(6328 S. K. m. 21) (3201 S. K. m. 5)

SAYI: 2020/84342-S.20.91654

BAŞVURU NO: 2020/67608

KARAR TARİHİ: 20/10/2020

RET KARARI

BAŞVURAN:

BAŞVURUYA KONU İDARE: Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığı

BAŞVURUNUN KONUSU: Başvuran tarafından borçlanılan dönemin düzeltilmesi ve aylığın buna göre hesaplanması suretiyle mağduriyetinin giderilmesi talep edilmektedir.

BAŞVURU TARİHİ: 09/06/2020

I. BAŞVURANIN İDDİALARI VE TALEPLERİ

1. Başvuran tarafından 3201 sayılı Kanun kapsamında borçlanma talebiyle 24.12.2018 tarihli dilekçeyle Sosyal Güvenlik Kurumuna (SGK) başvurduğu, adına borç tahakkuk ettirildiği, 5225 gün karşılığı olarak 113.121,25 TL’yi 11.10.2019 tarihinde ödediği, bununla birlikte ödeme tarihinden önce Alman Posta İdaresi vasıtasıyla acele posta yoluyla gönderdiği 08.10.2019 tarihli dilekçeyle kısmi ödemeyi 20.12.1987 tarihinden başlamak üzere ileriye doğru 5225 gün için yapacağını bildirdiği, ödemeyi yaptıktan sonra 30.10.2019 tarihli dilekçeyle tahsis talebinde bulunduğu, 04.11.2019 tarihinde tarafına aylık bağlandığının bildirildiği, aylık ve ek ödeme toplam tutarının 1.000 TL olduğu, ancak aylığının eksik hesaplandığı, söz konusu işlemin 2019/21 sayılı Genelge hükümlerine aykırı olduğu gerekçesiyle 09.12.2019 tarihli dilekçeyle itirazda bulunduğu, tarafına gönderilen 23.01.2020 tarihli cevabi yazıda … sayılı e-Yurtdışı talimatı gereğince ödeme tarihinden önce yazılı başvuru yapmadığı gerekçesiyle talebinin reddedildiğinin bildirildiği, kısmi ödeme yapıldığı için borçlanılan sürenin en son tarihten başlanarak geriye doğru tespit edildiği, ancak Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliğinde acele posta yoluyla yapılan başvuru ve bildirimlerde postaya/kargoya verilme tarihinin başvuru/bildirim tarihi olarak kabul edileceğinin hüküm altına alındığı, bu sebeple söz konusu işlemin hukuka aykırı olduğu ifade edilerek borçlanılan dönemin düzeltilmesi ve aylığın buna göre hesaplanması suretiyle mağduriyetinin giderilmesi talep edilmektedir.

II. İDARENİN BAŞVURUYA İLİŞKİN AÇIKLAMALARI

2. SGK’nin 13.07.2020 tarihli ve … sayılı yazısında;

2.1. Başvuranın 20.12.2018 tarihli dilekçeyle yurt dışında geçen sürelerin tamamını borçlanma talebinde bulunduğu, bu talebe istinaden hizmetlerinin tamamı 20.12.1987 - 31.03.2017 tarihleri arasında 10.541 gün ve karşılığı 228.212,65 TL tutarında borç tahakkuk ettirilerek 12.07.2019 tarihli yazıyla başvurana tebliğ edildiği,

2.2. Başvuran tarafından ibraz edilen banka dekontuna istinaden tahakkuk eden borçlanma bedelini ödeme tarihi olan 11.10.2019’dan önce süre seçimi değişikliği yapılmadığı gerekçesiyle borçlanma tahakkuk cetvelinde kayıtlı en son tarihten geriye doğru gidilerek 113.200 TL ödeme karşılığına denk gelen 5.229 günlük sürenin 22.09.2002 - 30.03.2017 tarihleri arasına hizmet olarak işlendiği,

2.3. Başvuranın 08.10.2019 tarihinde DHL Expresseasy International aracılığıyla SGK’ye gönderdiği dilekçenin 14.10.2019 tarihinde kurum kayıtlarına girdiği,

2.4. 3201 sayılı Yurt Dışında Bulunan Türk Vatandaşlarının Yurt Dışında Geçen Sürelerinin Sosyal Güvenlikleri Bakımından Değerlendirilmesi Hakkında Kanunun 5’inci maddesinde, “Yurt dışındaki sigortalılık sürelerinin tespitinde, bunu belirten ve istek sahibinin ibraz edeceği ispatlayıcı belgelerde kayıtlı bulunan tarihler arasındaki son tarihten geriye doğru olmak üzere gün sayıları esas alınır, bu tespitte 1 yıl 360 gün, 1 ay 30 gün hesaplanır. Sosyal güvenlik kanunlarına tabi hizmetleri olanların, borçlandıkları gün sayısı, prim ödeme gün sayıları ile ilgili hizmetlerine katılır. Sigortalılığın başlangıç tarihinden önceki süreler borçlanılmış ise, sigortalılığın başlangıç tarihi, borçlanılan gün sayısı kadar geriye götürülür...” hükmünün yer aldığı,

2.5. Yurtdışında Geçen Sürelerin Borçlandırılması ve Değerlendirilmesine İlişkin Yönetmeliğin 6’ncı maddesinde, “… Borçlanma için başvuruda bulunanlar, yurtdışında geçen sürelerinin tamamını veya istediği kadarını borçlanabilirler. Kısmi borçlanma yapmak isteyenler, borçlanacakları süreleri gün, ay ve yıl olarak belirtmek zorundadırlar.” hükmüne yer verildiği,

2.6. Anılan Yönetmeliğin 10’uncu maddesinde, “...Borcun tebliğ edildiği tarihten itibaren üç ay içinde ödenmemesi halinde, borçlanma işlemi geçersiz sayılır. Üç aylık süre içerisinde borcun bir kısmının ödenmesi halinde, ödenen miktara isabet eden süre geçerli sayılır. Borcun bir kısmını veya tamamını ödemeyenlerin, bu sürelerinin Kanuna göre değerlendirilmesi, yeniden yazılı başvuruda bulunmaları ve tahakkuk eden borç miktarını süresi içinde ödemeleri şartına bağlıdır…” hükmüne yer verildiği,

2.7. Anılan Yönetmeliğin 12’nci maddesinde, “Başvuru sahibince borçlanmak istenilen süre belirtilmişse belirtilen süre, belirtilmemiş ise ispatlayıcı belgelerde kayıtlı bulunan tarihler arasındaki son tarihten geriye doğru olmak üzere borçlanmak istediği gün sayısı esas alınır. Bu tespitte bir yıl 360 gün, bir ay 30 gün olarak hesaplanır.” hükmünün yer aldığı,

2.8. Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliğinin 124’üncü maddesinde, “Adi posta veya Kuruma doğrudan yapılan başvuru ve bildirimlerde, başvuru veya bildirimin Kurumun gelen evrak kayıtlarına intikal tarihi; taahhütlü, iadeli taahhütlü, acele posta servisi, PTT Alo Post veya PTT Kargo ile yapılan başvuru ve bildirimlerde ise başvuru veya bildirimin postaya veya kargoya verildiği tarih; başvuru veya bildirim tarihi olarak kabul edilir.” hükmüne yer verildiği,

2.9. Dünya Posta Birliği Mevzuatına göre taahhütlü gönderilerin barkod aralığının sadece RA ila RZ kodu ile başladığı, Acele Posta Gönderisi (APG) gönderilerinin barkod aralığının sadece EA ila EZ kodu ile başladığı, buna göre yurt dışından RA ila RZ kodu ile gönderilen postaların taahhütlü gönderi olması, EA ila EZ kodu ile gönderilen postaların acele posta gönderisi olması sebebiyle bu kodlarla gönderilen postaların postaya veriliş tarihlerinin Kuruma başvuru veya bildirim tarihi olarak kabul edilmesi gerektiği,

2.10. Diğer taraftan Alman Posta İdaresi ile yapılan yazışmalar neticesinde, DHL’nin Alman Posta İdaresine dahil olduğunun ve buradan gelen postalarda anılan kodların yer alması durumunda bu gönderilerin de taahhütlü veya APG olarak kabul edilmesi gerektiğinin anlaşıldığı,

2.11. Başvuran tarafından DHL aracılığıyla gönderilen dilekçedeki gönderi takip belgesinde anılan kodlara rastlanılmadığı, bu sebeple dilekçe tarihinin kuruma ulaştığı 14.10.2019 tarihi olarak kayıt altına alındığı, borçlanma tutarının ise 11.10.2019 tarihinde ödendiği, ödeme yapıldıktan sonra kuruma verilen süre seçimi dilekçesinin işleme alınmadığı ifade edilmektedir.

III. İLGİLİ MEVZUAT

3. 3201 sayılı Yurt Dışında Bulunan Türk Vatandaşlarının Yurt Dışında Geçen Sürelerinin Sosyal Güvenlikleri Bakımından Değerlendirilmesi Hakkında Kanunun 5’inci maddesinde, “Yurt dışındaki sigortalılık sürelerinin tespitinde, bunu belirten ve istek sahibinin ibraz edeceği ispatlayıcı belgelerde kayıtlı bulunan tarihler arasındaki son tarihten geriye doğru olmak üzere gün sayıları esas alınır, bu tespitte 1 yıl 360 gün, 1 ay 30 gün hesaplanır. Sosyal güvenlik kanunlarına tabi hizmetleri olanların, borçlandıkları gün sayısı, prim ödeme gün sayıları ile ilgili hizmetlerine katılır. Sigortalılığın başlangıç tarihinden önceki süreler borçlanılmış ise, sigortalılığın başlangıç tarihi, borçlanılan gün sayısı kadar geriye götürülür...” hükmü yer almaktadır.

4. Yurtdışında Geçen Sürelerin Borçlandırılması ve Değerlendirilmesine İlişkin Yönetmeliğin 6’ncı maddesinde, “… Borçlanma için başvuruda bulunanlar, yurtdışında geçen sürelerinin tamamını veya istediği kadarını borçlanabilirler. Kısmi borçlanma yapmak isteyenler, borçlanacakları süreleri gün, ay ve yıl olarak belirtmek zorundadırlar.” hükmüne; 10’uncu maddesinde, “… Borcun tebliğ edildiği tarihten itibaren üç ay içinde ödenmemesi halinde, borçlanma işlemi geçersiz sayılır. Üç aylık süre içerisinde borcun bir kısmının ödenmesi halinde, ödenen miktara isabet eden süre geçerli sayılır. Borcun bir kısmını veya tamamını ödemeyenlerin, bu sürelerinin Kanuna göre değerlendirilmesi, yeniden yazılı başvuruda bulunmaları ve tahakkuk eden borç miktarını süresi içinde ödemeleri şartına bağlıdır.” hükmüne; 12’nci maddesinde, “Başvuru sahibince borçlanmak istenilen süre belirtilmişse belirtilen süre, belirtilmemiş ise ispatlayıcı belgelerde kayıtlı bulunan tarihler arasındaki son tarihten geriye doğru olmak üzere borçlanmak istediği gün sayısı esas alınır. Bu tespitte bir yıl 360 gün, bir ay 30 gün olarak hesaplanır…” hükmüne yer verilmektedir.

5. Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliğinin 124’üncü maddesinde, “Adi posta veya Kuruma doğrudan yapılan başvuru ve bildirimlerde, başvuru veya bildirimin Kurumun gelen evrak kayıtlarına intikal tarihi; taahhütlü, iadeli taahhütlü, acele posta servisi, PTT Alo Post veya PTT Kargo ile yapılan başvuru ve bildirimlerde ise başvuru veya bildirimin postaya veya kargoya verildiği tarih; başvuru veya bildirim tarihi olarak kabul edilir.” hükmü yer almaktadır.

6. SGK’nin 02.03.2015 tarihli ve “Yurtdışı borçlanma işlemleri” konulu 2015/4 no.lu düzenleyici işleminde, “(...) Sigortalı, tebliğ edilen borçlanma tutarını ödemeden yazılı olarak müracaat etmesi halinde, tahakkuk cetvelinde kayıtlı süre aralığında kalmak şartıyla dilediği süre için ödeme yapabilecektir. Borçlanma tutarı ödendikten sonra müracaat edilmesi halinde borçlandırılan süre değiştirilmeyecektir (...)” hükmüne yer verilmektedir.

IV. KAMU DENETÇİSİ CELİLE ÖZLEM TUNÇAK’IN KAMU BAŞDENETÇİSİNE ÖNERİSİ

7. Kamu Denetçisi tarafından yapılan inceleme ve araştırma neticesinde; süre değişikliği başvurusunun ödeme tarihinden sonra (14.10.2019’da) yapıldığı gerekçesiyle kısmi ödemenin borçlanma tahakkuk cetvelinde kayıtlı en son tarihten geriye doğru gidilerek 22.09.2002 - 30.03.2017 tarihleri arasına hizmet olarak işlenmesi ve aylığın buna göre hesaplanması yönünde tesis edilen işlemde herhangi bir hukuka aykırılık bulunmadığı sonucuna varılarak “Ret Kararı Önerisi” Kamu Başdenetçisine sunulmuştur.

V. DEĞERLENDİRME VE GEREKÇE

A. Hukuka ve Hakkaniyete Uygunluk Yönünden Değerlendirme

8. Başvuran ile idare arasındaki uyuşmazlığın yurt dışında geçen sürelerin borçlanılması kapsamında yapılan kısmi ödemenin hangi tarih aralığına mal edileceğinden kaynaklandığı anlaşılmaktadır.

9. 3201 sayılı Kanun uyarınca Türk vatandaşlarının ve doğumla Türk vatandaşı olup da çıkma izni almak suretiyle Türk vatandaşlığını kaybedenlerin on sekiz yaşını doldurduktan sonra Türk vatandaşı olarak yurt dışında geçen ve belgelendirilen sigortalılık süreleri ve bu süreleri arasında veya sonunda her birinde bir yıla kadar olan işsizlik süreleri ile yurt dışında ev kadını olarak geçen süreleri, sosyal güvenlik kuruluşlarına prim ödenmemiş olması ve istekleri hâlinde sosyal güvenlikleri bakımından değerlendirilebilmektedir.

10. Bu kapsamda borçlanma için başvuruda bulunanlar, yurtdışında geçen sürelerinin tamamını borçlanabilecekleri gibi bir kısmını da borçlanabilirler. Ancak kısmi borçlanma yapmak isteyenler, borçlanacakları süreleri gün, ay ve yıl olarak belirtmek zorundadırlar.

11. Somut olayda, başvuranın 20.12.2018 tarihli dilekçeyle yurt dışında geçen sürelerin tamamını borçlanma talebinde bulunduğu, bu talebe istinaden hizmetlerinin tamamı 20.12.1987 - 31.03.2017 tarihleri arasında 10.541 gün ve karşılığı 228.212,65 TL tutarında borç tahakkuk ettirilerek 12.07.2019 tarihli yazıyla başvurana tebliğ edildiği görülmektedir.

12. Bununla birlikte başvuranın 11.10.2019 tarihinde tahakkuk eden borç tutarının tamamını değil, 113.200 TL’lik kısmını ödediği, buna bağlı olarak idarece söz konusu ödeme tutarına denk gelen 5229 günlük sürenin borçlanma tahakkuk cetvelinde kayıtlı en son tarihten geriye doğru gidilerek 22.09.2002 - 30.03.2017 tarihleri arasına hizmet olarak işlendiği anlaşılmaktadır.

13. SGK’nin 02.03.2015 tarihli ve “Yurtdışı borçlanma işlemleri” konulu 2015/4 no.lu düzenleyici işlemine göre, sigortalıların, tebliğ edilen borçlanma tutarını ödemeden yazılı olarak müracaat etmesi halinde, tahakkuk cetvelinde kayıtlı süre aralığında kalmak şartıyla dilediği süre için ödeme yapabilmesi mümkün olmakla birlikte borçlanma tutarı ödendikten sonra müracaat edilmesi halinde borçlandırılan sürenin değiştirilemeyeceği kurala bağlanmaktadır.

14. Başvuran tarafından söz konusu düzenleme uyarınca ödeme tarihinden önce (08.10.2019 tarihli dilekçeyle) süre değişikliği talebinde bulunduğu, söz konusu dilekçeyi acele posta yoluyla SGK’ye gönderdiği, dolayısıyla yapılan kısmi ödemenin anılan dilekçede belirtilen döneme mal edilmesi gerektiği iddia edilmektedir.

15. Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliğinin 124’üncü maddesinde, adi posta veya Kuruma doğrudan yapılan başvuru ve bildirimlerde, başvuru veya bildirimin Kurumun gelen evrak kayıtlarına intikal tarihinin; taahhütlü, iadeli taahhütlü, acele posta servisi, PTT Alo Post veya PTT Kargo ile yapılan başvuru ve bildirimlerde ise başvuru veya bildirimin postaya veya kargoya verildiği tarihin; başvuru veya bildirim tarihi olarak kabul edileceği kurala bağlanmaktadır.

16. Dolayısıyla kısmi ödemenin hangi döneme mal edilmesi gerektiği, süre değişikliği talebini içeren başvuru tarihinin tespitine bağlı bulunmaktadır. Başvuranın söz konusu dilekçesinin 08.10.2019 tarihli olduğu, ödemenin 11.10.2019 tarihinde yapıldığı, söz konusu dilekçenin 14.10.2019 tarihinde idareye ulaşarak kayıt altına alındığı hususunda herhangi bir tereddüt bulunmamaktadır. Bu sebeple uyuşmazlığın, söz konusu başvurunun acele posta yoluyla yapılıp yapılmadığı noktasında düğümlendiği görülmektedir.

17. SGK’nin 13.07.2020 tarihli ve … sayılı yazısı ile Posta ve Telgraf Teşkilatı A.Ş.’nin 23.09.2020 tarihli ve … sayılı yazısı incelendiğinde; başvuranın 08.10.2019 tarihli gönderisinin … no.lu numara altında DHL Express tarafından Türkiye’ye taşındığı, nihai teslimin ise Yurtiçi Kargo tarafından yapıldığı, Yurtiçi Kargo barkodunun … olduğu, teslimatın 14.10.2019’da yapıldığı, gönderi tipinin standart olarak belirtildiği, acele posta gönderilerinde bulunması gereken EA ila EZ kodunun bulunmadığı görülmektedir.

18. Bu itibarla süre değişikliği başvurusunun ödeme tarihinden sonra (14.10.2019’da) yapıldığı gerekçesiyle kısmi ödemenin borçlanma tahakkuk cetvelinde kayıtlı en son tarihten geriye doğru gidilerek 22.09.2002 - 30.03.2017 tarihleri arasına hizmet olarak işlenmesi ve aylığın buna göre hesaplanması yönünde tesis edilen işlemde herhangi bir hukuka aykırılık bulunmadığı sonucuna varılmaktadır.

B. İyi Yönetim İlkelerine Uygunluk Yönünden Değerlendirme

19. İyi yönetim ilkelerine Kamu Denetçiliği Kurumu Kanununun Uygulanmasına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmeliğin “İyi yönetim ilkeleri” başlıklı 6’ncı maddesinde yer verilmiştir. Söz konusu ilkeler yönünden yapılan değerlendirme neticesinde; Kurumumuzca istenen bilgi ve belgelerin idare tarafından süresi içerisinde ve gerekçeli olarak gönderildiği, bu yönüyle “kanunlara uygunluk ve makul sürede karar verme” ilkelerine uygun davranıldığı; diğer taraftan idarece başvurana verilen cevabi yazıda ilgili işleme karşı hangi sürede hangi mercilere başvurulabileceğinin gösterilmediği, bu nedenle “karara karşı başvuru yollarının gösterilmesi” ilkesine uyulmadığı anlaşılmış olup idarenin söz konusu ilkeye uygun davranması önerilmektedir.

VI. HAK ARAMA HÜRRİYETİNE İLİŞKİN AÇIKLAMA

20. 6328 sayılı Kamu Denetçiliği Kurumu Kanununun 21’inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca, bu Ret Kararının başvurana tebliğ tarihinden itibaren, ilgili idarenin işlemine karşı (varsa) dava açma süresinden artakalan süre kaldığı yerden işlemeye devam edecek olup Iğdır İş Mahkemesinde yargı yolu açıktır.

VII. KARAR

Başvurunun REDDİNE,

Kararın BAŞVURANA ve SOSYAL GÜVENLİK KURUMUNA tebliğine,

Türkiye Cumhuriyeti Kamu Başdenetçisince karar verildi. (¤¤)


Full & Egal Universal Law Academy