(2709 S. K. m. 5, 65, 74) (5302 S. K. m. 6, 9, 10) (6328 S. K. m. 5, 21) (3071 S. K. m. 3) (4982 S. K. m. 4, 12) (Kamu Denetçiliği Kurumu Kanununun Uygulanmasına ilişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik m. 6)
SAYI: 2019/5135-S.7670
BAŞVURU NO: 2019/295
KARAR TARİHİ: 04/07/2019
TAVSİYE KARARI
BAŞVURAN:
BAŞVURUYA KONU İDARE: Sivas İl Özel İdaresi
BAŞVURUNUN KONUSU: Köyüne çocuk parkı yapılması, masa ve oturma bankı verilmesi talepleri hakkındadır.
BAŞVURU TARİHİ: 09/01/2019
I. BAŞVURANIN İDDİA VE TALEPLERİ
1. Başvuran, 21/12/2018 tarihinde CİMER yoluyla “Köyüne çocuk parkı ve sosyal alan için oturma bankları ve masa” taleplerinde bulunduğunu, ancak taleplerine herhangi bir çözüm üretilmediğini belirterek Sivas İli Yıldızeli İlçesi Subaşı Köyüne iki adet çocuk parkı yapılmasını, on adet masa ve yirmi adet oturma bankı verilmesini talep etmektedir.
II. İDARENİN BAŞVURUYA İLİŞKİN AÇIKLAMALARI
2. Sivas Valiliği’nden alınan 04/03/2019 tarih ve 3744 sayılı cevabi yazıda özetle; …’ın 21/12/2018 tarihli CİMER başvurusuna, 27/12/2018 tarihinde Yıldızeli İlçe Özel İdare Müdürlüğünce cevap verildiği, ilgili yazıda; “Köylerdeki sosyal alanlara yönelik uygulamaların, İl Genel Meclisinin yatırım programında görüşülüp karara bağlandığı takdirde yapıldığı, Sivas İl Özel İdaresi olarak bu yılki programda böyle bir çalışma olmadığı, talebin ilerleyen yıllarda programa alındığı takdirde gerçekleştirileceği” şeklinde bilgilendirme yapıldığının anlaşıldığı, başvuru konusu talebin, genel kamu hizmeti kapsamında olduğu, kamu hizmetleri imkânları ve ilin öncelikleri dikkate alınarak; 5302 sayılı İl Özel İdaresi Kanununun 10/a maddesine göre yatırım programlarının İl Genel Meclisince karara bağlandığı, hizmetlerin yatırım programları dahilinde yürütüldüğü, bu nedenle taleple ilgili yatırım programında bulunmadığı için, bir çalışma yapılmasının mümkün olmadığı, Sivas Yıldızeli İlçesi Subaşı Köyü’nün öncelikli hizmetlerinin İl Genel Meclisince her yıl Kasım ayındaki toplantılarda değerlendirildiği, 2017 ve 2018 yıllarında programa alındığından, köy yolunun asfaltlanması, köy içi yollarının kilitli parke taşı yapılması ve içme suyu bakım-onarım işlerinde gerekli çalışmalar idarece yapıldığı, taleplerin değerlendirilmesi İl Genel Meclisince yapıldığından; bir sonraki yılın yatırım programında hangi köye hangi hizmetlerin götürüleceğinin idarece bilinmesinin mümkün olmadığı, bu nedenle talep edilen işler için herhangi bir tarih verilemediği şeklinde açıklamalara yer verilmiştir.
III. İLGİLİ MEVZUAT
3. Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının,
3.1. “Devletin temel amaç ve görevleri” başlıklı 5 inci maddesinde;
“Devletin temel amaç ve görevleri, Türk milletinin bağımsızlığını ve bütünlüğünü, ülkenin bölünmezliğini, Cumhuriyeti ve demokrasiyi korumak, kişilerin ve toplumun refah, huzur ve mutluluğunu sağlamak; kişinin temel hak ve hürriyetlerini, sosyal hukuk devleti ve adalet ilkeleriyle bağdaşmayacak surette sınırlayan siyasal, ekonomik ve sosyal engelleri kaldırmaya, insanın maddi ve manevi varlığının gelişmesi için gerekli şartları hazırlamaya çalışmaktır.”,
3.2. “Devletin iktisadi ve sosyal ödevlerinin sınırları” başlıklı 65 inci maddesinde;
“Devlet, sosyal ve ekonomik alanlarda Anayasa ile belirlenen görevlerini, bu görevlerin amaçlarına uygun öncelikleri gözeterek malî kaynaklarının yeterliliği ölçüsünde yerine getirir.”,
3.3. “Dilekçe, bilgi edinme ve kamu denetçisine başvurma hakkı” başlıklı 74 üncü maddesinde;
“Vatandaşlar… kendileriyle veya kamu ile ilgili dilek ve şikâyetleri hakkında, yetkili makamlara ve Türkiye Büyük Millet Meclisine yazı ile başvurma hakkına sahiptir… Herkes, bilgi edinme ve kamu denetçisine başvurma hakkına sahiptir.”,
4. 6328 sayılı Kamu Denetçiliği Kurumu Kanununun, “Kurumun görevi” başlıklı 5 inci maddesinde;
“Kurum, idarenin işleyişi ile ilgili şikâyet üzerine, idarenin her türlü eylem ve işlemleri ile tutum ve davranışlarını; insan haklarına dayalı adalet anlayışı içinde, hukuka ve hakkaniyete uygunluk yönlerinden incelemek, araştırmak ve idareye önerilerde bulunmakla görevlidir”,
5. 3071 sayılı Dilekçe Hakkının Kullanılmasına Dair Kanunun, “Dilekçe hakkı” başlıklı 3 üncü maddesinde;
“Türk vatandaşları kendileriyle veya kamu ile ilgili dilek ve şikâyetleri hakkında, Türkiye Büyük Millet Meclisine ve yetkili makamlara yazı ile başvurma hakkına sahiptirler.”,
6. 4982 sayılı Bilgi Edinme Hakkı Kanununun,
6.1. “Bilgi edinme hakkı" başlıklı 4 üncü maddesinde;
“Herkes bilgi edinme hakkına sahiptir…”,
6.2. “Bilgi verme yükümlülüğü” başlıklı 5 nci maddesinde;
“Kurum ve kuruluşlar, bu Kanunda yer alan istisnalar dışındaki her türlü bilgi veya belgeyi başvuranların yararlanmasına sunmak ve bilgi edinme başvurularını etkin, süratli ve doğru sonuçlandırmak üzere, gerekli idarî ve teknik tedbirleri almakla yükümlüdürler…”,
6.3. “Başvuruların cevaplandırılması” başlıklı 12 nci maddesinde;
“Kurum ve kuruluşlar, bilgi edinme başvurularıyla ilgili cevaplarını yazılı olarak veya elektronik ortamda başvuru sahibine bildirirler. Başvurunun reddedilmesi hâlinde bu kararın gerekçesi ve buna karşı başvuru yolları belirtilir.”,
7. 22/02/2005 tarihli ve 5302 sayılı İl Özel İdaresi Kanununun,
7.1. “İl özel idaresinin görev ve sorumlulukları” başlıklı 6 ncı maddesinde,
“İl özel idaresi mahallî müşterek nitelikte olmak şartıyla;
a)Gençlik ve spor, sağlık, tarım, sanayi ve ticaret; Belediye sınırları il sınırı olan Büyükşehir Belediyeleri hariç ilin çevre düzeni plânı, bayındırlık ve iskân, toprağın korunması, erozyonun önlenmesi, kültür, sanat, turizm, sosyal hizmet ve yardımlar, yoksullara mikro kredi verilmesi, çocuk yuvaları ve yetiştirme yurtları; ilk ve orta öğretim kurumlarının arsa temini, binalarının yapım, bakım ve onarımı ile diğer ihtiyaçlarının karşılanmasına ilişkin hizmetleri il sınırları içinde, b) İmar, yol, su, kanalizasyon, katı atık, çevre, acil yardım ve kurtarma (...)(1); orman köylerinin desteklenmesi, ağaçlandırma, park ve bahçe tesisine ilişkin hizmetleri belediye sınırları dışında yapmakla görevli ve yetkilidir.
Bakanlıklar ve diğer merkezi idare kuruluşları; yapım, bakım ve onarım işleri, devlet ve il yolları, içme suyu, sulama suyu, kanalizasyon, enerji nakil hattı, sağlık, eğitim, kültür, turizm, çevre, imar, bayındırlık, iskan, gençlik ve spor gibi hizmetlere ilişkin yatırımlar ile bakanlıklar ve diğer merkezi idare kuruluşlarının görev alanına giren diğer yatırımları, kendi bütçelerinde bu hizmetler için ayrılan ödenekleri il özel idarelerine aktarmak suretiyle gerçekleştirebilir. Aktarma işlemi ilgili bakanın onayıyla yapılır ve bu ödenekler tahsis amacı dışında kullanılamaz. İş, il özel idaresinin tabi olduğu usul ve esaslara göre sonuçlandırılır. İl özel idareleri de bütçe imkânları ölçüsünde bu yatırımlara kendi bütçesinden ödenek aktarabilir. Bu fıkraya göre, bakanlıklar ve diğer merkezi idare kuruluşları tarafından aktarılacak ödenekler ile gerçekleştirilecek yatırımlar, birinci fıkrada öngörülen görev alanı sınırlamasına tabi olmaksızın bütün il sınırları içinde yapılabilir. Bu fıkra kapsamında belirli bir projenin gerçekleştirilmesi amacıyla il özel idaresine aktarıldığı halde, aktarıldığı mali yılı takip eden yılsonuna kadar tahsis edildiği proje için kullanılamayacağı anlaşılan ödenekler, ilgili Bakanın onayı ile bu fıkra kapsamında değerlendirilmek ve başka bir projede kullanılmak üzere aynı veya başka bir il özel idaresine veya ilgili mevzuatı çerçevesinde kullanılmak üzere Toplu Konut İdaresine aktarılabilir.
Kamu kurum ve kuruluşlarının 5/1/1961 tarihli ve 237 sayılı Taşıt Kanunu kapsamındaki araçlarının alımı, işletilmesi, bakım ve onarımı ile bürolarının ihtiyaçları; kamu konutlarının yapım, bakım, işletme ve onarımı ile emniyet hizmetlerinin gerektirdiği teçhizat alımıyla ilgili harcamalar il özel idaresi bütçesinden karşılanabilir.
İl çevre düzeni plânı; valinin koordinasyonunda, büyükşehirlerde büyükşehir belediyeleri, diğer illerde il belediyesi ve il özel idaresi ile birlikte yapılır. İl çevre düzeni plânı belediye meclisi ile il genel meclisi tarafından onaylanır. Belediye sınırları il sınırı olan Büyükşehir Belediyelerinde il çevre düzeni planı ilgili Büyükşehir Belediyeleri tarafından yapılır veya yaptırılır ve doğrudan Belediye Meclisi tarafından onaylanır.
Hizmetlerin yerine getirilmesinde öncelik sırası, il özel idaresinin malî durumu, hizmetin ivediliği ve verildiği yerin gelişmişlik düzeyi dikkate alınarak belirlenir.
İl özel idaresi hizmetleri, vatandaşlara en yakın yerlerde ve en uygun yöntemlerle sunulur. Hizmet sunumunda engelli, yaşlı, düşkün ve dar gelirlilerin durumuna uygun yöntemler uygulanır.
Hizmetlerin diğer mahallî idareler ve kamu kuruluşları arasında bütünlük ve uyum içinde yürütülmesine yönelik koordinasyon o ilin valisi tarafından sağlanır…”,
7.2. “İl genel meclisi” başlıklı 9 uncu maddesinde,
“İl genel meclisi, il özel idaresinin karar organıdır ve ilgili kanunda gösterilen esas ve usullere göre ildeki seçmenler tarafından seçilmiş üyelerden oluşur.”,
7.3. “İl genel meclisinin görev ve yetkileri” başlıklı 10 uncu maddesinde,
“İl genel meclisinin görev ve yetkileri şunlardır:
a) Stratejik plân ile yatırım ve çalışma programlarını, il özel idaresi faaliyetlerini ve personelinin performans ölçütlerini görüşmek ve karara bağlamak.
b) Bütçe ve kesin hesabı kabul etmek, bütçede kurumsal kodlama yapılan birimler ile fonksiyonel sınıflandırmanın birinci düzeyleri arasında aktarma yapmak.
c) Belediye sınırları il sınırı olan Büyükşehir Belediyeleri hariç il çevre düzeni plânı ile belediye sınırları dışındaki alanların imar plânlarını görüşmek ve karara bağlamak…
f) Taşınmaz mal alımına, satımına, trampa edilmesine, tahsisine, tahsis şeklinin değiştirilmesine veya tahsisli bir taşınmazın akar haline getirilmesine izin; üç yıldan fazla kiralanmasına ve süresi yirmi beş yılı geçmemek kaydıyla bunlar üzerinde sınırlı aynî hak tesisine karar vermek…”,
Hükümlerine amirdir.
IV. KAMU DENETÇİSİ HÜSEYİN YÜRÜK'ÜN KAMU BAŞDENETÇİSİ'NE ÖNERİSİ
8. Başvuranın iddiaları, idarenin konu ile ilgili açıklamaları, ilgili mevzuat ve tüm dosya kapsamı birlikte değerlendirildiğinde; başvuru konusuna ilişkin “Tavsiye Karar Önerisi” Kamu Başdenetçisi’ne sunulmuştur.
V.DEĞERLENDİRME VE GEREKÇE
A. Hukuka, Hakkaniyete ve İnsan Haklarına Uygunluk Yönünden Değerlendirme
9. Başvuran özetle; 21/12/2018 tarihinde CİMER yoluyla “Köyüne çocuk parkı ve sosyal alan için oturma bankları ve masa” taleplerinde bulunduğunu, ancak taleplerine herhangi bir çözüm üretilmediğini iddia edip Sivas İli Yıldızeli İlçesi Subaşı Köyüne iki adet çocuk parkı, on adet masa ve yirmi adet oturma bankı talep etmiştir.
10. Sivas Valiliği’nden alınan 04/03/2019 tarih ve 3744 sayılı cevabı tetkik edildiğinde, İbrahim Erkan’ın 21/12/2018 tarihli CİMER başvurusuna, 27/12/2018 tarihinde Yıldızeli İlçe Özel İdare Müdürlüğünce cevap verildiği, ilgili yazıda; “Köylerdeki sosyal alanlara yönelik uygulamalar, İl Genel Meclisinin yatırım programında görüşülüp karara bağlandığı takdirde yapıldığı, Sivas İl Özel İdaresi olarak bu yılki programda böyle bir çalışma olmadığı, talebin ilerleyen yıllarda programa alındığı takdirde gerçekleştirileceği” şeklinde bilgilendirme yapıldığının anlaşıldığı, başvuru konusu talebin genel kamu hizmeti kapsamında olduğu, kamu hizmetleri imkânları ve ilin öncelikleri dikkate alınarak; 5302 sayılı İl Özel İdaresi Kanununun 10/a maddesine göre yatırım programlarının İl Genel Meclisince karara bağlandığı, hizmetlerin yatırım programları dahilinde yürütüldüğü, bu nedenle taleple ilgili yatırım programında bulunmadığı için, bir çalışma yapılmasının mümkün olmadığı, Sivas Yıldızeli İlçesi Subaşı Köyü’nün öncelikli hizmetlerinin İl Genel Meclisince her yıl Kasım ayındaki toplantılarda değerlendirildiği, 2017 ve 201 8 yıllarında programa alındığından, köy yolunun asfaltlanması, köy içi yollarının kilitli parke taşı yapılması ve içme suyu bakım-onarım işlerinde gerekli çalışmalar idarece yapıldığı, taleplerin değerlendirilmesi İl Genel Meclisince yapıldığından; bir sonraki yılın yatırım programında hangi köye hangi hizmetlerin götürüleceğinin idarece bilinmesinin mümkün olmadığı, bu nedenle talep edilen işler için herhangi bir tarih verilemediği şeklinde açıklamalara yer verdiği görülmüştür.
11. İl Özel İdaresi’nin görevleri arasında, köylerdeki sosyal alanlara yönelik uygulamalar, bu alanların kurulumu, bakımı, onarımı sayılmıştır. İl Özel İdaresi Kanununda, İl Genel Meclisinin, il özel idaresinin karar organı olduğu, ilgili kanunda gösterilen esas ve usullere göre ildeki seçmenler tarafından seçilmiş üyelerden oluşacağı hüküm altına alınmıştır. Aynı Kanunda, İl Genel Meclisi’nin görev ve yetkileri sayılmış olup, bunlar, stratejik plân ile yatırım ve çalışma programlarını, il özel idaresi faaliyetlerini ve personelinin performans ölçütlerini görüşmek ve karara bağlamak; bütçe ve kesin hesabı kabul etmek, bütçede kurumsal kodlama yapılan birimler ile fonksiyonel sınıflandırmanın birinci düzeyleri arasında aktarma yapmak; Belediye sınırları il sınırı olan Büyükşehir Belediyeleri hariç il çevre düzeni plânı ile belediye sınırları dışındaki alanların imar plânlarını görüşmek ve karara bağlamak; taşınmaz mal alımına, satımına, trampa edilmesine, tahsisine, tahsis şeklinin değiştirilmesine veya tahsisli bir taşınmazın akar haline getirilmesine izin; üç yıldan fazla kiralanmasına ve süresi yirmi beş yılı geçmemek kaydıyla bunlar üzerinde sınırlı aynî hak tesisine karar vermek olarak sayılmıştır.
12. Anayasamızda, Devletin temel amaç ve görevleri arasında kişilerin ve toplumun refah, huzur ve mutluluğunu sağlamak; kişinin temel hak ve hürriyetlerini, sosyal hukuk devleti ilkesiyle bağdaşmayacak surette sınırlayan ekonomik ve sosyal engelleri kaldırmaya, insanın maddi ve manevi varlığının gelişmesi için gerekli şartları hazırlamaya çalışmak olarak sayılmıştır. Ayrıca, Devletin, sosyal ve ekonomik alanlarda Anayasa ile belirlenen görevlerini, bu görevlerin amaçlarına uygun öncelikleri gözeterek malî kaynaklarının yeterliliği ölçüsünde yerine getireceği hüküm altına alınmıştır.
13. Kamu hizmetlerinin vatandaşlar için yaşamsal bir önemi bulunmaktadır. Kamu hizmetinin, halkın beklentileri doğrultusunda sunulması ve hizmet alıcılarının maddi ve manevi bakımdan tatmin edilmeleri, kamu idarelerinin hızlı hareket edebilmelerine ve isabetli kararlar alabilmelerine bağlıdır. Kamu hizmetlerinin sunulmasında belirli standartların yakalanması için tüm kamu görevlilerinin uyması gereken kurallar belirlenmiştir. İl Özel İdaresi’nin görevleri arasında, köylerdeki sosyal alanlara yönelik uygulamaların, bu alanların kurulumunun, bakımının ve onarımının sayıldığı hususu göz önünde bulundurulduğunda; İdarenin Cumhurbaşkanlığı aracılığı ile gelen bir talebe ‘bürokratik otomasyon kalıbı’ içeren bir cevap vermesi hukukun üstünlüğüne uygun olmadığı değerlendirilmiştir.
14. Anayasamızda belirtilen sosyal hukuk devleti ilkesi ile Devletin temel amaç ve görevleri kapsamında Devletin mali yeterliliği ölçüsünde, kamu hizmeti verilirken temel ilkeleri de göz önünde bulundurularak, başvuranın çocuk parkı, masa, oturma bankı taleplerinin değerlendirilmesi, gerçekleştirme tarihinin belirlenmesi ve yatırım programlarına alınması için gerekli işlemlerin tesis edilmesi gerektiği sonuç ve kanaatine varılmıştır.
B. İyi Yönetim İlkeleri Yönünden Değerlendirme
15. İyi yönetim ilkelerine, 28/03/2013 tarihli ve 28601 mükerrer sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Kamu Denetçiliği Kurumu Kanununun Uygulanmasına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmeliğin "İyi yönetim ilkeleri" başlıklı 6 ncı maddesinde yer verilmiştir. Bu ilkelere göre yapılan değerlendirmede, başvurana idarece verilen cevabi yazıda hangi sürede hangi mercilere başvurabileceği bilgisinin verilmediği görülmüş olup, ilgili İdarenin "Karara karşı başvuru yollarının gösterilmesi" ilkesine uymadığı tespit edilmiştir. İdarenin bundan sonra bahse konu ilkelere uygun davranması önerilmektedir.
VI. HAK ARAMA ÖZGÜRLÜĞÜNE İLİŞKİN AÇIKLAMA
16. 6328 sayılı Kanunun 21 inci maddesinin ikinci fıkrası uyarınca, bu Tavsiye Kararının idareye tebliğ tarihinden itibaren 30 gün içinde idare tarafından herhangi bir eylem ya da işlem tesis edilmezse (varsa) dava açma süresinden kalan süre işlemeye devam edecek olup Sivas İdare Mahkemesi’nde yargı yolu açıktır.
VII. KARAR
Açıklanan gerekçeler ve dosya kapsamına göre BAŞVURUNUN KABULÜNE;
Başvuranın taleplerinin değerlendirilmesi, taleplerin gerçekleştirme tarihinin belirlenmesi ve yatırım programlarına alınması için gerekli işlemlerin tesis edilmesi hususunda SİVAS VALİLİĞİ’NE TAVSİYEDE BULUNULMASINA,
Kararın, BAŞVURANA ve SİVAS VALİLİĞİ’NE tebliğine,
6328 sayılı Kamu Denetçiliği Kurumu Kanununun 20 nci maddesinin üçüncü fıkrası uyarınca, idare tarafından bu karar üzerine tesis edilecek işlemin otuz gün içinde Kurumumuza bildirilmesinin zorunlu olduğuna,
Türkiye Cumhuriyeti Kamu Başdenetçisince karar verildi. (¤¤)
Full & Egal Universal Law Academy