(4734 S. K. m. 37, 54, 65) (5174 S. K. m. 51) (Kamu İhale Genel Tebliği m. 78, 79) (KİK. 17.01.2013 T. 2013/UH.II-350)
Toplantı No: 2013/031
Gündem No: 25
Karar Tarihi: 18.04.2013
Karar No: 2013/UH.II-1823  
Şikayetçi: Raif İnşaat Gıda Taşımacılık Sayaç Okuma Medikal Otomasyon Temizlik Tarım Tekstil Tic. Ve San. Ltd. Şti, YILDIZ TEPE RADYOLİNK YOLU 2.ARA NO:32 MALATYA 
İhaleyi Yapan Daire: Doğanşehir İlçe Milli Eğitim Müdürlüğü, Doğanşehir/MALATYA MALATYA 
Başvuru Tarih ve Sayısı: 22.03.2013 / 10292 
Başvuruya Konu İhale: 2012/153840 İhale Kayıt Numaralı "2012- 2013 Eğitim Öğretim Yılı Taşımalı Lise Öğrencilerine Malzemeli Öğle Yemeği" İhalesi 
Kurumca Yapılan İnceleme ve Değerlendirme: Doğanşehir İlçe Milli Eğitim Müdürlüğü tarafından 12.11.2012 tarihinde açık ihale usulü ile yapılan “2012- 2013 Eğitim Öğretim Yılı Taşımalı Lise Öğrencilerine Malzemeli Öğle Yemeği” ihalesine ilişkin olarak Raif İnşaat Gıda Taşımacılık Sayaç Okuma Medikal Otomasyon Temizlik Tarım Tekstil Tic. ve San. Ltd. Şti.nin 01.03.2013 tarihinde yaptığı şikâyet başvurusunun, idarenin 08.03.2013 tarihli yazısı ile reddi üzerine, başvuru sahibince 22.03.2013 tarih ve 10292 sayı ile Kurum kayıtlarına alınan 22.03.2013 tarihli dilekçe ile itirazen şikâyet başvurusunda bulunulmuştur.
Başvuruya ilişkin olarak 2013/1178 sayılı şikâyet dosyası kapsamında yapılan inceleme neticesinde esas inceleme raporu tanzim edilmiştir.
Karar: Esas inceleme raporu ve ekleri incelendi.
İtirazen şikâyet dilekçesinde özetle, ihale üzerinde kalan istekli olan Yesan Yemek Fab. San. Tic. A.Ş. tarafından yapılan aşırı düşük teklif açıklamasının ilgili mevzuata uygun olmadığı iddiasına yer verilmiştir.
Başvuru sahibinin iddiasının değerlendirilmesi sonucunda aşağıdaki hususlar tespit edilmiştir:
4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “Aşırı düşük teklifler” başlıklı 38’inci maddesinde “İhale komisyonu verilen teklifleri 37 nci maddeye göre değerlendirdikten sonra, diğer tekliflere veya idarenin tespit ettiği yaklaşık maliyete göre teklif fiyatı aşırı düşük olanları tespit eder. Bu teklifleri reddetmeden önce, belirlediği süre içinde teklif sahiplerinden teklifte önemli olduğunu tespit ettiği bileşenler ile ilgili ayrıntıları yazılı olarak ister.
İhale komisyonu;
a) İmalat sürecinin, verilen hizmetin ve yapım yönteminin ekonomik olması,
b) Seçilen teknik çözümler ve teklif sahibinin mal ve hizmetlerin temini veya yapım işinin yerine getirilmesinde kullanacağı avantajlı koşullar,
c) Teklif edilen mal, hizmet veya yapım işinin özgünlüğü,
Hususlarında belgelendirilmek suretiyle yapılan yazılı açıklamaları dikkate alarak, aşırı düşük teklifleri değerlendirir. Bu değerlendirme sonucunda, açıklamaları yeterli görülmeyen veya yazılı açıklamada bulunmayan isteklilerin teklifleri reddedilir.
İhale komisyonu, aşırı düşük tekliflerin tespiti ve değerlendirilmesinde Kurum tarafından belirlenen kriterleri esas alır. Kurum bu maddenin uygulanmasında; aşırı düşük tekliflerin tespiti, değerlendirilmesi ve ekonomik açıdan en avantajlı teklifin belirlenmesi amacıyla sınır değer veya sorgulama kriterleri ya da ortalamalar belirlemeye yetkilidir.” hükmü,
Kamu İhale Genel Tebliği’nin “Hizmet alımı ihalelerinde aşırı düşük tekliflerin değerlendirilmesi” başlıklı 79’uncu maddesinde “…79.4.1. İsteklilerce yapılacak aşırı düşük teklife ilişkin açıklamalar belgelere dayanmalıdır. Belgelere dayanılmaksızın yapılan açıklamalar kabul edilmeyerek söz konusu teklifler reddedilecektir.
79.4.2. İhale komisyonu tarafından yapılacak aşırı düşük teklif değerlendirmesinde aşağıdaki hususların dikkate alınması gerekmektedir.
79.4.2.1. İhale komisyonu, teklifin önemli bileşenlerine ilişkin olarak;
a) Verilecek hizmetin ekonomik olması,
b) Seçilen teknik çözümler ve hizmetlerin temininde kullanılacak avantajlı koşullar,
c) Teklif edilen hizmetin özgünlüğü,
hususlarında istekliler tarafından belgelere dayalı olarak yapılan yazılı açıklamaları da dikkate almak suretiyle aşırı düşük teklifleri değerlendirerek ihaleyi sonuçlandıracaktır.
79.4.2.2. Verilecek hizmetin ekonomik olması, seçilen teknik çözümler, hizmetin yerine getirilmesinde kullanılacak avantajlı koşullar veya hizmetin özgünlüğü hususunda bir açıklamada bulunulması durumunda; sadece bu hususların neler olduğu değil, belirtilen çözüm, avantajlı koşul, özgünlük ya da hizmetin ekonomik olması sayesinde elde edilen maliyet avantajının da bilgi ve belgelere dayalı olarak açıklanması gerekmektedir.
79.4.2.3. Teklifi aşırı düşük bulunan isteklilerin, tekliflerinde önemli olduğu tespit edilen bileşenler ile ilgili olarak Kanunun 38 inci maddesi uyarınca yapacakları açıklamaya dayanak teşkil eden bilgi ve belgeleri sunmaları gerekmektedir.
İsteklilerin açıklamalarına dayanak teşkil eden bilgi ve belgeler;
a. Tedarikçi veya üreticilerden alınan proforma faturalar,
b. Fiyat teklifleri,
c. Kamu kurum ve kuruluşları tarafından sunulan mal ve hizmetlere ilişkin ilan edilmiş fiyat tarifeleri veya bunlardan alınmış fiyat teklifleri,
ç. Kamu kurum ve kuruluşları tarafından ilgili mala ilişkin ilan edilen asgari fiyatlar,
d. Perakende satış yapan zincir mağaza veya marketlerin yayımladıkları fiyat kataloglarında yer alan fiyatlar,
e. Ticaret borsalarına kayıtlı mallara ilişkin olarak 5174 sayılı Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği ile Odalar ve Borsalar Kanununun 51 inci maddesinin (c) bendi uyarınca borsa idaresi tarafından düzenlenen ilgili malın fiyatını gösteren belgeler,
f. Yaş sebze ve meyve için, Yaş Sebze ve Meyve Ticaretinin Düzenlenmesi ve Toptancı Halleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname uyarınca faaliyet gösteren toptancı hali idaresi tarafından düzenlenen ilgili malın fiyatını gösteren belgeler,
g. İsteklinin ürettiği, aldığı veya sattığı mallara ilişkin maliyet/satış tutarı tespit tutanaklarıdır.
İstekliler tekliflerine ilişkin olarak yukarıda sayılan belgelerden kendileri için uygun olanları (79.4.2.4-79.4.2.13) maddelerine göre yapacakları açıklamalar kapsamında sunacaklardır.
79.4.2.4. Tedarikçi veya üreticilerden alınan birim fiyatları gösteren proforma fatura sunularak açıklama yapılması durumunda proforma faturadaki birim satış tutarı;
a) Maliyete dayalı açıklama yapıldığında, maliyet/satış tutarı tespit tutanağında yer alan (Ek-O.5) ağırlıklı ortalama birim maliyetin,
b) Satışlar üzerinden açıklama yapıldığında, maliyet/satış tutarı tespit tutanağında yer alan (Ek-O.5) ağırlıklı ortalama birim satış tutarının % 80’inin,
altında olamaz.
Maliyete dayalı açıklama yapıldığında, mükellefle tam tasdik sözleşmesi yapan veya beyannamelerini imzalamaya yetkili olan meslek mensubu tarafından proforma fatura üzerine; “Birim satış tutarının, mükellefin yasal defter ve belgelerine göre çıkartılan ve tarafımdan onaylanan maliyet/satış tutarı tespit tutanağındaki ağırlıklı ortalama birim maliyet tutarının altında olmadığını beyan ederim.” ibaresinin yazılarak imzalanması ve iletişim bilgileri de belirtilmek suretiyle kaşelenmesi/mühürlenmesi gerekmektedir.
Satışlar üzerinden açıklama yapıldığında, mükellefle tam tasdik sözleşmesi yapan veya beyannamelerini imzalamaya yetkili olan meslek mensubu tarafından proforma fatura üzerine; “Birim satış tutarının, mükellefin yasal defter ve belgelerine göre çıkartılan ve tarafımdan onaylanan maliyet/satış tutarı tespit tutanağındaki ağırlıklı ortalama birim satış tutarının % 80’inin altında olmadığını beyan ederim.” ibaresinin yazılarak imzalanması ve iletişim bilgileri de belirtilmek suretiyle kaşelenmesi/mühürlenmesi gerekmektedir.
Kaşeleme işlemi bu Tebliğin 8.4 Maddesinde belirtilen özel kaşe kullanılmak suretiyle yapılabileceği gibi, bu kaşe dışında meslek mensubuna ilişkin bilgileri içeren kaşe kullanılmak suretiyle de yapılabilir.
…
79.4.2.16. İstekliler tarafından aşırı düşük teklif sorgulaması kapsamındaki mallara ilişkin olarak proforma fatura yerine sadece alış faturası ile açıklamada bulunulması geçerli bir açıklama olarak kabul edilmeyecektir.
…
79.5. Aşırı düşük teklif sorgulaması sonucunda; (79.4.2.) Maddesine uygun açıklamada bulunmayan, açıklamaları teknik şartnameye aykırı hususlar içeren veya teklif tutarı, personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımı ihalelerinde asgari işçilik maliyeti ve % 3 oranındaki sözleşme giderleri ile genel giderleri, personel çalıştırılmasına dayalı olmamakla birlikte ihale dokümanında personel sayısının belirlendiği ve haftalık çalışma saatinin tamamının idarede kullanılacağı hizmet alımı ihalelerinde ise asgari işçilik maliyeti ve ilgili mevzuatı uyarınca hesaplanacak sözleşme giderlerini karşılamayan isteklilerin teklifleri gerekçeleri belirtilmek suretiyle reddedilecektir.
…”düzenlemesi,
İdari Şartname’nin “İhale konusu işe ilişkin bilgiler” başlıklı 2’nci maddesinde “2.1. İhale konusu hizmetin;
a) Adı: 2012- 2013 Eğitim Öğretim Yılı Taşımalı Lise Öğrencilerine Malzemeli Öğle Yemeği” düzenlemesi,
Anılan Şartname’nin “Teklif fiyata dahil olan giderler” başlıklı 25’inci maddesinde “25.1. ulaşım, sigorta, vergi, resim ve harç
25.2. 25.1. maddesinde yer alan gider kalemlerinde artış olması ya da benzeri yeni gider kalemlerinin oluşması hallerinde, teklif edilen fiyatın bu tür artış ya da farkları karşılayacak payı içerdiği kabul edilir. Yüklenici, bu artış ve farkları ileri sürerek herhangi bir hak talebinde bulunamaz.
25.3. Teklif fiyata dahil olan diğer giderler aşağıda belirtilmiştir:
25.3.1.
25.4. Sözleşme konusu işin bedelinin ödenmesi aşamasında doğacak Katma Değer Vergisi (KDV), ilgili mevzuatı çerçevesinde İdare tarafından yükleniciye ayrıca ödenir. “ düzenlemesi,
Anılan Şartname’nin ekinde “…
Sıra No           Açıklama                                                                                           Birimi  Miktarı
1                      2012 - 2013 Eğitim Öğretim Yılı Taşımalı Lise Öğrencilerinin
                      Malzemeli Öğle Yemeği Hizmet Alımı İhalesi 290 Öğrenci
                      132 Gün; 813X132=107316                                                             Öğün   107.316,00
…“ düzenlemesi,
Teknik Şartname’de “…1-Yemekler üç çeşit olacaktır.
2-Yemek en az 750 kalori içerecektir.
3-yemelerin gramajları
Çorbalar 250 gr.
Etli ve sulu yemekler 200 gr.
Susuz et yemekleri100 gr.
Makarna ve pilavlar 100 gr.
Kompostolar200 gr.
Tatlı, yoğurt, cacık 200 gr.
Salatalar 150 gr.
Meyveler ezik ve çürük olmayıp 100 gramdan aşağı olmayacaktır. Ekmek (yarım ekmek (ekmeklerin içleri pişkin olacak, yanık veya bayat olmayacak, Tavuk yemekleri 100 gram but olacak.” düzenlemesi yer almaktadır.
Şikayete konu ihalenin malzeme dâhil yemek hazırlama hizmeti olduğu bu itibarla Kamu İhale Genel Tebliği’nin 78.3’üncü maddesi uyarınca, personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımı niteliğinde olmadığı anlaşılmıştır.
İhale işlem dosyası incelendiğinde; ihaleye 2 isteklinin katıldığı, Yesan Yemek Fab. San. Tic. A. Ş. nin teklifinin idarece aşırı düşük bulunarak, teklif sorgulamasına tabi tutulduğu ve isteklinin sunmuş olduğu teklif açıklaması uygun bulunarak, ihalenin Yesan Yemek Fab. San. Tic. A. Ş. üzerinde bırakıldığı, başvuru sahibi istekli olan Raif İnş. Gıda Taş. Oto. Tic. ve San. Ltd. Şti.nin ise ekonomik açıdan en avantajlı ikinci teklif sahibi olduğu anlaşılmıştır.
19.11.2012 tarihli ihale komisyon kararı ile ihalenin Yesan Yemek Fab. San. Tic. A.Ş. üzerinde bırakıldığı, başvuru sahibinin 17.12.2012 tarihli dilekçesi ile yapılan itirazen şikâyet başvurusu üzerine alınan 17.01.2013 tarih ve 2013/UH.II-350 sayılı Kurul kararında, teknik şartnamede yemek çeşitlerine ilişkin bazı bilgilere yer verilmekle birlikte, idarenin aşırı düşük teklif sorgulama yazısının ekinde ihale konusu işe ilişkin olarak ihale üzerinde kalan istekliye örnek menü verilmediği, özetle aşırı düşük teklif sorgulama yazısında teklif bileşenlerinin ayrıntılı olarak belirtilmeden ve yemek bileşenlerine ilişkin gramajlar belirli olmadan aşırı düşük sorgulaması yapıldığı, bu durumun ise ihalede sunulan aşırı düşük teklif açıklamasının sağlıklı bir değerlendirilmesine engel nitelikte olduğu sonucuna ulaşıldığı belirtilerek, idarece aşırı düşük teklif sorgulaması kapsamında örnek yemek listesi, bu listede yer alan yemeklerin bileşenleri ve bu bileşenlerin gramajlarına ilişkin bilgi ve belgelerin isteklilere sunularak aşırı düşük tekliflerin yeniden sorgulanması şeklinde düzeltici işlem belirlenmesine karar verildiği, idarece tekrar yapılan aşırı düşük teklif sorgulaması üzerine, ihale üzerinde kalan istekli tarafından sunulan aşırı düşük teklif açıklamasının uygun bulunarak, ihalenin yine Yesan Yemek Fab. San. Tic. A. Ş. üzerinde bırakıldığı tespit edilmiştir.
İdarece ihale üzerinde kalan isteklinin 14.11.2012 tarihli ve 31.01.2013 tarihli yazılar ile aşırı düşük teklif sorgulamasına tabi tutulduğu, 31.01.2013 tarihli ve 293 sayılı yazının ekinde 10 günlük örnek menü listesine yer verildiği, menüde yer alan yemeklerin girdilerinin ve girdi miktarlarının belirtildiği görülmüştür.
Kamu İhale Genel Tebliği’nin 79.4.2.3’üncü maddesinde isteklilerin açıklamalarına dayanak teşkil edebilecek bilgi ve belgelerin neler olduğunun, 79.4.2.4’üncü maddesinde açıklamada kullanılacak proforma faturaların taşıması gereken özelliklerin, 79.4.2.16’ncı maddesinde istekliler tarafından aşırı düşük teklif sorgulaması kapsamındaki mallara ilişkin olarak sadece alış faturası ile açıklamada bulunulmasının geçerli bir açıklama olarak kabul edilmeyeceğinin ve 79.5’inci maddesinde Tebliğ’in 79.4.2’nci maddesine uygun açıklamada bulunmayan isteklilerin tekliflerinin reddedileceğinin belirtildiği görülmüştür.
İhale üzerinde kalan istekli tarafından sunulan 15.11.2012 tarihli aşırı düşük teklif açıklamasında, teknik şartnamenin ekinde yer alan bir aylık yemek menüsünün, bir haftalık yemek listesinde öngörülen yemek çeşitlerinde yer alan yemek girdilerinin gramajlarını ve fiyatlarını gösterir yemek analiz raporu isimli bir belgenin, Malatya Ticaret ve Sanayi Odası’ndan alındığı anlaşılan 13.07.2012 tarihli bir adet kapasite raporunun, istekli firma bünyesinde çalışan personele ilişkin sigortalı hizmet listelerinin, istekli firmanın sahip olduğu 1 adet araca ilişkin ruhsat fotokopisinin ve isteklinin daha önce katılmış olduğu 2 adet ihaleye ilişkin ihale komisyon kararlarının sunulduğu, anılan belgelerin dışında istekli firmaca aşırı düşük teklif açıklaması kapsamında Kamu İhale Genel Tebliği’nin 79.4.2.3’üncü maddesinde belirtilen tevsik edici belgelerden her hangi birinin sunulmadığı tespit edilmiştir.
İhale üzerinde kalan istekli tarafından sunulan 04.02.2013 tarihli aşırı düşük teklif açıklamasında ise, idarece verilen yemek listesinde belirtilen yemek çeşitlerinde yer alan yemek girdilerinin gramajlarını ve fiyatlarını gösterir bir belgenin, çiğ yemek girdilerine ilişkin alış faturaları ve 1 adet proforma faturanın sunulduğu, proforma fatura üzerinde Kamu İhale Genel Tebliği’nin 79.4.2.4’üncü maddesinde belirtilen ilgili beyan ifadesi ve diğer bilgilerin yer almadığı, anılan belgenin ilgili meslek mensubunun onayını taşımadığı, özetle anılan istekli tarafından sunulan aşırı düşük teklif açıklamasında yer alan yemek girdilerinden hiçbirinin ilgili mevzuat hükümlerine uygun olarak açıklanmadığı görülmüştür.
Yapılan inceleme ve değerlendirmeler neticesinde, ihale üzerinde kalan istekli tarafından sunulan aşırı düşük teklif açıklamasında, yemek çeşitlerinde kullanılan çiğ yemek girdileri için öngörülen birim fiyatların ilgili mevzuat hükümlerine uygun olarak açıklanmadığı görüldüğünden, Kamu İhale Genel Tebliği’nin 79.5’inci maddesi gereğince anılan isteklinin teklifinin değerlendirme dışı bırakılması gerektiği anlaşıldığından başvuru sahibinin iddiası yerinde bulunmuştur.
Sonuç olarak, yukarıda mevzuata aykırılıkları belirtilen işlemlerin düzeltici işlemle giderilebilecek nitelikte işlemler olduğu tespit edildiğinden, ihale üzerinde kalan istekli olan Yesan Yemek Fab. San. Tic. A. Ş.nin teklifinin değerlendirme dışı bırakılarak tekliflerin değerlendirilmesi aşaması ve bu aşamadan sonraki işlemlerin mevzuata uygun olarak yeniden gerçekleştirilmesi gerekmektedir.
Açıklanan nedenlerle, 4734 sayılı Kanun'un 65'inci maddesi uyarınca bu kararın tebliğ edildiği veya tebliğ edilmiş sayıldığı tarihi izleyen 60 gün içerisinde Ankara İdare Mahkemelerinde dava yolu açık olmak üzere,
Anılan Kanun'un 54'üncü maddesinin onuncu fıkrasının (b) bendi gereğince düzeltici işlem belirlenmesine,
Oyçokluğu ile karar verildi.
KARŞI OY
İncelemeye konu ihalede;
Başvuru sahibinin itirazen şikayet başvuru dilekçesinde özetle; “ihale üzerinde kalan istekli olan Yesan Yemek Fab. San. Tic. A Ş. tarafından yapılan aşırı düşük teklif açıklamasının ilgili mevzuata uygun olmadığı” şeklinde ifade edilen iddiası hakkında, Kurul çoğunluğunca, ihale üzerinde kalan istekli tarafından sunulan aşırı düşük teklif açıklamasında, yemek çeşitlerinde kullanılan çiğ yemek girdileri için öngörülen birim fiyatların ilgili mevzuat hükümlerine uygun olarak açıklanmadığı görüldüğünden, Kamu ihale Genel Tebliğinin 79.5 inci maddesi gereğince anılan isteklinin teklifinin değerlendirme dışı bırakılması gerektiği anlaşıldığından başvuru sahibinin iddiası yerinde bulunduğuna ilişkin “düzeltici işlem belirlenmesine” karar verilmiştir.
Başvuru sahibinin iddiasının İhalelere Yönelik Başvurular Hakkında Yönetmeliğin 18 inci maddesi yönünden Kurul kararına dayanak teşkil eden esas inceleme raporu ve eki belgeler üzerinde yapılan inceleme sonucunda;
Doğanşehir ilçe Milli Eğitim Müdürlüğü tarafından gerçekleştirilen “2012- 2013 Eğitim Öğretim Yılı Taşımalı Lise Öğrencilerine Malzemeli Öğle Yemeği Hizmet Alımı” ihalesine ilişkin yaklaşık maliyetin 107.316 adet yemek için 2,64 TL birim fiyat üzerinden toplam 283.314,24 TL olarak hesaplandığı;
Bahse konu ihalede 2 adet ihale dokümanı satın alındığı, 12.11.2012 tarihinde gerçekleştirilen ihaleye 2 istekli tarafından teklif verildiği,
İdarenin teklif değerlendirmesine göre, iki teklifinde geçerli teklif olarak kabul edildiği, bu teklif bedellerinin;
İsteklinin Adı                                                                        Teklif Bedeli (TL)
Yesan Yemek Fab.San. Tic. A. Ş.                                            186.729.84
Raif İnş Gıda Taş. Oto. Tic. ve San. Ltd. Şti.                            251.119,44
Şeklinde verildiği, Yesan Yemek Fab. San. Tic. A. Ş.’nin teklifinin idarece aşırı düşük bulunarak, teklif sorgulamasına tabi tutulduğu ve isteklinin sunmuş olduğu teklif açıklaması uygun bulunarak, ihalenin Yesan Yemek Fab. San. Tic. A. Ş. üzerinde bırakıldığı, başvuru sahibi istekli olan Raif İnş. Gıda Taş. Oto. Tic. ve San. Ltd. Şti.’nin ise, ekonomik açıdan en avantajlı ikinci teklif sahibi olarak belirlenerek ihalenin sonuçlandırıldığı, daha sonra, başvuru sahibinin itirazen şikâyet başvurusu üzerine alınan 17.01.2013 tarih ve 2013/UH.II-350 sayılı Kurul kararında, idarece aşırı düşük teklif sorgulaması kapsamında örnek yemek listesi, bu listede yer alan yemeklerin bileşenleri ve bu bileşenlerin gramajlarına ilişkin bilgi ve belgelerin isteklilere sunularak aşırı düşük tekliflerin yeniden sorgulanması şeklinde düzeltici işlem belirlenmesine karar verildiği, anılan Kurul kararı sonrasında idarece tekrar yapılan aşırı düşük teklif sorgulaması üzerine, ihale üzerinde kalan istekli tarafından sunulan aşırı düşük teklif açıklamasının uygun bulunarak, ihalenin yine Yesan Yemek Fab. San. Tic. A. Ş.’nin üzerinde bırakıldığı,
Anlaşılmıştır.
4734 sayılı Kanunun “Aşırı düşük teklifler” başlıklı 38 inci maddesinde; “İhale komisyonu verilen teklifleri 37 nci maddeye göre değerlendirdikten sonra, diğer tekliflere veya idarenin tespit ettiği yaklaşık maliyete göre teklif fiyatı aşırı düşük olanları tespit eder. Bu teklifleri reddetmeden önce, belirlediği süre içinde teklif sahiplerinden teklifte önemli olduğunu tespit ettiği bileşenler ile ilgili ayrıntıları yazılı olarak ister.
İhale komisyonu;
a) İmalat sürecinin, verilen hizmetin ve yapım yönteminin ekonomik olması,
b) Seçilen teknik çözümler ve teklif sahibinin mal ve hizmetlerin temini veya yapım işinin yerine getirilmesinde kullanacağı avantajlı koşullar,
c) Teklif edilen mal, hizmet veya yapım işinin özgünlüğü,
Hususlarında belgelendirilmek suretiyle yapılan yazılı açıklamaları dikkate alarak, aşırı düşük teklifleri değerlendirir. Bu değerlendirme sonucunda, açıklamaları yeterli görülmeyen veya yazılı açıklamada bulunmayan isteklilerin teklifleri reddedilir.
İhale komisyonu, aşırı düşük tekliflerin tespiti ve değerlendirilmesinde Kurum tarafından belirlenen kriterleri esas alır. Kurum bu maddenin uygulanmasında; aşırı düşük tekliflerin tespiti, değerlendirilmesi ve ekonomik açıdan en avantajlı teklifin belirlenmesi amacıyla sınır değer veya sorgulama kriterleri ya da ortalamalar belirlemeye yetkilidir.” hükmü yer almaktadır.
Bahse konu madde hükmünden, ihale komisyonunun, yaptığı değerlendirme neticesinde geçerli olduğunu tespit ettiği tekliflerden, ihalede verilen diğer tekliflere veya idarenin tespit ettiği yaklaşık maliyete göre teklif fiyatı aşırı düşük olan isteklileri tespit edeceği ve tespit edilen bu teklifleri reddetmeden önce yine madde metninde belirtilen usul doğrultusunda sorgulamaya tabi tutacağı anlaşılmaktadır.
Personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımı ihalelerinde, aşırı düşük teklif sorgulamasının Kamu İhale Genel Tebliğinin “teklif fiyata dahil masraflar” ve “aşırı düşük tekliflerin değerlendirilmesini” düzenleyen maddeleri ile idari şartnamenin “teklif fiyata dahil olan giderler” başlıklı maddesindeki düzenlemelerin esas alınarak yapılması gerekmektedir. Bu ihalelerde, aşırı düşük teklif sorgulaması sonucunda belgelere dayalı yazılı açıklama yapmayan veya ihale komisyonunca açıklamaları yetersiz bulunan isteklilerin teklifleri ile teklif edilmesi gereken asgari işçilik maliyetini karşılamayan teklifler gerekçesi belirtilmek suretiyle reddedilecektir. Ancak, şikayet başvurusuna konu hizmetin personel çalıştırılmasına dayalı bir hizmet alım ihalesi olmaması nedeniyle aşırı düşük değer tespitine yönelik bir modül bulunmamakta olup, ihale konusu hizmetin maliyet unsurlarının, personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımlarında olduğu gibi önceden belirlenen nitelikte olmadığı görülmektedir. Bu durumda, ihale dokümanında belirtilen şartlara uygun olarak hizmetin ifası için her isteklinin basiretli tacir olma yükümlülüğü gereğince kendi organizasyon yapısı, kullanacağı makine ekipmanın özellikleri, malzeme teminindeki kendine özgü koşulları vb. unsurları dikkate alarak teklif fiyatını belirlemesi gerekmektedir.
Ayrıca, malzeme dahil yemek alım hizmetlerinde yemek bileşenlerini oluşturan girdilerin önemli bir kısmı yerel, mevsimsel ve iklim özelliklerine göre farklılıklar göstermekte, bir çok girdi müstahsilden doğrudan temin edilebilmektedir. Özellikle sebze meyve gibi girdilerin piyasa koşulları sebebiyle muhasebeleştirilmesinde karşılaşılan güçlüklerin aşırı düşük teklif sorgulamasında ispat için aranılan belgelere yansıtılmasında isteklilerin önünde önemli bir engel teşkil edeceği düşünülmektedir. Kamu İhale Kurumu tarafından personel çalıştırılmasına dayalı olmayan hizmet alımları için aşırı düşük sınır değerin tespiti ve sorgulanması konusunda bir kriter belirlenmediği hususu göz önüne alındığında, şikayete konu ihalede, ihtiyaçların uygun şartlarla ve zamanında karşılanması ve kaynakların verimli kullanılmasından sorumlu olan idarenin, aşırı düşük teklif açıklaması isteyerek ihalenin sonuçlandırılması yönünde tesis etmiş olduğu işlemlerde mevzuata uyarlık bulunmadığı düşünülmektedir.
İhale konusu işin personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımı işi olmadığı, yaklaşık maliyetin büyük çoğunlukla yemek giderinden oluştuğu ihalede verilen tüm teklif bedelleri yaklaşık maliyetin altında olmakla birlikte yaklaşık maliyete ve birbirlerine göre yakın olduğu ve en düşük teklifin bile diğer tekliflere göre aşırı düşük olarak değerlendirilemeyeceği anlaşıldığından, idarece, yemek kalemlerinde aşırı düşük teklif sorgulaması yapılarak ihalenin karara bağlanması yönünde gerçekleştirilen idari işlemlerin mevzuata uygun olmadığı değerlendirilmiştir.
Açıklanan nedenlerle; başvuruya konu ihalede, yemek alımı kalemlerinde aşırı düşük teklif sorgulaması yapılarak ihalenin sonuçlandırılmasına yönelik idarece gerçekleştirilen idari işlemlerin yerinde olmadığına ilişkin “düzeltici işlem belirlenmesine” karar verilmesi gerektiği yönündeki düşüncem ile, bu hususa ilişkin Kurul çoğunluğunca verilen “düzeltici işlem belirlenmesine” niteliğindeki karara katılmıyorum. (¤¤)

Full & Egal Universal Law Academy