(2709 S. K. m. 74) (2429 S. K. m. 2, Geç. m. 1) (657 S. K. m. 23, 99, 101, 102, 103) (4857 S. K. m. 56) (6328 S. K. m. 5, 21) (399 S. KHK m. 3, 20, 21, 23)
SAYI: 2022/1361-S.22.2095
BAŞVURU NO: 2021/13700
KARAR TARİHİ: 31/01/2022
RET KARARI
BAŞVURAN: ….
BAŞVURUYA KONU İDARE: Devlet Hava Meydanları İşletmesi Genel Müdürlüğü
BAŞVURUNUN KONUSU: Yıllık izin süresinde mesai günlerine denk gelen ulusal bayram, genel tatil günleri ile idari izinli sayılan sürelerin yıllık izin süresinden düşürülmesi talebi.
BAŞVURU TARİHİ: 13/08/2021
I. BAŞVURANIN İDDİA VE TALEPLERİ
1. Başvuran, Devlet Hava Meydanları İşletmesi Genel Müdürlüğü Trabzon Havalimanı Elektrik Müdürlüğünde elektrik teknikeri olarak görev yapmakta olduğunu, 2021 yılına ait kullanmış olduğu senelik izninin 07.07.2021 ile 21.07.2021 tarihleri arasında kalan izninde 3 günlük kısmının (15.07.2021 Temmuz Demokrasi ve Milli Birlik Günü, 20/21.07.2021 kurban bayramı) ulusal bayram, genel tatil günleri gibi idari izin günlerine denk geldiğini, konuyla ilgili olarak mülga Devlet Personel Başkanlığının 29.04.2016 tarihli ve 2635 sayılı görüşünün söz konusu idari izinlerin yıllık izin sürelerinden düşürülmesi yönünde olduğunu, bu yönde işlem tesis eden pek çok kamu kurum ve kuruluşlarının bulunduğunu belirterek kullanmış olduğu senelik izin süresinde mesai günlerine denk gelen ulusal bayram, genel tatil günleri ile idari izinli sayılan sürelerin yıllık izin süresinden düşürülmesini talep etmektedir.
II. İDARENİN BAŞVURUYA İLİŞKİN AÇIKLAMALARI
2. Başvuruya konu iddialar hakkındaki bilgi ve belge talep yazımıza istinaden Devlet Hava Meydanları İşletmesi Genel Müdürlüğü tarafından gönderilen 30/9/2021 tarih ve ….-…. -….
sayılı cevabi yazıda özetle;
2.1. Başvuranın, Kuruluşta 399 sayılı KHK'nin 3/c maddesi kapsamında sözleşmeli personel olarak çalışmakta olduğu, sözleşmeli personelin yıllık izin hakkı, 399 sayılı Kanun Hükmünde Kararname'nin 21 inci maddesinde yer alan hüküm çerçevesinde kullandırılmakta olup izin süresinden sayılmayan hallerle ilgili herhangi bir yasal düzenleme bulunmadığı,
2.2. Yıllık iznin kullanımında izin verilen kısmın kesintisiz kullandırılması nedeniyle, Ulusal Bayram ve Genel Tatiller Hakkında Kanun'da sayılan hafta tatili de dahil olmak üzere yıllık izin süresinin içerisinde kalan ulusal bayram, genel tatil, resmi tatil günleri ile Cumhurbaşkanlığınca idari izinli sayılan günlerin yıllık izin süresinden düşülmesine imkan bulunmadığı,
2.3. Bununla birlikte, 2429 sayılı Ulusal Bayram ve Genel Tatiller Hakkında Kanunun geçici l inci maddesinde; "Mahiyetleri itibarıyla sürekli görev yapınası gereken kuruluşların özel kanunlarındaki hükümler saklıdır." hükmünün yer aldığı, 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun "İzin" başlıklı 23 üncü maddesinde, "Devlet memurları, bu kanunla gösterilen süre ve şartlarla izin hakkına sahiptirler.” hükmü ile "Çalışma saatleri" başlıklı 99 uncu maddesinde, "Memurların haftalık çalışma süresi genel olarak 10 saattir. Bu süre Cumartesi ve Pazar günleri tatil olmak üzere düzenlenir. Ancak özel kanunlarla yahut bu kanuna veya özel kanunlara dayanılarak çıkartılacak tüzük ve yönetmeliklerle, kurumların ve hizmetlerin özellikleri dikkate alınmak suretiyle farklı çalışma süreleri tespit olunabilir. " hükmünün yer aldığı, bu kapsamda, Kuruluş bir kamu iktisadi teşebbüsü (KİT)olup personel rejiminin düzenlenmesinde 399 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin esaslarına göre hareket etmekte olduğu, mezkur Kararnamenin "Çalışma saatleri" başlıklı 20 inci madde hükmü ile Kuruluşun havacılık hizmetlerinin özelliği dikkate alınarak, Yönetim Kurulu iradesiyle nöbetli sistem ile 24 saat devamlılık esasına göre hizmet vermekte olduğu,
2.4. Başvuranın Kuruluşta elektrik teknikeri olarak görev yapmakta olduğu, söz konusu pozisyonda görev yapan personelin nöbet sistemi ile görev yapmakta olduğu, nöbet sistemi ile çalışılan birimlerde çalışma şekillerinin 24 saat esasına göre düzenlenmekte olduğu, 24 saat esasına ve nöbet sistemine göre görev yapılan yerlerde, hafta sonu tatili, ulusal bayram ve tatil günleri ile idari izin günleri gibi günlerin bu mahiyetlerini kaybederek normal çalışma günü olarak değerlendirilmekte olduğu,
2.5. Mülga Devlet Personel Başkanlığı görüşünün emredici bir hüküm olmaktan ziyade tavsiye niteliği taşıdığı, her ne kadar bahse konu görüşün sonuç kısmında, yıllık izin verilirken yıllık izin süreleri içerisinde kalan ve mesai günlerine denk gelen Ulusal Bayram ve genel tatil günlerinin yıllık izne dahil edilmemesi ibaresi yer alsa da; Kuruluşun çalışma şeklinden dolayı, yıllık izinden bu sürelerin düşülmesinin uygulama imkanı bulunmadığı, diğer taraftan; mülga Devlet Personel Başkanlığının bir başka görüşünün mütalaa kısmında, "Günün 24 saatinde devamlılık gösteren hizmetlerde çalışan Devlet memurlarının çalışma saat ve şekillerinin Kurumlarınca düzenlenmesi gerektiği, bu düzenleme yapılırken Başkanlığımız görüşünün alınma şartının bulunmadığı" ifadelerinin kullanılmasının, konuya dair değerlendirmeleri destekler nitelikte olduğu,
2.6. Başvuranın talep ettiği günlerin izin süresinden düşülmesi için öncelikle 4857 sayılı İş Kanunu’nun 56’ncı maddesinde olduğu gibi bir düzenlemenin yapılmasının doğru olacağının düşünüldüğü, bununla birlikte, halihazırda yer alan mülga Devlet Personel Başkanlığının söz konusu görüşünün 657 sayılı Devlet Memurları Kanununa tabi, normal çalışma saat ve günleriyle görev yapan kamu kurum ve kuruluşlarında uygulanabileceği, ancak Kuruluş gibi 399 sayılı KHK'ya tabi ve 24 saat esasına göre hizmet veren birimlerde bir kısım personele uygulanamayacağı düşünüldüğünden aynı görevi icra eden personel arasında farklı uygulama yapılarak eşitlik ilkesine aykırılık oluşturacağının düşünüldüğü
açıklamalarına yer verilmiştir.
III. İLGİLİ MEVZUAT
3. Türkiye Cumhuriyeti Anayasası’nın “Dilekçe, bilgi edinme ve kamu denetçisine başvurma hakkı” başlıklı 74 üncü maddesinde; “Herkes, bilgi edinme ve kamu denetçisine başvurma hakkına sahiptir. Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığı’na bağlı olarak kurulan Kamu Denetçiliği Kurumu idarenin işleyişiyle ilgili şikayetleri inceler.”,
4. 6328 sayılı Kamu Denetçiliği Kurumu Kanunu’nun “Kurumun görevi” başlıklı 5 inci maddesinin birinci fıkrasında; “Kurum, idarenin işleyişi ile ilgili şikayet üzerine, idarenin her türlü eylem ve işlemleri ile tutum ve davranışlarını; insan haklarına dayalı adalet anlayışı içinde, hukuka ve hakkaniyete uygunluk yönlerinden incelemek, araştırmak ve idareye önerilerde bulunmakla görevlidir.”,
5. 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun
5.1. “Çalışma saatleri” başlıklı 99 uncu maddesinde, “ Ancak bu kanuna, özel kanunlara, Cumhurbaşkanlığı kararnamelerine veya bunlara dayanılarak çıkarılacak yönetmeliklerle, kurumların ve hizmetlerin özellikleri dikkate alınmak suretiyle farklı çalışma süreleri tespit olunabilir.”,
5.2. “Günün 24 saatinde devamlılık gösteren hizmetlerde çalışma saat ve usulünün tesbiti” başlıklı 101 inci maddesinde, “Günün yirmidört saatinde devamlılık gösteren hizmetlerde çalışan Devlet memurlarının çalışma saat ve şekilleri kurumlarınca düzenlenir.”,
5.3. “Yıllık izin” başlıklı 102 nci maddesinde, “Devlet memurlarının yıllık izin süresi, hizmeti 1 yıldan on yıla kadar (On yıl dahil) olanlar için yirmi gün, hizmeti on yıldan fazla olanlar için 30 gündür. Zorunlu hallerde bu sürelere gidiş ve dönüş için en çok ikişer gün eklenebilir.”
5.4. “Yıllık izinlerin kullanılışı” başlıklı 103 üncü maddesinde, “Yıllık izinler, amirin uygun bulacağı zamanlarda, toptan veya ihtiyaca göre kısım kısım kullanılabilir. Birbirini izliyen iki yılın izni bir arada verilebilir. Cari yıl ile bir önceki yıl hariç, önceki yıllara ait kullanılmayan izin hakları düşer.”,
6. 399 sayılı Kamu İktisadi Teşebbüsleri Personel Rejiminin Düzenlenmesi ve 233 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin Bazı Maddelerinin Yürürlükten Kaldırılmasına Dair Kanun Hükmünde Kararnamenin
6.1. “Çalışma Saatleri” başlıklı 20 nci maddesinde, “Sözleşmeli personelin, haftalık çalışma süresi 40 saattir. İş ve işyerinin çalışma şartları dikkate alınarak tatil ve çalışma günleri, günlük çalışmanın başlama ve bitme saatleri ile günün 24 saatinde devamlılık gösteren hizmetlerdeki çalışma şekillerinin tespitine teşebbüs veya bağlı ortaklıkların yönetim kurulları yetkilidir.”,
6.2. “Yıllık İzin” başlıklı 21 inci maddesinde, “Sözleşmeli personelden hizmeti 10 yıla kadar olanlara (10 yıl dahil) yılda 20 gün, 10 yıldan fazla olanlara yılda 30 gün ücretli izin verilir. Yıllık izin verilmesine esas hizmetin tespitinde kamu kurum ve kuruluşlarında geçen fiili hizmet süreleri ile askerlik hizmeti göz önüne alınır. Bu şekilde hizmet süresi bir yıldan az olanlar ile kısmi zamanlı istihdam edilenlerden bir yıldan az süreli sözleşme yapılanlara (yıl içinde memur statüsünden sözleşmeli statüye geçirilenler hariç) yıllık izin verilmez.
Yıllık izinler, teşebbüs veya bağlı ortaklığın uygun bulacağı zamanlarda toptan veya ihtiyaca göre kısım kısım kullanılabilir. Bir sözleşme döneminde kullanılmayan izinler müteakip sözleşme döneminde kullanılabilir. Cari sözleşme dönemi ile bir önceki sözleşme dönemi hariç, önceki sözleşme dönemlerine ait kullanılamayan izin hakları düşer.”,
6.3. “Diğer İzinler” başlıklı 23 üncü maddesinde, “Sözleşmeli personelin mazeret, refakat, hastalık izinleri ile ücretli veya ücretsiz izinleri hakkında kadroları ekli 1 sayılı cetvelde gösterilen personelin tabi olduğu hükümler uygulanır.”,
7. 2429 sayılı Ulusal Bayram ve Genel Tatiller Hakkında Kanunun 2 nci maddesinde, “D)Ulusal, resmi ve dini bayram günleri ile yılbaşı günü, 1 Mayıs günü ve 15 Temmuz günü resmi daire ve kuruluşlar tatil edilir.
Bu Kanunda belirtilen Ulusal Bayram ve genel tatil günleri; Cuma günü akşamı sona erdiğinde müteakip Cumartesi gününün tamamı tatil yapılır.
Mahiyetleri itibariyle sürekli görev yapması gereken kuruluşların özel kanunlarındaki hükümler saklıdır.” düzenlemelerine yer verilmiştir.
IV. KAMU DENETÇİSİ …..’IN KAMU BAŞDENETÇİSİ’NE ÖNERİSİ
8. Kamu Denetçisi tarafından yapılan inceleme ve değerlendirme neticesinde, başvurunun reddi yönünde hazırlanan Ret Karar Önerisi Kamu Başdenetçisi’ne sunulmuştur.
V. DEĞERLENDİRME VE GEREKÇE
A. Hukuka, Hakkaniyete ve İnsan Haklarına Uygunluk Yönünden Değerlendirme
9. Devlet Hava Meydanları İşletmesi Genel Müdürlüğünde sözleşmeli personel statüsünde görev yapmakta olan başvuran, 07-21/07/2021 tarihleri arasında kullanmış olduğu yıllık izninin 3 günlük kısmının ulusal bayram, genel tatil günleri gibi idari izin günlerine denk geldiğini belirterek kullanmış olduğu senelik izin süresinde mesai günlerine denk gelen ulusal bayram, genel tatil günleri ile idari izinli sayılan sürelerin yıllık izin süresinden sayılmamasını talep etmektedir.
10. Başvuran söz konusu talebine ilişkin olarak mülga Devlet Personel Başkanlığının 29/4/2016 tarihli ve 2635 sayılı yazısında, “Yıllık izin süreleri içerisinde kalan Cumartesi ve Pazar günlerinin yıllık izne dahil edilmesi; yıllık izin verilirken yıllık izin süreleri içerisinde kalan ve mesai günlerine denk gelen Ulusal Bayram, genel tatil günleri ile Başbakanlıkça idari izinli sayılan sürelerin yıllık izne dahil edilmemesi; yıllık izin verildikten sonra Başbakanlıkça idari izinli sayılan sürelerin yıllık izin süreleri içerisinde kalması ve mesai günlerine denk gelmesi halinde ise bu sürelerin yıllık izin süresinden düşülmesi ve daha sonra amir tarafından uygun görülen zamanlarda memura 657 sayılı Kanunun 103 üncü maddesine göre kullandırılması gerektiği” görüşünün bulunduğunu belirtmekte olup, bu kapsamda izin işlemlerinin tesis edilmesi talebinde bulunmaktadır.
11. Bilindiği üzere, kamu iktisadi teşebbüsleri ve bağlı ortaklıkları personelinin hizmete alınmalarını, görev ve yetkilerini, niteliklerini, atanma, ilerleme, yükselme, hak ve yükümlülükleriyle diğer özlük haklarını düzenlemek amacıyla 399 sayılı Kanun Hükmünde Kararname (KHK)’nin yürürlüğe konulduğunu, söz konusu KHK gereğince teşebbüs ve bağlı ortaklıklarda hizmetler memurlar, sözleşmeli personel ve işçiler eliyle gördürülmekte olup, teşebbüs ve bağlı ortaklıklarda görev yapmakta olan memurlar 657 sayılı Devlet Memurları Kanuna, sözleşmeli personel 399 sayılı KHK hükümlerine, işçiler ise 4857 sayılı İş Kanununa tabi olarak görev yapmaktadırlar.
12. Başvuru konusu yıllık izin sürelerinin kullanımına ilişkin olarak Devlet memurları ve sözleşmeli personel için farklı kanuni düzenlemeler yürürlüğe konulmuş olmakla birlikte, yıllık izin süreleri ve bunların kullanılışına ilişkin benzer usul ve esaslara yer verildiği, sözleşmeli personelin yıllık izin dışında kullandığı diğer izinler hakkında da memurların tabi olduğu hükümlerin uygulanacağı öngörülmektedir.
13. İlgili mevzuatta, 399 sayılı KHK’ya tabi sözleşmeli personelin, yıllık izinlerinin, teşebbüs veya bağlı ortaklığın uygun bulacağı zamanlarda toptan veya ihtiyaca göre kısım kısım kullanılabileceği, bir sözleşme döneminde kullanılmayan izinlerin müteakip sözleşme döneminde kullanılabileceği, cari sözleşme dönemi ile bir önceki sözleşme dönemi hariç, önceki sözleşme dönemlerine ait kullanılamayan izin haklarının düşeceği düzenlenmiş olup, söz konusu hükümlerin Devlet memurlarının izin haklarına ilişkin hükümler ile benzer nitelikte oluğu görülmekte ve mülga Devlet Personel Başkanlığının Devlet memurları hakkındaki bahsi geçen görüşünün dikkate alınabileceği değerlendirilmektedir.
14. Ayrıca, 2429 sayılı Kanun ile ulusal, resmi ve dini bayram günleri ile yılbaşı günü, 1 Mayıs günü ve 15 Temmuz günü resmi daire ve kuruluşlar için tatil edileceğinin düzenlendiği, Cumhurbaşkanınca verilen idari izinlerde ise kurum yöneticileri tarafından gerekli tedbirlerin alınarak hizmetlerin aksatılmaması, zorunlu hizmetlerin yürütülmesi için asgari seviyede personel bulundurulması kaydıyla kamu kurum ve kuruluşlarındaki bütün çalışanların idari izinli sayılmasına yönelik idari izin süresinin belirlendiği görülmekte olup, bu hususlar ve yukarıda yer verilen kanuni düzenlemelerde yıllık izin sürelerine tekabül eden söz konusu günlerin yıllık izin sürelerinden düşürülmesine engel bir hükmün bulunmadığı görülmektedir.
15. Diğer taraftan, 657 sayılı Kanun ile günün yirmidört saatinde devamlılık gösteren hizmetlerde çalışan Devlet memurlarının çalışma saat ve şekillerinin kurumlarınca düzenleneceği, 399 sayılı KHK ile günün 24 saatinde devamlılık gösteren hizmetlerdeki çalışma şekillerinin tespitine teşebbüs veya bağlı ortaklıkların yönetim kurullarının yetkili olduğu ve 2429 sayılı Kanunda da mahiyetleri itibariyle sürekli görev yapması gereken kuruluşların özel kanunlarındaki hükümlerin saklı olduğu hükümlerine yer verilmiş olup, kamu kurum ve kuruluşlarının hizmetin özelliği gereği günün 24 saati devam etmesi gereken hallerde ulusal bayram, genel tatil ve idari izinli sayılan günlerin çalışma günü olarak değerlendirilmesinin mümkün bulunduğu anlaşılmaktadır.
16. Bu kapsamda, ilgili idare tarafından Devlet memurları ve sözleşmeli personelin kullandıkları yıllık izinlerine tekabül eden ulusal bayram, genel tatil ve idari izinli sayılan günlerin yıllık izin süresinden düşürülmesinin ilgili mevzuatta düzenlenmemiş olması nedeniyle mümkün bulunmadığı gerekçesinin hukuken yerinde olmadığı değerlendirilmekle birlikte, Kuruluş bünyesinde nöbet sistemi ile çalışılan birimlerde çalışma şekillerinin 24 saat esasına göre düzenlenmekte olduğu, 24 saat esasına ve nöbet sistemine göre görev yapılan yerlerde, hafta sonu tatili, ulusal bayram ve tatil günleri ile idari izin günleri gibi günlerin bu mahiyetlerini kaybederek normal çalışma günü olarak değerlendirilmekte olduğu hususu göz önünde bulundurulduğunda idare tarafından 24 saat esasına göre hizmet veren birimlerde bahsi geçen sürelerin genel çalışma günü olarak değerlendirilmesi ve nöbet sistemine dahil personel açısından yıllık izin süresinde çalışma gününe denk gelen ulusal bayram, genel tatil ve idari izinli sayılan günlerin yıllık izin süresinden düşürülmemesinin hukuken yerinde olduğu kanaatine varılmaktadır.
17. Yukarı anlatılan hususlar, başvuranın iddiaları, idarenin konu ile ilgili açıklamaları, ilgili mevzuat ve tüm dosya kapsamı birlikte değerlendirildiğinde; sözleşmeli personel statüsünde elektrik teknikeri olarak görev yapmakta olan başvuranın, görev yapmakta olduğu Kuruluş bünyesinde günün 24 saatinde devamlılık gösteren hizmetin yürütülmesi ve başvuranın da nöbet esasına dayalı olarak görev yapmakta olması nedeniyle kullanmış olduğu yıllık izin süresinde mesai günlerine denk gelen ulusal bayram, genel tatil günleri ile idari izinli sayılan sürelerin yıllık izin süresinden düşürülmemesi talebinin reddi gerektiği sonuç ve kanaatine varılmıştır.
B. İyi Yönetim İlkeleri Yönünden Değerlendirme
18. İyi yönetim ilkelerine 28/03/2013 tarihli ve 28601 mükerrer sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Kamu Denetçiliği Kurumu Kanununun Uygulanmasına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmeliğin "İyi yönetim ilkeleri" başlıklı 6 ncı maddesinde yer verilmiş olup; başvurana verilen cevaplarda hangi sürede hangi mercilere başvurabileceğini göstermediği bu nedenlerle “karara karşı başvuru yollarının gösterilmesi” ilkesine uymadığı anlaşılmış olup, idareden bundan böyle bu ilkeye uyması beklenmektedir.
VI. HAK ARAMA ÖZGÜRLÜĞÜNE İLİŞKİN AÇIKLAMA
19. 6328 sayılı Kanunun 21 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca, bu Ret Kararının başvurana tebliğ tarihinden itibaren, ilgili idarenin işlemine karşı (varsa) dava açma süresinden kalan süre kaldığı yerden işlemeye devam edecek olup Trabzon İdare Mahkemesine yargı yolu açıktır.
VII. KARAR
Açıklanan gerekçelerle BAŞVURUNUN REDDİNE,
Kararın BAŞVURANA ve DEVLET HAVA MEYDANLARI İŞLETMESİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜNE tebliğine
Türkiye Cumhuriyeti Kamu Başdenetçisince karar verildi.
Full & Egal Universal Law Academy