(2709 S. K. m. 42, 74)

SAYI: 18745356-101.07.04-E.2206

BAŞVURU NO: 2018/11376

KARAR TARİHİ: 30/01/2019

TAVSİYE KARARI

BAŞVURAN:

BAŞVURAN VEKİLİ / TEMSİLCİSİ:

BAŞVURUYA KONU İDARE: Milli Eğitim Bakanlığı

BAŞVURUNUN KONUSU: Liseye yerleştirme işlemleri hakkında.

BAŞVURU TARİHİ: 22.9.2018

I. BAŞVURANIN İDDİA VE TALEPLERİ

1) Başvuran, oğlu …’ün lise yerel yerleştirme kapsamında, evlerine 50 metre yürüme mesafesinde olan Antakya Anadolu Lisesinin, tercih edebileceği kayıt alanındaki okullar arasında bulunmadığını, sistemde kayıt alanı ve tercih edebileceği okullar olarak evlerine kilometrelerce uzak okulların yer aldığını, mağduriyetlerine ilişkin olarak Hatay İl Milli Eğitim Müdürlüğüne yapmış olduğu başvuruya, ilgili kayıt alanında lise sayısının az, ortaokuldan mezun olan öğrenci sayısının çok olması dolayısıyla çocuğunun yürüme mesafesindeki (yaklaşık 1 km) bir diğer kayıt alanıyla ilişkilendirildiği yönünde bilgi verildiğini, ancak kayıt alanlarında belirlenen okulların hiçbirinin 1 km mesafede bulunmadığını, kendi ölçümlerine göre kayıt alanlarındaki üç okulun da en az 3 km mesafede bulunduğunu, evlerine yakın mesafede okul varken ve diğerleri evine yakın okula giderken kendi çocuğunun servis kullanmak durumunda kalmasının eşitlik ilkesine aykırı olduğunu, bir mahalledeki lise kontenjanı ile mezun olan ortaokul öğrenci sayısı eşitlenmeksizin adrese dayalı yerleştirme sisteminin uygulanmasının mağduriyetlere sebep olduğunu, kayıt alanının belirlenmesine ilişkin düzenlemelerde belirsizlik ve hukuka aykırılık bulunduğunu belirterek; çocuğunun okuma şevkinin ve başarısının olumsuz etkilenmemesi için, eşitlik ilkesine aykırı bu durumun düzeltilerek, yerleştirme kriterleri kapsamında tüm şartları karşılayan çocuğunun lise kaydının, evlerine yakın Antakya Anadolu Lisesine yapılmasını talep etmektedir.

II. İDARENİN BAŞVURUYA İLİŞKİN AÇIKLAMALARI

2) Başvuru konusuna ilişkin bilgi ve belge talebimize istinaden, Milli Eğitim Bakanlığının 22/10/2018 tarih ve E.19946525 sayılı sayılı cevabi yazısı ve eklerinde özetle;

2.1) 2018 yılı Ortaöğretime Geçiş Tercih ve Yerleştirme işlemlerinin, 2018 Yılı Ortaöğretime Geçiş Tercih ve Yerleştirme Kılavuzunda; 2018 yılı Yerleştirmeye Esas Nakil Tercih ve Yerleştirme işlemlerinin ise 2018 Yılı Yerleştirmeye Esas Nakil Tercih ve Yerleştirme Kılavuzunda belirtilen hükümlerin esas alınarak yürütüldüğü,

2.2) 30 Temmuz 2018 tarihli yerleştirme işlemleri kapsamında Yerel Yerleştirme ile ilgili uygulanacak öncelik sıralamasının, 2018 Yılı Ortaöğretime Geçiş Tercih ve Yerleştirme Kılavuzunun 9. ve 10. sayfalarında yer alan 1.5.2.b) maddesinde (i), (ii), (iii), (iv), (v), (vi) şeklinde detaylıca belirtildiği,

2.3) Yerel Yerleştirmeye Esas Nakil işlemleri ile ilgili uygulanacak öncelik sıralamasının 2018 Yılı Yerleştirmeye Esas Nakil Kılavuzunun 6. ve 7. sayfalarında yer alan 1.3.2.b) maddesinde (i), (ii), (iii), (iv) şeklinde detaylıca belirtildiği,

2.4) Başvuruya konu öğrencinin, 2014-2015 eğitim ve öğretim yılı 5. sınıf I. döneminden, 2015-2016 eğitim ve öğretim yılı 6.sınıf II. dönem sonuna kadar Hatay/Antakya Bedii Sabuncu Ortaokulunda; 2016-2017 eğitim ve öğretim yılı 7. sınıf II. döneminden, 2017-2018 eğitim ve öğretim yılı 8. sınıf II. dönem sonuna kadar Hatay/Antakya Beyhan Gençay Ortaokulunda “Aktif öğrenci” olarak eğitimine devam etmiş göründüğü,

2.5) 2018 Yılı Ortaöğretime Geçiş Tercih ve Yerleştirme Kılavuzu gereği 30 Temmuz 2018 tarihli yerleştirme işlemleri kapsamında öğrencilerin 8. sınıfı bitirmiş oldukları ortaokullardaki bulunma sürelerinin, 2017-2018 eğitim ve öğretim yılı yılsonu itibariyle kayıtlı göründükleri ortaokullarda geriye dönük kayıtlı olarak geçirilen eğitim ve öğretim yılı dönemleri dikkate alınarak hesaplandığı,

2.6) 2017-2018 eğitim ve öğretim yılından geriye dönük yapılan hesaplamalarda öğrencilerin 5, 6. ve 7. sınıflarda özel okul, yatılı bölge ortaokulları veya imam-hatip ortaokullarında (bu okullara öğrenci kayıtları adres kayıt bölgesi uygulaması olmaksızın velilerin talepleri doğrultusunda yapıldığından) kayıtlı olarak geçirilen eğitim ve öğretim yılı dönemleri ve kurum dönüşümü, ilçe değişikliği, kurum adı değişikliği gibi öğrenci hareketlerinin dışındaki kurumsal hareketlerin de dikkate alındığı,

2.7) Başvuruya konu öğrencinin, 2018 Yılı Ortaöğretime Geçiş Tercih ve Yerleştirme Kılavuzu gereği 30 Temmuz 2018 tarihli yerleştirme işlemleri kapsamında, 8. sınıfı bitirmiş olduğu ortaokuldaki bulunma süresinin, Hatay/Antakya Beyhan Gençay Ortaokulunda “Aktif öğrenci” olarak geçirilen dönemler dikkate alınarak toplam 4 dönem olarak hesaplanmış göründüğü,

2.8) Adı geçen öğrencinin, 6-10 Ağustos 2018 tarihli Yerleştirmeye Esas 1. Nakil işlemleri sonucunda, Yerel Yerleştirme (Sınavsız Okul) kapsamında 4 nolu tercihi olan Hatay/Antakya Antakya Atatürk Anadolu Lisesine yerleşmeye hak kazanmış göründüğü; öğrencinin halen adı geçen Lisede “Aktif öğrenci” olarak kayıtlı göründüğü,

açıklamalarına yer verilmiştir.

III. İLGİLİ MEVZUAT

3) Birleşmiş Milletler Çocuk Haklarına Dair Sözleşmenin;

3.1) 3 üncü maddesinin birinci fıkrasında; “Kamusal ya da özel sosyal yardım kuruluşları, mahkemeler, idari makamlar veya yasama organları tarafından yapılan ve çocukları ilgilendiren bütün faaliyetlerde, çocuğun yararı temel düşüncedir.”;

3.2) 4 üncü maddesinde; “Taraf Devletler, bu Sözleşmede tanınan hakların uygulanması amacıyla gereken her türlü yasal, idari ve diğer önlemleri alırlar. Ekonomik, sosyal ve kültürel haklara ilişkin olarak, Taraf Devletler eldeki kaynaklarını olabildiğince geniş tutarak, gerekirse uluslararası işbirliği çerçevesinde bu tür önlemler alırlar.”

3.3) 28 inci maddesinde; “Taraf Devletler, çocuğun eğitim hakkını kabul ederler ve bu hakkın fırsat eşitliği temeli üzerinde tedricen gerçekleştirilmesi görüşündedirler.”

4) Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesine Ek Protokolün “Eğitim Hakkı” başlıklı 2 nci maddesinde; “Hiç kimse eğitim hakkından yoksun bırakılamaz.”

5) 18/10/1982 tarihli ve 2709 sayılı T.C. Anayasasının;

5.1) “Dilekçe, bilgi edinme ve kamu denetçisine başvurma hakkı” başlıklı 74 üncü maddesinin üçüncü ve dördüncü fıkralarında; “Herkes, bilgi edinme ve kamu denetçisine başvurma hakkına sahiptir. Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına bağlı olarak kurulan Kamu Denetçiliği Kurumu idarenin işleyişiyle ilgili şikâyetleri inceler.”

5.2) “II. Eğitim ve öğrenim hakkı ve ödevi” başlıklı 42 nci maddesinde; “Kimse, eğitim ve öğrenim hakkından yoksun bırakılamaz…”

6) 14/06/2012 tarihli ve 6328 sayılı Kamu Denetçiliği Kurumu Kanununun “Kurumun Görevi” başlıklı 5 inci maddesinin birinci fıkrasında; “Kurum, idarenin işleyişiyle ilgili şikayet üzerine, idarenin her türlü eylem ve işlemleri ile tutum ve davranışlarını; insan haklarına dayalı adalet anlayışı içinde, hukuka ve hakkaniyete uygunluk yönlerinden incelemek, araştırmak ve idareye önerilerde bulunmakla görevlidir.”

7) 14/6/1973 tarih ve 1739 sayılı Milli Eğitim Temel Kanununun;

7.1) “Türk Milli Eğitiminin Temel İlkeleri” başlıklı bölümü altında; “Yöneltme” başlıklı 6 ncı maddesinde; “Fertler, eğitimleri süresince, ilgi, istidat ve kabiliyetleri ölçüsünde ve doğrultusunda çeşitli programlara veya okullara yöneltilerek yetiştirilirler.

(Değişik: 16/8/1997 - 4306/3 md.) Milli eğitim sistemi, her bakımdan, bu yöneltmeyi gerçekleştirecek biçimde düzenlenir. Bu amaçla, ortaöğretim kurumlarına, eğitim programlarının hedeflerine uygun düşecek şekilde hazırlık sınıfları konulabilir.

Yöneltmede ve başarının ölçülmesinde rehberlik hizmetlerinden ve objektif ölçme ve değerlendirme metotlarından yararlanılır.”

7.2) “Eğitim hakkı” başlıklı 7 nci maddesinde; “İlköğretim görmek her Türk vatandaşının hakkıdır.

İlköğretim kurumlarından sonraki eğitim kurumlarından vatandaşlar ilgi, istidat ve kabiliyetleri ölçüsünde yararlanırlar.”

7.3) “Fırsat ve imkan eşitliği” başlıklı 8 inci maddesinde; “Eğitimde kadın, erkek herkese fırsat ve imkan eşitliği sağlanır…”

7.4) “Planlılık” başlıklı 14 üncü maddesinde; “Milli eğitimin gelişmesi iktisadi, sosyal ve kültürel kalkınma hedeflerine uygun olarak eğitim - insangücü - istihdam ilişkileri dikkate alınmak suretiyle, sanayileşme ve tarımda modernleşmede gerekli teknolojik gelişmeyi sağlayacak mesleki ve teknik eğitime ağırlık verecek biçimde planlanır ve gerçekleştirilir.

Mesleklerin kademeleri ve her kademenin unvan, yetki ve sorumlulukları kanunla tespit edilir ve her derece ve türdeki örgün ve yaygın mesleki eğitim kurumlarının kuruluş ve programları bu kademelere uygun olarak düzenlenir.

Eğitim kurumlarının yer, personel, bina, tesis ve ekleri, donatım, araç, gereç ve kapasiteleri ile ilgili standartlar önceden tespit edilir ve kurumların bu standartlara göre optimal büyüklükte kurulması ve verimli olarak işletilmesi sağlanır.”

7.5) “Amaç ve görevler” başlıklı 28 inci maddesinde; “Ortaöğretimin amaç ve görevleri, Milli Eğitimin genel amaçlarına ve temel ilkelerine uygun olarak,

1. Bütün öğrencilere ortaöğretim seviyesinde asgari ortak bir genel kültür vermek suretiyle onlara kişi ve toplum sorunlarını tanımak, çözüm yolları aramak ve yurdun iktisadi sosyal ve kültürel kalkınmasına katkıda bulunmak bilincini ve gücünü kazandırmak,

2. Öğrencileri, çeşitli program ve okullarla ilgi, istidat ve kabiliyetleri ölçüsünde ve doğrultusunda yüksek öğretime veya hem mesleğe hem de yüksek öğretime veya hayata ve iş alanlarına hazırlamaktır.

Bu görevler yerine getirilirken öğrencilerin istekleri ve kabiliyetleri ile toplum ihtiyaçları arasında denge sağlanır.”

7.6) “Yürütme, gözetim ve denetim” başlıklı 56 ncı maddesinde; “Eğitim ve öğretim hizmetinin, bu kanun hükümlerine göre Devlet adına yürütülmesinden, gözetim ve denetiminden Milli Eğitim Bakanlığı sorumludur.”

8) 07/09/2013 tarihli ve 28758 sayılı Resmî Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Millî Eğitim Bakanlığı Ortaöğretim Kurumları Yönetmeliğinin;

8.1) “Tanımlar” başlıklı 3 üncü maddesinde;

“ğğ) (Ek:RG-14/2/2018-30332) Merkezi sınav: Fen liseleri, sosyal bilimler liseleri, proje uygulayan eğitim kurumları ile mesleki ve teknik Anadolu liselerinin Anadolu teknik programlarına öğrenci yerleştirme amacıyla Bakanlıkça yapılan sınavı, hh) (Ek:RG-14/2/2018-30332) Merkezi sınav puanı: Fen liseleri, sosyal bilimler liseleri, proje uygulayan eğitim kurumları ile mesleki ve teknik Anadolu liselerinin Anadolu teknik programlarına öğrenci yerleştirmede kullanılan Bakanlıkça yapılan sınav puanını, ıı) (Ek:RG-14/2/2018-30332) Merkezi sınav puanıyla öğrenci alan okul: Fen liseleri, sosyal bilimler liseleri, proje uygulayan eğitim kurumları ile mesleki ve teknik Anadolu liselerinin Anadolu teknik programlarını,

ii) (Ek:RG-14/2/2018-30332) Ortaokul başarı puanı (OBP): Ortaokulun 6, 7 ve 8. Sınıf seviyesinde alınan yılsonu başarı puanlarının aritmetik ortalamasını, jj) (Ek:RG-14/2/2018-30332) Ortaöğretim kayıt alanı: Eğitimde süreklilik ve coğrafi bütünlük esasına dayalı olarak öğrenci sayısı, okul türü, kontenjan ve donanımları göz önünde bulundurularak il/ilçe millî eğitim müdürlüğünce ortaokul ve liselerin birbirleri ile eşleştirildiği ve tercihe bağlı olarak kayıt yapılabilecek farklı ortaöğretim kurumlarından oluşturulan alanı,” olarak tanımlanmıştır.

8.2) “İlkeler” başlıklı 5 inci maddesinde; “Ortaöğretim kurumları işlevlerini Türk millî eğitiminin genel ve özel amaç ile temel ilkeleri doğrultusunda, evrensel hukuka, demokrasi ve insan haklarına uygun; öğrenci merkezli, aktif öğrenme ve demokratik kurum kültürü anlayışıyla yerine getirir.”

8.3) “Ortaöğretim kurumlarının kuruluşu” başlıklı 6 ncı maddesinde;

“(1) Ortaöğretim kurumları, ortaokul veya imam-hatip ortaokulu üzerine öğrenim süresi dört yıl olan yatılı ve/veya gündüzlü olarak eğitim ve öğretim veren kurumlardır.

(2) Bu kurumlar;

a) (Değişik: RG-21/6/2014-29037) Fen liseleri, sosyal bilimler liseleri, Anadolu liseleri, güzel sanatlar liseleri ve spor liseleri,

b) (Değişik: RG-13/9/2014-29118) Anadolu imam hatip liseleri,

c) (Değişik: RG-16/9/2017-30182) Mesleki ve teknik Anadolu liseleri, mesleki ve teknik eğitim merkezleri, çok programlı Anadolu liseleri, özel eğitim meslek liseleri ile mesleki eğitim merkezlerinden,

ç) (Ek: RG-1/9/2018-30522) Eğitim kampüslerinden, oluşur…

(4) Ortaöğretim kurumlarının açılması, kapatılması ve ad verilmesine ilişkin usul ve esaslar Bakanlıkça belirlenir.”

8.4) “Ortaöğretim kurumlarının amaçları” başlıklı 7 nci maddesinde;

“(1) Ortaöğretim kurumları;

a) Öğrencileri bedenî, zihnî, ahlâkî, manevî, sosyal ve kültürel nitelikler yönünden geliştirmeyi, demokrasi ve insan haklarına saygılı olmayı, çağımızın gerektirdiği bilgi ve becerilerle donatarak geleceğe hazırlamayı,

b) Öğrencileri ortaöğretim düzeyinde ortak bir genel kültür vererek yükseköğretime, mesleğe, hayata ve iş alanlarına hazırlamayı,

c) Eğitim ve istihdam ilişkilerinin Bakanlık ilke ve politikalarına uygun olarak sağlıklı, dengeli ve dinamik bir yapıya kavuşturulmasını,

ç) Öğrencilerin öz güven, öz denetim ve sorumluluk duygularının geliştirilmesini,

d) Öğrencilere çalışma ve dayanışma alışkanlığı kazandırmayı,

e) (Değişik: RG-13/9/2014-29118) Anadolu imam hatip liselerinde; imamlık, hatiplik ve Kur’an kursu öğreticiliği gibi dinî hizmetlerin yerine getirilmesine kaynaklık edecek gerekli bilgi ve becerilerin kazandırılmasını

f) Öğrencilerin dünyadaki gelişme ve değişmeleri izleyebilecek düzeyde yabancı dil öğrenebilmelerini,

g) Öğrencilerin bilgi ve becerilerini kullanarak proje geliştirerek bilgi üretebilmelerini,

ğ) Teknolojiden yararlanarak nitelikli eğitim verilmesini,

h) Hayat boyu öğrenmenin bireylere benimsetilmesini,

ı) Eğitim, üretim ve hizmette uluslararası standartlara uyulmasını ve belgelendirmenin özendirilmesini amaçlar.

(2) Ayrıca:

a) Fen liseleri, fen ve matematik alanlarında; sosyal bilimler liseleri, edebiyat ve sosyal bilimler alanlarında öğrencilerin bilim insanı olarak yetiştirilmelerine kaynaklık etmeyi,

b) (Mülga: RG-21/6/2014-29037)

c) Güzel sanatlar liseleri, öğrencilere güzel sanatlarla ilgili temel bilgi ve beceriler kazandırmayı ve güzel sanatlar alanında nitelikli insan yetiştirilmesine kaynaklık etmeyi,

ç) Spor liseleri, öğrencilere beden eğitimi ve spor alanında temel bilgi ve beceriler kazandırmayı, beden eğitimi ve spor alanında nitelikli insan yetiştirilmesine kaynaklık etmeyi,

d) (Değişik: RG-26/3/2017-30019) Mesleki ve teknik ortaöğretim kurumlarında;

1) (Değişik: RG-16/9/2017-30182) Sanayi, ticaret, tekstil, inşaat, turizm, kimya, tarım, sağlık ve benzeri alanlarda ulusal ve uluslararası standartlar ve sınıflamalara, ulusal yeterliklere ve mevzuata dayalı olarak işgücü piyasasının ihtiyaç duyduğu nitelikte işgücünün yetiştirilmesi, mesleki bilgi ve becerilerin güncellenmesi ve uygulanan programlarla girişimcilik bilinci, meslek ahlâkı, iş sağlığı ve güvenliği, sosyal ve çevresel sorumluluk bilinci ile iş alışkanlığı kazandırılarak istihdama hazırlanmasını,

2) Önceki öğrenmelerin tanınması, mesleki eğitim belgelerinin denkliği ve belgelendirilmesini,

e) Anadolu imam-hatip liseleri ve imam-hatip liselerinde; imamlık, hatiplik ve Kur'an kursu öğreticiliği gibi dinî hizmetlerin yerine getirilmesine kaynaklık edecek gerekli bilgi ve becerilerin kazandırılmasını amaçlar.”

8.5) “Eğitim ve öğretim etkinlikleri” başlıklı 8 inci maddesinde;

“(1) Eğitim ve öğretim etkinlikleri;

a) Uygulanan program tür ve içeriklerine uygun olarak yürütülür.

b) Bilimsel düşünme becerilerine sahip, öğrenmeyi öğrenen, üretken, bilgiye ulaşabilen, iletişim kurabilen, bilişim teknolojilerini kullanabilen, eğitim sürecine aktif olarak katılan, millî, insanî ve evrensel değerleri benimsemiş öğrenciler yetiştirecek biçimde yapılandırılır…”

8.6) “Ortaöğretime geçiş esasları” başlıklı 20 nci maddesinde;

(Değişik: RG-14/2/2018-30332)

“(1) Ortaokulu veya imam hatip ortaokulunu bitiren öğrenciler bilgi, beceri ve yetenekleri doğrultusunda;

a) Merkezi sınav puanıyla,

b) Ortaöğretim kayıt alanı içindeki okullara tercihe bağlı olarak,

c) Ortaöğretim kayıt alanı dışındaki pansiyonlu okullara tercihe bağlı olarak,

ç) Merkezi sınav ile birlikte yetenek sınavı puanıyla,

d) Yetenek sınav puanıyla, ortaöğretim kurumlarına geçiş yaparlar.

(2) Birinci fıkranın (a), (b), (c) ve (ç) bentlerinde belirtilen yerleştirme ve kayıtlara ilişkin usul ve esaslar, Bakanlıkça hazırlanan yönerge ve/veya kılavuz, (d) bendi ise genelge ile belirlenir.

(3) Ortaöğretime geçiş sistemine bağlı olarak yapılan yerleştirme ve kayıt işlemleri;

a) Merkezi sınav puanı ile öğrenci alan okulların açık kontenjanlarına, puan üstünlüğüne göre,

b) Ortaöğretim kayıt alanı içindeki okulların açık kontenjanlarına, tercihe bağlı olarak, … yapılır."

8.7) “Öğrenci yerleştirme ve nakil komisyonu” başlıklı 23 üncü maddesinde;

“(1) (Değişik: RG-13/9/2014-29118) Birden fazla ortaöğretim kurumu bulunan okullar arasında koordinasyonu sağlamak üzere millî eğitim müdürlükleri bünyesinde her ders yılı sonunda öğrenci yerleştirme ve nakil komisyonu kurulur. Komisyon millî eğitim müdürünün görevlendireceği şube müdürünün başkanlığında; özel eğitim hizmetleri kurulu başkanı, Bakanlığın ortaöğretim, mesleki ve teknik eğitim, din öğretimi ve özel öğretim kurumları genel müdürlüklerine bağlı birer okul müdüründen oluşturulur ve görev süresi bir sonraki ders yılı sonuna kadar devam eder. Komisyonda, yabancı uyruklu öğrencilerin iş ve işlemlerinde ayrıca ilgili kurumdan yetkili bir temsilciye de yer verilir. (Ek cümle: RG-16/9/2017-30182) (Mülga cümle:RG-14/2/2018-30332) (…)

(2) Komisyonun görevleri;

a) (Yeniden düzenleme: RG-14/2/2018-30332) Komisyon; nakil ve yerleştirmeleri, ortaöğretim kayıt alanı içinde tercihe bağlı olarak öğrenci alan okullara dengeli bir şekilde yapar. Ancak, Millî Eğitim Bakanlığı Ortaöğretime Geçiş Yönergesi ve/veya Kılavuzu hükümleri çerçevesinde ortaöğretim kayıt alanı içindeki okullara yerleşemeyen öğrencileri, aynı merkez ilçe/ilçedeki diğer ortaöğretim kayıt alanlarındaki boş kontenjanı bulunan okullara tercihe ve OBP üstünlüğüne bağlı olarak yerleştirir.”…

8.8) “Ortaöğretim kurumları arasında nakil ve geçişler” başlıklı 37 nci maddesinde;

(Değişik: RG-14/2/2018-30332)

“(1) Fen liseleri, sosyal bilimler liseleri, proje uygulayan eğitim kurumları ile Anadolu teknik programlarına nakil ve geçişler;

a) Okul türlerinin her birinin kendi arasında her sınıf seviyesinde,

b) Fen liseleri, sosyal bilimler liseleri ile proje uygulayan eğitim kurumu olan Anadolu liselerinden

Anadolu liselerine her sınıf seviyesinde,

c) Proje uygulayan eğitim kurumu olan imam hatip liseleri ile Anadolu teknik programlarından aynı türden okullara her sınıf seviyesinde,

ç) (Değişik: RG-1/9/2018-30522) Okul türleri arasında boş kontenjan ve merkezi sınav puan üstünlüğüne göre, sınıf atlatma işlemleri yapıldıktan sonra 10 uncu sınıftan 11 inci sınıfa geçmiş olan öğrenciler ağustos ayı sonuna kadar,

d) Sınavsız öğrenci alan okullardan bu okullara; kontenjan ve merkezi sınav puan üstünlüğüne göre 9 uncu sınıf sonuna kadar, …

(2) (Değişik: RG-1/9/2018-30522) Ortaöğretim kayıt alanındaki okullar arasında nakil ve geçişler, okulların açık kontenjanlarına göre;

a) Okul türlerinin her birinin kendi arasında her sınıf seviyesinde,

b) Okul türleri arasında sınıf atlatma işlemleri yapıldıktan sonra 10 uncu sınıftan 11 inci sınıfa geçmiş olan öğrenciler ağustos ayı sonuna kadar, …

bu Yönetmelikte belirtilen süre içerisinde yapılır.” …

8.9) “Kontenjan belirleme, başvuru ve değerlendirme” başlıklı 38 inci maddesinde;

“(1) (Değişik: RG-14/2/2018-30332) Ortaöğretim kurumları arasında nakil ve geçişler, 37 nci madde hükümleri çerçevesinde;

a) (Değişik: RG-1/9/2018-30522) Merkezi sınavla öğrenci alan okulların açık kontenjanlarına, öğrencinin merkezi sınav puanının naklen gitmek istediği okuldaki aynı sınıf seviyesinde yerleştirme sonucunda oluşan en düşük puanlı öğrencinin puanından az olmaması kaydıyla puan üstünlüğüne göre yapılır.

b) Ortaöğretim kayıt alanı içindeki okullara tercihe bağlı olarak yapılır.”…

8.10) “Ortaöğretim kurumlarına yerleştirme, nakil ve geçişler” başlıklı geçici 9 uncu maddesinde; (Ek: RG-14/2/2018-30332)

“(1) Bu Yönetmelikte yer alan yerleştirme, nakil ve geçişlere ilişkin hükümler, 2018-2019 eğitim ve öğretim yılından itibaren ortaokul ile imam hatip ortaokullarının 8 inci sınıfını tamamlayıp ortaöğretim kurumlarına yerleşen öğrencileri kapsar.

(2) Bu maddenin yürürlüğe girdiği tarih itibarıyla ortaöğretim kurumlarında öğrenimlerine devam eden öğrencilerin nakil ve geçişleri; bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten önce yürürlükte olan Yönetmelik hükümlerine göre yürütülür. (Ek cümle: RG-1/9/2018-30522)”…

9) 26/03/2018 tarihli Millî Eğitim Bakanlığı Ortaöğretime Geçiş Yönergesinin;

9.1) “Tanımlar ve Kısaltmalar” başlıklı 4 üncü maddesinde; Bu Yönergede geçen;

“c) Merkezî Sınav: Resmî ve özel ortaokullar, imam hatip ortaokulları ve geçici eğilim merkezlerinin (GEM) 8'inci sınıflarında öğrenim gören öğrencilerin fen liseleri, sosyal bilimler liseleri, proje uygulayan eğitim kurumlan ile mesleki ve teknik Anadolu liselerinin Anadolu teknik programlarına yerleştirilmesi amacıyla Bakanlıkça yapılan merkezî sınavı,”

“d) Merkezi sınav puanıyla öğrenci alan okul: Fen liseleri, sosyal bilimler liseleri, proje uygulayan eğitim kurumlan ile mesleki ve teknik Anadolu liselerinin Anadolu teknik programlarını,

e) Ortaokul başarı puanı (OBP): Ortaokulun 6, 7 ve 8’inci sınıf seviyesinde alınan yılsonu başarı puanlarının aritmetik ortalamasını,

f) Ortaöğretim Kayıt alanı: Eğitimde süreklilik ve coğrafi bütünlük esasına dayalı olarak öğrenci sayısı, okul türü, kontenjan ve donanımları göz önünde bulundurularak il/ilçe millî eğitim müdürlüğünce ortaokul ve liselerin birbirleri ile eşleştirildiği ve tercihe bağlı olarak kayıt yapılabilecek farklı ortaöğretim kumullarından oluşturulan alanı.”

“h) Sınavsız öğrenci alan okul: Merkezi sınavla öğrenci alan Fen liseleri, sosyal bilimler liseleri, proje uygulayan eğitim kurumlan ile mesleki ve teknik Anadolu liselerinin Anadolu teknik programları dışında, ortaöğretim kayıt alanı ve kılavuzla belirlenen usul ve esaslara göre öğrenci alan ortaöğretim kurumlarını,

ı) Sınavla öğrenci yerleştirme: Bakanlık tarafından yapılan merkezî sınava dayalı yerleştirmeyi.

i) Sınavsız öğrenci yerleştirme: Ortaöğretim Kayıt alanları dikkate alınarak yapılan yerleştirmeyi.” ifade eder.

9.2) “Ortaöğretim Kurumlarına Yerleştirme” başlıklı 7 nci maddesinde; “Ortaöğretim kurumlarına resmî ve özel ortaokullar, imam hatip ortaokulları ve geçici eğitim merkezlerini (GEM) bitiren öğrenciler, kayıt alanı, bilgi, beceri ve yetenekleri doğrultusunda sınavlı veya sınavsız olarak yerleştirilir.”

9.3) “Merkezi Yerleştirme” başlıklı 8 inci maddesinde; “(1) Merkezi sınav puanıyla öğrenci alan okullara yerleştirme:

a) Merkezi sınav puanı ile öğrenci alan okulların belirlenen kontenjanlarına, puan üstünlüğüne göre, tercihleri doğrultusunda Ölçme, Değerlendirme ve Sınav Hizmetleri Genel Müdürlüğünce yapılır.

b) Merkezi sınavla öğrenci alan okullarda merkezi sınav puanının eşitliği hâlinde: Ortaokul Başarı Puanına (OBP), öğrencinin doğum tarihine göre yaşı küçük olana. 8‘inci, 7‘nci ve 6'ncı sınıflardaki

YBP üstünlüğüne, okula özürsüz devamsızlık yapılan gün sayısının azlığına ve tercih önceliği durumlarına bakılarak yerleştirme yapılır.

c) Merkezi sınav ile birlikte yetenek sınavı ile öğrenci alan okulların belirlenen kontenjanlarına, puan üstünlüğüne göre yerleştirme yapılır.”

9.4) “Yerel Yerleştirme” başlıklı 9 uncu maddesinde;

“(1) Sınavsız öğrenci alan okullara yerleştirme işlemi, il ve ilçe millî eğitim müdürlüklerince belirlenen ortaöğretim kayıt alanları içindeki sınavsız öğrenci alan ortaöğretim kurumlarına belirlenen kontenjanlara göre yapılır.

(2) Yerel Yerleştirme işlemleri, okulun bağlı bulunduğu genel müdürlük ile il/ilçe milli eğitim müdürlüklerinin sorumluluğunda Bakanlıkça yürütülür.

(3) Yerel yerleştirme, ortaöğretim kayıt alanı, okulların türü, okulların kontenjanı, okulların bulundukları yer, okulların pansiyon durumu ile öğrencilerin ikamet adresleri, öğrencilerin okullarda bulunuşlukları, tercihler, okul başarı puanları, devam-devamsızlık ve yaş gibi kriterler göz önünde bulundurularak yapılır.

(4) Sınavsız öğrenci alan okullara geçişle ilgili usul ve esaslar kılavuzla belirlenir.”

10) 2018 yılı Ortaöğretime Geçiş Tercih ve Yerleştirme Kılavuzunun;

10.1) “Ortaöğretim Kurumlarına Tercih ve Yerleştirme İşlemleri” başlıklı I. Bölümünde;

1.1. Genel Açıklamalar

a) Merkezî Yerleştirme, merkezi sınavla öğrenci alan fen liseleri, sosyal bilimler liseleri, proje uygulayan eğitim kurumları ile mesleki ve teknik Anadolu liselerinin Anadolu teknik programlarına tercihler doğrultusunda Merkezi Sınav Puanı üstünlüğüne göre yapılacaktır.

b) Yerel yerleştirme, okulların türü, okulların kontenjanı, okulların bulundukları yere göre oluşturulan ortaöğretim kayıt alanı ile öğrencilerin ikamet adresleri, öğrencilerin ortaokullarda bulunuşlukları, tercih önceliği, okul başarı puanları, devam-devamsızlık ve yaş kriterleri göz önünde bulundurularak yapılacaktır. Yerel yerleştirme ile öğrenci alan okullara yerleştirme işlemi, il ve ilçe Millî Eğitim Müdürlüklerince belirlenen ortaöğretim kurumlarına açıklanan kontenjanlara göre yapılacaktır. Yerleştirme işlemleri, okulun bağlı bulunduğu Genel Müdürlük ile il/ilçe milli eğitim müdürlüklerinin sorumluluğunda Bakanlıkça yürütülecektir.”…

10.2) “1.3. Tercih İşlemleri” başlığı altında;

“c) Sınava giren ve Merkezî Sınav Puanına sahip olan öğrenciler dâhil tüm öğrenciler yerel yerleştirme ile öğrenci alan okul tercihinde bulunmak zorundadır. Yerel Yerleştirme İle Öğrenci Alan Okullar ekranından tercih yapılmaması durumunda, öğrencilere Merkezî Sınavla Öğrenci

Alan Okullar ile Pansiyonlu Okullar tercih ekranı açılmayacaktır.”

“e) Öğrenciler, ilk olarak Yerel Yerleştirme İle Öğrenci Alan Okullar ekranından tercih yapacaklardır. Yerel Yerleştirmede tercihlerinden ilk 3 (üç) okulu Kayıt Alanından seçmek kaydıyla öğrenciler en fazla 5 (beş) okul tercihinde bulunabileceklerdir. Yapılan tercihlerde aynı okul türünden (Anadolu Lisesi, Meslekî ve Teknik Anadolu Lisesi, Anadolu İmam Hatip Lisesi) en fazla 3 (üç) okul seçilebilecektir. Yerel Yerleştirme ile öğrenci alan okullar için tercihlerini yaparak kayıt işlemini tamamlayan öğrenciler, istemeleri halinde merkezi sınavla öğrenci alan okullar için açılacak Merkezî Sınavla Öğrenci Alan Okullar ekranından en fazla 5 (beş) okul; Pansiyonlu Okullar tercih ekranından da en fazla 5 (beş) okul olmak üzere toplamda 15 okul tercihinde bulunabilecektir. Öğrencilerin, Merkezî Sınavla Öğrenci Alan Okullar ile Pansiyonlu Okullar grubundan tercihte bulunabilmesi için yerel yerleştirme tercihi yapması zorunludur.

f) Sınava katılmayan öğrencilere Merkezî Sınavla Öğrenci Alan Okullar tercih ekranı açılmayacaktır. g) Yerel yerleştirme tercih ekranında okullar;

Yeşil renk, “Kayıt Alanında” öğrenci için ikamet adresinin bulunduğu Kayıt Alanında yer alan okulları belirtir.

Mavi renk, “Komşu Kayıt Alanında” öğrenci için ikamet adresine göre Komşu Kayıt Alanında yer alanlar okulları belirtir.

Kırmızı renk, “Diğer” ise öğrenci için ikamet adresine göre bulunduğu Kayıt Alanında ve Komşu Kayıt Alanında olmayan il içindeki diğer kayıt alanları ile il dışındaki kayıt alanlarında bulunan okulları belirtir.

ğ) Yerleştirmeye esas nakiller, “Tercih ve Yerleştirme Takviminde” belirtilen tarih ve sürelerde 4 (dört) dönemde yapılacaktır. Her dönemde; Merkezî Sınav Puanı ile öğrenci alan okullar için en fazla 3 (üç), yerel yerleştirmeyle öğrenci alan okullar için en fazla 3 (üç), pansiyonlu okullar için de en fazla 3 (üç) okul tercihi yapılabilecektir.

h) Yerel yerleştirme ile öğrenci alan okullara tercihte bulunan ve ilk yerleştirmede tercihine yerleşen öğrencilerin, yerleştirmeye esas nakil tercih dönemlerinde Kayıt Alanından okul ve farklı tür tercih etme zorunluluğu bulunmayacaktır. Ancak, tercihlerine yerleşemeyen öğrenciler, yerleştirmeye esas nakil tercihlerinde ilk 2 (iki) okulu Kayıt Alanından seçmek kaydıyla en fazla 3 (üç) okul tercihinde bulunabileceklerdir. Yapılan tercihlerde aynı okul türünden (Anadolu Lisesi, Meslekî ve Teknik Anadolu Lisesi, Anadolu İmam Hatip Lisesi) en fazla 2 (iki) okul seçilebilecektir.”

“n) Yerleştirmeye esas nakil başvuruları, tercih edilecek okulun boş kontenjanına bakılmaksızın herhangi bir ortaokul veya imam hatip ortaokulu müdürlüğüne başvurarak yapılabilecektir.

o) Tercihler okul müdürlüğü tarafından elektronik ortamda onaylanacaktır. Tercihlerle ilgili varsa her türlü düzeltme elektronik onaylama işleminden önce yapılacaktır. Onaylama işlemi yapıldığı anda öğrencinin tercih işlemi tamamlanmış olacaktır. Öğrenci velisi düzeltme veya iptal işlemi için takvimde belirtilen tercih süreleri içerisinde okul müdürlüğüne başvurarak başvurunun düzeltilmesi veya iptal talebinde bulunabilecektir. Tercih Başvuru Durumu “İptal” olarak görünen öğrenciler yerleştirme işlemlerine dâhil edilmeyecektir.”

“ş) Tercih yapmayan veya tercihleri doğrultusunda hiçbir tercihine yerleşemeyen öğrenciler, açık öğretim kurumlarına yönlendirilecektir.”

10.3) “1.4. Yerleştirme İşlemleri” başlığı altında; “2017–2018 eğitim ve öğretim yılında ortaokul veya imam hatip ortaokulu 8’inci sınıfını tamamlamış veya Açık Öğretim Ortaokulundan mezun durumda olan öğrenciler, sınavla öğrenci alan okulların belirlenen kontenjanlarına puan üstünlüğü ve tercihleri doğrultusunda; yerel yerleştirme ile öğrenci alan okullara ise okulların türü, kontenjanı ve konumuna göre il/ilçe milli eğitim müdürlüklerince oluşturulan ortaöğretim kayıt alanlarındaki okullara öğrencilerin ikamet adresleri, ortaokullarda bulunuşlukları, tercih önceliği, okul başarı puanları, devam-devamsızlık ve yaş kriterleri göz önünde bulundurularak yerleştirilecektir…”

10.4) “1.5. Merkezî ve Yerel Yerleştirme Esasları” başlığı altında;

1.5.1. Merkezî Yerleştirme

“a) Merkezî sınavla öğrenci alan okulların belirlenen kontenjanlarına puan üstünlüğüne göre tercihleri doğrultusunda yerleştirme yapılacaktır.

b) Sınavla öğrenci alan okullarda merkezi sınav puanının eşitliği hâlinde sırasıyla; Ortaokul Başarı Puanına (OBP), öğrencinin doğum tarihine göre yaşı küçük olana, 8’inci, 7’nci ve 6’ncı sınıflardaki yılsonu başarı puanı (YBP) üstünlüğüne, okula özürsüz devamsızlık yapılan gün sayısının azlığına ve tercih önceliği durumlarına bakılarak yerleştirme yapılır.

c) Öğrenciler, yerleştirme işlemleri sonucunda Merkezî Sınav Puanı ile Öğrenci Alan Okul tercihine yerleşmiş ise yerel yerleştirme ve pansiyonlu okul tercihleri dikkate alınmayacaktır.”

10.5) “1.5.2. Yerel Yerleştirme” başlığı altında;

 “a) Yerel yerleştirme işlemleri okulların türü, kontenjanı ve konumuna göre il/ilçe milli eğitim müdürlüklerince oluşturulan ortaöğretim kayıt alanlarındaki okullara öğrencilerin ikamet adresleri, ortaokullarda bulunuşlukları, tercih önceliği, okul başarı puanları, devam-devamsızlık ve yaş kriterlerine göre değerlendirilerek yapılacaktır.

b) Tercih edilen lise bakımından;

i. Öğrencilerin, ikamet adresine göre bulunduğu “Kayıt Alanı”ndan okul tercih etmeleri durumunda, aynı okulu tercih eden “Komşu Kayıt Alanı”ndaki öğrencilerden; “Komşu Kayıt Alanı”ndaki öğrenciler de “Diğer” Kayıt Alanlarındaki öğrencilerden avantajlı olacaktır.

ÖLÇÜT DÜZEY

Kayıt Alanı Kayıt Alanı

Komşu Kayıt Alanı

Diğer Kayıt Alanı

ii. Bulunduğu “Kayıt Alanında” bir ortaokulda okuyan öğrenci, “Komşu Kayıt Alanı”nda bir ortaokulda okuyan öğrenciye göre; “Komşu Kayıt Alanı”ndaki öğrenci de “Diğer” Kayıt Alanlarında okuyan öğrenciye göre avantajlıdır. Aynı Kayıt Alanında bir ortaokulda okuyan öğrencilerden bulunduğu “Kayıt Alanında” bir ortaokulda dönem olarak fazla okuyan öğrenci az okuyanlara göre daha avantajlı olacaktır.

ÖLÇÜT DÜZEY

Ortaokulda Bulunuşluk Kayıt Alanında Bir Ortaokulda

8 Dönem/7 Dönem/6 Dönem/5 Dönem

4 Dönem/3 Dönem/2 Dönem/1 Dönem

Komşu Kayıt Alanında Bir Ortaokulda

Diğer Kayıt Alanında Bir Ortaokulda

(Tayin, doğal afet, zorunlu nakile tabi olma, emekli olarak başka bir yere yerleşme nedenleriyle il dışından gelenlerin çocukları;… tercihlerini onaylattıkları okul müdürlüğüne durumlarını belgelemeleri halinde bu madde kapsamında hak kaybına uğramazlar.)

iii. Öğrencilerin tercih sıralamaları yerleştirme bakımından avantaj sağlayacaktır.

ÖLÇÜT DÜZEY

Tercih Önceliği 1. Tercih

2. Tercih

3. Tercih

4. Tercih

5. Tercih

iv. Öğrencilerin Ortaokuldaki Başarı Puanı yerleştirmede değerlendirilecektir. Ortaokul Başarı Puanı 80,00-100 başarı diliminde olan öğrenciler, 60,00-79,99 başarı diliminde olan öğrencilere göre; 60,00-79,99 başarı diliminde olan öğrenciler de 60,00’ın altında başarı diliminde olan öğrencilere göre daha avantajlı olacaktır.

ÖLÇÜT DÜZEY

Başarı Dilimleri Ortaokul Başarı Puanı 80,00-100

Ortaokul Başarı Puanı 60,00-79,99

Ortaokul Başarı Puanı 60,00’ın altında

v. Öğrencilerin sekizinci sınıfta okula devam durumları yerleştirmede değerlendirilecektir. Özürsüz devamsızlığı 0-5 gün olan öğrenciler 5,5-10 gün olanlara göre; 5,5-10 gün devamsızlığı olan öğrenciler 10,5-15 gün olanlara göre; 10,5-15 gün devamsızlığı olan öğrenciler 15,5-20 gün olanlara göre; 15,5-20 gün devamsızlığı olan öğrenciler de 20 gün üzeri olanlara göre daha avantajlı olacaktır.

ÖLÇÜT DÜZEY

Özürsüz Devamsızlığı 0-5 gün

5,5-10 gün

10,5-15 gün

15,5-20 gün

20 ünden fazla

vi. Yerel yerleştirmede son ölçüt olarak yaşça küçük olan öğrenciler öncelikle yerleştirilecektir.”

11) 2018 yılı Yerleştirmeye Esas Nakil Kılavuzunda;

11.1) “I. Bölüm: Yerleştirmeye Esas Nakil İşlemleri” başlığı altında;

“1.1. Genel Açıklamalar

a) Merkezi Yerleştirmeye Esas Nakil, sınavla öğrenci alan fen liseleri, sosyal bilimler liseleri, proje uygulayan eğitim kurumları ile meslek, ve teknik Anadolu liselerinin Anadolu teknik programlarına tercihler doğrultusunda Merkezi Sınav Puanı üstünlüğüne göre yapılacaktır.

b) Yerel Yerleştirmeye Esas Nakil, okulların türü, okulların kontenjanı, öğrencilerin ikamet adreslerine göre oluşturulan ortaöğretim kayıt alanı, ortaokul başarı puanları (OBP), devam devamsızlık ve yaş kriterleri göz önünde bulundurularak yapılacaktır.

c) Yerel yerleştirme ile öğrenci alan okullara yerleştirmeye esas nakil işlemi, ortaöğretim kurumlarındaki boş kontenjanlara göre yapılacaktır.

ç) Yerleştirmeye Esas Nakil Tercih işlemleri, Bakanlığımız http://www.meb.gov.tr veya https://e-okul.meb.gov.tr internet adreslerinde yayımlanan tercih listelerine göre, öğrenci velisi tarafından yapılacaktır…

11.2) 1.2. Tercih İşlemleri

a) 8'inci sınıfı başarıyla tamamlayan, açık öğretim ortaokulundan mezun durumda olanlar ile herhangi bir ortaöğretim kurumuna yerleşen/yerleşemeyen öğrenciler yerleştirmeye esas nakil başvurusunda bulunabilecektir…

d) İlk yerleştirmede tercihine yerleşen öğrencilerin, yerleştirmeye esas nakil tercih dönemlerinde Kayıt Alanından okul tercih etme zorunluluğu bulunmayacaktır. Ancak, tercihlerine yerleşemeyen öğrenciler, yerel yerleştirmeye esas nakil tercihlerinde ilk tercihini Kayıt Alanından seçmek kaydıyla en fazla 5 (beş) okul tercihinde bulunabileceklerdir. Tercih yapan öğrencilerin farklı okul türü tercih etme zorunluluğu olmayacaktır…

g) Yerleştirmeye esas nakiller, “Tercih ve Yerleştirme Takviminde” belirtilen tarih ve sürelerde 4 (dört) dönemde yapılacaktır. Her dönemde; Merkezî Sınav Puanı ile öğrenci alan okullar için en fazla 5 (beş), yerel yerleştirmeyle öğrenci alan okullar için de en fazla 5 (beş) okul tercihi yapılabilecektir…

11.3) “1.3. Yerleştirmeye Esas Nakil İlkeleri”

“Yerleştirmeye esas nakil döneminde herhangi bir tercihine yerleşen öğrenci önceki yerleştiği okul hakkından vazgeçmiş sayılır.

1.3.1. Merkezî Yerleştirme

a) Merkezî sınavla öğrenci alan okulların belirlenen kontenjanlarına puan üstünlüğüne göre tercihleri doğrultusunda yerleştirme yapılacaktır.

b) Sınavla öğrenci alan okullarda merkezi sınav puanının eşitliği hâlinde sırasıyla; Ortaokul Başarı Puanına (OBP), öğrencinin doğum tarihine göre yaşı küçük olana. 8’inci, 7’nci ve 6'ncı sınıflardaki yılsonu başarı puanı (YBP) üstünlüğüne, okula özürsüz devamsızlık yapılan gün sayısının azlığına ve tercih önceliği durumlarına bakılarak yerleştirme yapılır…

1.3.2.Yerel Yerleştirme

a) Yerel Yerleştirmeye Esas Nakil, sırasıyla ortaöğretim kayıt alanı, OBP, devam-devamsızlık ve yaş kriterleri göz önünde bulundurularak yapılacaktır.

b) Tercih edilen lise bakımından;

i. Öğrencilerin, ikamet adresine göre bulunduğu “Kayıt Alanı”ndan okul tercih etmeleri durumunda, aynı okulu tercih eden “Komşu Kayıt Alanı”ndaki öğrencilerden; “Komşu Kayıt Alanındaki öğrenciler de “Diğer” Kayıt Alanlarındaki öğrencilerden öncelikli olacaktır.

ÖLÇÜT DÜZEY

Kayıt Alanı Kayıt Alanı

Komşu Kayıt Alanı

Diğer Kayıt Alanı

ii. Yerleştirmede Ortaokul Başarı Puanı yüksek olan öğrenciler öncelikli olarak yerleştirilecektir. OBP için virgülden sonra dört hane dikkate alınacaktır.

iii. Öğrencilerin sekizinci sınıfta okula devam durumları yerleştirmede değerlendirilecektir. Özürsüz devamsızlığı 0-5 gün olan öğrenciler 5,5-10 gün olanlara göre; 5,5-10 gün devamsızlığı olan öğrenciler 10,5-15 gün olanlara göre; 10,5-15 gün devamsızlığı olan öğrenciler 15,5-20 gün olanlara göre; 15,5-20 gün devamsızlığı olan öğrenciler de 20 gün üzeri olanlara göre daha öncelikli olacaktır.

ÖLÇÜT DÜZEY

0-5 gün

Özürsüz Devamsızlığı 5,5-10 gün

10,5-15 gün

15,5-20 gün

20 günden fazla

iv. Yerel yerleştirmede son ölçüt olarak yaşça küçük olan öğrenciler öncelikle yerleştirilecektir.” düzenlemelerine yer verilmiştir.

IV. KAMU DENETÇİSİ ARİF DÜLGER’İN KAMU BAŞDENETÇİSİ'NE ÖNERİSİ

12) Kamu Denetçisi tarafından yapılan inceleme ve araştırma neticesinde;

12.1) Başvuruya konu öğrencinin, yeni liseye yerleştirme sisteminin amacına uygun bir şekilde ikametine yakın bir liseye yerleşemediği, yeni liseye geçiş sisteminin uygulanması sürecinde birtakım mağduriyetler oluştuğu, bu anlamda liseye yerleştirme sisteminin birçok öğrenci açısından amacını gerçekleştirmede yetersiz kaldığı; İdarenin Kılavuzlarla yerleştirmede ölçüt olarak belirlemiş olduğu kriterlerin, objektif ve bilimsel ilkeler ile sistemin amacına uygun olmadığı, hukuki güvenlik ve öngörülebilirlik ilkelerine, hakkaniyete ve eğitimde fırsat eşitliğine aykırılık oluşturduğu yönünde tespitlerde bulunularak;

12.2) Ortaokulda bulunuşluk kriteri sebebiyle oluşan mağduriyetler üzerine İdare tarafından söz konusu kriter kaldırmış olmakla birlikte, somut başvuru konusunda da görüldüğü üzere, ilk yapılan asıl yerleştirmede bahse konu kriter nedeniyle yerleşemeyip, daha sonrasında da kontenjan kısıtları sebebiyle başka kriterler kapsamında elenerek, ilk yerleştirmede tercih ettiği okula yerleşemeyen öğrencilerin mağduriyetlerinin çözüme kavuşmadığı anlaşılmış olup; bu anlamda, çocuğun yüksek yararı temel alınarak, ortaokulda bulunuşluk kriteri kapsamında tercih ettiği okullara yerleşemeyen başvuran ve benzer durumda olan öğrencilerin mağduriyetlerini makul sürede giderecek yeni işlemlerin ve düzenlemelerin tesis edilmesi,

12.3) Ortaöğretim kayıt alanı belirlenmesi işlemleri kapsamında, başvuran ve benzer durumda olan öğrencilerin mağduriyetlerini gidermek üzere, “okula fiziksel yakınlık” kriterinin esas alınması suretiyle, kayıt alanının sistemin amacına uygun bir şekilde belirlenmesini sağlayacak objektif standartların oluşturularak, çocukların evlerine en yakın okullara yerleşmesini sağlayacak gerekli işlemlerin, çalışmaların ve düzenlemelerin yapılması,

12.4) Başvuran ve benzer durumda olan öğrencilerin mağduriyetlerini gidermek ve gelecek eğitim öğretim yıllarında benzer mağduriyetlerin yaşanmaması için; çocuğun yüksek yararı temel alınarak ikametlerine yakın liselere yerleşmelerini sağlayacak, yeni liseye geçiş sisteminin amacı ile objektif ve bilimsel ilkelere uygun standartlar oluşturacak gerekli işlemlerin ve düzenlemelerin makul sürelerde yapılması,

12.5) Sistemi iyileştirmeye ve geliştirmeye yönelik gerekli çalışmaların ve düzenlemelerin yapılması, hususlarında tavsiyede bulunulması gerektiği yönündeki öneri Kamu Başdenetçisi’ne sunulmuştur.

V. DEĞERLENDİRME VE GEREKÇE

A. Hukuka, Hakkaniyete ve İnsan Haklarına Uygunluk Yönünden Değerlendirme

13) Başvuran, oğlunun lise yerel yerleştirmede, ikametlerine 50 metre yürüme mesafesinde olan Antakya Anadolu Lisesinin, tercih edebileceği kayıt alanındaki okullar arasında yer almadığını, bulundukları kayıt alanında lise sayısının az, ortaokuldan mezun öğrenci sayısının çok olması sebebiyle çocuğunun başka bir kayıt alanıyla ilişkilendirildiğini, sistemde kayıt alanlarında bulunan üç okulun da en az 3 km mesafede olduğunu, evlerine yakın mesafede okul varken ve yeni sistem ile her çocuğun ikametine yakın okula yerleşeceği açıklaması yapılırken, kendi çocuğunun daha uzaktaki okulların kayıt alanıyla ilişkilendirilerek servis kullanmak durumunda kalmasının eşitlik ilkesine aykırı olduğunu belirterek; çocuğunun okuma şevkinin ve başarısının olumsuz etkilenmemesi için, eşitlik ilkesine aykırı bu durumun düzeltilerek, diğer yerleştirme kriterlerini sağlayan çocuğunun lise kaydının, evlerine yakın Antakya Anadolu Lisesine yapılmasını talep etmektedir.

14) Ortaöğretim kurumlarının iş ve işleyişleri Millî Eğitim Bakanlığı Ortaöğretim Kurumları Yönetmeliği hükümlerine göre yürütülmektedir. Söz konusu Yönetmelikte 14/2/2018 tarihli ve 30332 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren değişiklikle, Temel Eğitimden Ortaöğretime Geçiş (TEOG) Sınavının yerine, adrese dayalı sınavsız yerleştirmenin esas olduğu yeni bir sisteme geçilmiştir. Anılan Yönetmelik değişikliği ile 2018-2019 eğitim öğretim yılından itibaren, merkezi sınav puanıyla öğrenci alan okullara merkezî sınava dayalı yerleştirme olarak ifade edilen sınavla öğrenci yerleştirme (merkezi yerleştirme) ve ortaöğretim kayıt alanları dikkate alınarak yapılan sınavsız öğrenci yerleştirme (yerel yerleştirme) olmak üzere iki tür yerleştirmenin söz konusu olduğu yeni bir liseye geçiş sistemi öngörülmüştür. Buna göre, 2017-2018 eğitim öğretim yılında ortaokulların 8. sınıfını tamamlayıp ortaöğretim kurumlarına geçmek isteyen öğrencilerden isteyenler merkezi sınava girerek, sınav puan üstünlüğüne göre fen liseleri, sosyal bilimler liseleri, Bakanlıkça belirlenen proje okulları ile Anadolu teknik programlarına kontenjan ölçüsünde girebilmektedirler. Sınava girmek istemeyenler ise yukarıda sözü edilen okullar dışında kalan Anadolu liseleri, imam hatip liseleri ile mesleki ve teknik liselere yine kriterleri Bakanlıkça belirlenen yerleştirme kılavuzlarına göre herhangi bir ortaöğretim kurumuna yerleştirilmektedirler.

15) Anılan Yönetmelik hükmü kapsamında liseye geçiş sisteminde yapılan değişikliğe istinaden, Milli Eğitim Bakanlığının 26/03/2018 tarihli Olur’u ile yeni Yönetmelik hükümlerine göre güncellenen Ortaöğretime Geçiş Yönergesinin yürürlüğe konulduğu; söz konusu Yönetmelik ve Yönerge çerçevesinde hazırlanan 8. sınıf öğrencilerinin 2018 yılı ortaöğretim kurumlarına geçişleriyle ilgili tercih ve yerleştirme esasları, iş ve işlemlerinin açıklandığı “2018 Ortaöğretime Geçiş Tercih ve Yerleştirme Kılavuzunun” Bakanlık Makamının 27/06/2018 tarihli Olur’u ile yürürlüğe konulduğu; ayrıca yine 8. sınıf öğrencilerinin ortaöğretim kurumlarına geçişleriyle ilgili yerleştirmeye esas nakil iş ve işlemlerin açıklandığı “2018 Yerleştirmeye Esas Nakil Kılavuzunun” ise Bakanlık Makamının 04/08/2018 tarihli Olur’u ile yürürlüğe konulduğu anlaşılmıştır.

16) 2018 yılı ortaöğretime geçiş tercih ve yerleştirme işlemleri, 2018 Ortaöğretime Geçiş Tercih ve Yerleştirme Kılavuzunda; 2018 yılı yerleştirmeye esas nakil tercih ve yerleştirme işlemleri ise 2018 Yerleştirmeye Esas Nakil Kılavuzunda belirtilen hükümler esas alınarak yürütülmüştür. Buna göre, 30 Temmuz 2018 tarihli asıl yerleştirme işlemleri kapsamında, yerel yerleştirme olarak ifade edilen sınavsız, ikamete dayalı yerleştirmede uygulanan öncelik sıralaması, 2018 yılı Ortaöğretime Geçiş Tercih ve Yerleştirme Kılavuzunun, 10.5 numaralı paragrafta yer alan maddesinde detaylıca belirtilmiştir.

17) Bu çerçevede, söz konusu Ortaöğretime Geçiş Tercih ve Yerleştirme Kılavuzunda “Yerel Yerleştirme” başlığı altında, yerel yerleştirme işlemleri okulların türü, kontenjanı ve konumuna göre il/ilçe milli eğitim müdürlüklerince oluşturulan ortaöğretim kayıt alanlarındaki okullara öğrencilerin “ikamet adresleri”, “ortaokullarda bulunuşlukları”, “tercih önceliği”, “okul başarı puanları”, “devam-devamsızlık” ve “yaş” kriterlerine göre değerlendirilerek yapılmıştır.

18) Söz konusu kriterler uyarınca, birinci öncelikli kriter olan “Kayıt Alanı” kriteri kapsamında tercih edilen lise bakımından; öğrencilerin, ikamet adresine göre bulunduğu “Kayıt Alanı”ndan okul tercih etmeleri durumunda, aynı okulu tercih eden “Komşu Kayıt Alanı”ndaki öğrencilerden; “Komşu Kayıt Alanı”ndaki öğrenciler de “Diğer Kayıt Alanları”ndaki öğrencilerden avantajlı olacaktır.

19) İkinci öncelikli kriter olarak “Ortaokulda Bulunuşluk” kriteri kapsamında, bulunduğu “Kayıt Alanında” bir ortaokulda okuyan öğrenci, “Komşu Kayıt Alanı”nda bir ortaokulda okuyan öğrenciye göre; “Komşu Kayıt Alanı”ndaki öğrenci de “Diğer” Kayıt Alanlarında okuyan öğrenciye göre avantajlıdır. Aynı Kayıt Alanında bir ortaokulda okuyan öğrencilerden, bulunduğu “Kayıt Alanında” bir ortaokulda dönem olarak fazla okuyan öğrenci az okuyanlara göre daha avantajlı olacaktır. Söz konusu kriter açısından, “tayin, doğal afet, zorunlu nakile tabi olma, emekli olarak başka bir yere yerleşme nedenleriyle il dışından gelenlerin çocukları” istisna tutulmuştur.

20) Üçüncü olarak “Tercih önceliği” kriteri kapsamında, öğrencilerin tercih sıralamaları yerleştirme bakımından avantaj sağlayacaktır. Dördüncü kriter olarak, öğrencilerin “Ortaokuldaki Başarı Puanı” yerleştirmede değerlendirilmiştir. Buna göre, Ortaokul Başarı Puanı, “80,00-100”; “60,00-79,99”; “60,00’ın altında” şeklinde üç düzey belirlenmek suretiyle yerleştirmede değerlendirme kriteri olarak göz önünde bulundurulmuştur.

21) Beşinci olarak, “devam-devamsızlık” kriteri kapsamında, öğrencilerin 8. sınıfta okula devam durumları yerleştirmede değerlendirilmiştir. Özürsüz devamsızlığı “0-5 gün” olan öğrenciler “5,5-10 gün” olanlara göre; “5,5-10 gün” devamsızlığı olan öğrenciler “10,5-15 gün” olanlara göre; “10,5-15 gün” devamsızlığı olan öğrenciler “15,5-20 gün” olanlara göre; “15,5-20 gün” devamsızlığı olan öğrenciler de “20 gün üzeri” olanlara göre daha avantajlı olacak şekilde, söz konusu kriter açısından beş düzey belirlenmiştir.

22) Yerel yerleştirmede son ve altıncı ölçüt olarak “yaşça küçük olan” öğrenciler öncelikle yerleştirilmiştir.

23) Ortaöğretim kurumlarına geçişle ilgili yerleştirmeye esas nakil iş ve işlemleri ise, 04/08/2018 tarihinde yürürlüğe konulan Yerleştirmeye Esas Nakil Kılavuzunda açıklanmıştır. Nakil işlemleri ile ilgili uygulanacak öncelik sıralaması sırasıyla; okulların türü, okulların kontenjanı, öğrencilerin ikamet adreslerine göre oluşturulan ortaöğretim kayıt alanı, ortaokul başarı puanları (OBP), devam-devamsızlık ve yaş kriterleri kapsamında yapılmıştır. Anlaşılacağı üzere, ortaöğretim kurumlarına yerel yerleştirme için belirlenen kriterlerden farklı olarak, 04/08/2018 tarihinde yürürlüğe konulan Yerleştirmeye Esas Nakil Kılavuzunda nakil işlemlerinde uygulanacak öncelik sıralamasında “ortaokulda bulunuşluk” ile “tercih önceliği” kriterlerine yer vermemek suretiyle, yerleştirmede söz konusu kriterlerin ölçüt olması uygulamasından vazgeçilmiştir.

24) Somut başvuruda, İdareden temin edilen başvuruya konu öğrencinin yerleştirilmesine esas olan bilgi ve belgelerden; öğrencinin, yerel yerleştirme kapsamında, 1. tercih olarak yerleşmek istediği Nihal-Turgut Anlar Anadolu Lisesine, yerleşmede ilk öncelikli kriter olan “kayıt alanında oturma durumu”, “kayıt alanındaki ortaokuldan mezun olma durumu” kriterini sağlayarak, yerleşmede ikinci öncelikli kriter olan “mezun olduğu ortaokulda okuma süresi” kriterinden dolayı yerleşemediği anlaşılmıştır. Ayrıca anılan yerleşme bilgilerinden başvuranın, eğer ikinci öncelikli kriter olan “mezun olduğu ortaokulda okuma süresi” kriterinden dolayı elenmeseydi, anılan okula yerleşen son aday bilgileri ile kıyaslandığında, diğer yerleşme kriterlerinden “tercih sırası”, “ortaokul başarı puanı (OBP)”, “devam-devamsızlık” kriterlerini sağladığı, hatta son yerleşme kriteri olan “doğum tarihi” bakımından anılan okula yerleşen son adaydan daha küçük olarak yerleştirme açısından daha öncelikli ve avantajlı durumda olduğu görülmektedir. Benzer şekilde başvuranın, 2. ve 3. tercihlerine de anılan okullara yerleşen son adayla diğer kriterler açısından aynı koşulları sağlaması, hatta bazı kriterler açısından son yerleşen adaya göre üstün ve avantajlı durumda olmasına rağmen, ikinci öncelikli kriter olan “mezun olduğu ortaokulda okuma süresi” kriterinden dolayı yerleşemediği anlaşılmaktadır. Başvuranın, 1. yerleştirmeye esas nakil işlemlerinde ise yapmış olduğu 1. tercihine anılan okulda kontenjan bulunmadığından yerleşemediği; 2. tercihi olan Antakya Anadolu Lisesine “kayıt alanında oturma durumu” kriterinden dolayı yerleşemediği; 3. tercihine “ortaokul başarı puanı (OBP)” kriterinden dolayı yerleşemediği; son olarak 4. tercihi olan Antakya Atatürk Anadolu Lisesine yerleştiği anlaşılmıştır. 2, 3 ve 4. yerleştirmeye esas nakil işlemlerinde ise; yerel yerleştirme kapsamında sadece 1 tercihte (Antakya Anadolu Lisesi) bulunduğu ve söz konusu yerleştirmelerde anılan okula “kayıt alanında oturma durumu” kriterinden dolayı yerleşemediği anlaşılmıştır.

25) Anlaşılacağı üzere, asıl yerel yerleştirme kapsamında, başvuranın, tercih ettiği okullara yerleşen son adaylara göre diğer kriterler açısından (ortaokul başarı puanı, devam-devamsızlık, yaş kriterleri) daha üstün ve avantajlı durumda olmasına rağmen, bu anlamda tercih ettiği okula yerleşebilecekken, yerleştirmede ikinci öncelikli kriter olan “ortaokulda bulunuşluk” kriteri kapsamında elenerek hiçbir okula yerleşemediği tespit edilmiştir. Daha sonrasında yapılan 1. yerleştirmeye esas nakil işlemlerinde ise, asıl yerleştirmede tercih ettiği ilk iki okul için kontenjan kısıtları sebebiyle diğer kriterler kapsamında elendiği anlaşılmıştır. Gerek Kurumumuza yansıyan başvurulardan gerekse kamuoyuna yansıyan haberlerden söz konusu kriter kapsamında mağduriyetler oluştuğu anlaşılmış, daha sonrasında İdare anılan kriteri uygulamadan kaldırmış, 04/08/2018 tarihinde yayınlanan Yerleştirmeye Esas Nakil Kılavuzunda da söz konusu kriter, nakil yoluyla geçişler kapsamında kriter olmaktan çıkarılmıştır. Bu çerçevede, İdare, ortaokulda bulunuşluk kriteri sebebiyle oluşan mağduriyetler üzerine söz konusu kriteri kaldırmış olmakla birlikte, somut başvuru konusunda da görüldüğü üzere, ilk yapılan asıl yerleştirmede bahse konu kriter nedeniyle yerleşemeyip, daha sonrasında da kontenjan kısıtları sebebiyle başka kriterler kapsamında elenerek, ilk yerleştirmede tercih ettiği okula yerleşemeyen öğrencilerin mağduriyetlerinin çözüme kavuşmadığı anlaşılmıştır.

26) Düzenli idare ilkesi gereği idarenin düzenleme yetkisine sahip olduğu alanlarda hukuka uygun objektif düzenlemeler yapması ve istikrarlı uygulamalarda bulunması gerekmektedir. Bu anlamda, kapsamlı ve titiz bir çalışma neticesinde, objektif ve bilimsel ilkeler kapsamında oluşturulan yerleştirme ölçütlerinin de süreç içerisinde değişmeyecek şekilde öngörülmesi gerekir.

27) Başvuruya konu öğrencinin adrese dayalı yerel yerleştirme kapsamında yaşadığı mağduriyetin diğer yönü ise öğrencinin evine yakın okulun değil de daha uzaktaki okulların kayıt alanında gösterilmesi hususudur. Bahse konu mağduriyete ilişkin olarak İdare tarafından başvurana yapılan açıklamadan, başvuranın mezun olduğu bölgede ortaokuldan mezun olan öğrenci sayısının o bölgedeki lise kontenjanından fazla olması sebebiyle, başvuranın ikametine daha uzakta bulunan okulların kayıt bölgesinde belirlendiği anlaşılmıştır. Bu çerçevede yapılan araştırmada, başvuruya konu öğrencinin kayıt alanında bulunan okullar ile bu kapsamda yerleştirilmiş olduğu Antakya Atatürk Anadolu Lisesinin evine yaklaşık 1,5 ila 2 km mesafelerde bulunduğu, başvuranın evine en yakın olması sebebiyle yerleşmek istediği Antakya Anadolu Lisesinin ise 190 metre ve 2 dakika yürüme mesafesinde bulunduğu anlaşılmıştır.

28) Liseye geçiş sisteminde, sınavsız yerel yerleştirmede, öğrencilerin, ortaöğretim kayıt alanına göre liselere yerleştirilmesi öngörülmüştür. 8.1 numaralı paragrafta yer verilen Yönetmelik hükmünde, ortaöğretim kayıt alanı; eğitimde süreklilik ve coğrafi bütünlük esasına dayalı olarak öğrenci sayısı, okul türü, kontenjan ve donanımları göz önünde bulundurularak il/ilçe millî eğitim müdürlüğünce ortaokul ve liselerin birbirleri ile eşleştirildiği ve tercihe bağlı olarak kayıt yapılabilecek farklı ortaöğretim kurumlarından oluşturulan alan olarak tanımlanmıştır. Kurumumuza yansıyan başvurulardan, bazı öğrenciler için ortaöğretim kayıt alanı belirlenirken, evine en yakın okulun kayıt alanında olmaması veya yürüme mesafesinden uzak olan okullara yerleştirilmesi yönünde mağduriyetler yaşandığı anlaşılmıştır. Somut başvuru konumuz açısından da başvuruya konu öğrencinin evine yürüme mesafesinde yakın olan okulun kayıt alanında gösterilmeyip, evine yaklaşık 1,5 km uzaklıkta bulunan bir okula yerleştiği, bu anlamda sistemin amacını gerçekleştirmede yetersiz kaldığı anlaşılmaktadır. Bu çerçevede, ortaöğretim kayıt alanı belirlenmesi işlemlerinde, objektif standartlar oluşturularak, mahalle ayrımı yapılmaksızın “okula fiziksel yakınlık” kriterinin kullanılması suretiyle bu tür mağduriyetleri önleyici düzenlemeler ve çalışmalar yapılması gerektiği değerlendirilmektedir. Bununla birlikte, yeni sistemin amacına uygun bir şekilde çocukların ikametine en yakın okula yerleşebilmesi için, bir bölgede mezun olan ortaokul öğrenci sayısı ile o bölgedeki lise kontenjanı arasında dengeyi sağlayacak gerekli altyapı ve diğer çalışmaların yapılması gerekmektedir.

29) Yukarıda da açıklandığı üzere, 2018-2019 eğitim öğretim yılından itibaren liseye yerleştirme sistemi değişmiş olup; buna göre öğrencilerin, yaklaşık %10’luk bir kısmının merkezi sınav puanıyla öğrenci alan okullara merkezî sınava dayalı olarak, %90’lık kısmının ise ortaöğretim kayıt alanları dikkate alınarak sınavsız yerleştirildiği anlaşılmıştır. Yeni liseye yerleştirme sistemi ile eğitim politikasında ciddi bir değişikliğe gidildiği, öğrencilerin büyük bir oranının adrese dayalı ve sınavsız olarak yerleştirildiği görülmektedir. Öğrencilerin ikametlerine yakın okula gitmesi esasına dayalı olan yeni sistemin amacına uygun bir şekilde, İdareden, tüm öğrencilerin ikametlerine yakın okullara yerleşmesini sağlayacak standartların oluşturulması beklenmektedir.

30) Kurumumuza yansıyan başvurulardan ve açık kaynaklardan yapılan araştırmalardan, yeni sisteme geçişte birtakım mağduriyetlerin oluştuğu anlaşılmıştır. Bu kadar büyük ve ciddi bir eğitim politikası değişikliğinin uygulamaya geçirilmesi sürecinde, ciddi hazırlıklar ve çalışmalarla, gerekli pilot uygulamaları ve simülasyon çalışmaları yapılarak, sistem test edilerek gerekli tüm düzenlemelerin yerleştirme sürecinin başlamasından makul bir süre öncesinde hazırlanarak, sağlıklı ve mağduriyetleri mümkün olduğunca önleyecek planlı bir geçiş süreci öngörülmelidir. Aksi takdirde, planlılık, fırsat ve imkan eşitliği gibi milli eğitimin temel ilkelerine aykırılık oluşturacak mağduriyetler meydana gelebilir. Eğitim politikasında yapılan değişiklikle yeni liseye yerleştirme sistemi kapsamında, sistemin uygulama aşamasından önce planlılık ilkesi kapsamında, çalışmaların ve düzenlemelerin tamamlanarak uygulamaya geçirilmesi, çocuğun üstün yararı temel alınarak İdarenin, yeni geçiş sisteminin de amacına uygun olarak, çocukların adreslerine yakın, tercih ettikleri bir okulda okuyabilmeleri adına gerekli önlemleri alması gerekir.

31) İdarenin, 8 numaralı paragrafta yer verilen Yönetmelik hükmü kapsamında liseye geçiş sisteminde yapılan değişikliğe istinaden, Yönetmelik hükümlerine göre güncellenen Ortaöğretime Geçiş Yönergesini 26/03/2018 tarihinde yürürlüğe koyduğu, söz konusu Yönetmelik ve Yönerge çerçevesinde hazırlanan 8. sınıf öğrencilerinin 2018 yılı ortaöğretim kurumlarına geçişleriyle ilgili tercih ve yerleştirme esasları, iş ve işlemlerinin açıklandığı Ortaöğretime Geçiş Tercih ve Yerleştirme Kılavuzunun ise 27/06/2018 tarihinde yürürlüğe konulduğu anlaşılmıştır. Yeni yerleştirme sistemine ilişkin standartların ve kriterlerin belirlendiği bahse konu düzenlemelerin yayınlanma tarihlerine bakıldığında, öğrencilerin ve velilerin eğitimleriyle ilgili gerekli tedbirleri alabilmesi, planlamalarını yapabilmesi için yeterli bir zaman bulunmadığı değerlendirilmektedir. Bu anlamda İdarenin, bu kadar büyük bir sistem değişikliğine ilişkin, çocukların geleceğine ve eğitimlerine etki edecek ölçütleri bu kadar geç yayınlamasının, hukuki güvenlik ve öngörülebilirlik ilkelerine aykırı olduğu değerlendirilmektedir.

32) Anayasanın 2 nci maddesinde yer alan hukuk devletinin temel ilkelerinden biri ‘belirlilik’tir. Hukuk güvenliği, normların öngörülebilir olmasını, bireylerin tüm eylem ve işlemlerinde devlete güven duyabilmesini, devletin de yasal düzenlemelerde bu güven duygusunu zedeleyici yöntemlerden kaçınmasını gerekli kılar (Anayasa Mahkemesinin 13/11/2014 tarih ve 2013/95 Esas, 2014/176 Karar sayılı kararı). Bu kapsamda, hukuk devleti ilkesinin idare bakımından bir gereği de “idarî faaliyetlerinin belirliliği ilkesi”dir. İdarenin faaliyetleri önceden bilinebilir olmalıdır. Hukuk devletinde idarenin eylem ve işlemlerinin idare edilenler tarafından önceden tahmin edilebilir olması gerekir. Buna “düzenli idare ilkesi” denir. Bu kapsamda, hukuk devletinin bir gereği olan hukukî öngörülebilirlik ilkesinin idareye yansımış hali, düzenli idare ilkesidir. Söz konusu ilke, idarenin, önceden bazı kurallar, düzenlemeler koyarak bunlara uygun olarak davranması, faaliyetlerinin önceden bilinebilir olması demektir. (Kemal Gözler, İdare Hukuku)

33) Bu kapsamda, ortaokulda bulunuşluk kriteri açısından, öğrencilerin “mezun olduğu ortaokulda okuma süresi” ikinci yerleştirme kriteri olarak belirlenmiş, benzer şekilde devamsızlık kriteri de beşinci ve üçüncü yerleştirme kriteri olarak belirlenmiş olup; tercih ettiği liseye yerleştirmede bir kriter olacağının mezun olmaya yakın bir tarihte öğrenilmesinin, hukuki güvenlik ve öngörülebilirlik ilkelerine aykırılık oluşturduğu değerlendirilmektedir. Öngörülebilirlik ve belirlilik ilkeleri kapsamında, kişilerin geleceği öngörebilmeleri ve her türlü faaliyetlerini buna göre planlayıp yürütmeleri sağlanır. Bu anlamda, İdarenin söz konusu uygulamalarında, hukuki güvenlik ve öngörülebilirlik ilkelerine aykırı davrandığı değerlendirilmektedir.

34) Somut başvuruda ve yerel yerleştirme kapsamında yaşanan mağduriyetlere ilişkin olarak Kurumumuza yansıyan diğer başvurularda, liseye yerleşmede yaşanan mağduriyetlerin Kılavuz uygulamalarından kaynaklı olduğu anlaşılmış olup; bu anlamda konunun liseye yerleştirme sistemi kapsamında detaylı olarak değerlendirilmesine ihtiyaç hasıl olmuştur. Bu çerçevede, liseye geçiş sistemine ilişkin diğer tespit ve değerlendirmelere aşağıdaki paragraflarda yer verilmiştir.

35) Yeni liseye yerleştirme sisteminde belirlenmiş olan kriterler kapsamında; okula devam-devamsızlık kriteri açısından, öğrencilerin okula devam yükümlülüğü bulunmakla birlikte; öğretim kurumlarının da öğrencilerin okula devamlılığını sağlamada sorumluluğu bulunmakta iken, bu durumun, öğrencinin tercih ettiği bir okula yerleşebilmesinde bir eleme kriteri olması hususunun, objektiflik ve bilimsellik ilkelerine uygun olmadığı değerlendirilmektedir. Ayrıca söz konusu kriter, 0-5 gün, 5,5-10 gün, 10,5-15 gün, 15,5-20 gün, 20 günden fazla olmak üzere beş düzey belirlenerek öngörülmüş, bu anlamda kriterin standardının oluşturulmasında da basit bir ölçeklendirme yapılmış, bu ölçeklendirmeye göre 5,5 gün devamsızlığı olan bir öğrenci, 5 gün devamsızlığı olan bir öğrenciye göre sadece yarım gün farkla tercih ettiği okula yerleşmede dezavantajlı duruma düşebilecek ve bu kriter kapsamında elenebilecek, yine hiç devamsızlığı olmayan çocuk ile 5 gün devamsızlığı olan çocuk eşit koşullarda değerlendirilecektir. Söz konusu kriterin, beş düzey belirleme şeklinde basit bir ölçeklendirme yerine, daha hassas bir ölçeklendirme esasıyla belirlenmesi, objektiflik ve hakkaniyet ilkelerine daya uygun olacaktır. Bu anlamda, devamsızlık kriterinin, gerek liseye yerleştirmede bir kriter olarak belirlenmesinde, gerekse anılan kriterin belirleniş şeklinde eşitlik ve hakkaniyet ilkelerine aykırılık bulunduğu değerlendirilmektedir.

36) Benzer şekilde, yaş kriteri açısından konuyu değerlendirecek olursak; Kurumumuza yansıyan başka bir başvuru kapsamında, bir öğrencinin son yerleşen adaydan sadece bir ay büyük olması sebebiyle elenerek tercih ettiği okula yerleşememesi örneğinde olduğu gibi, eğitim öğretime başlama yaşı hali hazırda düzenlemelerce öngörülmüş olması karşısında, ay ve gün gibi çok küçük yaş farklılıklarının okula yerleşmede bir kriter olarak belirlenmesinin, eğitimsel olarak anlamlı olmadığı, objektif ve bilimsel ilkelere ve hakkaniyete de uygun olmadığı değerlendirilmektedir.

37) Ortaokul başarı puanının (OBP) yeni liseye yerleştirme sisteminde bir kriter olarak belirlenmesi hususunda; okuldan okula, öğretmenden öğretmene notların çok değişkenlik gösterebildiği göz önünde bulundurulduğunda, anılan kriterin mümkün olduğunca geniş aralıklı düzeyler belirlenmesi suretiyle öngörülmesi, hakkaniyet ve objektif ilkeler açısından daha yerinde olacaktır.

38) Son olarak, ilk yapılan asıl yerleştirmede, tercih sırası ikinci öncelikli kriter olarak belirlenmiş; anılan kriter kapsamında, Kurumumuza yansıyan başka bir başvuru örneğinden de anlaşıldığı üzere, 1. tercihine başka bir kriter sebebiyle yerleşemeyen öğrenci, 2. tercihine yerleşme açısından ikinci ölçüt olan tercih sırası kriteri sebebiyle çok dezavantajlı duruma düşebilmektedir. Dolayısıyla söz konusu kriterin de ölçeklendirme açısından, bilimsel ve objektif ilkelere uygun olmadığı değerlendirilmektedir.

39) Liseye yerleştirme sistemi kapsamında, adrese dayalı yerleştirme sisteminin amacına uygun, objektif ve bilimsel ilkeler kapsamında belirlenen ölçütler çerçevesinde öğrencinin puanlandırılması esasına dayalı daha hassas ölçme ve değerlendirme sistemlerinin geliştirilmesi gerekmektedir. Bu anlamda, yeni sistemin amacı göz önünde bulundurulduğunda, çocukların ikametlerine en yakın okula yerleşebilmesi için, sadece ikamet adreslerine göre oluşturulan ortaöğretim kayıt alanının yerleştirmede kriter olarak göz önünde bulundurulması gerekirken, bir bölgede mezun olan ortaokul öğrenci sayısı ile lise kontenjan sayısı arasındaki dengesizlikler sebebiyle, sistemin amacına uygun olmayan, sırf bir eleme kriteri olması adına objektif ve bilimsel ilkelere uygun olmayan kriterlerin belirlenmesi, yeni sistemin özüne ve eğitim ilkelerine uygun düşmemektedir.

40) Sonuç olarak, yukarıda yapılan değerlendirmeler kapsamında, yeni liseye yerleştirme sisteminde İdarenin Kılavuzlarla yerleştirmede ölçüt olarak belirlemiş olduğu ortaokullarda bulunuşluk, kayıt alanındaki ortaokuldan mezun olma durumu, mezun olduğu ortaokulda okuma süresi, tercih önceliği, devam-devamsızlık ve yaş kriterlerinin objektif ve bilimsel ilkelere uygun olmadığı, sistemin amacına da uygun olmadığı, aynı zamanda hakkaniyete ve eğitimde fırsat eşitliğine de aykırılık oluşturduğu değerlendirilmektedir. Bu anlamda, İdarenin, başvuran ve benzer durumda olan öğrencilerin mağduriyetlerini gidermek ve gelecek eğitim öğretim yıllarında benzer mağduriyetlerin yaşanmaması adına, yeni liseye yerleştirme sisteminin amacına ve objektif ve bilimsel ilkelere uygun standartlar oluşturulması hususunda gerekli çalışmaları ve düzenlemeleri yapması gerektiği değerlendirilmektedir.

41) 8.5 numaralı paragrafta yer alan Ortaöğretim Kurumları Yönetmeliği hükmünde de ifade edildiği üzere, ortaöğretim kurumlarındaki eğitim programları, bilimsel düşünme becerilerine sahip, öğrenmeyi öğrenen, üretken, bilgiye ulaşabilen, iletişim kurabilen, bilişim teknolojilerini kullanabilen, eğitim sürecine aktif olarak katılan, millî, insani ve evrensel değerleri benimsemiş öğrenciler yetiştirecek biçimde yapılandırılmalıdır.

42) Liseye geçiş sistemi kapsamında, sınavlı merkezi yerleştirme ve sınavsız yerel yerleştirme şeklinde iki tür yerleştirme öngörülmüştür. 8.1 numaralı paragrafta yer verilen Ortaöğretim Kurumları Yönetmeliğinde, merkezi sınav puanıyla öğrenci alan okullar; fen liseleri, sosyal bilimler liseleri, proje uygulayan eğitim kurumları ile mesleki ve teknik Anadolu liselerinin Anadolu teknik programları olarak tanımlanmıştır. Sınavsız öğrenci alan okul ise merkezi sınavla öğrenci alan fen liseleri, sosyal bilimler liseleri, proje uygulayan eğitim kurumlan ile mesleki ve teknik Anadolu liselerinin Anadolu teknik programları dışında, ortaöğretim kayıt alanı ve kılavuzla belirlenen usul ve esaslara göre öğrenci alan ortaöğretim kurumları olarak tanımlanmıştır.

43) 8.3 numaralı paragrafta yer alan Yönetmelik hükmünde, ortaöğretim kurumları fen liseleri, sosyal bilimler liseleri, Anadolu liseleri, güzel sanatlar liseleri ve spor liseleri; Anadolu imam hatip liseleri; mesleki ve teknik Anadolu liseleri, mesleki ve teknik eğitim merkezleri, çok programlı Anadolu liseleri, özel eğitim meslek liseleri ile mesleki eğitim merkezleri; eğitim kampüsleri olarak ifade edilmiştir.

44) Söz konusu Yönetmeliğin “Ortaöğretim kurumlarının amaçları” başlıklı hükmünün ilk fıkrasında, ortaöğretim kurumlarının genel amaçlarına yer verildikten sonraki fıkralarında, fen liseleri (fen ve matematik alanlarında öğrencilerin bilim insanı olarak yetiştirilmelerine kaynaklık etmek), sosyal bilimler liseleri (edebiyat ve sosyal bilimler alanlarında öğrencilerin bilim insanı olarak yetiştirilmelerine kaynaklık etmek), güzel sanatlar liseleri, spor liseleri, mesleki ve teknik ortaöğretim kurumları ile Anadolu imam-hatip liseleri ve imam-hatip liselerinin özel amaçlarına yer verilmiştir. Söz konusu Yönetmelik hükmünde, güzel sanatlar liseleri, spor liseleri, mesleki ve teknik ortaöğretim kurumları ile imam-hatip liseleri gibi özel yetenek, teknik veya mesleki bir alanda eğitim veren liselerin dışında; fen ve matematik alanlarında, edebiyat ve sosyal bilimler alanlarında öğrencilerin bilim insanı olarak yetiştirilmelerine kaynaklık etmek amacıyla fen liselerine ve sosyal bilimler liselerine yer verilmiştir.

45) Söz konusu Yönetmelik hükmünden, fen liselerinin ve sosyal bilimler liselerinin, fen ve matematik alanlarında; edebiyat ve sosyal bilimler alanlarında, üstün başarılı öğrencilerin seçilerek, bilim insanı olarak yetiştirilmelerine kaynaklık etmek amacıyla öngörüldüğü anlaşılmaktadır. Bunların dışında kalan Anadolu liseleri için özel bir amaç belirtilmemiş ve Anadolu liseleri arasında farklılık yaratmaya gidilmemiştir. Ancak liseye geçiş sistemi uygulamasına bakıldığında, bazı Anadolu liselerine sınavla merkezi yerleştirme, bazılarına ise sınavsız yerel yerleştirme yapılması öngörülmüştür. Bu anlamda, isim olarak ve verilen eğitim açısından aynı olan Anadolu liselerinin bir kısmına sınavlı bir kısmına sınavsız yerleştirme yapılması suretiyle, aynı kategorideki liselerin kamuoyundaki ifadeyle nitelikli ve niteliksiz şeklinde farklılaştırılması, yeni liseye geçiş sisteminin amacına ve objektif ilkelere uygun düşmemektedir. Ortaöğretim kurumlarının türlerinin ve amaçlarının belirlendiği Yönetmelik sistematiğine ve yeni liseye geçiş sisteminin amacına uygun bir şekilde, sadece üstün başarılı öğrencilerin seçilmesi suretiyle bunların özel eğitim ihtiyaçlarına cevap verecek farklı özel müfredatların uygulanabildiği fen liseleri ile sosyal bilimler liseleri dışındaki liselere yerleştirmelerin ikamete yakınlık kriteri kapsamında sınavsız yapılması gerektiği, bu anlamda sınavla yerleştirme yapılan okul oranının sadece üstün başarılı öğrencilerin seçilmesi esasına dayalı olarak mümkün olduğunca düşürülmesi, aynı isim ve müfredata sahip okulların sınavlı ve sınavsız yerleştirme şeklinde farklılaştırılmaması gerektiği değerlendirilmektedir.

46) Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Teşkilatı (OECD) tarafından düzenlenen eğitim araştırması olan PISA sonuçlarında da okullar arasındaki seviye farklılığının fazlalığı açısından Türkiye’nin ilk sıralarda yer aldığı ve bu durumun eğitim sisteminin başarısı açısından önemli bir husus olduğu göz önüne alındığında, okullar arasında eğitim kalitelerindeki farklılık giderilerek, okulların eğitim kalitesi açısından eşitliği sağlayacak önlemler alınması gerektiği, bunun eğitim hakkının bir parçası olan eğitimde fırsat eşitliğinin sağlanması adına da önemli olduğu, bu anlamda da sınavlı ve sınavsız yerleştirme yapılan Anadolu liseleri ayrımının kaldırılmasının önemli olduğu değerlendirilmektedir.

47) Türkiye'de Temel Eğitimden Ortaöğretime Geçiş (TEOG) sınavının yerine adrese dayalı "sınavsız yerleştirme sistemine" geçildiği hususu da göz önünde bulundurulduğunda, sınavla yerleştirme yapılan okul oranlarının mümkün olduğunca düşürülmesi gerektiği, bu anlamda hala öğrencilerin %10’luk bir kısmının sınavla yerleştirilmesinin sisteme zarar verecek bir oran olduğu değerlendirilmektedir. Sınavla yerleştirilen öğrenci oranının minimum düzeye düşürülerek, çocukların sadece adreslerine en yakın okullara gitmesi sağlanarak okullar arasındaki bu farklılığın da giderileceği anlaşılmaktadır. İdare, aynı isim altındaki okullar arasında eşit standartları oluşturmakla sorumlu olup; eğitim politikalarının, tüm okulların iyi kaliteye sahip olması ve her çocuğun kaliteli eğitime erişimini sağlayacak şekilde öngörülmesi gerekir. Bu, eğitimde fırsat eşitliğinin sağlanması için önemlidir.

48) Yeni sistemin amacına uygun bir şekilde çocukların ikametine en yakın okula yerleşebilmesi için, bir bölgede mezun olan ortaokul öğrenci sayısı ile o bölgedeki lise kontenjanı arasında dengeyi sağlayacak gerekli altyapı ve diğer çalışmaların yapılması gerekmektedir. Bu anlamda, merkezi sınava dayalı olarak yapılan merkezi yerleştirme oranının düşürülmesi de sorunun çözümü ve sistemin amacı açısından daha yerinde olacaktır.

49) 10.2 numaralı paragrafta yer verilen Kılavuz hükmünde, “Tercih İşlemleri” başlığı altında; yerel yerleştirmede, tercihlerinden ilk 3 okulu “Kayıt Alanından” seçmek kaydıyla öğrencilerin en fazla 5 okul tercihinde bulunabilecekleri, yapılan tercihlerde aynı okul türünden (Anadolu Lisesi, Meslekî ve Teknik Anadolu Lisesi, Anadolu İmam Hatip Lisesi) en fazla 3 okul seçilebilecekleri düzenlenmiş olup; öğrencilerin tercih haklarında bu şekilde kısıtlamaya gidilmesinin, eğitim hakkını engelleyici bir düzenleme olduğu değerlendirilmektedir.

50) Kurumumuzca yapılan inceleme neticesinde, yukarıda yer verilen gerekçeler, tespitler ve açıklamalar birlikte değerlendirildiğinde;

50.1) Başvuruya konu öğrencinin, yeni liseye yerleştirme sisteminin amacına uygun bir şekilde ikametine yakın bir liseye yerleşemediği, yeni liseye geçiş sisteminin uygulanması sürecinde birtakım mağduriyetler oluştuğu, bu anlamda liseye yerleştirme sisteminin birçok öğrenci açısından amacını gerçekleştirmede yetersiz kaldığı,

50.2) Ortaokulda bulunuşluk kriteri sebebiyle oluşan mağduriyetler üzerine İdare tarafından söz konusu kriter kaldırmış olmakla birlikte, somut başvuru konusunda da görüldüğü üzere, ilk yapılan asıl yerleştirmede bahse konu kriter nedeniyle yerleşemeyip, daha sonrasında da kontenjan kısıtları sebebiyle başka kriterler kapsamında elenerek, ilk yerleştirmede tercih ettiği okula yerleşemeyen öğrencilerin mağduriyetlerinin çözüme kavuşmadığı anlaşılmış olup; bu anlamda, çocuğun yüksek yararı temel alınarak, ortaokulda bulunuşluk kriteri kapsamında tercih ettiği okullara yerleşemeyen başvuran ve benzer durumda olan öğrencilerin mağduriyetlerini makul sürede giderecek yeni işlemlerin ve düzenlemelerin tesis edilmesi gerektiği,

50.3) Ortaöğretim kayıt alanı belirlenmesi işlemleri kapsamında, başvuran ve benzer durumda olan öğrencilerin mağduriyetlerini gidermek üzere, “okula fiziksel yakınlık” kriterinin esas alınması suretiyle, kayıt alanının sistemin amacına uygun bir şekilde belirlenmesi için objektif standartların oluşturularak, çocukların evlerine en yakın okullara yerleşmesini sağlayacak gerekli işlemlerin, çalışmaların ve düzenlemelerin yapılması gerektiği,

50.4) İdarenin Kılavuzlarla yerleştirmede ölçüt olarak belirlemiş olduğu kriterlerin, objektif ve bilimsel ilkeler ile sistemin amacına uygun olmadığı, hukuki güvenlik ve öngörülebilirlik ilkelerine, hakkaniyete ve eğitimde fırsat eşitliğine aykırılık oluşturduğu; bu anlamda, gelecek eğitim öğretim yıllarında benzer mağduriyetlerin yaşanmaması için, her çocuğun evine en yakın okula yürüyerek, yorulmadan, mutlu bir şekilde gidebileceği okula yerleşebilmesini sağlayacak, yeni liseye yerleştirme sisteminin amacı ile objektif ve bilimsel ilkelere uygun standartlar oluşturacak düzenlemeler yapılması gerektiği,

50.5) 45-49 numaralı paragraflarda yer verilen değerlendirmeler kapsamında, sistemi iyileştirmeye ve geliştirmeye yönelik gerekli çalışmaların ve düzenlemelerin yapılması gerektiği, kanaat ve sonucuna varılmıştır.

B. İyi Yönetim İlkeleri Yönünden Değerlendirme

51) İyi yönetim ilkelerine, 28/03/2013 tarihli ve 28601 mükerrer sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Kamu Denetçiliği Kurumu Kanununun Uygulanmasına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmeliğin "İyi yönetim ilkeleri" başlıklı 6 ncı maddesinde yer verilmiştir. Söz konusu ilkeler yönünden yapılan değerlendirmeler neticesinde; başvurunun inceleme ve araştırması kapsamında Kurumumuzca istenilen bilgi ve belgelerin İdare tarafından süresi içerisinde ve gerekçeli olarak Kurumumuza gönderildiği, böylece “kararların gerekçeli olması ve makul sürede karar verme” ilkelerine uygun davranıldığı; İdarenin, başvurana verdiği cevapta hangi sürede hangi mercilere başvurabileceğini göstermediği, bu nedenle “karara karşı başvuru yollarının gösterilmesi” ilkesine de uymadığı anlaşılmış olup; İdarenin bahse konu ilkelere uygun davranması önerilmektedir.

VI. HAK ARAMA ÖZGÜRLÜĞÜNE İLİŞKİN AÇIKLAMA

52) 6328 sayılı Kanunun 21 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca, bu Kararın başvuranlara tebliğ tarihinden itibaren, ilgili idarenin işlemine karşı (varsa) dava açma süresinden kalan süre kaldığı yerden işlemeye devam edecek olup, Ankara İdare Mahkemelerinde yargı yolu açıktır.

VII. KARAR

Yukarıda açıklanan gerekçelerle BAŞVURUNUN KABULÜNE;

1. Ortaokulda bulunuşluk kriteri kapsamında tercih ettiği okullara yerleşemeyen başvuran ve benzer durumda olan öğrencilerin mağduriyetlerini makul sürede giderecek yeni işlemlerin ve düzenlemelerin tesis edilmesi hususunda,

2. Ortaöğretim kayıt alanı belirlenmesi işlemleri kapsamında, başvuran ve benzer durumda olan öğrencilerin mağduriyetlerini gidermek üzere, “okula fiziksel yakınlık” kriterinin esas alınması suretiyle, kayıt alanının sistemin amacına uygun bir şekilde belirlenmesi için objektif standartların oluşturularak, çocukların evlerine en yakın okullara yerleşmesini sağlayacak gerekli işlemlerin, çalışmaların ve düzenlemelerin yapılması hususunda,

3. 35-40 numaralı paragraflarda yer verilen değerlendirmeler çerçevesinde, başvuran ve benzer durumda olan öğrencilerin mağduriyetlerini gidermek ve gelecek eğitim öğretim yıllarında benzer mağduriyetlerin yaşanmaması için; çocuğun yüksek yararı temel alınarak, ikametlerine yakın liselere yerleşmelerini sağlayacak, yeni liseye geçiş sisteminin amacı ile objektif ve bilimsel ilkelere uygun standartlar oluşturacak gerekli işlemlerin ve düzenlemelerin makul sürelerde yapılması hususunda,

4. 45-49 numaralı paragraflarda yer verilen değerlendirmeler kapsamında, sistemi iyileştirmeye ve geliştirmeye yönelik gerekli çalışmaların ve düzenlemelerin yapılması hususunda,

MİLLİ EĞİTİM BAKANLIĞINA TAVSİYEDE BULUNULMASINA,

6328 sayılı Kanunun 20 nci maddesinin üçüncü fıkrası uyarınca, Milli Eğitim Bakanlığınca bu karar üzerine tesis edilecek işlemin otuz gün içinde Kurumumuza bildirilmesinin zorunlu olduğuna,

Kararın başvurana ve Milli Eğitim Bakanlığına tebliğine;

Türkiye Cumhuriyeti Kamu Başdenetçisi'nce karar verildi. (¤¤)


Full & Egal Universal Law Academy