(1512 S. K. m. 114, 119) (6183 S. K. m. 41) (6328 S. K. m. 21)

SAYI: 95802452-101.07.04-E.5424

BAŞVURU NO: 2018/11018

KARAR TARİHİ: 01/03/2019

TAVSİYE KARARI

BAŞVURAN:

BAŞVURAN VEKİLİ / TEMSİLCİSİ:

BAŞVURUYA KONU İDARE: Türkiye Noterler Birliği

BAŞVURUNUN KONUSU: Başvuranın noter işlemleri ücretlerinin kredi kartı/banka kartı ve internet aracılığı ile ödenebilmesi imkanı sağlanması talebi hakkındadır.

BAŞVURU TARİHİ: 12.9.2018

I. BAŞVURANIN İDDİA VE TALEPLERİ

1) Kurumumuza başvuruda bulunan …, kamu hizmetine ilişkin pek çok ödemenin internet üzerinden yahut kredi kartı/banka kartı ile yapılabilmesine rağmen noterlik işlemlerinin sadece nakit ödeme ile yapılabildiğini, küsuratlı ödemelerde para üstü ödenmesinde sıkıntı yaşanabildiğini belirterek vatandaşa ödeme kolaylığı sağlamak için noter işlemlerinde kredi kartı/banka kartı ve internet ortamında ödeme yapılabilmesi amacıyla gerekli düzenlemelerin yapılmasını ve yeni açılacak noterliklerde bu hususun ön şart olarak zorunlu tutulmasını talep etmektedir.

II. İDARENİN BAŞVURUYA İLİŞKİN AÇIKLAMALARI

2) Şikâyet başvurusunun çözüme kavuşturulması amacıyla Türkiye Noterler Birliği’nden 03/10/2018 tarih E.16608 sayılı ve 20/11/2018 tarih E.19358 sayılı yazılarımız ile bilgi ve belge talep edilmiş olup ilgili idarenin 26/10/2018 tarih 29503 sayılı ve 21/01/2019 tarih 2913 sayılı cevabi yazılarında özetle;

2.1) Noterlik Kanununun 114 üncü maddesi uyarınca, noterlik işleminin gerektirdiği giderin ilgilisinden avans olarak alınacağı, tahakkuk edecek miktara mahsup edileceği, işlemin derhal bitirilmesi mümkün olmayan hallerde, alınan avansa karşılık, ilgilisine pulsuz bir makbuz verileceği, ayrıca noterler tarafından tahsil edilen harç ve vergilerin tahsili, saklanması ve yatırılması ile ilgili hükümlere Noterlik Kanunu 119 uncu maddenin Uygulanmasıyla İlgili Yönetmelikte yer verildiği,

2.2) Anılan Yönetmeliğin 9 uncu maddesinin ikinci fıkrasında noterlerin ilgililerden harç, vergi ve resim karşılığı tahsil ettikleri parayı noterlik dairesinde veya bankada bulundurmak zorunluluğunda olduğunun hükme bağlandığı, bu hükümden anlaşılacağı üzere noterliklerde, çoğunluğu devlete ait harç ve damga vergilerinden oluşan tahsilatların dairede veya bankalarda saklanması hususunda noterlere seçimlik hak tanındığı, noterlerin, tahsil ettikleri bu paraları; dairede bulundurmaları halinde, bunu nakit olarak saklamaları, bankaya yatırmaları halinde ise denetime imkân verecek ve yevmiye defteri kayıtlarına uygun olacak şekilde hesapta tam olarak bulundurmalarının zorunlu olduğu,

2.3) Kredi kartı ile harç ve vergilerin tahsili halinde, paranın aynı anda hesaba geçirilmemesi nedeniyle banka mevcudu ile yevmiye defteri kayıtları arasında oluşacak uyumsuzluğun noterin sorumluluğuna yol açacağından, hâlihazırda noterliklere ait harç, vergi ve ücretlerin kredi kartı ile tahsili mümkün bulunmadığı,

2.4) Türkiye Noterler Birliği Strateji, İletişim ve İnsan Kaynakları Müdürlüğünün 27/11/2018 tarih ve 956 sayılı yazısı ile konuya ilişkin Bankalarla görüşmeler yapıldığı ve Yönetim Kuruluna bu konuda bilgi verildiği, bu kapsamda Türkiye'de faaliyet, gösteren 10'dan fazla banka ile (bir kısmıyla birden çok defa olmak üzere) konuya ilişkin yapılan görüşmelerde, bankalar tarafından ödemenin banka veya kredi kartı ile tahsil edilmesi halinde, ödemenin (42) günlük süre sonrasında noterlik hesaplarına intikal ettirilebileceği ve belirli oranlarda komisyon talep edildiğinin bildirildiği,

2.5) İlgiliden tahsil edilen ödemelerin büyük kısmının maliyeye belirli sürede yatırılması zorunlu olan harç ve vergilerden oluştuğu, ayrıca 2018 yılında tüm noterlik dairelerince tahsil edilip

Hazineye intikal ettirilen; Harç bedeli 826.267.915,18-TL, Damga vergisi 380.859.047,63-TL,

Değerli kağıt bedeli 755.809.346,18-TL,

Tescil belge bedeli 1.067.725.544-TL,

PTT ücreti (posta ücreti+ Kep posta ücreti) 72.284.747,98-TL

KDV 331.556.563,91-TL

bulunduğu göz önüne alındığında; toplam miktar üzerinden Bankaların talep ettiği komisyon tutarının noterlerce karşılanamayacağı gibi Bankaların da komisyon almaktan vazgeçmedikleri bildirildiğinden bankalarla yapılan görüşmelerde somut bir sonuca varılamadığı tarafımıza bildirilmiştir.

3) Şikayet konusu uyuşmazlığın çözümü amacı ile Maliye Bakanlığınca tahsil edilen birçok vergi ödemelerinin (Motorlu Taşıtlar Vergisi vb.) kredi kartı ile ödenebilmesi hususunda bankalarla iş birliği yapıldığı dikkate alındığında; başvuru konusuna örnek teşkil etmesi için bankalar ile yapılan anlaşmalarda ödemenin banka yahut kredi kartı ile yapılması durumunda ödemenin hesaba geçmesi için vade süresi yahut komisyon bedeli hususlarında nasıl bir anlaşmaya gidildiğine ilişkin Maliye Bakanlığı’ndan 29/01/2019 tarihli ve E.2116 sayılı yazımız ile görüş talep edilmiş olup, ilgili idarenin 13/02/2019 tarih E.22424 sayılı ve 20/02/2019 tarih ve 27412 sayılı cevabi yazısında;

3.1) 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanunun 41 inci maddesinde mükelleflerin vergi borçlarını daha kolay ödemelerini sağlamak amacıyla özel ödeme şekilleri öngörüldüğü, Maliye Bakanlığının tayin edeceği yerlerde, nev'ilerini belirleyeceği amme alacaklarının bankalar ve postaneler aracılığıyla vergi tahsil alındısı düzenlemek suretiyle nakden, kredi kartı ve çekle ödenebileceği hükme bağlandığı, bankalarca tahsil edilen veya banka kartı, kredi kartı ve benzeri kartlar kullanımı karşılığı olarak ödenmesi gereken paraların Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasına aktarılma süresinin tahsil edildikleri tarihten itibaren azami 7, kredi kartı ile yapılan ödemelerde, işlem tarihini takip eden günden itibaren azami 20, postaneler vasıta kılınmak suretiyle yapılan ödemelerde, yapılan ödemelerin ilgili vergi dairelerine intikal ettirilme süresinin ödemenin yapıldığı tarihten itibaren azami 10 gün olduğunun hüküm altına alındığı,

3.2) Diğer taraftan, anılan madde hükmü ile kredi kartıyla yapılan ödemelerde paranın Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasına aktarılma süresi işlem tarihini takip eden günden itibaren azamî 20 gün, banka kartıyla yapılan ödemelerde ise azamî 7 gün olarak belirlenmiş olmakla birlikte, Bakanlığa alacak türleri ve/veya bankalar itibarıyla farklı süreler vermeye, kredi kartı/banka kartı ya da benzeri kartlar ile yapılacak ödemelerde komisyonsuz veya komisyon bedeli karşılığı ödeme yapılması şekillerinden birini veya her ikisini birlikte kullandırmaya, komisyon bedeli alınmaksızın yapılacak ödemelerde ödeme tarihini vade tarihinden azamî 20 gün öncesine kadar belirlenecek bir tarih ile sınırlamaya yetki verildiği,

3.3) Dolayısıyla, Bakanlıkça 6183 sayılı Kanunun 41 inci maddesine göre yapılacak ödemelerde, maddede belirtilen aktarım sürelerinden daha uzun bir süre belirlemek suretiyle bankalarla anlaşma yapılmasının mümkün bulunmadığı, bu kapsamda ilgili bankalar ile Bakanlık arasında yapılan protokollerde, kredi kartı ile yapılan ödemelerde işlem tarihini takip eden günden itibaren 20, banka kartı ile yapılan ödemelerde işlem tarihini takip eden günden itibaren 3 gün içinde tahsil edilen tutarların ilgili vergi dairelerinin Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası nezdindeki hesaplarına aktarılması yönünde anlaşma sağlandığı,

3.4) Anılan maddenin verdiği yetkiye istinaden bankalarla nakit ve kredi kartıyla tahsilatı düzenleyen iki ayrı protokol yapıldığı;

3.4.1) Nakit tahsilat protokolü çerçevesinde; Bakanlığın uygun gördüğü amme alacaklarının vergi dairesi adına yetkili kılınmış bankaların yurt genelindeki şubelerine vergi tahsil alındısı ile ödenebildiği ve ödemenin vergi tahsil alındısının düzenlendiği tarihte yapıldığı kabul edilerek, vergi dairesinin hesabının bulunduğu şube tarafından bankanın bütün şubelerince o vergi dairesi adına tahsil edilen tutarların, mutabakat sağlandıktan sonra; Pazartesi günü yapılan tahsilat Perşembe, Salı ve Çarşamba günü yapılan tahsilat Cuma, Perşembe ve Cuma günü yapılan tahsilat Salı günü, bu günlerin resmi tatile rastlaması halinde izleyen ilk iş günü akşamına kadar Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası şubeleri nezdindeki ilgili vergi dairesi hesabına nakden veya Elektronik Fon Transferi (EFT) ile aktarıldığı ve banka tarafından, tahsilata ilişkin işlemlerde mükellef, vergi sorumlusu veya bunlar adına işlem yapan kişilerden haberleşme masrafı, komisyon veya her ne adla olursa olsun herhangi bir bedel talep etmeden tahsilatı gerçekleştirildiği,

3.4.2) Kredi kartı ile tahsilat protokolü çerçevesinde ise; Bakanlığın uygun gördüğü amme alacaklarının, vergi dairesi adına Bakanlıkça uygun görülen bankaların ödeme kanalları aracılığı ile tahsil edildiği ve ödemenin yapıldığı tarih tahsilat tarihi olarak kabul edilerek, bankalar tarafından kredi kartıyla tahsil edilen tutarların, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası şubeleri nezdindeki ilgili vergi dairesi hesabına kredi kartı ile tahsilat işleminin gerçekleştiği tarihi takip eden günden itibaren 20 gün içerisinde Elektronik Fon Transferi (EFT) ile aktarıldığı ve bankanın, kredi kartıyla yapacağı tahsilatlar için kart hamilinden ve Başkanlıktan komisyon veya başka ad altında herhangi bir ücret talep etmeden tahsilatı gerçekleştirdiği yönünde bilgi verilmiştir.

III. İLGİLİ MEVZUAT

4) 2709 sayılı T.C. Anayasası’nın; “Dilekçe, bilgi edinme ve kamu denetçisine başvurma hakkı” başlıklı 74 üncü maddesinin üçüncü ve dördüncü fıkrasında; “Herkes, bilgi edinme ve kamu denetçisine başvurma hakkına sahiptir. Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına bağlı olarak kurulan Kamu Denetçiliği Kurumu idarenin işleyişiyle ilgili şikâyetleri inceler.” hükmü,

5) 6328 sayılı Kamu Denetçiliği Kurumu Kanununun “Kurumun görevi” başlıklı 5 inci maddesine göre; “(1) Kurum, idarenin işleyişi ile ilgili şikâyet üzerine, idarenin her türlü eylem ve işlemleri ile tutum ve davranışlarını; insan haklarına dayalı adalet anlayışı içinde, hukuka ve hakkaniyete uygunluk yönlerinden incelemek, araştırmak ve idareye önerilerde bulunmakla görevlidir. (2) Ancak; a) (Mülga: 2/7/2018 - KHK/703/110 md.), b) Yasama yetkisinin kullanılmasına ilişkin işlemler, c) Yargı yetkisinin kullanılmasına ilişkin kararlar,

ç) Türk Silahlı Kuvvetlerinin sırf askerî nitelikteki faaliyetleri, Kurumun görev alanı dışındadır.”

6) 1512 sayılı Noterlik Kanununun “Noterlerin Alacağı Ücret, Vergi, Harç ve Resimlerin Tahsil Şekli” başlıklı Onbirinci Kısımda düzenlenen;

6.1) “Giderin avans olarak alınması” başlıklı 114 üncü maddesinde; “Noterlik işleminin gerektirdiği gider ilgilisinden avans olarak alınır, tahakkuk edecek miktara mahsubedilir. İşlemin derhal bitirilmesi mümkün olmıyan hallerde, alınan avansa karşılık, ilgilisine pulsuz bir makbuz verilir.”

6.2) “Kesin giderin alınması” başlıklı 115 inci maddesinde; “(Değişik: 16/11/1989 - 3588/9 md.) Kesin giderin dökümü, işleme ait kağıtların dairede kalan aslı ve örnekleri ile ilgilisine verilen asıl nüshasına, asıl nüsha dairede kalmışsa verilen örneklerden birine yazılır ve Maliye ve Gümrük Bakanlığınca bastırılacak seri numaralı özel makbuzdan iki nüsha düzenlenir. Gider dökümü asıl ve örnekler için ayrı ayrı gösterilir. Makbuzun birinci nüshası masrafı ödeyen ilgilisine verilir; ikinci nüshası dairede saklanır.”

6.3) “Makbuz karşılığında tahsil ve noter hissesi” başlıklı 118 inci maddesinde; “Noterliklerde yapılan işlemler ve düzenlenen kağıtlar dolayısıyle özel kanunları uyarınca ödenmesi gereken vergi, resim ve harçlar ile değerli kağıt bedelleri makbuz karşılığında tahsil olunur.

Şu kadar ki, noterler tahsil ettikleri vergi, resim ve harç tutarları üzerinden yüzde üç oranında noter hissesi alırlar.

Bu hissenin noterlere ödenmesi, beyiye aidatlarının ödenmesine ilişkin hükümler dairesinde yapılır.”

6.4) “Harç, vergi ve resim bedellerinin yatırılması” başlıklı 119 uncu maddesinde; “(Değişik birinci fıkra: 16/11/1989 - 3588/11 md.) Noterler 118 inci madde uyarınca tahsil ettikleri vergi, resim ve harçlar ile değerli kağıt bedellerini aşağıda yazılı süre içinde ilgili vergi dairesine bir beyanname ile bildirmek ve aynı süre içinde yatırmakla yükümlüdürler.

Beyannameler her ayın 1 ile 15 inci ve 16 ile sonuncu günlerine ait iki devre için hazırlanır ve her ayın 15 inci ve son gününü takibeden 7 iş günü içinde ilgili dairelere verilir...”

6.5) “Zamlı yatırma” başlıklı 120 nci maddesinde; “Noterler 119 uncu maddede gösterilen süre içinde vergi, resim ve harçlar ile değerli kağıt bedellerini ilgili daireye yatırmadıkları veya bu süre içinde posta veya banka aracılığı ile ilgili daireye havale etmedikleri takdirde, yatırma için tanınan son günü izleyen ilk 30 gün içindeki yatırmalarda % 10, müteakıp her 30 gün için ise ayrıca % 2 gecikme zammı öderler...”

7) Noterlik Kanunun 119'uncu maddesi ile ilgili 119'uncu maddenin Uygulanmasıyla İlgili Yönetmeliğin;

7.1) “Harç, vergi ve resimlerin yatırma süresi” başlıklı 5 inci maddesinde; “Noterliklerce ilgilisinden makbuz karşılığı tahsil olunan vergi ve resimler, bir beyanname ile birlikte her ayın 1 ile 15 nci ve 16 ile sonuncu günlerine ait iki dönem için 15 nci ve sonuncu günleri izleyen 7 iş günü içinde ilgili dairelere yatırılır.”

7.2) “Geç yatırma halinde yapılacak işlem” başlıklı 9 uncu maddesinde; “Kanunda gösterilen süreler içinde harç, vergi ve resimleri ilgili dairelere yatırmayan, banka veya posta havalesi ile göndermeyen noter veya noter vekillerinden, noterlik kanununun 120 nci maddesine göre gecikme zammı alınır. Bu zam Türkiye Noterler Birliği hesabına yatırılır. Noterden tahsilatı yapan memur gecikme varsa durumu Noterlik Kanununun 120 nci maddesinin son fıkrası hükmü saklı kalmak kaydı ile Türkiye Noterler Birliğine bildirmekle yükümlüdür.

Noterler ilgililerden harç, vergi ve resim karşılığı tahsil ettikleri parayı noterlik dairesinde veya bankada bulundurmak zorunluluğundadırlar.”

düzenlemelerine yer verilmiştir.

IV. KAMU DENETÇİSİ YAHYA AKMAN’IN KAMU BAŞDENETÇİSİ’NE ÖNERİSİ

8) Başvuranın iddiaları, İdarenin konu ile ilgili açıklamaları, ilgili mevzuat ve tüm dosya kapsamı birlikte değerlendirilerek hazırlanan “Tavsiye Karar Önerisi” Kamu Başdenetçisi’ne sunulmuştur.

V. DEĞERLENDİRME VE GEREKÇE

A. Hukuka ve Hakkaniyete Uygunluk Yönünden

9) Başvuran, 1 no’lu paragrafta açıklandığı üzere noter işlemlerinde kredi kartı/banka kartı ve internet ortamında ödeme yapılabilmesi amacıyla gerekli düzenlemelerin yapılmasını ve yeni açılacak noterliklerde bu hususun ön şart olarak zorunlu tutulmasını talep etmektedir.

10) 1512 sayılı Noterlik Kanunu’nun 1 inci maddesinde açıkça belirtildiği üzere noterler, hukuki güvenliği sağlamak ve anlaşmazlıkları önlemek için işlemleri belgeleyerek kamu hizmeti gören kişilerdir. Hukuki işlemlere resmiyet kazandırmak amacıyla işlemleri belgelendiren noterler, hukuki güvenliği sağladıklarından, ileride doğması muhtemel uyuşmazlıkların önüne geçmekte ve kurdukları işlem güvenliği ortamı sayesinde doğabilecek uyuşmazlıkların çözümünü kolaylaştırmaktadırlar (AKİL, C. Noterin İlgilileri Aydınlatma Yükümlüğü, Ankara Barosu Dergisi, 2012/3, s.220). Hukuki işlemleri belgelendiren noterler, işlemlerini kağıt ortamında yapmakta iken, 21. yüzyılın getirdiği teknoloji gelişmeleri artık işlemlerin elektronik ortamda yapılmasını kaçınılmaz hale getirmiştir. Nitekim hukukumuzda da elektronik ortamda yapılan maddi hukuk ve usul hukuku işlemlerinde yaşanan hızlı gelişmeler etkilerini noterlik işlemlerinde de göstermiş ve elektronik noterlik sistemi oluşturulmuştur (ÖZBEK, M. Elektronik Ortamda Düzenlenen Noter Senetleri, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, S.22, 2016, s.2219,2220). Elektronik noterlikler, noterlik hizmetlerine erişimin gelişmesine büyük bir katkısı sağlamaktadır. Hukuk sistemimizde de 1512 sayılı Noterlik Kanununa eklenen 198/A maddesiyle, elektronik noterlik işlemleri kanuni düzenlemeye kavuşturulmuştur.

11) Yüzyılımızın getirdiği teknoloji gelişmeleri etkilerini bankacılık sektöründe de göstermiş, klasik ödeme aracı olarak kullanılan, evrensel değer ölçüsü olan paranın yerini kredi kartları almaya başlamıştır. Günümüzde bireysel bankacılığın en önemli unsurlarından biri olan kredi kartları, çağdaş bir ödeme aracı olarak tüm toplumlarda yaygın kullanım alanı bulmuş neredeyse tüm mal ve hizmet alımlarında ödemeler kredi kartları ile yapılır hale gelmiştir. Dolayısıyla kredi kartları bireysel para yönetiminin ve ekonomik yaşamın ayrılmaz bir parçası haline gelmiştir.

12) Somut dosya kapsamında başvuran, gelişen teknoloji karşısında noterlik işlem ücretlerinin yalnızca nakit olarak ödenmesi uygulamasının kaldırılarak kredi kartı/banka kartı ve internet ortamı ile ödeme imkanının sağlanması talebinde bulunmakta olup, idare tarafından Noterlik Kanununun 114 üncü maddesinde noterlik işleminin gerektirdiği giderin ilgilisinden avans olarak alınacağının, 119’uncu Maddenin Uygulanmasıyla İlgili Yönetmeliğin 9 uncu maddesinde de Noterlerin ilgililerden harç, vergi ve resim karşılığı tahsil ettikleri parayı noterlik dairesinde veya bankada bulundurmak zorunluluğunda olduğunun hükme bağlandığı, dolayısıyla noterlerin, tahsil ettikleri bu paraları; dairede bulundurmaları halinde, bunu nakit olarak saklamaları, bankaya yatırmaları halinde ise denetime imkân verecek ve yevmiye defteri kayıtlarına uygun olacak şekilde hesapta tam olarak bulundurmalarının zorunlu olduğu, kredi kartı ile tahsil halinde, paranın aynı anda hesaba geçirilmemesi nedeniyle banka mevcudu ile yevmiye defteri kayıtları arasında oluşacak uyumsuzluğun noterin sorumluluğuna yol açacağı gerekçe gösterilerek kredi kartı vd. ile tahsilatın mümkün olmadığı belirtilerek başvuranın talebi reddedilmiştir.

13) Başvuru konusunun çözüme kavuşturulması amacı ile başvuruya emsal teşkil etmesi bakımından motorlu taşıtlar vergisi, trafik para cezaları, geçiş ücreti, cep telefonu harcı gibi ödemelerin kredi kartı vd. ile ödenmesine imkan sağlayan Gelir İdaresi Başkanlığından konuya ilişkin görüş talebinde bulunulmuş olup, ilgili idare tarafından 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanunun 41 inci maddesi kapsamında mükelleflerin vergi borçlarını daha kolay ödemelerini sağlamak amacıyla özel ödeme şekilleri öngörüldüğü, Maliye Bakanlığının tayin edeceği yerlerde, nev'ilerini belirleyeceği amme alacaklarının bankalar ve postaneler aracılığıyla vergi tahsil alındısı düzenlemek suretiyle nakden, kredi kartı ve çekle ödenebileceğinin hükme bağlandığı, Kanunda belirtilen süreler içerisinde Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası nezdindeki hesaplarına aktarılacak şekilde komisyonsuz veya komisyon bedeli karşılığı ödeme yapılması, komisyon bedeli alınmaksızın yapılacak ödemelerde ödeme tarihini vade tarihinden azamî 20 gün öncesine kadar belirlenecek bir tarih ile sınırlaması yönünde Bakanlığa yetki verildiği, bu yetki kapsamında bankalarla nakit ve kredi kartıyla tahsilatı düzenleyen protokoller yapıldığı ve protokol gereği bankalar tarafından, kart hamilinden ve Başkanlıktan nakit veya kredi kartıyla yapılan tahsilatlar için komisyon veya başka ad altında herhangi bir ücret talep edilmeden tahsilatın gerçekleştirildiği ifade edilmiştir. Diğer yandan adalet hizmetlerinin elektronik ortamda yürütülmesi amacıyla oluşturulan Ulusal Yargı Ağı Bilişim Sisteminde de (UYAP), dava ve diğer yargılama işlemleri elektronik ortamda gerçekleştirilmekte, elektronik imza sahibi olan vatandaşlar, UYAP Vatandaş Bilgi Sistemi üzerinden yargılama harçları ve gider avansını elektronik ortamda mahkeme veznesinin bağlı olduğu banka hesabına kredi kartı ve benzeri ödeme araçlarıyla aktararak dava açabilmektedir (https://www.uyap.gov.tr/MSayfalar.aspx?Git=Dava-Acmada-Kredi-Karti-Donemi).

14) Söz konusu tüm bu işlemlerde vatandaşın işini kolaylaştırmak, adalete erişimi hızlandırmak adına ödemelerde kredi kartı ve banka kartı kullanımı mümkün hale getirilmişken, 4 milyondan fazla kredi kartı ve 136 milyondan fazla banka kartı kullanılan ülkemizde noter işlemlerinde mevzuat hükümleri gerekçe gösterilerek bu kolaylığın sunulmaması hakkaniyete uygun görülmemektedir. Kaldı ki noterlik işlemlerinde de gelişen teknolojiye uyum yolunda elektronik noterlik sistemine geçiş sağlamışken bu konuda da gereken hassasiyet gösterilerek bu kolaylığın sağlanması beklenmektedir.

15) Nitekim Türkiye Noterler Birliği Disiplin Kurulu Başkanlığı'nın 2015/102 Karar Sayılı Disiplin Kurulu Kararında noterliğindeki işyerinde POS cihazı kullanmaya başlayan bir noter hakkında meslek etiğine uygun olmadığı değerlendirilen davranışı nedeniyle disiplin soruşturması açılmış olup, ilgili noter savunmasında "...para tahsilatı yapan birçok kurum ve kuruluşlarda, resmi dairelerde POS makinası kullanılırken, Noterlik Kanununun birtakım maddeleri ileri sürülerek bu cihazın noterlerde kullanılmasının yasaklanmasının doğru olmadığını, kredi kartı ile para tahsilinin bir dünya gerçeği ve gereği olduğunu, işlem sahiplerine para ödemede kolaylık sağlayan, sahte para alımını engelleyen, veznede görevli kişilerin işini kolaylaştıran bu cihazın kullanılmasının bir ihtiyaç olduğunu, bu cihazı kullanmadaki amacının haksız rekabet yapmak değil, para alışverişinde kolaylık sağlamak ve işlem sahiplerine yardımcı olmak olduğunu, ayrıca POS cihazı ile tahsil ettiği parayı da her defasında vezneye nakit olarak yatırdığını…" beyan etmiştir. Söz konusu Disiplin Kurulu Kararında; "Noterliklerde kredi kartı kullanılarak POS cihazı ile ödeme yapılması konusu, bazı noterler tarafından çeşitli ortamlarda gündeme getirilmiş, bu konu Türkiye Noterler Birliğinin Genel Kurullarında tartışılmıştır. Bu tartışmalar neticesi Noterliklerde POS cihazı kullanılması ve ödemelerin kredi kartı ile yapılması hususu kabul görmemiştir. Bu kullanım için gerekli yasal alt yapının henüz oluşmadığı, gerek mali, gerek hukuki açıdan sakıncaları bulunduğu hususu kabul görmüş ve kredi kartı ile ödeme yapılması bu tartışmaların yapıldığı bütün Genel Kurullarda kabul edilmemiştir. Ancak Türkiye Noterler Birliği Yönetimine bu konuda çalışmalar yapması için tavsiye kararları alınmıştır." ifadelerine yer verilerek disiplin işleminin ilgilisi noterin POS cihazı kullanılmasına izin verilmesine ilişkin talebi, POS cihazının kullanılmasının, kredi kartı ile para tahsilinin çağın bir gereği ve gerçeği olduğu kabul edilmekle birlikte Türkiye Noterler Birliği Yönetim Kurulunun 24/11/2005 tarih ve 114 sayılı kararı gereğince POS makinesi kullanılmasının noterlik uygulamaları doğrultusunda kabulüne imkan görülmediğinden reddedilmiş ve uyarma disiplin cezası verilmesine karar verilmiştir (bknz. https://noterlikrehberi.net/rehber/idh_topic30210.html).

16) Türkiye Noterler Birliği'nden edinilen bilgi ve belgelerden; Türkiye Noterler Birliği Genel Kurulu tarafından Yönetime bu konuda çalışmalar yapması için verilen tavsiye kararı kapsamda Bankalarla görüşmeler yapıldığı, bu kapsamda Türkiye'de faaliyet, gösteren 10'dan fazla banka ile konuya ilişkin yapılan görüşmelerde, bankalar tarafından ödemenin banka veya kredi kartı ile tahsil edilmesi halinde, ödemenin (42) günlük süre sonrasında noterlik hesaplarına intikal ettirilebileceği ve belirli oranlarda komisyon talep edildiğinin bildirildiği bu nedenle bir neticeye varılamadığı ifade edilmiş olmakla birlikte yukarıda sözü edilen disiplin soruşturmasına konu olan işlemde ilgili noterin POS cihazı kullanımını mümkün hale getirdiği, bununla birlikte Disiplin Kurulunca da POS cihazının kullanılmasının, kredi kartı ile para tahsilinin çağın bir gereği ve gerçeği olduğu kabul edildiği dikkate alındığında bilişim çağına uyum sağlanarak vatandaşlara alternatif ödeme şekillerinin kamu hizmetinin bir gereği olarak sunulması beklenmektedir.

17) Yukarıda yapılan açıklamalar, anılan mevzuat hükümleri ve tüm dosya kapsamı birlikte değerlendirildiğinde; noterlik işlemlerinde masrafların kredi kartı/banka kartı ve internet ortamı ile ödeme imkanı tanınmamasının içerisinde bulunduğumuz teknoloji çağında kabul edilebilir olmadığı, gerekli yasal alt yapı oluşturulduğu takdirde hem vatandaş için hem de noterlik veznesinde görevli personel için kolaylık sağlayacağı, daha da önemlisi sahte para alımı gibi hususların önüne geçilebileceği dikkate alınarak bu kapsamda noterlik işlemleri masraflarının kredi kartı/banka kartı ve internet ortamı ile ödenebilmesi, açılacak yeni noterliklerde POS cihazı kurulumunu teşvik edici önlemler alınması hususunda çalışmalar yapılması, gerekirse komisyon ücretinin kullananlar üzerine bırakılması gibi yöntemlerle bu imkanların sağlanabileceği değerlendirilmiş olup, idarenin eylem ve işlemlerinin hakkaniyete uygun olmadığı kanaat ve sonucuna varılmıştır.

B. İyi Yönetim İlkeleri Yönünden Değerlendirme

18) İyi yönetim ilkelerine 28/03/2013 tarihli ve 28601 mükerrer sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Kamu Denetçiliği Kurumu Kanununun Uygulanmasına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmeliğin 6 ncı maddesinde yer verilmiş olup, ilgili idareler tarafından Kurumumuzca istenen bilgi ve belge talep yazımıza gereken hassasiyet ile süresinde cevap verilmiştir.

VI. HAK ARAMA ÖZGÜRLÜĞÜNE İLİŞKİN AÇIKLAMA

19) 6328 sayılı Kanunun 21 inci maddenin ikinci fıkrası uyarınca tavsiye kararı üzerine otuz gün içinde herhangi bir işlem tesis edilmez veya eylemde bulunulmaz ise durmuş olan dava açma süresi kaldığı yerden işlemeye başlayacaktır. Buna göre; ilgili idarenin eylem ve işlemlerine karşı (varsa) dava açma süresinden arta kalan sürede Danıştay'da yargı yolu açıktır.

VII. KARAR

Açıklanan gerekçelerle; başvurunun KABULÜNE,

Noterlik işlemlerinin nakit olarak ödenmesinin yanı sıra kredi kartı/banka kartı ve internet aracılığı ile de ödenebilmesine ilişkin mevzuat da dahil olmak üzere gerekli çalışmaların yapılması hususunda

TÜRKİYE NOTERLER BİRLİĞİ'NE TAVSİYEDE BULUNULMASINA,

6328 sayılı Kamu Denetçiliği Kurumu Kanununun 20 nci maddesinin üçüncü fıkrası uyarınca, Türkiye Noterler Birliği’nce bu karar üzerine tesis edilecek işlemin otuz gün içinde Kurumumuza bildirilmesinin zorunlu olduğuna,

Kararın BAŞVURANA ve TÜRKİYE NOTERLER BİRLİĞİ'NE tebliğine,

Türkiye Cumhuriyeti Kamu Başdenetçisince karar verildi. (¤¤)


Full & Egal Universal Law Academy