(2709 S. K. m. 2, 74, 119) (6328 S. K. m. 5, 20, 21) (Bakanlıklara Bağlı, İlgili, İlişkili Kurum Ve Kuruluşlar İle Diğer Kurum Ve Kuruluşların Teşkilatı Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi m. 798) (667 S. KHK m. 2) (670 S. KHK m. 5) (Kamu Denetçiliği Kurumu Kanununun Uygulanmasına ilişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik m. 6) (ANY. MAH. 18.01.2018 T. 2017/129 E. 2018/6 K.)

SAYI: 2019/5755-S.8650

BAŞVURU NO: 2019/2033

KARAR TARİHİ: 18/07/2019

TAVSİYE KARARI

BAŞVURAN

BAŞVURUYA KONU İDARE: GAZİANTEP DEFTERDARLIĞI

ÇEVRE VE ŞEHİRCİLİK BAKANLIĞI (Re'sen)

BAŞVURUNUN KONUSU: Şikâyetçinin, Kanun Hükmünde Kararname ile kapatılan eğitim kurumuna ödediği ücretin iade edilmesi talebi hakkındadır.

BAŞVURU TARİHİ: 02/02/2019

I. BAŞVURANIN İDDİA VE TALEPLERİ

1. Şikayetçi dilekçesinde özetle; KHK ile kapatılan Zirve Üniversitesi Hukuk Fakültesinde okuyan oğlu … için 13.05.2016 tarihinde indirimden faydalanmak için erken yatırılan 2. sınıf kayıt ücreti olan 22.950 TL nin tarafımıza iadesi hakkında Gaziantep Defterdarlığı’na 05.09.2016 tarihinde dilekçe ile başvuru yaptığını, birkaç kez telefonla aradığını, “Maliye müfettişleri inceliyor. İnceleme bitti. Maliye Bakanlığı ödeme emri bekleniyor.” dendiğini, bir defa BİMER'e ve bir defa da CİMER'e başvuru yaptığını, her defasında Maliye Bakanlığı’ndan ödeme emri bekleniyor cevabı aldığını iddia ve ifade ederek, Kurumumuza başvuruda bulunmuştur.

II. İDARENİN BAŞVURUYA İLİŞKİN AÇIKLAMALARI

2. Şikâyet başvurusu hakkında bilgi-belge isteme yazımıza istinaden Gaziantep Valiliği Defterdarlık KHK İşlemleri İl Bürosu’ndan alınan 15/03/2019 tarih ve 71624008 -000- 2193 sayılı cevabi yazıda özetle; “… Bu kapsamda Kurumumuza yapılan şikayete konu olan eğitim ücretinin iadesi talebi ile ilgili olarak;

-Kapatılan Zirve Üniversitesine ilişkin İnceleme ve Değerlendirme Komisyonu tarafından düzenlenen 18.09.2017 tarih ve2017-A-2611/3 sayılı Görüş ve Öneri Raporunda …'in velisi olduğu … ile ilgili 07.09.2016 tarihinde dilekçe ili eğitim ücretinin iadesinin talep edildiği,

-Şikayetçiye ait ücret iade talebinin de bulunduğu kapatılan kurum ve kuruluşlar hakkında yapılan alacak ve istihkak talepleri İnceleme ve Değerlendirme Komisyonu tarafından düzenlenen rapor ile birlikte Bakanlığımızın 27.03.2017 tarihli ve 9160 sayılı yazısında “İade ve ödeme işlemlerinde Bakanlıktan yazılı izin alınmadan nihai işlem tesis edilmemesinin Bakanlık Makamının 27.03.2018 tarihli ve 9131 sayılı Olurlarıyla tensip edilmesi” nedeniyle söz konusu raporun 12.12.2017 tarihli ve 14329 sayılı yazımızla Bakanlığımıza (Milli Emlak Genel Müdürlüğü (mülga)) gönderildiği,

-Şikayetçi tarafından Cumhurbaşkanlığı İletişim Merkezine (mülga) yapılan 05.02.2017 tarihli ve … numaralı başvuruda 22.950,00 TL eğitim ücretinin iadesinin talep edildiği şikayete cevaben Defterdarlığımız tarafından “ Söz konusu başvurunuza ilişkin dilekçeniz incelenmek üzere Gaziantep Vergi Dairesi Başkanlığı bünyesinde kurulan İnceleme ve Değerlendirme Komisyonuna gönderilmiş olup, Komisyonun hazırlayacağı rapor doğrultusunda şahsınıza cevap verilecektir" denildiği,

-Şikayetçi tarafından Başbakanlık İletişim Merkezine (mülga) yapılan 27.10.2017 tarihli ve … numaralı başvuruda 22.950,00 TL eğitim ücretinin iadesinin talep edildiği şikayete cevaben Defterdarlığımız tarafından “ Konuya ilişkin/hazırlanan raporun Bakanlığımıza gönderildiği ve Bakanlığımız talimatının beklendiği ” belirtilmiştir.

Şikayetçinin iddiasına konu olan eğitim ücretinin iadesini talep ettiği Zirve Üniversitesi 667 sayılı Olağanüstü Hal Kanun Hükmünde Kararname ile kapatılarak Hazineye devredilmiştir.

667 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin 2. Maddesinin 2.fıkrasmda “Devire ilişkin işlemler ilgili tüm kurumlardan gerekli yardımı almak suretiyle ilgisine göre Maliye Bakanlığı veya Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından yerine getirileceği ve “kapatılan kurumlara ilişkin hiçbir şekilde Hazineden bir hak ve talepte bulunulamayacağı” belirtilmiştir.

-Daha sonra 670 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin 5. Maddesinde “ (A)...tespite konu edilebilecek borç ve yükümlülüklere ilişkin olarak hak iddiasında bulunanlarca bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren altmış günlük hak düşürücü süre içerisinde ilgili idaresine kanaat getirici defter, kayıt ve belgelerle müracaat edilir. Bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten sonra yapılacak kapatma işlemlerinde ise altmış günlük süre kapatma tarihinden itibaren başlar.

(5) Borçların ödenmesinde; malvarlığının aynından doğan vergi borçları, rehinli alacaklar, çalışanların sigorta primleri, kamu idarelerine ödenmesi gereken vergi, resim, harç, fon kesintisi, pay gibi borçlar, enerji, iletişim ve su kullanım borçları, çeşidine bakılmaksızın beşyüz Türk Lirasını geçmeyen borçlar ve diğerleri şeklinde sıralama esas alınır.” hükümlerine yer verilerek alacak ve istihkak talebinde bulunma hakkı getirilmiş; ancak 679 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile 670 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin 5. Maddesi “Borçların ödenmesinde, kamu idarelerine ödenmesi gereken vergi, resim, harç, fon kesintisi, pay gibi borçlar, çalışanların sigorta primleri, rehinli alacaklar, enerji, iletişim ve su kullanım borçları, çeşidine bakılmaksızın beş yüz Türk Lirasını geçmeyen borçlar ve diğerleri şeklinde sıralama esas alınır. Kapatılan özel öğretim kurum ve kuruluşları, kurs, dershane, öğrenci yurtları ve pansiyonlara avans veya peşin ödeme şeklinde kapatma tarihinden sonraki dönemler için ifa edilmiş olan öğrenim ve barınma bedelleri, yukarıda belirtilen sıraya tabi tutulmaksızın iade edilir, "şeklinde değiştirilmiştir.

Yukarıda belirtilen birincil mevzuat hükümleri haricinde 670 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin 5. Maddesi dayanak gösterilerek Bakanlığımızca çıkarılan 2016/1 Sıra Nolu OHAL Kanun Hükmünde Kararnameleri Uyarınca Kapatılan Kurum ve Kuruluşlar Hakkında Yapılacak îş ve İşlemlere ilişkin Çalışma Usul ve Esasları Hakkında Genelgede bu kapsamda yapılacak iş ve işlemler ile Büromuza ait yetki ve görevler tanımlanmıştır. Mezkur genelgenin 9. maddesinin d) bendinde “Bakanlık tarafından ödenmesine karar verilen borçların ödenmesini sağlamak” Büromuzun yetki ve görevleri arasında sayılmış; buna paralel olarak Bakanlığımızın (Milli Emlak Genel Müdürlüğü (Mülga)) 27.03.2017 tarihli ve 9160 sayılı genel yazısında da belirtildiği üzere bu yetki kullanılırken;

1. İnceleme ve Değerlendirme Komisyonu raporu olmadan herhangi bir işlem tesis edilmemesi,

2. İade ve ödeme gerektiren işlemlerde lehdar kişi ve kuruluşların Fethullahçı Terör Örgütü’ne (FETÖ/PDY) aidiyeti, iltisakı veya irtibatının olup olmadığının araştırılmasının yapılması,

3. Bahse konu genelge uyarınca yapılması gereken iade ve ödeme işlemlerinde Bakanlıktan yazılı izin alınmadan nihai işlem tesis edilmemesi,

Hususlarına uyulmasının Bakanlık Makamının 27/03/2017 tarihli ve 9131 sayılı olurlarıyla uygun görülmüştür.

Ancak Milli Emlak Genel Müdürlüğü 703 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile Çevre Şehircilik Bakanlığına devredilmiştir. 15.07.2018 tarihli ve 30479 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren 4 Sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi'nin Atıflar başlıklı 798 inci maddesi l/b fıkrasında da "Milli Emlak Genel Müdürlüğünün görevleriyle ilgili olarak Maliye Bakanlığına veya birimlerine yapılmış olan atıflar Çevre ve Şehircilik Bakanlığına veya birimlerine, Maliye Bakanına veya Maliye Bakanlığı görevlilerine yapılmış olan atıflar Çevre ve Şehircilik Bakanına veya Çevre ve Şehircilik Bakanlığı görevlilerine yapılmış sayılır." hükmüne yer verilmiştir.

…’in şikayetine konu olan öğrenim ücreti iadesine ilişkin dosyalar incelenmek üzere Milli Emlak Genel Müdürlüğüne gönderildiğinden mezkur mevzuat hükümleri ve genel yazı uyarınca Çevre ve Şehircilik Bakanlığından (Milli Emlak Genel Müdürlüğü) gelecek talimata göre işlem tesis edilecektir.

Bu itibarla, ödeme ve iadeler konusunda talimatın ne zaman verileceği konusunda Defterdarlığımızca herhangi bir süre öngörülemediği hususunda; Bilgi ve gereğini arz ederim.” açıklamalarına yer verilmiştir.

III. İLGİLİ MEVZUAT

3. 18/10/1982 tarihli ve 2709 sayılı T.C. Anayasasının "Cumhuriyetin nitelikleri" başlıklı 2 nci maddesinde, “Türkiye Cumhuriyeti, toplumun huzuru, milli dayanışma ve adalet anlayışı içinde, insan haklarına saygılı, Atatürk milliyetçiliğine bağlı, başlangıçta belirtilen temel ilkelere dayanan, demokratik, laik ve sosyal bir hukuk Devletidir.”,

3.1 "Dilekçe, bilgi edinme ve kamu denetçisine başvurma hakkı" başlıklı 74 üncü maddesinde; “... Herkes, bilgi edinme ve kamu denetçisine başvurma hakkına sahiptir. Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına bağlı olarak kurulan Kamu Denetçiliği Kurumu idarenin işleyişiyle ilgili şikâyetleri inceler. ... ” ,

3.2 "Olağanüstü hal yönetimi" başlıklı 119 uncu maddesinin birinci fıkrasında, “Cumhurbaşkanı; savaş, savaşı gerektirecek bir durumun başgöstermesi, seferberlik, ayaklanma, vatan veya Cumhuriyete karşı kuvvetli ve eylemli bir kalkışma, ülkenin ve milletin bölünmezliğini içten veya dıştan tehlikeye düşüren şiddet hareketlerinin yaygınlaşması, anayasal düzeni veya temel hak ve hürriyetleri ortadan kaldırmaya yönelik yaygın şiddet hareketlerinin ortaya çıkması, şiddet olayları nedeniyle kamu düzeninin ciddî şekilde bozulması, tabiî afet veya tehlikeli salgın hastalık ya da ağır ekonomik bunalımın ortaya çıkması hallerinde yurdun tamamında veya bir bölgesinde, süresi altı ayı geçmemek üzere olağanüstü hal ilan edebilir.”,

4. 14/06/2012 tarihli ve 6328 sayılı Kamu Denetçiliği Kurumu Kanununun "Kurumun Görevi" başlıklı 5 inci maddesinin birinci fıkrasında; “Kurum, idarenin işleyişiyle ilgili şikayet üzerine, idarenin her türlü eylem ve işlemleri ile tutum ve davranışlarını; insan haklarına dayalı adalet anlayışı içinde, hukuka ve hakkaniyete uygunluk yönlerinden incelemek, araştırmak ve idareye önerilerde bulunmakla görevlidir.”,

5. 23/07/2016 tarihli ve 29779 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 667 sayılı Olağanüstü Hal Kapsamında Alınan Tedbirlere İlişkin Kanun Hükmünde Kararnamenin (Anılan kararname 18/10/2016 tarihli ve 6749 sayılı Kanun ile yasalaşmıştır) "Kapatılan kurum ve kuruluşlara ilişkin tedbirler" başlıklı 2 nci maddesinin birinci fıkrasında, “Milli güvenliğe tehdit oluşturduğu tespit edilen Fethullahçı Terör Örgütüne (FETÖ/PDY) aidiyeti, iltisakı veya irtibatı belirlenen;… ç) Ekli (IV) sayılı listede yer alan vakıf yükseköğretim kurumları,… kapatılmıştır.”,

6. 17/08/2016 tarihli ve 29804 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 670 sayılı Olağanüstü Hal Kapsamında Alınması Gereken Tedbirler Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin (Anılan kararname 08/02/2018 tarihli ve 7091 sayılı Kanun ile yasalaşmıştır)

"Devir işlemlerine ilişkin tedbirler" başlıklı 5 inci maddesinin birinci fıkrasında, “20/7/2016 tarihli ve 2016/9064 sayılı Bakanlar Kurulu Kararıyla ülke genelinde ilan edilen olağanüstü hal kapsamında yürürlüğe konulan Kanun Hükmünde Kararnameler gereğince kapatılan ve Vakıflar Genel Müdürlüğüne veya Hazineye devredilen kurum, kuruluş, özel radyo ve televizyonlar, gazete, dergi, yayınevi ve dağıtım kanallarının her türlü taşınır, taşınmaz, malvarlığı, alacak ve hakları ile belge ve evraklarının (devralınan varlık); her türlü tespit işlemini yapmaya, kapsamını belirlemeye, idare etmeye, avans dahil her türlü alacak, senet, çek ve diğer kıymetli evraka ilişkin olarak dava ve icra takibi ile diğer her türlü işlemi yapmaya, devralınan varlıklarla ilgili olup kanaat getirici defter, kayıt ve belgelerle tevsik edilen borç ve yükümlülükleri tespite ve hiçbir şekilde devralınan varlıkların değerini geçmemesi, ek mali külfet getirmemesi, asıl borçlu ve diğer kefiller hakkında kesin aciz vesikası bulunan haller hariç olmak üzere kefaletten doğmaması ve Fethullahçı Terör Örgütü (FETÖ/PDY)’ne veya diğer terör örgütlerine aidiyeti, iltisakı veya irtibatı olmayan kişilerle gerçek mal veya hizmet ilişkisine dayanması şartıyla bu varlıkların değerlendirilmesi suretiyle bunları uygun bir takvim dahilinde ödemeye …..Maliye Bakanlığı yetkilidir.”; dördüncü fıkrasında, “Birinci fıkra kapsamında tespite konu edilebilecek borç ve yükümlülüklere ilişkin olarak hak iddiasında bulunanlarca bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren altmış günlük hak düşürücü süre içerisinde ilgili idaresine kanaat getirici defter, kayıt ve belgelerle müracaat edilir. Bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten sonra yapılacak kapatma işlemlerinde ise altmış günlük süre kapatma tarihinden itibaren başlar.”,

6.1 Anılan maddenin beşinci fıkrasında ise, “Borçların ödenmesinde, kamu idarelerine ödenmesi gereken vergi, resim, harç, fon kesintisi, pay gibi borçlar, çalışanların sigorta primleri, rehinli alacaklar, enerji, iletişim ve su kullanım borçları, çeşidine bakılmaksızın beşyüz Türk Lirasını geçmeyen borçlar ve diğerleri şeklinde sıralama esas alınır. Kapatılan özel öğretim kurum ve kuruluşları, kurs, dershane, öğrenci yurtları ve pansiyonlara avans veya peşin ödeme şeklinde kapatma tarihinden sonraki dönemler için ifa edilmiş olan öğrenim ve barınma bedelleri, yukarıda belirtilen sıraya tabi tutulmaksızın iade edilir.”,

7. 2016/1 Sıra Sayılı Olağanüstü Hal Kanun Hükmünde Kararnameleri Uyarınca Kapatılan Kurum ve Kuruluşlar Hakkında Yapılacak İş ve İşlemlere İlişkin Çalışma Usul ve Esasları Hakkında Genelgenin "İl KHK İşlemleri Bürosunun yetki ve görevleri" başlıklı 9 uncu maddesinin birinci fıkrasının (ç) bendinde, “Valilik aracılığıyla ilgili kamu kurum ve kuruluşlarından yapılacak araştırma sonucunda Fethullahçı Terör Örgütü (FETÖ/PDY)'ne aidiyeti, iltisakı veya irtibatı olmadığı tespit edilen kişilerce kanaat getirici defter, kayıt ve belgelerle tevsik edilen istihkak ve alacak taleplerini kapatılan kurum ya da kuruluşun bağlı olduğu şirket ve bu şirketler bünyesindeki kurum ya da kuruluş bazında almak ve bu talepleri kaydedilmek üzere muhasebe birimine, incelenmek üzere İnceleme ve Değerlendirme Komisyonuna iletmek,”, (d) bendinde “Bakanlık tarafından ödenmesine karar verilen borçların ödenmesini sağlamak”

7.1 "İnceleme ve Değerlendirme Komisyonunun yetki ve görevleri" başlıklı 11 inci maddesinin birinci fıkrasının (c) bendinde, “Kapatılan kurum ve kuruluşlar ile bunların bağlı oldukları tüzel kişilerin veya maliki gerçek kişilerin alacak ve haklarının tespiti ile ödenmesi gereken borçlarının ödenmesinin sağlanması konusunda görüş ve öneride bulunmak,”,

7.2 "İstihkak ve Alacak Taleplerine Yönelik Başvuruların Değerlendirilmesi" başlıklı 14 üncü maddesinde, “(1) Kapatılan kurum ve kuruluşlara ilişkin istihkak ve alacak talepleri, bunların yönetim merkezinin bulunduğu yerdeki İl KHK İşlemleri Bürosuna gönderilmek üzere alacaklının yerleşim yerindeki İl KHK İşlemleri Bürosuna yapılabilir.

(2) Fethullahçı Terör Örgütü (FETÖ/PDY)'ne aidiyeti, iltisakı veya irtibatı olmadığı tespit edilen kişilerce kanaat getirici defter, kayıt ve belgelerle tevsik edilen alacak ve istihkak talepleri, değerlendirilmek üzere İl KHK İşlemleri Bürosu tarafından görevli İnceleme ve Değerlendirme Komisyonuna iletilir. İnceleme ve Değerlendirme Komisyonu, bu belgelerle birlikte diğer bilgi ve belgeleri de tetkik etmek ve gerektiğinde ilgililerin görüşlerine başvurmak suretiyle alacak ve istihkak taleplerine ilişkin görüş ve önerilerini rapora bağlar. İnceleme ve Değerlendirme Komisyonu tarafından düzenlenen rapor, işlem yapılmak üzere İl KHK İşlemleri Bürosuna gönderilir.

(3) Borçların ödenmesindeki sıralama dikkate alınmak suretiyle Bakanlıkça belirlenecek tutarı aşmayan istihkak ve alacak talepleri, İl KHK İşlemleri Büroları tarafından sonuçlandırılır. (4) Bakanlıkça belirlenecek tutarı aşan istihkak ve alacak taleplerine ilişkin İnceleme ve Değerlendirme Komisyonu raporu, İl KHK İşlemleri Bürosu tarafından gerekçeli görüşüyle birlikte nihai karar verilmek üzere Bakanlığa iletilir.” hüküm ve açıklamalarına yer verilmiştir.

IV. KAMU DENETÇİSİ Av. HÜSEYİN YÜRÜK’ÜN KAMU BAŞDENETÇİSİ'NE ÖNERİSİ

8. Şikayetçinin iddiaları, idarenin konu ile ilgili açıklamaları, ilgili mevzuat ve tüm dosya kapsamının birlikte değerlendirilmesi neticesinde hazırlanan “Tavsiye Kararı Önerisi” Kamu Başdenetçisi’ne sunulmuştur.

V. DEĞERLENDİRME VE GEREKÇE

A. Hukuka ve Hakkaniyete Uygunluk Yönünden Değerlendirme

9. Uyuşmazlık konusu, şikayetçi KHK ile kapatılan Zirve Üniversitesi Hukuk Fakültesinde okuyan oğlu … için 13.05.2016 tarihinde indirimden faydalanmak için erken yatırılan 2. sınıf kayıt ücreti olan 22.950 TL’nin iadesi hakkında ilgili idareye yapmış olduğu başvurulardan sonuç alamadığı iddiası hakkındadır.

10. FETÖ/PDY’nin 15 Temmuz 2016 tarihindeki Darbe Girişiminin ardından demokratik anayasal düzene, bireylerin temel hak ve hürriyetlerine, milli güvenliğe yönelik tehdit oluşturan tüm terör örgütlerine ve illegal yapılanmalara karşı tedbir alınması amacıyla 20/07/2016 tarihli ve 2016/9064 sayılı Bakanlar Kurulu Kararıyla ülke genelinde olağanüstü hal ilan edilmiş ve birçok olağanüstü hal kanun hükmünde kararnamesi çıkarılmıştır. Bu kapsamda 23/07/2016 tarihli ve 29779 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 667 sayılı Olağanüstü Hal Kapsamında Alınan Tedbirlere İlişkin Kanun Hükmünde Kararname ile milli güvenliğe tehdit oluşturduğu tespit edilen Fethullahçı Terör Örgütüne (FETÖ/PDY) aidiyeti, iltisakı veya irtibatı belirlenen; özel sağlık kurum ve kuruluşları, özel öğretim kurum ve kuruluşları ile özel öğrenci yurtları ve pansiyonları, vakıf ve dernekler ile bunların iktisadi işletmeleri, vakıf yükseköğretim kurumları, sendika, federasyon ve konfederasyonlar kapatılmıştır. Şikâyet konu Zirve Üniversitesi de 667 sayılı KHK kapsamında kapatılmıştır.

11. Ardından 670 sayılı KHK ile, kapatılan ve Vakıflar Genel Müdürlüğü veya Hazineye devredilen kurum ve kuruluşların her türlü taşınır, taşınmaz, malvarlığı, alacak ve hakları ile belge ve evraklarının; her türlü tespit işlemini yapmaya, kapsamını belirlemeye, borç ve yükümlülükleri tespite ve hiçbir şekilde devralınan varlıkların değerini geçmemesi, ek mali külfet getirmemesi, asıl borçlu ve diğer kefiller hakkında kesin aciz vesikası bulunan haller hariç olmak üzere kefaletten doğmaması ve FETÖ/PDY’ye veya diğer terör örgütlerine aidiyeti, iltisakı veya irtibatı olmayan kişilerle gerçek mal veya hizmet ilişkisine dayanması şartıyla bu varlıkların değerlendirilmesi suretiyle uygun bir takvim dahilinde ödemeye Maliye Bakanlığı yetkili kılınmıştır. Bu kapsamda tespite konu edilebilecek borç ve yükümlülüklere ilişkin olarak hak iddiasında bulunan kişilerin madde yürürlüğe girdiği tarihten itibaren (17/08/2016) altmış günlük hak düşürücü süre içerisinde gerekli belgelerle müracaat etmesi gerektiği düzenlenmiştir. Buna göre başvuruların 17/10/2016 tarihine kadar defterdarlık bünyesinde kurulan İl KHK İşlemleri Bürosuna yapılması gerekmektedir. Somut olayda şikâyetçi, 07/09/2016 tarihinde Gaziantep Defterdarlığına başvuruda bulunmuştur.

12. Kapatılan kurum ve kuruluşlar ile bunların bağlı oldukları tüzel kişilerin veya maliki gerçek kişilerin Hazineye devredilen her türlü taşınır, taşınmaz, malvarlığı, alacak, haklar ile borç ve yükümlülükler konusunda görev yapacak büro ve komisyonların iş ve işlemleri ise 2016/1 Sıra Sayılı Olağanüstü Hal Kanun Hükmünde Kararnameleri Uyarınca Kapatılan Kurum ve Kuruluşlar Hakkında Yapılacak İş ve İşlemlere İlişkin Çalışma Usul ve Esasları Hakkında Genelge ile yürütülmektedir. Buna göre İl KHK İşlemleri Bürosu, valilik aracılığıyla ilgili kamu kurum ve kuruluşlarından yapılacak araştırma sonucunda FETÖ/PDY’ye aidiyeti, iltisakı veya irtibatı olmadığı tespit edilen kişilerce kanaat getirici defter, kayıt ve belgelerle tevsik edilen istihkak ve alacak taleplerini kapatılan kurum ya da kuruluşun bağlı olduğu şirket ve bu şirketler bünyesindeki kurum ya da kuruluş bazında almak ve bu talepleri incelenmek üzere İnceleme ve Değerlendirme Komisyonuna iletmektedir.

13. İnceleme ve Değerlendirme Komisyonu, defter, kayıt ve belgeleri tetkik etmek ve gerektiğinde ilgililerin görüşlerine başvurmak suretiyle alacak ve istihkak taleplerine ilişkin görüş ve önerilerini rapora bağlamakta ve söz konusu rapor işlem yapılmak üzere İl KHK İşlemleri Bürosuna gönderilmektedir. İl KHK İşlemleri Bürosunun ‘Bakanlık tarafından ödenmesine karar verilen borçların ödenmesini sağlamak’ görevini ifa ederken uyması gereken hususlar Bakanlık tarafından 27/03/2017 tarihli ve 9160 genel yazı ile 81 İl Valiliğine gönderilmiştir. Buna göre; İnceleme ve Değerlendirme Komisyonu raporu olmadan herhangi bir işlem tesis edilmemesi; iade ve ödeme gerektiren işlemlerde lehdar kişi ve kuruluşların Fethullahçı Terör Örgütü’ne (FETÖ/PDY) aidiyeti, iltisakı veya irtibatının olup olmadığının araştırılmasının yapılması; 2016/1 Sıra Sayılı Genelge uyarınca yapılması gereken iade ve ödeme işlemlerinde Bakanlıktan yazılı izin alınmadan nihai işlem tesis edilmemesi hususlarına uyulması gerekmektedir. Anılan genelgeye göre, borçların ödenmesindeki sıralama dikkate alınmak suretiyle Bakanlıkça belirlenecek tutarı aşmayan istihkak ve alacak talepleri, İl KHK İşlemleri Büroları tarafından sonuçlandırılmakta; Bakanlıkça belirlenecek tutarı aşan istihkak ve alacak taleplerine ilişkin İnceleme ve Değerlendirme Komisyonu raporu, İl KHK İşlemleri Bürosu tarafından gerekçeli görüşüyle birlikte nihai karar verilmek üzere Bakanlığa iletilmektedir.

14. Bununla birlikte, Milli Emlak Genel Müdürlüğü 703 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile Çevre ve Şehircilik Bakanlığına devredilmiştir. 15/07/018 tarihli ve 30479 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren 4 Sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi’nin "Atıflar" başlıklı 798 inci maddesi 1/b fıkrasında da “Milli Emlak Genel Müdürlüğünün görevleriyle ilgili olarak Maliye Bakanlığına veya birimlerine yapılmış olan atıflar Çevre ve Şehircilik Bakanlığına veya birimlerine, Maliye Bakanına veya Maliye Bakanlığı görevlilerine yapılmış olan atıflar Çevre ve Şehircilik Bakanına veya Çevre ve Şehircilik Bakanlığı görevlilerine yapılmış sayılır.” hükmüne yer verilmiştir.

15. Somut olayda, uyuşmazlık konusu hakkında idareden alınan cevabi yazıda; “…’in şikayetine konu olan öğrenim ücreti iadesine ilişkin dosyalar incelenmek üzere Milli Emlak Genel Müdürlüğüne gönderildiğinden mezkur mevzuat hükümleri ve genel yazı uyarınca Çevre ve Şehircilik Bakanlığından (Milli Emlak Genel Müdürlüğü) gelecek talimata göre işlem tesis edilecektir. Bu itibarla, ödeme ve iadeler konusunda talimatın ne zaman verileceği konusunda Defterdarlığımızca herhangi bir süre öngörülemediği.” açıklamalarına yer verilmiştir.

16. Şikâyet konusu açısından mevcut durumda Bakanlığın yazılı izninin beklendiği, ancak Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Milli Emlak Genel Müdürlüğü tarafından ödeme ve iadeler konusunda talimatın ne zaman verileceği konusunda herhangi bir süre öngörülmediği, konuya ilişkin bir takvim/program bilgisine yer verilmediği tespit edilmiştir. Anayasa’nın 2 nci maddesinde yer alan hukuk devletinin temel ilkelerinden biri “belirlilik”tir. Bu ilkeye göre, yasal düzenlemelerin hem kişiler hem de idare yönünden herhangi bir duraksamaya ve kuşkuya yer vermeyecek şekilde açık, net, anlaşılır ve uygulanabilir olması; ayrıca kamu otoritelerinin keyfi uygulamalarına karşı koruyucu önlem içermesi de gereklidir…Hukuk güvenliği, normların öngörülebilir olmasını, bireylerin tüm eylem ve işlemlerinde devlete güven duyabilmesini, devletin de yasal düzenlemelerde bu güven duygusunu zedeleyici yöntemlerden kaçınmasını gerekli kılar (Anayasa Mahkemesi’nin 18/01/2018 tarihli ve E.2017/129, K.2018/6 sayılı Kararı). Dolayısıyla hukuk güvenliğinin sağlanması açısından mevzuatta belirtilen süreçlere ilişkin belli bir süre öngörülmesi ve mevzuatta belirtilen şartları taşıyan kişilere ödemelerin yapılması için nihai kararın verilmesi sürecinin hızlandırılması gerektiği değerlendirilmiştir.

17. Kurumumuzca yapılan değerlendirme neticesinde, FETÖ/PDY’nin 15 Temmuz Darbe Girişiminin ardından 20/07/2016 tarihinde olağanüstü hal ilan edildiği, darbe teşebbüsü ve terörle mücadele çerçevesinde gerekli bazı tedbirlerin alınması amacıyla olağanüstü hal kanun hükmünde kararnamelerinin yürürlüğe girdiği, bu kapsamda Zirve Üniversitesinin 667 sayılı KHK ile kapatıldığı, kapatılan üniversiteye ödenen ücretin iadesi için 07/09/2016 tarihinde ilgili idareye müracaat edildiği, şikayete konu olan öğrenim ücreti iadesine ilişkin dosyaların incelenmek üzere Milli Emlak Genel Müdürlüğüne gönderildiği, mevcut durumda Bakanlığın yazılı izninin beklendiği, ancak Bakanlık tarafından talimat sürecine ilişkin bilgi verilmediği, usul ve esas belirlenmediği değerlendirilmiş olup, olağanüstü halin kalktığı da dikkate alındığında hukuk güvenliği ve öngörülebilirliğin sağlanması amacıyla nihai kararın verilmesi sürecinin hızlandırılması gerektiği tespit edilmiştir.

18. 670 sayılı Olağanüstü Hal Kapsamında Alınması Gereken Tedbirler Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamede, “Borçların ödenmesinde, kamu idarelerine ödenmesi gereken vergi, resim, harç, fon kesintisi, pay gibi borçlar, çalışanların sigorta primleri, rehinli alacaklar, enerji, iletişim ve su kullanım borçları, çeşidine bakılmaksızın beşyüz Türk Lirasını geçmeyen borçlar ve diğerleri şeklinde sıralama esas alınır. Kapatılan özel öğretim kurum ve kuruluşları, kurs, dershane, öğrenci yurtları ve pansiyonlara avans veya peşin ödeme şeklinde kapatma tarihinden sonraki dönemler için ifa edilmiş olan öğrenim ve barınma bedelleri, yukarıda belirtilen sıraya tabi tutulmaksızın iade edilir.” düzenlemesi yer almaktadır. Anılan hükmün yerine getirilmemesi hukuka, adalete ve hakkaniyete uygun bulunmamıştır.

B. İyi Yönetim İlkeleri Yönünden Değerlendirme

19. İyi yönetim ilkelerine 28/03/2013 tarihli ve 28601 mükerrer sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Kamu Denetçiliği Kurumu Kanununun Uygulanmasına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmeliğin "İyi yönetim ilkeleri" başlıklı 6 ncı maddesinde yer verilmiş olup; Gaziantep Defterdarlığı tarafından Kurumumuzun bilgi ve belge talebine süresi içinde cevap verildiği, tespit edilmiştir.

VI. HAK ARAMA ÖZGÜRLÜĞÜNE İLİŞKİN AÇIKLAMA

20. 6328 sayılı Kanunun 21 inci maddesinin ikinci fıkrası uyarınca, bu Tavsiye Kararının idareye tebliğ tarihinden itibaren 30 gün içinde idare tarafından herhangi bir eylem ya da işlem tesis edilmezse (varsa) dava açma süresinden kalan süre işlemeye devam edecek olup Gaziantep İdare Mahkemesinde yargı yolu açıktır.

VII. KARAR

Yukarıda açıklanan gerekçe ve dosya kapsamında göre, BAŞVURUNUN KABULÜNE;

Hukukun üstünlüğünün hayata geçirilmesi ve hukuk güvenliğinin sağlanması açısından talimat sürecine ilişkin belirli bir süre öngörülerek sürecin hızlandırılması ve mevzuatta belirtilen şartları taşıması halinde şikayetçiye ödemenin yapılması hususunda ÇEVRE ve ŞEHİRCİLİK BAKANLIĞINA TAVSİYEDE BULUNULMASINA,

Kararın BAŞVURANA ve ÇEVRE ve ŞEHİRCİLİK BAKANLIĞINA tebliğine;

6328 sayılı Kanunun 20 inci maddesinin üçüncü fıkrası uyarınca, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nca bu karar üzerine tesis edilecek işlemin otuz gün içinde bildirilmesinin zorunlu olduğuna,

Türkiye Cumhuriyeti Kamu Başdenetçisince karar verildi. (¤¤)


Full & Egal Universal Law Academy