(2709 S. K. m. 74) (6328 S. K. m. 5) (213 S. K. m. 134)

SAYI: 2021/1715-S.21.2831

BAŞVURU NO: 2020/93275

KARAR TARİHİ: 28/01/2021

TAVSİYE KARARI

BAŞVURAN:

BAŞVURUYA KONU İDARE: Hazine ve Maliye Bakanlığı

BAŞVURUNUN KONUSU: Vergi incelemesi yapılması talebi hakkındadır.

BAŞVURU TARİHİ: 12/08/2020

I. BAŞVURANIN İDDİA VE TALEPLERİ

1. Başvuran, Aras Elektrik Dağıtım A.Ş. elektrik abonesi olduğunu, tarafına “kaçak/usulsüz” adı altında sahte faturalar düzenlendiğini, faturalar hakkında 213 sayılı Vergi Usul Kanunu'nun 359 uncu maddesi gereği işlem yapılması için Hazine ve Maliye Bakanlığı'na müracaat ettiğini, ilgili idarenin konuyu tam olarak anlayamadığını, talebinin karşılanmadığını iddia ederek, bu konuda vergi incelemesinin yapılmasını ve ilgililer hakkında müeyyide uygulanmasını talep etmektedir.

II. İDARENİN BAŞVURUYA İLİŞKİN AÇIKLAMALARI

2. Vergi Denetim Kurulu Başkanlığı Ankara Büyük Ölçekli Mükellefler Grup Başkanlığı’nın 14/09/2020 tarih ve … sayılı cevabi yazısında;

2.1. Başvuru sahibinin ihbar dilekçesi değerlendirilmek üzere Grup Başkanlıkları İhbar ve İnceleme Taleplerini Değerlendirme Komisyonuna sevk edildiği, Komisyon tarafından 27/02/2020 tarih ve … sayılı İhbar Değerlendirme Karar Tutanağı düzenlendiği, bahsi geçen Karar Tutanağında;

Kurum hakkında inceleme yapılmasını gerektirecek anlaşılabilir mahiyette bilgi ve belge ibraz edilememesi dolayısıyla Vergi Denetim Kurulu İhbar ve İnceleme Taleplerini Değerlendirme Komisyonlarının Oluşturulması İle Çalışma Usul ve Esaslarına İlişkin Yönerge'nin 10/2-g maddesi uyarınca dosyanın hıfz edilmesi, incelemeyi gerektirir ve anlaşılabilir nitelikte bilgi, belge ve açıklama ibraz edilmesi durumunda konunun Komisyonumuzca tekrar değerlendirileceği hususunda ihbarcıya bilgi verilmesi gerektiği sonucuna varılmıştır.” hususlarının belirtildiği,

2.2. Bu kapsamda; başvuruya konu edilen kurum hakkında inceleme yapılmasını gerektirecek anlaşılabilir mahiyette bilgi ve belge ibraz edilemediğinden, Vergi Denetim Kurulu İhbar ve İnceleme Taleplerini Değerlendirme Komisyonlarının Oluşturulması İle Çalışma Usul ve Esaslarına İlişkin Yönerge'nin 10/2-g maddesi uyarınca dosyanın hıfz edilmesi kararı verildiği, bu nedenle başvuru sahibinin talebi ile ilgili olarak yapılacak herhangi bir işlem bulunmadığı,

2.3. Adı geçen Komisyon tarafından yapılan değerlendirme sonucu hakkında 05/05/2020 tarih ve sayılı yazıyla başvuruna bilgi verildiği açıklamalarına yer verilmiştir.

3. Gelir İdaresi Başkanlığı Erzurum Vergi Dairesi Başkanlığı’nın 24/09/2020 tarih ve … sayılı cevabi yazısında; başvuruların vergi mevzuatı hükümlerini içermemesi nedeniyle başvurunun hıfz edilmesine karar verildiği ifade etmiştir.

III. İLGİLİ MEVZUAT

4. Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının, “Dilekçe, bilgi edinme ve kamu denetçisine başvurma hakkı ” başlıklı 74 üncü maddesinde;

“Vatandaşlar... kendileriyle veya kamu ile ilgili dilek ve şikâyetleri hakkında, yetkili makamlara ve Türkiye Büyük Millet Meclisine yazı ile başvurma hakkına sahiptir... Herkes, bilgi edinme ve kamu denetçisine başvurma hakkına sahiptir.”,

5. 6328 sayılı Kamu Denetçiliği Kurumu Kanununun, “Kurumun görevi” başlıklı 5 inci maddesinde;

“Kurum, idarenin işleyişi ile ilgili şikâyet üzerine, idarenin her türlü eylem ve işlemleri ile tutum ve davranışlarını; insan haklarına dayalı adalet anlayışı içinde, hukuka ve hakkaniyete uygunluk yönlerinden incelemek, araştırmak ve idareye önerilerde bulunmakla görevlidir”,

6. 213 sayılı Vergi Usul Kanununun,

6.1. “Maksat" başlıklı 134 üncü maddesinde;

“Vergi incelemesinden maksat, ödenmesi gereken vergilerin doğruluğunu araştırmak tespit etmek ve sağlamaktır.”,

6.2. “İncelemede uyulacak esaslar” başlıklı 140 ıncı maddesinde;

“Vergi incelemesi yapanlar, yaptıkları inceleme sırasında aşağıdaki esaslara uymaya mecburdurlar:

1. İncelemeye tabi olana, bunun mevzuunu işe başlamadan evvel açık olarak izah ederler;

2. Vergi incelemesine başlanıldığı hususunu bir tutanağa bağlayarak bir örneğini nezdinde vergi incelemesi yapılana verirler. Ayrıca, tutanağın bir örneğini bağlı olduğu birime, diğer örneğini de ilgili vergi dairesine gönderirler.”,

7. Vergi Denetim Kurulunun İhbar ve İnceleme Taleplerini Değerlendirme Komisyonlarının oluşturulması ile Çalışma Usul ve Esaslarına İlişkin Yönergenin,

7.1. 9 uncu maddesinde;

“Komisyonlar; Grup Başkanlıkları, Vergi Dairesi başkanlıkları veya Defterdarlıklar ile diğer kurum ve kuruluşlardan intikal ettirilen inceleme taleplerini değerlendirmeye tabi tutar...”,

7.2. 10 uncu maddesinde;

“... (1) Komisyon, vergi yükümlülüklerine ilişkin ihbar ve şikayetler ile inceleme taleplerini değerlendirerek karar tutanağı düzenlemek suretiyle karar alır.

(2) Komisyon, vergi yükümlülüklerine ilişkin ihbar ve şikayetler ile inceleme taleplerini değerlendirmeye tabi tutarak aşağıdaki kararlardan uygun olanlarını alır:

a) Vergi incelemesi yapılması.

b) Mevcut inceleme görevi kapsamında değerlendirilmesi.

c) Ön inceleme, araştırma yapılması ...

g) Hıfz edilmesi ... ”,

8. Gelir İdaresi Başkanlığının 23/02/2012 tarih ve 2012/1 Sıra Nolu Vergi Denetimi ve Koordinasyonu İç Genelgesi;

“ ... Vergi Dairesi Başkanlıklarına gelen vergi incelemesi talepli ihbar ve şikâyetler ile Başkanlığın bağlı birimlerinden gelen inceleme talepleriyle ilgili olarak verimliliğin artırılması ve ilgili birimin tespiti amacıyla Vergi Dairesi Başkanlıklarında ‘İhbar ve İnceleme Taleplerini Değerlendirme Komisyonu’ oluşturulması uygun görülmüştür...

Komisyon; Vergi Dairesi Başkanlığına doğrudan yapılan, diğer Vergi Dairesi Başkanlıkları/ Defterdarlıklar ile diğer kamu kurum ve kuruluşlarından gelen, vergi incelemesi talebi içerikli ihbar ve şikâyetleri değerlendirmeye tabi tutarak … form esas almak suretiyle görüş bildirir ve bahse konu evrakları Vergi Dairesi Başkanının onayına sunar. Onaylanan formlar Vergi Dairesi Başkanlığı tarafından ilgili birime gönderilir.” hükümlerine amirdir.

IV. KAMU DENETÇİSİ ARİF DÜLGER’İN KAMU BAŞDENETÇİSİ'NE ÖNERİSİ

9. İlgili mevzuat ve tüm dosya kapsamı birlikte değerlendirildiğinde, başvuru konusuna ilişkin “Tavsiye Karar Önerisi” Kamu Başdenetçisi’ne sunulmuştur.

V. DEĞERLENDİRME VE GEREKÇE

A. Hukuka ve Hakkaniyete Uygunluk Yönünden Değerlendirme

10. Başvuran, Aras Elektrik Dağıtım A.Ş. elektrik abonesi olduğunu, tarafına “kaçak/usulsüz” adı altında sahte faturalar düzenlendiğini, faturalar hakkında 213 sayılı Vergi Usul Kanunu'nun 359 uncu maddesi gereği işlem yapılması için Hazine ve Maliye Bakanlığı'na müracaat ettiğini, ilgili idarenin konuyu tam olarak anlayamadığını, talebinin karşılanmadığını iddia edip bu konuda vergi incelemesinin yapılmasını ve ilgililer hakkında müeyyide uygulanmasını talep ettiği tespit edilmiştir.

11. Ankara Büyük Ölçekli Mükellefler Grup Başkanlığı’ndan alınan cevabi yazıda belirtilen İhbar Değerlendirme Karar Tutanağında; “... Kurum hakkında inceleme yapılmasını gerektirecek anlaşılabilir mahiyette bilgi ve belge ibraz edilememesi dolayısıyla Vergi Denetim Kurulu İhbar ve İnceleme Taleplerini Değerlendirme Komisyonlarının Oluşturulması İle Çalışma Usul ve Esaslarına İlişkin Yönerge'nin 10/2-g maddesi uyarınca dosyanın hıfz edilmesi, incelemeyi gerektirir ve anlaşılabilir nitelikte bilgi, belge ve açıklama ibraz edilmesi durumunda konunun Komisyonumuzca tekrar değerlendirileceği hususunda ihbarcıya bilgi verilmesi gerektiği sonucuna varılmıştır.” hususlarının belirtildiği; bu kapsamda; başvuruya konu edilen kurum hakkında inceleme yapılmasını gerektirecek anlaşılabilir mahiyette bilgi ve belge ibraz edilemediğinden, Vergi Denetim Kurulu İhbar ve İnceleme Taleplerini Değerlendirme Komisyonlarının Oluşturulması İle Çalışma Usul ve Esaslarına İlişkin Yönerge'nin 10/2-g maddesi uyarınca dosyanın hıfz edilmesi kararı verildiği, bu nedenle başvuru sahibinin talebi ile ilgili olarak yapılacak herhangi bir işlem bulunmadığı, açıklamalarına yer verilmiştir.

12. Erzurum Vergi Dairesi Başkanlığı’ndan alınan cevabi yazıda, “Başvuruların vergi mevzuatı hükümlerini içermemesi nedeniyle başvurunun hıfz edilmesine karar verildiği” açıklamalarına yer verilmiştir.

13. Anayasada, Devletin temel amaç ve görevleri arasında kişilerin ve toplumun refah, huzur ve mutluluğunu sağlamak; kişinin temel hak ve hürriyetlerini, sosyal hukuk devleti ilkesiyle bağdaşmayacak surette sınırlayan ekonomik ve sosyal engelleri kaldırmaya, insanın maddi ve manevi varlığının gelişmesi için gerekli şartları hazırlamaya çalışmak olarak sayılmıştır.

14. Kişilere hukuk güvenliğinin sağlanması, Anayasa’nın 2 nci maddesinde belirtilen hukuk devletinin ön koşullarındandır. Hukuk devleti, hukuk normlarının öngörülebilir olmasını, bireylerin tüm eylem ve işlemlerinde devlete güven duyabilmesini, devletin de yasal düzenlemelerinde bu güven duygusunu zedeleyici yöntemlerden kaçınmasını gerektirir.

15. 213 sayılı Vergi Usul Kanununda, vergi incelemesinden maksat, ödenmesi gereken vergilerin doğruluğunu araştırmak tespit etmek ve sağlamak olduğu hükmedilmiştir.

16. Yine söz konusu Kanununda, vergi incelemesi yapanlar, yaptıkları inceleme sırasında; incelemeye tabi olana, bunun mevzuunu işe başlamadan evvel açık olarak izah edeceği; vergi incelemesine başlanıldığı hususunu bir tutanağa bağlayarak bir örneğini nezdinde vergi incelemesi yapılana vereceği; tutanağın bir örneğini bağlı olduğu birime, diğer örneğini de ilgili vergi dairesine gönderileceği hüküm altına alınmıştır.

17. Vergi Denetim Kurulunun İhbar ve İnceleme Taleplerini Değerlendirme Komisyonlarının Oluşturulması ile Çalışma Usul ve Esaslarına İlişkin Yönergede, komisyonlar; Grup Başkanlıkları, Vergi Dairesi Başkanlıkları veya Defterdarlıklar ile diğer kurum ve kuruluşlardan intikal ettirilen inceleme taleplerini değerlendirmeye tabi tutulacağı; komisyon, vergi yükümlülüklerine ilişkin ihbar ve şikayetler ile inceleme taleplerini değerlendirerek karar tutanağı düzenlemek suretiyle karar alacağı hükmedilmiştir.

18. Ayrıca Vergi Denetim Kurulunun İhbar ve İnceleme Taleplerini Değerlendirme Komisyonlarının Oluşturulması ile Çalışma Usul ve Esaslarına İlişkin Yönergede, komisyon, vergi yükümlülüklerine ilişkin ihbar ve şikayetler ile inceleme taleplerini değerlendirmeye tabi tutarak; vergi incelemesi yapılması, mevcut inceleme görevi kapsamında değerlendirilmesi, ön inceleme, araştırma yapılması, hıfz edilmesi gibi kararlar alacağına hükmedilmiştir.

19. Gelir İdaresi Başkanlığının 23/02/2012 tarih ve 2012/1 Sıra Nolu Vergi Denetimi ve Koordinasyonu İç Genelgesinde, Vergi Dairesi Başkanlıklarına gelen vergi incelemesi talepli ihbar ve şikâyetler ile Başkanlığın bağlı birimlerinden gelen inceleme talepleriyle ilgili olarak verimliliğin artırılması ve ilgili birimin tespiti amacıyla Vergi Dairesi Başkanlıklarında ‘İhbar ve İnceleme Taleplerini Değerlendirme Komisyonu’ oluşturulması uygun görüldüğü; komisyon; Vergi Dairesi Başkanlığına doğrudan yapılan, diğer Vergi Dairesi Başkanlıkları/ Defterdarlıklar ile diğer kamu kurum ve kuruluşlarından gelen, vergi incelemesi talebi içerikli ihbar ve şikâyetleri değerlendirmeye tabi tutarak form esas almak suretiyle görüş bildireceği ve bahse konu evrakları Vergi Dairesi Başkanının onayına sunulacağı; onaylanan formlar Vergi Dairesi Başkanlığı tarafından ilgili birime gönderileceği belirtilmiştir.

20. İlgili İdare, başvuran tarafından konu hakkında incelemeyi gerektirir anlaşılabilir nitelikte bilgi, belge ve açıklamaların ibraz edilmesi durumunda gerekli değerlendirme yapılabileceğini belirtmiştir.

21. Bu kapsamda, başvuran tarafından idarenin istediği nitelikte bilgi, belge ve açıklamaların temin edilmesi ve idareye sunulması gerektiği tespit edilmiştir.

22. Başvuran tarafından tespitte yapılan çalışmasının tamamlanmasından sonra idare tarafından gerekli değerlendirmenin ivedilikle yapılıp sonuçlandırılmasının gerektiği tespit edilmiştir.

23. Yukarıda bahsedilen çerçevede; başvuranın, ilgili idareye sunduğu bilgi ve belgeler haricinde iddiasını ispatlar nitelikte başkaca bilgi ve belgelerle Vergi Denetim Kurulu Başkanlığı’na başvurması halinde, bu bilgi ve belgelerin ivedilikle değerlendirilmesi ve konuyla ilgili gerekli işlemlerin (inceleme, araştırma, rapor tanzimi vb.) yapılması ve sonucundan başvurana bilgi verilmesi gerektiği sonuç ve kanaatine varılmıştır.

B. İyi Yönetim İlkeleri Yönünden Değerlendirme

24. İyi yönetim ilkelerine, 28/03/2013 tarihli ve 28601 mükerrer sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Kamu Denetçiliği Kurumu Kanununun Uygulanmasına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmeliğin "İyi yönetim ilkeleri" başlıklı 6 ncı maddesinde yer verilmiştir. Bu ilkelere göre yapılan değerlendirmede, başvurana idarece verilen cevabi yazıda hangi sürede hangi mercilere başvurabileceği bilgisinin verilmediği görülmüş olup, ilgili İdarenin "Karara karşı başvuru yollarının gösterilmesi" ilkesine uymadığı tespit edilmiştir. İdarenin bundan sonra bahse konu ilkelere uygun davranması önerilmektedir.

VI. HAK ARAMA ÖZGÜRLÜĞÜNE İLİŞKİN AÇIKLAMA

25. 14/06/2012 tarih ve 6328 sayılı Kamu Denetçiliği Kurumu Kanununun 17 nci maddesinin sekizinci fıkrasına göre Kamu Denetçiliği Kurumuna, dava açma süresi içinde yapılan başvuru, işlemeye başlamış olan dava açma süresini durdurmakta olup, anılan Kanunun “Dava açma süresinin yeniden işlemeye başlaması” başlıklı 21 inci maddesinin ikinci fıkrası uyarınca, ilgili idarece tavsiye kararı üzerine 30 gün içerisinde herhangi bir işlem tesis edilmez veya eylemde bulunulmaz ise (varsa) dava açma süresinden kalan süre işlemeye devam edecek olup, Ankara Vergi Mahkemesi’nde yargı yolu açıktır.

VII. KARAR

Açıklanan gerekçeler ve dosya kapsamına göre, BAŞVURUNUN KABULÜNE;

Başvuranın, ilgili idareye sunduğu bilgi ve belgeler haricinde iddiasını ispatlar nitelikte başkaca bilgi ve belgelerle Vergi Denetim Kurulu Başkanlığı’na başvurması halinde, bu bilgi ve belgelerin ivedilikle değerlendirilmesi ve konuyla ilgili gerekli işlemlerin (inceleme, araştırma, rapor tanzimi vb.) yapılması ve sonucundan başvurana bilgi verilmesi hususlarında Vergi Denetim Kurulu Başkanlığı’na tavsiyede bulunulmasına,

6328 sayılı Kanunun 20 nci maddesinin üçüncü fıkrası uyarınca, ilgili idare tarafından bu karar üzerine tesis edilecek işlemin otuz gün içinde Kurumumuza bildirilmesinin zorunlu olduğuna,

Kararın başvurana ve Vergi Denetim Kurulu Başkanlığı'na tebliğine,

Türkiye Cumhuriyeti Kamu Başdenetçisince karar verildi. (¤¤)


Full & Egal Universal Law Academy