılması, bu talebin reddi halinde idarenin teklifte önemli gördüğü bileşenleri belirterek yeniden açıklama talebinde bulunması yönünde düzeltici işlem tesis edilmesi, aksi halde ihalenin iptal edilmesi iddiasına ilişkin olarak;
İsteklilerin, idarece ihale dokümanında belirlenen düzenlemeler çerçevesinde, idarece verilen örnek kahvaltı, öğle ve akşam yemek menülerine uygun ve idarece teknik şartnamede nitelik ve yemek içerisindeki miktarları tespit edilen malzemeleri kullanarak tekliflerini hazırlamaları gerekmektedir. Bu itibarla, aşırı düşük teklif açıklamaları kapsamında, teknik şartnamede nitelikleri verilen ve yemek bileşenleri arasında yer alan malzemeler için teklif edilen fiyatları tevsik edici belgelerin sunulması gerektiği açıktır.
Yapılan incelemede, Gıda Maddeleri ve Kullanılması Zorunlu Olan Sarflara İlişkin Teknik Şartnamede, kuru nohudun koçbaşı, kuru fasulyenin ise dermason olmasının istenildiği, başvuru sahibince aşırı düşük teklif açıklaması kapsamında bu malzemeler için teklif ettiği fiyatı tevsik etmek için sunulan proforma faturada ise kuru nohudun horoz, kuru fasulyenin ise çalı olduğunun belirtildiği görülmüştür. Başvuru sahibince, teknik şartnamede belirlenen niteliklere uygun malzemelerin yemekler içerisinde kullanılması ve bu malzemeler için fiyat tekliflerinin sunulması gerekirken, teknik şartnamede belirlenen niteliğe uygun olmayan malzemeler için teklif alındığı görüldüğünden, idarenin bu gerekçe ile aşırı düşük açıklamasını uygun bulmaması yerinde bulunmuştur.
Sonuç olarak yapılan incelemede; idarece aşırı düşük teklif açıklamasının uygun bulunmama gerekçelerinden (g), (h) ve (i) de belirtilen gerekçelerin yerinde olduğu anlaşılmıştır.
Bununla birlikte, öğle ve akşam yemek menü bileşenlerinde yer alan salatalığın kg fiyatı olarak başvuru sahibince 0, 50 TL, sarımsağın kg fiyatı için 9, 00 TL bedel öngörüldüğü, teklif ettikleri sebze ve meyve fiyatlarını tevsik etmek için Hal Müdürlüğünden alınmış değişik tarihlerdeki işlem fiyatlarını gösteren fiyat listelerinin sunulduğu görülmüş, ancak, bu fiyatı tevsik etmek için Hal Müdürlüğünce onaylanmış 04.01.2011 tarihindeki işlem fiyatlarını gösterir belgede salatalığın fiyatının 1, 30 TL, sarımsağın fiyatının 10, 00 TL, 24.06.2011 tarihindeki işlem fiyatlarını gösterir belgede ise salatalığın fiyatının 0, 90 TL, sarımsağın fiyatının 11, 00 TL olarak belirlendiği, diğer belgelerde ise kuru soğanın yer almadığı tespit edilmiştir. Bu itibarla, başvuru sahibince salatalık ve sarımsak için teklif edilen fiyatları tevsik edici belgenin sunulmadığı görülmüştür. Bu itibarla, idarece belirlenen ve yukarıda yapılan değerlendirmeler doğrultusunda yerinde bulunan gerekçelere ek olarak bu gerekçeyle de başvuru sahibinin aşırı düşük teklif açıklamasının uygun bulunmaması gerekmektedir.
Netice itibariyle, başvuru sahibinin aşırı düşük teklif açıklamasının idarece uygun bulunmamasında mevzuata aykırılık bulunmamıştır.
Açıklanan nedenlerle, 4734 sayılı Kanunun 65 inci maddesi uyarınca bu kararın tebliğ edildiği veya tebliğ edilmiş sayıldığı tarihi izleyen 60 gün içerisinde Ankara İdare Mahkemelerinde dava yolu açık olmak üzere;
4734 sayılı Kanunun 54 üncü maddesinin onuncu fıkrasının (c) bendi gereğince itirazen şikayet başvurusunun reddine,
Oyçokluğu ile karar verildi.
KARŞI OY
İncelemeye konu ihale; Dicle Üniversitesi Hastaneleri Malzeme ve İşçilik Dahil 7.420.000 Adet/Öğün (Sabah Kahvaltısı 2.000.000 Adet, Diyet Kahvaltısı 600.000 Adet ve 620.000 Adet Diyet Öğlen ve Akşam Yemeği) Yemek Hizmeti Alımı işi olup, yaklaşık maliyetin piyasa rayiçleri esas alınarak toplam 27.600.200, 00 TL olarak belirlendiği, bahse konu ihaleye 11 isteklinin teklif verdiği, inceleme konusu ihalede hesaplanan karsız yaklaşık maliyetin altında teklif veren 4 istekliden aşırı düşük teklif açıklamalarını sunmalarının istenildiği, bu isteklilerden 2 tanesinin aşırı düşük teklif açıklamalarını sunmamaları gerekçesiyle, başvuru sahibi ile M.A.K. Gıd. İnş. Temz. Teks. Taah. San. ve Tic. Ltd. Şti. – Ce Ha Yem. Hizm. Tem. Sağ. Otomsy. İnş. Tic. Ltd. Şti. Ortak Girişiminin tekliflerinin, sundukları aşırı düşük teklif açıklamalarının uygun bulunmaması gerekçesiyle değerlendirme dışı bırakıldıkları, ihalenin karsız yaklaşık maliyetin üzerinde teklif veren Mendika Gıda Yemek Paz. İnş. San. ve Tic. A.Ş. üzerinde bırakıldığı görülmüştür.
4734 sayılı Kanunun “Aşırı düşük teklifler” başlıklı 38 inci maddesinde; “İhale komisyonu verilen teklifleri 37 nci maddeye göre değerlendirdikten sonra, diğer tekliflere veya idarenin tespit ettiği yaklaşık maliyete göre teklif fiyatı aşırı düşük olanları tespit eder. Bu teklifleri reddetmeden önce, belirlediği süre içinde teklif sahiplerinden teklifte önemli olduğunu tespit ettiği bileşenler ile ilgili ayrıntıları yazılı olarak ister.
İhale komisyonu;
a) İmalat sürecinin, verilen hizmetin ve yapım yönteminin ekonomik olması,
b) Seçilen teknik çözümler ve teklif sahibinin mal ve hizmetlerin temini veya yapım işinin yerine getirilmesinde kullanacağı avantajlı koşullar,
c) Teklif edilen mal, hizmet veya yapım işinin özgünlüğü,
Hususlarında belgelendirilmek suretiyle yapılan yazılı açıklamaları dikkate alarak, aşırı düşük teklifleri değerlendirir. Bu değerlendirme sonucunda, açıklamaları yeterli görülmeyen veya yazılı açıklamada bulunmayan isteklilerin teklifleri reddedilir.
İhale komisyonu, aşırı düşük tekliflerin tespiti ve değerlendirilmesinde Kurum tarafından belirlenen kriterleri esas alır. Kurum bu maddenin uygulanmasında; aşırı düşük tekliflerin tespiti, değerlendirilmesi ve ekonomik açıdan en avantajlı teklifin belirlenmesi amacıyla sınır değer veya sorgulama kriterleri ya da ortalamalar belirlemeye yetkilidir.” hükmü yer almaktadır.
Bahse konu madde hükmünden, ihale komisyonunun, yaptığı değerlendirme neticesinde geçerli olduğunu tespit ettiği tekliflerden, ihalede verilen diğer tekliflere veya idarenin tespit ettiği yaklaşık maliyete göre teklif fiyatı aşırı düşük olan isteklileri tespit edeceği ve tespit edilen bu teklifleri reddetmeden önce yine madde metninde belirtilen usul doğrultusunda sorgulamaya tabi tutacağı anlaşılmaktadır.
Personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımı ihalelerinde, aşırı düşük teklif sorgulamasının Kamu İhale Genel Tebliğinin “teklif fiyata dahil masraflar” ve “aşırı düşük tekliflerin değerlendirilmesini” düzenleyen maddeleri ile idari şartnamenin “teklif fiyata dahil olan giderler” başlıklı maddesindeki düzenlemelerin esas alınarak yapılması gerekmektedir. Bu ihalelerde, aşırı düşük teklif sorgulaması sonucunda belgelere dayalı yazılı açıklama yapmayan veya ihale komisyonunca açıklamaları yetersiz bulunan isteklilerin teklifleri ile teklif edilmesi gereken asgari işçilik maliyetini karşılamayan teklifler gerekçesi belirtilmek suretiyle reddedilecektir. Ancak şikayet başvurusuna konu hizmetin personel çalıştırılmasına dayalı bir hizmet alım ihalesi olmaması nedeniyle aşırı düşük değer tespitine yönelik bir modül bulunmamakta olup, ihale konusu hizmetin maliyet unsurlarının, personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımlarında olduğu gibi önceden belirlenen nitelikte olmadığı görülmektedir. Bu durumda, ihale dokümanında belirtilen şartlara uygun olarak hizmetin ifası için her isteklinin basiretli tacir olma yükümlülüğü gereğince kendi organizasyon yapısı, kullanacağı makine ekipmanın özellikleri, malzeme teminindeki kendine özgü koşulları vb. unsurları dikkate alarak teklif fiyatını belirlemesi gerekmektedir.
İhale konusu işin personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımı işi olmadığı, geçerli tekliflerin (ikisi hariç) yaklaşık maliyetin altında olmakla birlikte yaklaşık maliyete ve birbirlerine göre aşırı düşük olmadığı, en düşük teklifin bile diğer tekliflere göre aşırı düşük olarak değerlendirilemeyeceği anlaşıldığından, idarece hiçbir isteklinin teklifine ilişkin olarak aşırı düşük teklif sorgulaması yapılmaksızın ihalenin karara bağlanması gerekmektedir.
Ayrıca, malzeme dahil yemek alım hizmetlerinde yemek bileşenlerini oluşturan girdilerin önemli bir kısmı yerel, mevsimsel ve iklim özelliklerine göre farklılıklar göstermekte, bir çok girdi müstahsilden doğrudan temin edilebilmektedir. Özellikle sebze meyve gibi girdilerin piyasa koşulları sebebiyle muhasebeleştirilmesinde karşılaşılan güçlüklerin aşırı düşük teklif sorgulamasında ispat için aranılan belgelere yansıtılmasında isteklilerin önünde önemli bir engel teşkil edeceği düşünülmektedir. Kamu İhale Kurumu tarafından personel çalıştırılmasına dayalı olmayan hizmet alımları için aşırı düşük sınır değerin tespiti ve sorgulanması konusunda bir kriter belirlenmediği hususu göz önüne alındığında, şikayete konu ihalede aşırı düşük teklif sorgulaması yapılmasının objektif kriterlerinin var olmadığı düşünülmektedir.
Yukarıda açıklandığı üzere inceleme konusu ihalede idarece aşırı düşük sorgulama yapılmaması gerektiği düşünüldüğünden, aşırı düşük sorgulama yapılmasını uygun gören Kurul kararına katılmıyorum.
KARŞI OY
İdare tarafından “Dicle Üniversitesi Hastaneleri (Malzeme ve İşçilik Dahil) 7.420.000 Adet/Öğün (Sabah Kahvaltısı 2.000.000 Adet, Öğlen ve Akşam Yemeği 4.200.000 Adet, Diyet Kahvaltısı 600.000 Adet ve 620.000 Adet Diyet Öğlen ve Akşam Yemeği) Yemek Hizmeti Alımı İşi” ihalesi için tespit edilen yaklaşık maliyetin 27.600.200, 00 TL olduğu;
Ondört adet ihale dokümanı satıldığı, onbir isteklinin teklif verdiği, idare tarafından aşırı düşük teklif sorgulaması yapılarak ihalenin 26.503.600, 00 TL bedel karşılığında Mendika Gıda Yemek Paz. İnş. San. ve Tic. A.Ş.’nin üzerinde bırakıldığı anlaşılmıştır.
4734 sayılı Kanunun “Aşırı düşük teklifler” başlıklı 38 inci maddesinde; “İhale komisyonu verilen teklifleri 37 nci maddeye göre değerlendirdikten sonra, diğer tekliflere veya idarenin tespit ettiği yaklaşık maliyete göre teklif fiyatı aşırı düşük olanları tespit eder. Bu teklifleri reddetmeden önce, belirlediği süre içinde teklif sahiplerinden teklifte önemli olduğunu tespit ettiği bileşenler ile ilgili ayrıntıları yazılı olarak ister.
İhale komisyonu;
a) İmalat sürecinin, verilen hizmetin ve yapım yönteminin ekonomik olması,
b) Seçilen teknik çözümler ve teklif sahibinin mal ve hizmetlerin temini veya yapım işinin yerine getirilmesinde kullanacağı avantajlı koşullar,
c) Teklif edilen mal, hizmet veya yapım işinin özgünlüğü,
Hususlarında belgelendirilmek suretiyle yapılan yazılı açıklamaları dikkate alarak, aşırı düşük teklifleri değerlendirir. Bu değerlendirme sonucunda, açıklamaları yeterli görülmeyen veya yazılı açıklamada bulunmayan isteklilerin teklifleri reddedilir.
İhale komisyonu, aşırı düşük tekliflerin tespiti ve değerlendirilmesinde Kurum tarafından belirlenen kriterleri esas alır. Kurum bu maddenin uygulanmasında; aşırı düşük tekliflerin tespiti, değerlendirilmesi ve ekonomik açıdan en avantajlı teklifin belirlenmesi amacıyla sınır değer veya sorgulama kriterleri ya da ortalamalar belirlemeye yetkilidir.” hükmü yer almaktadır.
Bahse konu madde hükmünden, ihale komisyonunun, yaptığı değerlendirme neticesinde geçerli olduğunu tespit ettiği tekliflerden, ihalede verilen diğer tekliflere veya idarenin tespit ettiği yaklaşık maliyete göre teklif fiyatı aşırı düşük olan isteklileri tespit edeceği ve tespit edilen bu teklifleri reddetmeden önce yine madde metninde belirtilen usul doğrultusunda sorgulamaya tabi tutacağı anlaşılmaktadır.
Personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımı ihalelerinde, aşırı düşük teklif sorgulamasının Kamu İhale Genel Tebliğinin “teklif fiyata dahil masraflar” ve “aşırı düşük tekliflerin değerlendirilmesini” düzenleyen maddeleri ile idari şartnamenin “teklif fiyata dahil olan giderler” başlıklı maddesindeki düzenlemelerin esas alınarak yapılması gerekmektedir. Bu ihalelerde, aşırı düşük teklif sorgulaması sonucunda belgelere dayalı yazılı açıklama yapmayan veya ihale komisyonunca açıklamaları yetersiz bulunan isteklilerin teklifleri ile teklif edilmesi gereken asgari işçilik maliyetini karşılamayan teklifler gerekçesi belirtilmek suretiyle reddedilecektir. Ancak şikayet başvurusuna konu hizmetin personel çalıştırılmasına dayalı bir hizmet alım ihalesi olmaması nedeniyle aşırı düşük değer tespitine yönelik bir modül bulunmamakta olup, ihale konusu hizmetin maliyet unsurlarının, personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımlarında olduğu gibi önceden belirlenen nitelikte olmadığı görülmektedir. Bu durumda, ihale dokümanında belirtilen şartlara uygun olarak hizmetin ifası için her isteklinin basiretli tacir olma yükümlülüğü gereğince kendi organizasyon yapısı, kullanacağı makine ekipmanın özellikleri, malzeme teminindeki kendine özgü koşulları vb. unsurları dikkate alarak teklif fiyatını belirlemesi gerekmektedir.
İhale konusu işin personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımı işi olmadığı, geçerli tekliflerin (ikisi hariç) yaklaşık maliyetin altında olmakla birlikte yaklaşık maliyete ve birbirlerine göre aşırı düşük olmadığı, en düşük teklifin bile diğer tekliflere göre aşırı düşük olarak değerlendirilemeyeceği anlaşıldığından, idarece hiçbir isteklinin teklifine ilişkin olarak aşırı düşük teklif sorgulaması yapılmaksızın ihalenin karara bağlanması gerekmektedir.
Ayrıca, malzeme dahil yemek alım hizmetlerinde yemek bileşenlerini oluşturan girdilerin önemli bir kısmı yerel, mevsimsel ve iklim özelliklerine göre farklılıklar göstermekte, bir çok girdi müstahsilden doğrudan temin edilebilmektedir. Özellikle sebze meyve gibi girdilerin piyasa koşulları sebebiyle muhasebeleştirilmesinde karşılaşılan güçlüklerin aşırı düşük teklif sorgulamasında ispat için aranılan belgelere yansıtılmasında isteklilerin önünde önemli bir engel teşkil edeceği düşünülmektedir. Kamu İhale Kurumu tarafından personel çalıştırılmasına dayalı olmayan hizmet alımları için aşırı düşük sınır değerin tespiti ve sorgulanması konusunda bir kriter belirlenmediği hususu göz önüne alındığında, şikayete konu ihalede aşırı düşük teklif sorgulaması yapılmasının objektif kriterlerinin var olmadığı düşünülmektedir.
Yukarıda açıklandığı üzere inceleme konusu ihalede “Düzeltici İşlem Belirlenmesine” karar verilmesi gerektiği yönündeki düşüncemle, Kurul’un “İtirazen Şikayet Başvurusunun Reddine” ilişkin kararına katılmıyorum. (¤¤)
Full & Egal Universal Law Academy