(2709 S. K. m. 74) (6328 S. K. m. 5) (657 S. K. m. 4) (375 S. KHK. Ek m.26)
SAYI: 2020/89730-S.20.98355
BAŞVURU NO: 2020/80232
KARAR TARİHİ: 18/12/2020
TAVSİYE KARARI
BAŞVURAN: ….
BAŞVURUYA KONU İDARE: Ölçme, Seçme Ve Yerleştirme Merkezi Başkanlığı
BAŞVURUNUN KONUSU: Yerli sözleşmeli uzmanlar arasındaki ücret farklılıkları.
BAŞVURU TARİHİ: 30/06/2020
I. BAŞVURANIN İDDİA VE TALEPLERİ
1. Başvuran, yerli sözleşmeli uzmanların ücretlerinin belirlenmesi hususundaki yetkinin, 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararname’nin Ek 26. maddesinde: “...657 sayılı Kanun 'un 4. maddesinin (B) bendine göre çalıştırılanlar için uygulanmakta olan sözleşme ücreti tavanının beş katını aşmamak üzere Cumhurbaşkanı veya yetkilendireceği makamca ilgililerin yürüteceği görevler göz önüne alınarak tespit edilir." hükmüyle ÖSYM başkanına verildiğini, ayrıca 6/6/1978 tarihli ve 7/15754 no. lu Sözleşmeli Personel Çalıştırılmasına İlişkin Esasların 3. maddesinde “Sözleşmeli personelin ücreti; pozisyon unvanı, bu unvana ilişkin eğitim düzeyi, kamu kurum ve kuruluşlarında aynı kadro veya pozisyon unvanında geçen hizmet süresi dikkate alınarak tespit edilir.” hükmüne yer verildiğini, ancak uygulamada sözleşmeli yerli uzman pozisyonunda çalışan personel için belirlenen ücretlerin söz konusu ölçütler dışında farklılık arz ettiğini belirterek Yerli uzman pozisyonunda çalışan personel ücretlerinin karşılaştırılarak mevzuatta yer aldığı hâliyle pozisyon unvanı, eğitim düzeyi ve hizmet süresini dikkate alarak yeniden düzenlenmesini, Yerli uzman pozisyonunda çalışan personel ücretleri için belirlenen kriterlerin kurum çalışanları ile açık ve net bir şekilde paylaşılmasını talep etmektedir.
II. İDARENİN BAŞVURUYA İLİŞKİN AÇIKLAMALARI
2. Kurumumuzun bilgi ve belge isteme yazısına istinaden Ölçme, Seçme ve Yerleştirme Merkezi Başkanlığı tarafından gönderilen cevabi yazı ve eklerinde özetle;
2.1. Sözleşmeli statüdeki yerli uzmanların; 4 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinin 350 nci maddesinin dördüncü fıkrası, 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin Ek 26. maddesi, 25/11/2011 tarihli ve 28123 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan Ölçme, Seçme ve Yerleştirme Merkezi Başkanlığında Çalıştırılacak Yerli ve Yabancı Sözleşmeli Personel Hakkında Yönetmelik ile 28/06/1978 tarihli ve 16330 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren Sözleşmeli Personel Çalıştırılmasına İlişkin Esaslar kapsamında görev yaptığı,
2.2. 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin Ek 26. maddesinin ikinci fıkrası ve Sözleşmeli Personel Çalıştırılmasına İlişkin Esasların 3. maddesinin birinci fıkrası gereğince istihdam edilen yerli sözleşmeli personelin ücretleri; pozisyon unvanı, unvana ilişkin eğitim düzeyi, kamu kurum ve kuruluşlarında aynı kadro ve pozisyon unvanında geçen hizmet süresi, personelin yürüttüğü ve yürüteceği görevler dikkate alınarak belirlendiği,
2.3. Bu kapsamda personelin yürüteceği görevler açısından değerlendirme yapılırken sözleşmeli yerli uzmanların çalışmakta olduğu disiplin alanında uygulanan sınav sayısı, sınavlar için ilgili yılda hazırlanması gereken soru sayısı, sınavların basılması sürecinde matbaada uygulanacak olan kapalı dönemde geçirilen/geçirilecek gün sayısı gibi yürüttüğü ve yürüteceği görevlere ilişkin kriterler sözleşme ücretinin belirlenmesinde dikkate alınmakla beraber sözleşmeli yerli uzmanların kendi alanları dışındaki alanlarda da soruların yazdırılması, denetlenmesi gibi faaliyetlere teknik ve ölçme değerlendirme teknikleri açısından yardımcı olmak üzere görevlendirilip görevlendirilmeyeceği; soru yazarı, denetmeni ve soru yöneticiliği dışında Daire Başkanınca imza yetkisi verilmiş olan ikincil görevlerin varlığı ve personelin bu görevi yerine getirmedeki başarısı da kriter olarak dikkate alındığı,
2.4. İlaveten geçmişte farklı tarihlerde göreve başlayan sözleşmeli yerli uzmanlara farklı sözleşme ücreti belirlendiğinden yeni sözleşme döneminde aynı oranda ücret artışı yapılsa dahi göreve ilk başlanırken belirlenen sözleşme ücretinin farklılığı dolayısıyla maaş farklılığı devam edebildiği,
2.5. Başkanlıklarında yapılan ve tüm personelin gruplar hâlinde katıldığı değerlendirme toplantılarında, bizzat Daire Başkanı tarafından alan uzmanlarına; birime davet edilen soru yazarı ve bilimsel denetmen sayısı, hazırlanan ve yönetilen soru sayısı, soru bankasına gönderilen soru sayısı, denetlenen soru sayısı vb. birtakım sayısal verilerin aylık olarak raporlandığı ve bu raporların personelin performans takibinde dikkate alınacağı sözlü olarak bildirildiğinden gerekli şeffaflık sağlandığı,
belirtilmiştir.
III. İLGİLİ MEVZUAT
3. Anayasamızın “Dilekçe, bilgi edinme ve kamu denetçisine başvurma hakkı” başlıklı 74 üncü maddesinde; “Herkes, bilgi edinme ve kamu denetçisine başvurma hakkına sahiptir. Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına bağlı olarak kurulan Kamu Denetçiliği Kurumu idarenin işleyişiyle ilgili şikayetleri inceleri’ hükmü, “Kamu Hizmeti Görevlileriyle İlgili Hükümler” ana başlığında “Genel Hükümler” kenar başlıklı 128 inci maddesinde; “Memurların ve diğer kamu görevlilerinin nitelikleri, atanmaları, görev ve yetkileri, hakları ve yükümlülükleri, aylık ve ödenekleri ve diğer özlük işleri kanunla düzenlenir. Ancak, malî ve sosyal haklara ilişkin toplu sözleşme hükümleri saklıdır.” hükmü,
4. 6328 sayılı Kamu Denetçiliği Kurumu Kanunu’nun “Kurumun görevi” başlıklı 5 inci maddesinin birinci fıkrasında; “Kurum, idarenin işleyişi ile ilgili şikâyet üzerine, idarenin her türlü eylem ve işlemleri ile tutum ve davranışlarını; insan haklarına dayalı adalet anlayışı içinde, hukuka ve hakkaniyete uygunluk yönlerinden incelemek, araştırmak ve idareye önerilerde bulunmakla görevlidir.”,
5. 4 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinin 350 nci maddesinin dördüncü fıkrası;
“Başkanlıkta(OSYM) 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin ek 26 ncı maddesine göre yerli veya yabancı uzman istihdam edilebilir.”
6. 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin Ek 26 ncı maddesi; “Cumhurbaşkanlığı, bakanlıklar ile diğer kamu kurum ve kuruluşlarının teşkilatlanmasına ilişkin Cumhurbaşkanlığı kararnamelerinde öngörülmesi kaydıyla; 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu ve diğer kanunların sözleşmeli personel çalıştırılması hakkındaki hükümlere bağlı olmaksızın, özel bilgi ve uzmanlık gerektiren geçici mahiyetteki işlerde, yerli veya yabancı personel tam zamanlı, kısmi zamanlı veya projelerle sınırlı olarak sözleşmeyle istihdam edilebilir.”
Bunlara verilecek her türlü ödemeler dahil ücretler, 657 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin (B) bendine göre çalıştırılanlar için uygulanmakta olan sözleşme ücreti tavanının beş katını aşmamak üzere Cumhurbaşkanı veya yetkilendireceği makamca ilgililerin yürüteceği görevler göz önüne alınarak tespit edilir.
Bu madde kapsamında sözleşmeli olarak istihdam edilen personel, 31/5/2006 tarihli ve 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında sigortalı sayılır. Ancak teşkilatlanmalara ilişkin Cumhurbaşkanlığı kararnamelerinde öngörülmesi halinde personel 5510 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (c) bendi ile ilgilendirilir.
Bu madde kapsamında kısmi zamanlı olarak çalıştırılanlar için iş sonu tazminatı ödenmez ve işsizlik sigortası primi yatırılmaz.
Kanunlardaki özel hükümler saklı kalmak kaydıyla, bu statüde çalıştırılma, sözleşme bitiminde kamu kurum ve kuruluşlarında herhangi bir pozisyon, kadro veya statüde çalışma açısından kazanılmış hak teşkil etmez.
Bu kapsamda istihdam edilecek personelde kurumsal hizmetlerin gerektirmesi halinde aranacak öğrenim ve yabancı dil bilgisi şartı ile diğer şartlar, bunların işe alınmaları, sınav ve istisnaları, sözleşme süre, usul ve esasları, görev, yetki ve yükümlülükleri, sözleşmelerinin feshi ile istihdamlarına dair diğer hususlar Devlet Personel Başkanlığının görüşü alınarak kurumlarca çıkarılacak yönetmelikle belirlenir. ”
7. Ölçme, Seçme ve Yerleştirme Merkezi Başkanlığında Çalıştırılacak Yerli ve Yabancı Sözleşmeli Personel Hakkında Yönetmelik Sözleşme Ücreti ve Diğer Mali Haklar başlıklı 34 üncü maddesi; “(1) Sözleşmeli personele ödenecek ücretin net tutarı, 6114 sayılı Kanunun 6 ncı maddesinin dokuzuncu fıkrasına göre belirlenir.
(2) Sözleşmeli personele birinci fıkrada belirtilenler ve ilgili diğer mevzuat ile öngörülen ödemeler dışında herhangi bir ad altında ödeme yapılamaz ve sözleşmelere bu yolda hüküm konulamaz.
(3) Sözleşmeli personelin ücreti görevin yerine getirilmesini müteakiben her ayın 15 inci günü ödenir. Günlük ücret aylık sözleşme ücreti toplamının otuza bölünmesi suretiyle hesaplanır. ”
düzenlemeleri yer almaktadır.
IV. KAMU DENETÇİSİ ….’IN KAMU BAŞDENETÇİSİ'NE ÖNERİSİ
8. Kamu Denetçisi tarafından yapılan inceleme ve araştırma neticesinde; idare tarafından tesis edilen işlemin daha objektif ve şeffaf olabilmesi için başvurunun kabulü yönünde hazırlanan “Tavsiye Karar Önerisi” Kamu Başdenetçisi’ne sunulmuştur.
V. DEĞERLENDİRME VE GEREKÇE
A. Hukuka, Hakkaniyete ve İnsan Haklarına Uygunluk Yönünden Değerlendirme
9. Başvuran, yerli sözleşmeli uzmanların ücretlerinin belirlenmesi hususundaki yetkinin, ÖSYM başkanına verildiğini, ücretlerde farklılık arz ettiğini belirterek Yerli uzman pozisyonunda çalışan personel ücretleri için belirlenen kriterlerin kurum çalışanları ile açık ve net bir şekilde paylaşılmasını talep etmektedir.
10. Ölçme, Seçme ve Yerleştirme Merkezi Başkanlığınca Ölçme, Seçme ve Yerleştirme Merkezi Başkanlığında Çalıştırılacak Yerli ve Yabancı Sözleşmeli Personel Hakkında Yönetmelik hükümlerine göre 657 sayılı Kanun ve diğer mevzuat hükümlerine bağlı kalmaksızın, 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında sözleşmeli yerli uzman unvanı altında personel istihdam edilmektedir.
11. Yerli ve Yabancı Sözleşmeli Personel Hakkında Yönetmelik hükümlerinde belirtilen şartları taşıyan kişiler yerli sözleşmeli personel alımı için başvurmakta ve yapılan sınavlar sonucu başarılı olanlar göreve başlamaktadır. Göreve başlayabilmek için personel ile idare arasında sözleşme yapılmakta ve sözleşmede ücretler belirtilmektedir.
12. İdare, söz konusu personelin görev alanı, sınav sayısı, soru sayısı, sınavların basılması sürecinde kapalı dönemde geçirilen/geçirilecek gün sayısı gibi kriterlerle sözleşme ücretinin belirlendiğini ve uzmanlara verilen farklı görevlere göre de ücretlerin değişebildiğini belirtmektedir. Başvuran aynı yıl işe başlamış ve aynı görevi yapan uzmanlar arasında da ücret farklılıklarının olduğunu iddia etmektedir. Aynı unvanda görev yapan personele farklı ücretler belirlendiği yani sözleşmelerde farklılıklar bulunduğu anlaşılmaktadır. Ücretlerin belirlenmesinde esas alınan kriterlerin yazılı bir dayanağının olmadığı tespit edilmiştir. Ancak farklı görev ve koşullar bakımından personelin sözleşme ücretinde ayırım yapılabileceği bilinmekle birlikte bu ayırımın meşru olması yani nedenlerinin açık ve anlaşılır olması da beklenmektedir.
13. Meşru olmayan bir yol ile farklı uygulamalara giden İdarenin eşitlik ilkesini zedeleyerek personelin çalışma barışını bozacağı değerlendirilmektedir. Personelin farklı beklentilere girmesine engel olmak, çalışma barışını sağlamak ve ayrımcılığın önlenebilmesi için idarenin, Sözleşmeli Yerli Uzmanların ücret kriterlerini net olarak belirlemesi ve personel ile bunu paylaşması gerektiği sonucuna varılmaktadır.
14. Yukarıda aktarılan hususlar, idarenin konu ile ilgili açıklamaları, ilgili mevzuat ve tüm dosya kapsamı birlikte değerlendirildiğinde; idarenin yerli sözleşmeli uzmanların ücretlerine yönelik kriterleri açık ve net belirleyerek personel ile paylaşması dolayısıyla başvuranın talebinin yerine getirilmesi yönünde karar verilmesi gerektiği kanaatine varılmıştır.
B. İyi Yönetim İlkeleri Yönünden Değerlendirme
15. İyi yönetim ilkelerine 28/03/2013 tarihli ve 28601 mükerrer sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Kamu Denetçiliği Kurumu kanununun Uygulanmasına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmeliğin “İyi Yönetim İlkeleri” başlıklı 6 ncı maddesinde de yer verilmiş olup; söz konusu ilkeler yönünden yapılan değerlendirme neticesinde; başvuru kapsamında Kurumumuzun bilgi ve belge talebine süresi içinde cevap verildiği, ancak idarenin başvuran ile ilgili işlemlerinde, haklı beklentiye uygunluk ve karara karşı başvuru yollarının gösterilmesi ilkelerine uymadığı anlaşılmış olup, idarenin bundan böyle bu ilkelere uygun davranması önerilmektedir.
VI. HAK ARAMA ÖZGÜRLÜĞÜNE İLİŞKİN YASAL MEVZUAT
16. 6328 sayılı Kamu Denetçiliği Kurumu Kanununun 21 inci maddesinin ikinci fıkrası uyarınca, bu Tavsiye Kararının başvurana tebliğ edildiği tarihten itibaren, ilgili idarenin işlemine karşı (varsa) dava açma süresinden kalan süre işlemeye devam edecek olup Ankara İdare Mahkemesinde yargı yolu açıktır.
VII. KARAR
Yukarıda açıklanan gerekçe ve dosya kapsamına göre BAŞVURUNUN KABULÜNE,
Yerli Sözleşmeli Uzmanların ücretlerine yönelik kriterlerin açık ve net belirlenerek personel ile paylaşılması hususunda ÖLÇME, SEÇME VE YERLEŞTİRME MERKEZİ BAŞKANLIĞI’NA tavsiyede bulunulmasına,
6328 sayılı Kamu Denetçiliği Kurumu Kanununun 20 nci maddesinin üçüncü fıkrası uyarınca; ÖLÇME, SEÇME VE YERLEŞTİRME MERKEZİ BAŞKANLIĞI tarafından bu karar üzerine tesis edilecek işlemin, otuz gün içinde Kurumumuza bildirilmesinin zorunlu olduğuna,
Kararın Başvuran ile ÖLÇME, SEÇME VE YERLEŞTİRME MERKEZİ BAŞKANLIĞI’NA tebliğine,
Türkiye Cumhuriyeti Kamu Başdenetçisince karar verildi. (¤¤)
Full & Egal Universal Law Academy