(4734 S. K. m. 21, 38, 41, 54, 55, 65) (5174 S. K. m. 51) (Hizmet Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliği m. 66) (İhalelere Yönelik Başvurular Hakkında Yönetmelik m. 18) (Kamu İhale Genel Tebliği m. 8, 79)
Toplantı No: 2013/030
Gündem No: 27
Karar Tarihi: 11.04.2013
Karar No: 2013/UH.III-1758
Şikayetçi:  Bayram Bağlam, SERHAT MAH. PEMBE HANIM SOK. NO:44 VAN
İhaleyi Yapan Daire: Devlet Demiryolları İşletmesi Genel Müdürlüğü Haydarpaşa Liman İşletmesi Müdürlüğü, Selimiye Harem İskele Caddesi İSTANBUL
Başvuru Tarih ve Sayısı: 19.03.2013/9857
Başvuruya Konu İhale: 2013/9984 İhale Kayıt Numaralı "Haydarpaşa Liman İşletmesi Müdürlüğünün Emrinde Çalıştırılmak Üzere İki Adet Şoförlü Otomobil Kiralama" İhalesi
Kurumca Yapılan İnceleme ve Değerlendirme: Devlet Demiryolları İşletmesi Genel Müdürlüğü Haydarpaşa Liman İşletmesi Müdürlüğü tarafından 12.02.2013 tarihinde açık ihale usulü ile yapılan “Haydarpaşa Liman İşletmesi Müdürlüğünün Emrinde Çalıştırılmak Üzere İki Adet Şoförlü Otomobil Kiralama” ihalesine ilişkin olarak Bayram Bağlam’ın 07.03.2013 tarihinde yaptığı şikâyet başvurusunun, idarenin 12.03.2013 tarihli yazısı ile reddi üzerine, başvuru sahibince 19.03.2013 tarih ve 9857 sayı ile Kurum kayıtlarına alınan 15.03.2013 tarihli dilekçe ile itirazen şikâyet başvurusunda bulunulmuştur.
Başvuruya ilişkin olarak 2013/1126 sayılı şikâyet dosyası kapsamında yapılan inceleme neticesinde esas inceleme raporu tanzim edilmiştir.
Karar: Esas inceleme raporu ve ekleri incelendi.
İtirazen şikâyet dilekçesinde özetle,
1) İdarece gönderilen kesinleşen ihale kararı bildiriminden firmalarının teklifinin değerlendirme dışı bırakılma gerekçesinin anlaşılamadığı,
2) İhale konusu işe ait yaklaşık maliyet ile firmalarının teklifi arasında %16'lık fark olduğu, hizmet alımı ihalelerinde kâr oranının % 20 olduğu göz önüne alındığında tekliflerinin aşırı düşük teklif olmadığı,
3) İdareye sunulan aşırı düşük teklif açıklamasında yol ve yemek bedelinin belirtilmediği gerekçesi ile tekliflerinin değerlendirme dışı bırakıldığı, oysa İdari Şartnamenin 25'inci maddesinde bu giderlerin öngörülmediği, ayrıca ihale üzerinde bırakılan isteklinin teklif açıklamasının uygun olmadığı iddia edilmektedir.
A) Başvuru sahibinin iddialarının değerlendirilmesi sonucunda aşağıdaki hususlar tespit edilmiştir.
1) Başvuru sahibinin 1’inci iddiasına ilişkin olarak:
İhale işlem dosyası üzerinde yapılan incelemede; başvuru sahibi isteklinin 07.03.2013 tarihli şikâyet başvurusuna ilişkin olarak idarenin 12.03.2013 tarih ve 930 sayılı şikayete cevap mahiyetindeki yazısında, anılan isteklilere ilişkin değerlendirme dışı bırakılma/değerlendirmeye alınma gerekçelerine yer verildiği tespit edilmiştir.
4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “Kesinleşen ihale kararlarının bildirilmesi” başlıklı 41 inci maddesine göre; ihale sonucu, ihale kararının ihale yetkilisi tarafından onaylandığı günü izleyen en geç üç gün içinde, ihale üzerinde bırakılan dahil olmak üzere, ihaleye teklif veren bütün isteklilere bildirilir. İhale sonucunun bildiriminde, tekliflerin değerlendirmeye alınmama veya uygun bulunmama gerekçelerine de yer verilir. İhale kararının ihale yetkilisi tarafından iptal edilmesi durumunda da isteklilere gerekçeleri belirtilmek suretiyle bildirim yapılır.
Hizmet Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliği’nin 66’ncı maddesinde de aynı hükme yer verilmiştir.
Yapılan incelemede; idarenin kesinleşen ihale kararı yazısında başvuru sahibi isteklinin teklifinin hangi gerekçeyle değerlendirmeye alınmadığını bildirmediği görülmekle birlikte, idarenin şikâyete cevap mahiyetindeki yazısında, anılan isteklilere ilişkin değerlendirme dışı bırakılma/değerlendirmeye alınma gerekçelerine yer verildiği anılan aykırılığın incelenen ihalede esasa etkili nitelikte olmadığı anlaşıldığından iddia yerinde görülmemiştir.
2) Başvuru sahibinin 2’nci iddiasına ilişkin olarak:
4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 55’inci maddesinde; idareye şikâyet süresinin ihale süreci içerisinde şikâyete konu işlem veya eylemlerin farkına varıldığı veya farkına varılmış olması gerektiği tarihi izleyen günden itibaren anılan Kanunun 21’inci maddenin (b) ve (c) bentlerine göre yapılan ihalelerde beş gün, diğer hallerde ise on gün olduğu, idarenin şikâyetin verilmesini izleyen on gün içinde gerekçeli bir karar alması gerektiği, belirtilen süre içinde bir karar alınmaması veya süresinde alınan kararın uygun bulunmaması durumunda karar verme süresinin bitimini veya kararın bildirimini izleyen on gün içinde Kuruma itirazen şikâyet başvurusunda bulunulması gerektiği hüküm altına alınmıştır.
Kamu İhale Kurumuna itirazen şikâyet başvurusunda bulunulabilmesinin ön koşulu, idareye usulüne uygun olarak şikâyet başvurusunda bulunulmasıdır.
Yapılan inceleme sonucunda, şikâyetçinin 4734 sayılı Kanunun yukarda belirtilen hükmü gereği şikâyete yol açan durumun farkına varıldığı (aşırı düşük teklif açıklama yazısının tebliği) 18.02.2013 tarihini izleyen on gün içinde idareye şikâyet başvurusunda bulunması gerekirken, bu süre geçtikten sonra 07.03.2013 tarihinde şikâyet başvurusunda bulunduğu, bu başvuruya idarece verilen cevap üzerine Kuruma itirazen şikâyet başvurusunda bulunulduğu anlaşılmıştır. Bu itibarla, 4734 sayılı Kanunun 54’üncü maddesinin onuncu fıkrasının (c) bendi gereğince başvurunun süre yönünden reddi gerektiği sonucuna varılmıştır.
3) Başvuru sahibinin 3’üncü iddiasına ilişkin olarak:
İnceleme konusu hizmet alımının 11 Aylık “2 adet sürücülü araç kiralama” işi olduğu, ihaleye 3 isteklinin teklif verdiği, 2 isteklinin teklifi aşırı düşük teklif olarak değerlendirilerek aşırı düşük teklif açıklaması istenildiği, başvuru sahibi Bayram Bağlam’ın teklif açıklaması idarece uygun görülmeyerek değerlendirme dışı bırakıldığı, Mehmet Deniz’in teklif açıklaması ise yeterli görülerek ekonomik açıdan en avantajlı teklif olarak belirlendiği görülmüştür.
İnceleme konusu ihaleye ait İdari Şartname’nin “Teklif fiyata dahil olan giderler” başlıklı 25’inci maddesinde,
“25.1.İstekliler sözleşmenin uygulanması sırasında çalıştıracağı personelin aylık ücreti, yasal kesintiler ( yüklenici payı dahil) haricinde, nakti olarak ödenecek ve ücret bordrosunda açıkça gösterecek yol, yemek, fazla mesai ücreti, malzeme donanım maliyeti, sözleşme giderleri, ilgili mevzuat gereğince ödenecek vergi ( sözleşme bedelinin % 4,95' i oranında ihale karar damga vergisi ve %0,25 oranındaki mukavele, %005 oranındaki K.İ.K payı, resim, harç, benzeri giderler her türlü nakliye, sigorta teklif fiyatına dahil edilecektir.
25.2.25.1. maddesinde yer alan gider kalemlerinde artış olması ya da benzeri yeni gider kalemlerinin oluşması hallerinde, teklif edilen fiyatın bu tür artış ya da farkları karşılayacak payı içerdiği kabul edilir. Yüklenici, bu artış ve farkları ileri sürerek herhangi bir hak talebinde bulunamaz.
25.3.Teklif fiyata dahil olan diğer giderler aşağıda belirtilmiştir:
25.3.1. İşin süresi ve personel sayısı dikkate alınarak ilgili mevzuatına göre hesaplanacak işçilik ücreti:
Asgari ücretten ödeme yapılacaktır.
…
25.5. Kısa vadeli sigorta prim oranları belirtilecektir.
İş kolu 7711, İşin tehlike sınıfı 1, prim nispeti ise %1,5 olarak hesaplanacaktır.” düzenlemesine yer verilmiştir.
Kamu İhale Genel Tebliği’nin “Hizmet alımı ihalelerinde aşırı düşük tekliflerin değerlendirilmesi” başlıklı 79.4, 79.4.2.3, 79.4.2.4, 79.4.2.5 ve 79.4.2.16’ncı maddelerinde sırasıyla “79.4. İhale komisyonu tarafından, personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımı ihaleleri ile personel çalıştırılmasına dayalı olmamakla birlikte ihale dokümanında personel sayısının belirlendiği ve haftalık çalışma saatinin tamamının idarede kullanılacağı hizmet alımı ihalelerinde asgari işçilik maliyeti, sözleşme giderleri ve genel giderler ile varsa malzeme ve diğer maliyet kalemleri, bunlar dışında kalan hizmet alımı ihalelerinde ise ihale dokümanında belirtilen teklif fiyata dahil giderler dikkate alınmak suretiyle tekliflerin değerlendirilmesi yapılarak 4734 sayılı Kanunun 38 inci maddesi uyarınca teklifi aşırı düşük görülen isteklilerden işin niteliğine göre ihale komisyonunca belirlenen önemli teklif bileşenleri ile ilgili açıklama istenecektir. İdarelerce aşırı düşük tekliflere yönelik açıklama istenmesine ilişkin yazıda, teklifte önemli olduğu tespit edilen bileşenlerin belirtilmesi ve açıklama için isteklilere üç (3) iş gününden az olmamak üzere makul bir süre verilmesi gerekmektedir.
Personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımı ihalelerinde, kar hariç yaklaşık maliyet tutarının üzerindeki teklifler aşırı düşük teklif olarak kabul edilmeyecektir.
79.4.2.3. Teklifi aşırı düşük bulunan isteklilerin, tekliflerinde önemli olduğu tespit edilen bileşenler ile ilgili olarak Kanunun 38 inci maddesi uyarınca yapacakları açıklamaya dayanak teşkil eden bilgi ve belgeleri sunmaları gerekmektedir.
İsteklilerin açıklamalarına dayanak teşkil eden bilgi ve belgeler;
a. Tedarikçi veya üreticilerden alınan proforma faturalar,
b. Fiyat teklifleri,
c. Kamu kurum ve kuruluşları tarafından sunulan mal ve hizmetlere ilişkin ilan edilmiş fiyat tarifeleri veya bunlardan alınmış fiyat teklifleri,
ç. Kamu kurum ve kuruluşları tarafından ilgili mala ilişkin ilan edilen asgari fiyatlar,
d. Perakende satış yapan zincir mağaza veya marketlerin yayımladıkları fiyat kataloglarında yer alan fiyatlar,
e. Ticaret borsalarına kayıtlı mallara ilişkin olarak 5174 sayılı Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği ile Odalar ve Borsalar Kanununun 51 inci maddesinin (c) bendi uyarınca borsa idaresi tarafından düzenlenen ilgili malın fiyatını gösteren belgeler,
f. Yaş sebze ve meyve için, Yaş Sebze ve Meyve Ticaretinin Düzenlenmesi ve Toptancı Halleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname uyarınca faaliyet gösteren toptancı hali idaresi tarafından düzenlenen ilgili malın fiyatını gösteren belgeler,
g. İsteklinin ürettiği, aldığı veya sattığı mallara ilişkin maliyet/satış tutarı tespit tutanaklarıdır.
İstekliler tekliflerine ilişkin olarak yukarıda sayılan belgelerden kendileri için uygun olanları (79.4.2.4-79.4.2.13) maddelerine göre yapacakları açıklamalar kapsamında sunacaklardır.
Yukarıda sayılan belge ve bilgilerden hiçbiri ile açıklama yapılmasının fiilen mümkün olmadığının anlaşıldığı durumlarda istekli tarafından gerekçesi belirtilmek suretiyle ilgili mevzuatına göre son 12 ay içinde düzenlenen açıklamaya elverişli diğer belge ve bilgiler kullanılarak da açıklama yapılabilir. (Örnek: Yurt dışından ithal edilen mallara ilişkin olarak gümrük giriş beyannamesi kullanılarak açıklama yapılabilir.)
79.4.2.4. Tedarikçi veya üreticilerden alınan birim fiyatları gösteren proforma fatura sunularak açıklama yapılması durumunda proforma faturadaki birim satış tutarı;
a) Maliyete dayalı açıklama yapıldığında, maliyet/satış tutarı tespit tutanağında yer alan (Ek-O.5) ağırlıklı ortalama birim maliyetin,
b) Satışlar üzerinden açıklama yapıldığında, maliyet/satış tutarı tespit tutanağında yer alan (Ek-O.5) ağırlıklı ortalama birim satış tutarının % 80’inin,
altında olamaz.
Maliyete dayalı açıklama yapıldığında, mükellefle tam tasdik sözleşmesi yapan veya beyannamelerini imzalamaya yetkili olan meslek mensubu tarafından proforma fatura üzerine; “Birim satış tutarının, mükellefin yasal defter ve belgelerine göre çıkartılan ve tarafımdan onaylanan maliyet/satış tutarı tespit tutanağındaki ağırlıklı ortalama birim maliyet tutarının altında olmadığını beyan ederim.” ibaresinin yazılarak imzalanması ve iletişim bilgileri de belirtilmek suretiyle kaşelenmesi/mühürlenmesi gerekmektedir.
Satışlar üzerinden açıklama yapıldığında, mükellefle tam tasdik sözleşmesi yapan veya beyannamelerini imzalamaya yetkili olan meslek mensubu tarafından proforma fatura üzerine; “Birim satış tutarının, mükellefin yasal defter ve belgelerine göre çıkartılan ve tarafımdan onaylanan maliyet/satış tutarı tespit tutanağındaki ağırlıklı ortalama birim satış tutarının % 80’inin altında olmadığını beyan ederim.” ibaresinin yazılarak imzalanması ve iletişim bilgileri de belirtilmek suretiyle kaşelenmesi/mühürlenmesi gerekmektedir.
Kaşeleme işlemi bu Tebliğin 8.4 maddesinde belirtilen özel kaşe kullanılmak suretiyle yapılabileceği gibi, bu kaşe dışında meslek mensubuna ilişkin bilgileri içeren kaşe kullanılmak suretiyle de yapılabilir.
79.4.2.5. İsteklilerce yapılan açıklamalarda; teklifin bir bölümünü oluşturan iş kalemlerine/gruplarına ilişkin olarak piyasada o alanda faaliyet gösteren kişilerden alınan fiyat tekliflerinin sunulması halinde, fiyat teklifinde belirtilen veya fiyat teklifine göre hesaplanan birim fiyat;
a) Maliyete dayalı açıklama yapıldığında, maliyet/satış tutarı tespit tutanağında (Ek-O.6) yer alan toplam birim maliyet tutarının,
b) Satışlar üzerinden açıklama yapıldığında, maliyet/satış tutarı tespit tutanağında (Ek-O.6) yer alan ağırlıklı ortalama birim satış tutarının % 80’inin, altında olamaz.
Maliyete dayalı açıklama yapıldığında, mükellefle tam tasdik sözleşmesi yapan veya beyannamelerini imzalamaya yetkili olan meslek mensubu tarafından fiyat teklifinin üzerine; “Birim fiyatın, mükellefin yasal defter ve belgelerine göre çıkartılan ve tarafımdan onaylanan maliyet/satış tutarı tespit tutanağındaki toplam birim maliyet tutarının altında olmadığını beyan ederim.” ibaresinin yazılarak imzalanması ve iletişim bilgileri de belirtilmek suretiyle kaşelenmesi/mühürlenmesi gerekmektedir.
Satışlar üzerinden açıklama yapıldığında, mükellefle tam tasdik sözleşmesi yapan veya beyannamelerini imzalamaya yetkili olan meslek mensubu tarafından fiyat teklifinin üzerine; “Birim fiyatın, mükellefin yasal defter ve belgelerine göre çıkartılan ve tarafımdan onaylanan maliyet/satış tutarı tespit tutanağındaki ağırlıklı ortalama birim satış tutarının % 80’inin altında olmadığını beyan ederim.” ibaresinin yazılarak imzalanması ve iletişim bilgileri de belirtilmek suretiyle kaşelenmesi/mühürlenmesi gerekmektedir.
Kaşeleme işlemi bu Tebliğin 8.4 maddesinde belirtilen özel kaşe kullanılmak suretiyle yapılabileceği gibi, bu kaşe dışında meslek mensubuna ilişkin bilgileri içeren kaşe kullanılmak suretiyle de yapılabilir.
…
79.4.2.8. İstekli tarafından açıklaması yapılacak girdinin fiyatının, kamu kurum ve kuruluşlarınca ilan edilen ilgili mala ilişkin asgari fiyatlara uygun olması halinde sadece ilan/davet ile ihale tarihi arasında (ihale tarihi hariç) geçerli olan asgari fiyatın belgelendirilmesi suretiyle açıklama yapılması yeterlidir.(Örnek: EPDK tarafından il bazında günlük olarak yayımlanan akaryakıt fiyatları vb.)
79.4.2.16. İstekliler tarafından aşırı düşük teklif sorgulaması kapsamındaki mallara ilişkin olarak proforma fatura yerine sadece alış faturası ile açıklamada bulunulması geçerli bir açıklama olarak kabul edilmeyecektir.
Yukarıda belirtilen maliyet/satış tutarı tespit tutanaklarının son geçici vergi beyanname dönemine ilişkin olarak düzenlenmesi esastır. Ancak son geçici vergi beyanname döneminde, yasal defter ve belgelerde açıklama konusu mal veya hizmetlerle ilgili işlem bulunmaması durumunda, isteklinin kendi ürettiği, aldığı veya sattığı mallara ilişkin ağırlıklı ortalama birim maliyetin veya ağırlıklı ortalama birim satış tutarının belirtildiği “maliyet/satış tutarı tespit tutanağı” (Ek-O.7) hariç, söz konusu tutanaklar bir önceki geçici vergi beyanname dönemi esas alınarak düzenlenebilir. Son geçici vergi beyanname döneminin tespitinde; 4734 sayılı Kanunun 21 inci maddesinin (a), (d) ve (e) bentlerine göre pazarlık usulü ile yapılan ihalelerde ilk yazılı fiyat tekliflerinin alındığı tarih, diğer ihale usulleri ile yapılan ihalelerde ise ihale tarihi esas alınır...” açıklaması yer almaktadır.
Başvuru sahibi Bayram Bağlam tarafından aşırı düşük teklif açıklaması kapsamında ihale konusu işe ait maliyetleri gösteren,
Teklif Bileşeni                                                                                              Tutarı /TL
2 Adet şoför asgari ücret                                                                              1.957,20
SGK işveren hissesi                                                                                      391,44
SGK işveren işsizlik primi %2                                                                      39,16
Sözleşme bedeli (49.610,00 x%4,95)/11 ay                                                 223,24
Damga vergisi                                                                                               112,75
Yakıt gideri (70 km x30 =15.400 km Kullanılacak yakıt, 100/7 lt
1540/100x7=108 lt (108 lt x ,96 TL = 535,68 TL                                        1.071,36
2 araç x535,68 TL
Müteahhit kârı aylık                                                                                     714,85
Toplam                                                                                                          4.510,00
şeklinde SMMM onaylı Maliyet/Satış Tutarı Tespit Tutanağının sunulduğu görülmüştür.
Ancak, başvuru sahibi firma tarafından ihale konusu işte çalıştırılacak araçların km başına akaryakıt sarfiyatlarını gösteren herhangi bir belgeye yer verilmediği, ayrıca İdari Şartname’nin 25’inci maddesinde yer verilen yol ve yemek giderine ilişkin her hangi bir bedel öngörülmediği, ayrıca ön görülen giderler arasında ihale konusu araçlara ait trafik sigortası, kasgo ve yıllık ödenecek vergi giderlerine yer verilmediği göz önüne alındığında, söz konusu firma tarafından yapılan aşırı düşük teklif açıklamasının Kamu İhale Genel Tebliği’nin 79’uncu maddesine uygun olmadığı, bu nedenle başvuru sahibinin iddiasının yerinde olmadığı sonucuna varılmıştır.
B) İhalelere Yönelik Başvurular Hakkında Yönetmelik’in 18’inci maddesi yönünden yapılan inceleme sonucunda tespit edilen aykırılıklar ve buna ilişkin inceleme ve hukuki değerlendirme aşağıda yapılmıştır.
İnceleme konusu ihale üzerinde bırakılan Mehmet Deniz firması tarafından sunulan teklif açıklamasında, ihale konusu işte çalıştırılacak araçların km başına akaryakıt sarfiyatlarını gösteren herhangi bir belgeye yer verilmediği, ayrıca İdari Şartnamenin 25’inci maddesinde yer verilen yol ve yemek giderine ilişkin her hangi bir bedel öngörülmediği, göz önüne alındığında, söz konusu firma tarafından yapılan aşırı düşük teklif açıklamasının Kamu İhale Genel Tebliği’nin 79’uncu maddesine uygun olmadığı bu nedenle değerlendirme dışı bırakılması gerektiği anlaşılmıştır.
Sonuç olarak, yukarıda mevzuata aykırılıkları belirtilen işlemlerin düzeltici işlemle giderilebilecek nitelikte işlemler olduğu tespit edildiğinden, Mehmet Deniz firmasının teklifinin değerlendirme dışı bırakılması ve bu aşamadan sonraki işlemlerin mevzuata uygun olarak yeniden gerçekleştirilmesi gerekmektedir.
Açıklanan nedenlerle 4734 sayılı Kanun'un 65'inci maddesi uyarınca bu kararın tebliğ edildiği veya tebliğ edilmiş sayıldığı tarihi izleyen 60 gün içerisinde Ankara İdare Mahkemelerinde dava yolu açık olmak üzere,
Anılan Kanun'un 54'üncü maddesinin onuncu fıkrasının (b) bendi gereğince düzeltici işlem belirlenmesine,
Oybirliği ile karar verildi. (¤¤)

Full & Egal Universal Law Academy