(2709 S. K. m. 74) (6328 S. K. m. 5, 20, 21)
SAYI: 94019529-101.07.04-E.374
BAŞVURU NO: 2018/10040
KARAR TARİHİ: 08/01/2019
TAVSİYE KARARI
BAŞVURAN:
BAŞVURAN VEKİLİ / TEMSİLCİSİ:
BAŞVURUYA KONU İDARE: 1. İçişleri Bakanlığı
2. Ağrı Valiliği
BAŞVURUNUN KONUSU: Köy bağlısının tescilinin yapılması istemine ilişkindir.
BAŞVURU TARİHİ: 2.8.2018
I. BAŞVURANIN İDDİA VE TALEPLERİ
1. Başvuran özetle, Ağrı ili, Patnos ilçesi, Yukarı Göçmez köyüne bağlı İncesu mezrasının tesciline ilişkin yaptığı başvurulara ilgili idarelerce yanıt verilmediğini; mezranın ana köye uzaklığının yaklaşık 3 km olduğunu, mezrada 250-300 vatandaşın yaşadığını, bunlardan yaklaşık 30’unun ilköğretim çağında olduğunu; mezra kaydı olmadığından taşımalı eğitim için servis hizmeti alamadıklarını, mezrada yaşayan halkın kendi imkânları ile öğrencisini okula götürdüğünü; yine kendi imkânları ile yaptıkları camiye imam atamasının yapılamadığını, bu hizmeti de aralarında para toplayarak çözüme kavuşturmaya çalıştıklarını; bağlı oldukları köyde sulama için yapılan barajdan ana köyün mahallesi olarak göründükleri için faydalanamadıklarını, ayrıca köy yolunun yapımı, içme suyu tedariki gibi amme hizmetlerinden de faydalanamadıklarını iddia ve şikâyet ederek, İncesu mezrasının tescilinin yapılması hususunda gereğini Kurumumuzdan talep etmiştir.
II. İDARENİN BAŞVURUYA İLİŞKİN AÇIKLAMALARI
2. İçişleri Bakanlığı İller İdaresi Genel Müdürlüğü’nün 19/10/2018 tarihli ve E.9148 sayılı cevabi yazısında özetle,
2.1. Bakanlıklarınca “bağlı” adı verilen mezra, mahalle, ünite gibi köy altı yerleşim birimlerinin çeşitli alt yapı hizmetlerinden yararlanabilmesi için bir örneği ekte gönderilen 12.08.2004 tarih ve 2004/126-4760 sayılı Genelge hükümlerine göre tescilleri yapılarak ilgili kamu kurum ve kuruluşlarına bildirildiği;
2.2. Ağrı ili Patnos ilçesi Yukarı Göçmez köyü sınırları içerisinde “İncesu” adında bir mezranın tescilli olmadığı ve bağlının tescili konusunda Bakanlıklarından bir talepte bulunulmadığı; bu konuda Bakanlıklarına müracaat edilmesi halinde Genelge hükümleri çerçevesinde gerekli işlemin yapılacağı; belirtilmiştir.
3. Ağrı Valiliği İl Yazı İşleri Müdürlüğü’nün 06/11/2018 tarihli ve E. 7025 sayılı cevabi yazısı ve ekinde yer alan belgelerde özetle,
3.1. Başvuruda bahsi geçen mezranın ünite tanımının olmadığı; İl Özel İdaresi hizmet alanı içerisinde kaldığı; İl Özel İdaresince yol bakım onarım, içme suyu, menfez, greyderli bakım, malzemeli bakım ve kar mücadelesi gibi hizmetlerin verildiği;
3.2. İncesu Mezrası camiinin 2011 yılında ibadete açıldığı, 2012 yılından itibaren imam atamalarının yapıldığı; bu doğrultuda 24/07/2012-24/05/2016 tarihleri arasında …’in; 10/11/2016-14/01/2018 tarihleri arasında …’in görev yaptığı, 15/01/2018 tarihinden itibaren göreve başlayan …'ın ise İlçe Müftülüğünün tasarrufu ile başka bir köyde geçici görevlendirildiği;
3.3. 2019-2020 eğitim öğretim yılı için 2019 Mart ve Mayıs ayları içerisinde başvuru yapılması durumunda taşımalı eğitimden yararlandırılmaları hususunun Taşıma Planlama Komisyonu tarafından değerlendirileceği;
3.4. Mezraların hukuki statüsünün dayanağı tescil işlemlerinin yapılabilmesi için yerleşim yeri ve ana köyün yerlerinin işaretlendiği 1/25000 ölçekli haritaların kopya edilerek çizilecek kroki ile idari bağlılığı ve yer aldığı paftanın adı ve koordinatlarının yazıldığı, köy fişinin işlem dosyası ve form ile birlikte hazırlanarak İl İdare Kurulu Müdürlüğüne gönderildiği;
3.5. Başvuruya konu mezranın mezra kaydının silinmesinin söz konusu olmadığı, herhangi bir yerleşim yerinin silinmesi mümkün olmadığı; başvuruya konu mezranın her türlü hizmetten faydalanabilmesi için ünite tanımı yapılarak Bakanlık tarafından onaylanması ve tescil edilmesi gerektiği; bu doğrultuda başvuranın talebinin karşılanması için Ağrı Valiliği İl İdare Kurulu Müdürlüğüne müracaat edilmesi gerektiği; açıklamalarına yer verilmiştir.
3.6. Ekler arasında gönderilen Patnos İlçe Jandarma Komutanlığı’nın Patnos Kaymakamlık makamına hitaplı 12/10/2018 tarihli yazı ve eki belgenin incelenmesinden, Komutanlıkları sorumluluk bölgesinde bulunan Yukarıgöçmez köyü İncesu mezrasının ünite tanımının araştırılması kapsamında “bahse konu mezranın Yukarıgöçmez köyüne yaklaşık 2-3 km uzaklıkta olduğu, mezrada yaklaşık 20-25 hane ev olduğu, nüfusunun 150-200 arası olduğu, mezranın Yukarıgöçmez köyünden ayrı camiisinin olduğu, ayrıca köyden bağımsız şebekesinin olduğu” yönünde tespit yapıldığı anlaşılmıştır.
4. Patnos Kaymakamlığı İlçe Özel İdare Müdürlüğü’nün Patnos Kaymakamlığı’na hitaplı 20/12/2018 tarihli ve E. 3517 sayılı cevabi yazısı ve eki belgede, Yukarıgöçmez İncesu mezrasında yapılan incelemeler sonucunda İncesu mezrasının tesciline ait bilgi formu gönderilmiş olup, formun incelenmesi neticesinde, İncesu mezrasında 30 hanenin olduğu; nüfusunun 240 kişi olarak belirlendiği; toplu yerleşimin olduğu, mezrada devamlı ikamet edildiği, konutların kalıcı nitelikte olduğu, köye uzaklığının 2 km olduğu, mezra sakinlerinin tarım ve hayvancılık ile iştigal ettiği, yol, baraj gibi proje sahasında olmadığı ve köy sınırları içerisinde yer aldığı tespit edilmiştir.
III. İLGİLİ MEVZUAT
5. 18/10/1982 tarihli ve 2709 sayılı T.C. Anayasasının “Dilekçe, bilgi edinme ve kamu denetçisine başvurma hakkı” başlıklı 74 üncü maddesinde,
“…Herkes, bilgi edinme ve kamu denetçisine başvurma hakkına sahiptir. Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına bağlı olarak kurulan Kamu Denetçiliği Kurumu idarenin işleyişiyle ilgili şikâyetleri inceler. ”, düzenlemesine yer verilmiştir.
6. 6328 sayılı Kamu Denetçiliği Kurumu Kanununun “Kurumun Görevi” başlıklı 5 inci maddesinin birinci fıkrasında;
“Kurum, idarenin işleyişiyle ilgili şikâyet üzerine, idarenin her türlü eylem ve işlemleri ile tutum ve davranışlarını; insan haklarına dayalı adalet anlayışı içinde, hukuka ve hakkaniyete uygunluk yönlerinden incelemek, araştırmak ve idareye önerilerde bulunmakla görevlidir. ”, düzenlemesine yer verilmiştir.
7. İçişleri Bakanlığı İller İdaresi Genel Müdürlüğü’nün 12.08.2004 tarih ve 2004/126 sayılı “Bağlı Tescili” konulu Genelgesinde;
“… yeni oluşacak bağlıların tescillerinin yapılabilmesi için:
1- Söz konusu yerleşim yerinde en az 10 hane ve en az 50 nüfusun olması,
2- Yerleşimin toplu olması, devamlı ikamet edilmesi, yerleşim konutlarının kalıcı konut niteliğinde olması, (baraka-çadır, geçici konut vs. dışında)
3- Bağlı olduğu köyün en son hanesinden itibaren en az 2 km mesafede ve toplu yerleşim alanlarının oluşmasını teşvik edici nitelikte olması,
4- Ünite sakinlerinin tarım, hayvancılık, madencilik, köy el sanatları gibi geleneksel köy ekonomik faaliyetlerini sürdürüyor olması,
5- Yol, baraj gibi geleceğe yönelik planlanan proje sahası dışında olması,
6- Bağlı olarak tescil edileceği idari birimin (köy) sınırları içinde bulunması;
Şartlarına yer verilmiştir.
8. 2004/126 sayılı “Bağlı Tescili” konulu Genelgesinin uygulanmasına ilişkin İçişleri Bakanlığı İller İdaresi Genel Müdürlüğü’nün 12/07/2007 tarihli ve 4760 sayılı Talimatında,
“…köyaltı yerleşim birimlerinin tescillerinin yapılabilmesi için belirtilen kriterlere titizlikle uyulması, uymayan yerleşim birimleri için dosya düzenlenmemesi istenmişse de; Valiliklerce şartların uygun olup olmadığına bakılmaksızın bu konuda düzenlenecek işlem dosyasının Bakanlığımıza gönderilmesi ve değerlendirmenin burada yapılmasının uygun olacağı düşünülmüştür.”, açıklamasına yer verilmiştir.
IV. KAMU DENETÇİSİ YAHYA AKMAN’IN KAMU BAŞDENETÇİSİ’NE ÖNERİSİ
9. Kamu Denetçisi inceleme ve araştırması neticesinde, bağlı tesciline dayanak 12.08.2004 tarihli ve 2004/126-4760 sayılı Genelge hükümlerine göre Ağrı ili, Patnos ilçesi, Yukarıgöçmez köyü, İncesu mezrasının tescil koşullarını taşıdığını değerlendirmekle, bahse konu yerleşim yerinin tescilinin yapılmasına ilişkin gerekli iş ve işlemlerin yürütülmesi hususunda Ağrı Valiliği ve İçişleri Bakanlığı’na tavsiyede bulunulmasını önermiştir.
V. DEĞERLENDİRME VE GEREKÇE
A. Hukuka, Hakkaniyete ve İnsan Haklarına Uygunluk Yönünden Değerlendirme
10. Başvuran özetle, kamu hizmetlerinin kesintisiz ve etkin sunumunun sağlanmasını teminen Ağrı ili, Patnos ilçesi, Yukarı Göçmez köyü, İncesu mezrasının tescilinin yapılmasını talep etmektedir.
11. İçişleri Bakanlığı kayıtlarında bulunmayan “bağlı” adı verilen köyaltı yerleşim birimlerinde yaşayan vatandaşların yol, su, elektrik gibi çeşitli kamu hizmetlerinden yararlanabilmesi için anılan yerlerin tescil işlemlerinin yapılması gerekmektedir. “Bağlı” adıyla adlandırılan bu yerleşim yerlerinin tescillerinin nasıl yapılacağına dair mevzuatımızda herhangi bir hüküm bulunmamasından dolayı Valiliklerin uygun görmeleri halinde düzenlenen işlem dosyaları üzerine tescil işlemleri yapılmaktadır.
12. Bu süreçte, bağlıların tescil edilmeleri sonucu resmi bir sıfat kazanmasından dolayı zaman zaman sınır anlaşmazlıklarının çıkması ve tescillerin iptalleri konusunda idari yargıya olan başvuru sayılarında meydana gelen artışlar üzerine, ayrıca bağlı tescili sayısında meydana gelen artışlardan dolayı hizmet sahasının genişlemesi nedeniyle maliyet ve harcamaların artması sonucu yeni oluşacak bağlıların tescillerinin nasıl yapılacağına dair çeşitli kıstasların ortaya konulmasına ihtiyaç duyulmuş ve buna istinaden 12.08.2004 tarihli ve 2004/126-4760 sayılı “Bağlı tescili” konulu Genelge hazırlanarak tüm Valiliklere gönderilmiştir.
13. Bahse konu Genelge hükümlerine göre, yeni oluşacak bağlıların tescillerinin yapılabilmesi için: söz konusu yerleşim yerinde en az 10 hane ve en az 50 nüfusun olması; yerleşimin toplu olması, devamlı ikamet edilmesi, yerleşim konutlarının kalıcı konut niteliğinde olması, (baraka-çadır, geçici konut vs. dışında); bağlı olduğu köyün en son hanesinden itibaren en az 2 km mesafede ve toplu yerleşim alanlarının oluşmasını teşvik edici nitelikte olması; ünite sakinlerinin tarım, hayvancılık, madencilik, köy el sanatları gibi geleneksel köy ekonomik faaliyetlerini sürdürüyor olması; yol, baraj gibi geleceğe yönelik planlanan proje sahası dışında olması ve bağlı olarak tescil edileceği idari birimin ( köy) sınırları içinde bulunması gerekmektedir.
14. Başvuru konusuna ilişkin yapılan yazışmalar kapsamında, Patnos Kaymakamlığı İlçe Özel İdare Müdürlüğünce İncesu mezrasının bağlı tesciline ilişkin Genelge hükümleri kapsamında yapılan inceleme neticesinde, İncesu mezrasında 30 hanenin olduğu; nüfusunun 240 kişi olarak belirlendiği; yerleşimin toplu olduğu, mezrada devamlı ikamet edildiği, konutların kalıcı nitelikte olduğu, köye uzaklığının 2 km olduğu, mezra sakinlerinin tarım ve hayvancılık ile iştigal ettikleri, mezranın yol, baraj gibi proje sahasında olmadığı ve köy sınırları içerisinde yer aldığı tespit edilmiştir. Bu doğrultuda bağlı tesciline dayanak 12.08.2004 tarihli ve 2004/126-4760 sayılı Genelge hükümlerine göre Ağrı ili, Patnos ilçesi, Yukarıgöçmez köyü, İncesu mezrasının tescil koşullarını taşıdığı değerlendirilmekle, bahse konu yerleşim yerinin tescilinin yapılmasına ilişkin gerekli iş ve işlemlerin yürütülmesi hususunda idareye tavsiyede bulunmak gerekmiştir.
B. İyi Yönetim İlkelerine Uygunluk Yönünden Değerlendirme
15. İyi yönetim ilkelerine 28/03/2013 tarihli ve 28601 mükerrer sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Kamu Denetçiliği Kurumu Kanununun Uygulanmasına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmeliğin "İyi yönetim ilkeleri" başlıklı 6 ncı maddesinde yer verilmiş olup; İdarenin Kurumumuzun bilgi ve belge talebine ilişkin cevabi yazılarının “dürüstlük”, “nezaket”, “şeffaflık”, “hesap verilebilirlik”, “makul sürede karar verme” ilkelerine uygun olduğu, ancak başvuranın talebi yönünden “haklı beklenti ilkesi”nin karşılanmadığı değerlendirilmekle idareden bundan böyle bu ilkeye de uyması beklenmektedir.
VI. HAK ARAMA ÖZGÜRLÜĞÜNE İLİŞKİN AÇIKLAMA
16. 6328 sayılı Kanunun 21 inci maddesinin ikinci fıkrası uyarınca, bu Tavsiye Kararının idareye tebliğ tarihinden itibaren 30 gün içinde idare tarafından herhangi bir eylem ya da işlem tesis edilmezse (varsa) dava açma süresinden kalan süre işlemeye devam edecek olup, Erzurum İdare Mahkemelerinde yargı yolu açıktır.
VII. KARAR
Açıklanan gerekçelerle BAŞVURUNUN KABULÜNE,
Ağrı ili, Patnos ilçesi, Yukarıgöçmez köyü, İncesu mezrasının 12.08.2004 tarihli ve 2004/126-4760 sayılı Genelge hükümlerine göre tescilinin yapılmasına ilişkin gerekli iş ve işlemlerin yürütülmesi hususunda AĞRI VALİLİĞİ ve İÇİŞLERİ BAKANLIĞI’NA TAVSİYEDE BULUNULMASINA;
6328 sayılı Kanunun 20 inci maddesinin üçüncü fıkrası uyarınca, bu karar üzerine tesis edilecek işlemin veya eylemin 30 (otuz) gün içinde Kurumumuza bildirilmesinin zorunlu olduğuna;
Kararın, BAŞVURANA, AĞRI VALİLİĞİ'NE ve İÇİŞLERİ BAKANLIĞI’NA tebliğine;
Türkiye Cumhuriyeti Kamu Başdenetçisi’nce karar verildi. (¤¤)
Full & Egal Universal Law Academy