(2709 S. K. m. 74) (6328 S. K. m. 5, 20, 21) (2560 S. K. m. 23, Ek m. 5) (Kamu Denetçiliği Kurumu Kanununun Uygulanmasına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik m. 6)
SAYI: 2020/81364-S.20.88489
BAŞVURU NO: 2020/90456
KARAR TARİHİ: 09/10/2020
TAVSİYE KARARI
BAŞVURAN: ….
BAŞVURUYA KONU İDARE: Manisa Su ve Kanalizasyon İdaresi Genel Müdürlüğü
BAŞVURUNUN KONUSU: Başvuranın su faturasına itirazı hakkındadır.
I. BAŞVURANIN İDDİA VE TALEPLERİ
1. Kurumumuza başvuruda bulunan başvuran her ay ortalama 120 TL gelen su faturasını düzenli bir şekilde ödediğini, ancak son gelen faturanın 503 TL olduğunu, bunun nedeninin pandemi döneminde okunmayan faturaların toptan olarak okutularak faturaya yansıtılması olduğunu; bundan önceki şikayetinde sayacın arızalı olduğu ya da sorun olduğu gibi bir iddiasının bulunmadığı halde MASKİ tarafından verilen cevapta sayacın sağlam, faturanın doğru olduğu yönünde algı oluşturulduğunu; her ay 17m3 kullanımın son faturada 69 m3 olduğunu, bunun da okunmayan dönemin de toplama dahil edilip ödenen faturaların ödenmemiş kabul edildiğini gösterdiğini iddia ederek haksız olduğunu düşündüğü bedelin iade edilmesini talep etmiştir.
II. İDARENİN BAŞVURUYA İLİŞKİN AÇIKLAMALARI
2. Şikâyet başvurusunun çözüme kavuşturulması amacıyla Manisa Su ve Kanalizasyon İdaresi Genel Müdürlüğü’nden 12/08/2020 tarih, S. 20.75468 sayılı yazımız ile bilgi ve belge talep edilmiş olup, söz konusu Abone İşleri Dairesi Başkanlığı’nın 20/08/2020 tarih ve …. sayılı cevabi yazısında;
2.1. “Kayıtlarında yapılan incelemede; şikayete esas adresteki …. no.lu su aboneliğinin …. adına kayıtlı olduğu, aboneliğe düzenli olarak su hizmeti sunulduğu, söz konusu aboneliğe ait endeks dökümü incelendiğinde; 2020/2. dönemde (24.02.2020 tarihli) yapılan okumada (45-62)= 17 m3 su sarfiyatına tahakkuk oluşturulduğu ve ödendiği,
2.2. Koronovirüs (Covid-19) pandemisi ile mücadele kapsamında tüm birimlerde acil durum eylem planı hazırlandığı, süreç devam etmekte iken salgına karşı tüm önlemlerin alınması için gereken özen ve hassasiyetin gösterildiği, bu kapsamda 20/03/2020 tarihli ve 32 sayılı Yönetim Kurulu kararı ile “( COVİD-19) tehdidi sona erene kadar toplum sağlığına katkıda bulunmak amacıyla su sayaç okuma ve fatura dağıtım işlemlerinin geçici olarak durdurulmasına ve fatura bilgilendirme işleminin SMS yoluyla yapılmasına, mesken abone tiplerinde ise gerçekleşen son dönem faturasının %75’ i oranında geçici faturalandırma işlemi yapılmasına… " ilişkin karar alınmak üzere konunun Genel Kurula havale edilmesine oybirliğiyle karar verildiği ve ilk Genel Kurul toplantısında da abonelere geçici faturalandırma işlemi yapılmasının karara bağlandığı,
2.3. 2020/3. dönemde Koronavirüs (Covid-19) pandemisi nedeniyle herhangi bir sayaç okuma ve tahakkuk işlemi yapılamadığı,
2.4. 2020/4. dönemde (24/04/2020 tarihli) ise, son kullanılmış olunan su tüketimi 24/02/2020 tarihindeki (45-62) = 17 m3 su tüketimi dikkate alınarak (62- 75)= 13 m3 kıyasen endeks oluşturulduğu ve ödendiği,
2.5. 2020/5. dönemde (24/05/2020 tarihli) ise, (75-88)= 13 m3 kıyasen endeks oluşturulduğu ve ödendiği,
2.6. Diğer taraftan, Cumhurbaşkanlığı tarafından 29/05/2020 tarih ve 31139 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 2020/8 sayılı Genelge kapsamında 01/06/2020 tarihi itibariyle su sayaç okuma ve fatura dağıtım işlemlerine başlanıldığı,
2.7. Görevli personeller tarafından …. no.lu abonelik adresinde 24/06/2020 tarihinde gerçekleştirilen endeks okuma işleminde sayaç üzerindeki endeksin 88 m3’ten 157 m3’e ilerlediği ve (88-157) = 69 m3 su sarfiyatına tahakkuk oluşturulduğu ve 503,56 TL faturanın abonelik adresine bırakıldığı,
2.8. 2020/6. dönemde gerçekleştirilen okuma işleminde, 2020 yılı Nisan ve Mayıs ayında oluşturulan kıyas endeksler mahsup edildikten sonra, sayaç üzerindeki kullanılmış olan ve tahakkuk yapılması gereken su tüketim miktarının aboneliğe yansıtıldığı, herhangi bir okuma veya tahakkuk hatası bulunmadığı,
2.9. Tarifeler Yönetmeliğinin 57. maddesi (1.) fıkrası “Su iç tesisatı, sayaç çıkışındaki rekordan itibaren başlar. Bakım ve onarımı aboneye aittir. Aboneler bu tesisatı istedikleri kimseye masrafları kendilerine ait olmak üzere yaptırabilir. Aboneler bu tesisatın iyi halde bulundurulmasından ve su zayiatından mesuldürler." hükmü gereği, …. nolu aboneliğe ait iç tesisatın kontrol ettirilmesi ve Yönetmeliğin 57. Madde (2.) fıkrası “Her ne suretle olursa olsun sayaçtan geçen su, abone tarafından tüketilmiş sayılır." hükmü mevcudiyetinde sayaçtan geçen su sarf edilmiş sayıldığından mevzuat hükümlerine uygun olarak tahakkuk edilen tutarlardan abonenin sorumlu olduğu
Bilgileri edinilmiştir.
III. İLGİLİ MEVZUAT
3. 18/10/1982 tarihli ve 2709 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının “Dilekçe, bilgi edinme ve kamu denetçisine başvurma hakkı” başlıklı 74. maddesinin 3. ve 4. fıkralarında; “Herkes, bilgi edinme ve kamu denetçisine başvurma hakkına sahiptir. Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına bağlı olarak kurulan Kamu Denetçiliği Kurumu idarenin işleyişiyle ilgili şikâyetleri inceler”,
4. 6328 sayılı Kamu Denetçiliği Kurumu Kanunu’nun “Kurumun görevi” başlıklı 5’inci maddesinin birinci fıkrasında; “Kurum, idarenin işleyişi ile ilgili şikâyet üzerine, idarenin her türlü eylem ve işlemleri ile tutum ve davranışlarını; insan haklarına dayalı adalet anlayışı içinde, hukuka ve hakkaniyete uygunluk yönlerinden incelemek, araştırmak ve idareye önerilerde bulunmakla görevlidir.",
5. 20/11/1981 tarihli ve 2560 sayılı İstanbul Su ve Kanalizasyon İdaresi Genel Müdürlüğü kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanunun 23 üncü ve ek 5 inci maddelerine dayanılarak hazırlanan Manisa Su ve Kanalizasyon İdaresi Genel Müdürlüğü Tarifeler Yönetmeliğinin “Su satış tarifesi” başlıklı 9 uncu maddesinin birinci fıkrasında, “Abone gruplarına göre hazırlanan su satış tarifesi; İdare giderleri, amortismanlar, ıslah ve tevsii giderleri dikkate alınarak Genel Kurulca belirlenir.";
5.1. “Su iç tesisatı” başlıklı 57 inci maddesinde, “(1) “Su iç tesisatı, sayaç çıkışındaki rekordan itibaren başlar. Bakım ve onarımı aboneye aittir. Aboneler bu tesisatı istedikleri kimseye masrafları kendilerine ait olmak üzere yaptırabilir. Aboneler bu tesisatın iyi halde bulundurulmasından ve su zayiatından mesuldürler. (2) Her ne suretle olursa olsun sayaçtan geçen su, abone tarafından tüketilmiş sayılır. ”
Düzenlemelerine yer verilmiştir.
IV. KAMU DENETÇİSİ ….’ÜN KAMU BAŞDENETÇİSİ'NE ÖNERİSİ
6. İlgili mevzuat ve tüm dosya kapsamı birlikte değerlendirildiğinde, başvuru konusuna ilişkin “Tavsiye Karar Önerisi” Kamu Başdenetçisi’ne sunulmuştur.
V. DEĞERLENDİRME VE GEREKÇE
A. Hukuka, Hakkaniyete ve İnsan Haklarına Uygunluk Yönünden
7. Başvuran, pandemi süresince sayacı okunmayan su faturalarının haziran ayında topluca okunduğunu, ancak sayacın okunmadığı dönemde de faturaları ödediğini belirterek, fazla ödeme çıktığını belirtmiştir. İdare ise, pandemi nedeniyle sayaç okuma işleminin 2020/3. döneminde yapılamadığını, 2020/4 ve 2020/5. Dönemde ise farazi bir endeks uyguladığını, bu endeks dışında kalan miktarın 2020/6. Dönemde topluca faturaya yansıtıldığını ifade etmiştir.
8. İdare ile su kullanımına dair yapılan abonelik sözleşmeleri, tüketicinin, belirli bir mal veya hizmeti sürekli veya düzenli aralıklarla edinmesini sağlayan sözleşmelerdir. Abonelik sözleşmesi ile İdare, su kullanımına dair tüm hizmetleri vermekle, sözleşmenin diğer tarafındaki abonman ise genel ifade ile kullanımından kaynaklı tahakkuk eden tutarı ödemek zorundadır.
9. Dosya kapsamında bulunan su faturaları ve mevcut dekontlar (iki su faturası ve 4 dekont) değerlendirildiğinde;
9.1. (Dönem 1) İlk Su Faturası: Başvuranın 23/01/2020 fatura tarihli (son ödeme tarihi 13/02/2020 olan), ilk endeksi 28 son endeksi 45 olan toplam 17 m3 su tükettiği faturasının borcu 129 TL’dir. (Bu dönemde suyun m3 ücreti 3.92 TL’dir)
İlk dekont: Son ödeme tarihi 13/02/2020 olan 129 TL lik fatura 03/02/2020 tarihinde ödenmiştir. (Ocak ayı)
9.2. (Dönem 2) 2. Dekont: Son ödeme tarihi 12/03/2020 olan 132.50 TL lik fatura 03/03/2020 tarihinde ödenmiştir. (Şubat ayı)
9.3. (Dönem 3): İdarenin de cevabi yazısında belirttiği üzere mart ayı için (2020/3. Dönem) Koronavirüs pandemisi nedeniyle herhangi bir sayaç okuma ve tahakkuk işlemi yapılamadığı, bu nedenle dekont da bulunmadığı,
9.4. (Dönem 4) 3. Dekont: Son ödeme tarihi 13/05/2020 olan 119.88 TL lik fatura 02/05/2020 tarihinde ödenmiştir. (Nisan ayı)
9.5. (Dönem 5): 4. Dekont: Son ödeme tarihi 12/06/2020 olan 106.00 TL lik fatura 29/05/2020 tarihinde ödenmiştir. (Mayıs ayı)
9.6. (Dönem 6): İtiraza Konu Su Faturası: Başvuranın 24/06/2020 fatura tarihli (son ödeme tarihi 13/07/2020 olan), ilk endeksi 88 son endeksi 157 olan toplam 69 m3 su tükettiği faturasının borcu 503.50 TL’dir. (Bu dönemde suyun m3 ücreti 4.06 TL’dir)
10. İdare cevabi yazısında; "mesken abone tiplerinde gerçekleşen son dönem faturasının %75’ i oranında geçici faturalandırma işlemi yapılmasına" karar verdiklerini, bu nedenle başvuranın son tükettiği su (Şubat ayı- Dönem 2) 17 m3 olması nedeniyle nisan ve mayıs aylarında 13 m3 endeks üzerinden hesaplama yapıldığını belirtmiştir.
11. Tablodaki ilk fatura ve itiraza konu fatura hariç diğer fatura dönemlerine ilişkin endeks idarenin cevabi yazısıyla, fatura bedeli ise başvuranın dekontları ile hazırlanmıştır.
İlk Son Tükettiği Fatura Dönem
Endeks Endeks Su (m3) Bedeli
İlk Fatura 28 45 17 129 TL Ocak ayı (2020/1.
Dönem)
45 62 17 132.50 Şubat ayı (2020/2.
Dönem)
MART AYI SAYAÇ OKUMA İŞLEMİ YAPILMAMIŞTIR.
62 75 13(farazi) 119.88 TL Nisan ayı (2020/4.
Dönem)
75 88 13 farazi) 106.00 TL Mayıs ayı (2020/5.
Dönem)
İtiraza Konu
Fatura 88 157 69 503.50 TL 2020/6 (İtiraza
konu)
12. 2020 Mart ayı itibariyle yaşanan pandemi sürecinde, idare mart ayı için sayaç okuma işlemi yapamamıştır. Nisan ve mayıs aylarında ise farazi bir endeks belirlemiştir. İdare söz konusu hususta “mesken abone tiplerinde gerçekleşen son dönem faturasının %75’ i oranında geçici faturalandırma işlemi yapılmasına” karar verdiklerini, bu nedenle başvuranın son tükettiği su (Şubat ayı- Dönem 2) 17 m3 olması nedeniyle nisan ve mayıs aylarında 13 m3 endeks üzerinden hesaplama yapıldığını belirtmiştir.
13. Başvuranın, bahsi geçen döneme girilmeden önceki son su endeksi (Şubat ayı- Dönem 2) 62’dir, tekrardan sayaç okuma işleminin yapıldığı dönemde son endeks ise 157’dir. Başvuran mart, nisan, mayıs ve haziran aylarında toplam 95 m3 su kullanmıştır. Ancak her ay için tam olarak ne kadar m3 su kullandığını tespit etmek mümkün değildir.
14. İdarenin sayaç okuma işlemlerini yapamadığı 4 ay için başvuranın tükettiği 95 m3 suyun ücretini talep etmesinde bir sakınca bulunmamaktadır. Nitekim başvuran bahsi geçen 4 ay için yalnızca 26 m3 (farazi endeks) suyun bedelini ödemiştir. İdarenin geri kalan 69 m3 suyun ücretini haziran ayı (2020/6. Dönem) faturası ile topluca talep ettiği görülmüştür.
15. Dosya kapsamında bulunan Ocak ayına (2020/1. Dönem) ilişkin faturada, suyun m3 ücreti 3.92 TL iken, Haziran ayına ait (2020/6. Dönem) faturada suyun m3 ücreti 4.06 TL’dir. İdare, başvuranın bazı dönemlerde 3.92 TL üzerinden ödeyeceği bedeli, topluca 4.06 TL üzerinden talep etmiştir. Yaşanan pandemi süreci nedeniyle idare, sayaç okuma işlemi yapamamış olsa da, söz konusu husus açıkça hakkaniyete aykırılık teşkil etmektedir.
16. İdareler, fatura tahakkuk tarihinde cari olan tarife üzerinden hesaplama yapmaktadır. Bilindiği üzere, iktisadi kamu hizmetlerinden yararlanmayı sağlayan abonman sözleşmeleri, aslında idarenin üstün yetkilerine ve ayrıcalıklarına dayanılarak yapıldıkları halde idari sözleşme sayılmamıştır. Türkiye’de kamu hizmetlerini kullanan kişilerin bu hizmetleri veren kamu kurumları ile bu hizmetlerden yararlanmak amacıyla yaptıkları sözleşmeler (su, elektrik, doğalgaz, telefon abonman sözleşmeleri) özel hukuk sözleşmesi olarak kabul edilmekte ve bu hizmetten yararlanan kişiler tüketici konumunda yer almaktadır. 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanunun getiriliş amacına ve genel ruhuna uygun olarak ‘tüketicinin korunması’ esas teşkil etmektedir.
17. Yukarıda yapılan açıklamalar ve tüm dosya kapsamı çerçevesinde, sayaç okuma işlemlerinin yapılamadığı ( ayrıca farazi endeks uygulanan) 4 ay için, başvuran tarafından tüketilen 95 m3 suyun her ay için eşit alınmasının hakkaniyete uygun olacağı düşünülmektedir. Bu halde her ay için ortalama 23.75 m3 su tüketildiğinin kabul edilmesi gerekmektedir.
17.1. İdare tarafından 2020/6. Dönem için düzenlenen 503.50 TL’lik faturanın iptali ile söz konusu döneme ilişkin su tüketim miktarının 23.75 m3 üzerinden, dönem için geçerli olan su bedeli üzerinden yeniden fatura tahakkuk ettirilmesi,
17.2. Sayaç okuma işlemlerinin yapılmadığı dönemde, başvuran tarafından 26 m3 suyun ücretinin ödendiği dikkate alınarak, geri kalan 45.25 m3 suyun ücretinin, su bedeline yapılan zam tarihlerine dikkat edilerek ayrıca faturalandırılması hususunda idareye tavsiyede bulunulması gerektiği kanaatine varılmıştır.
B. İyi Yönetim İlkeleri Yönünden Değerlendirme
18. 28/03/2013 tarihli ve 28601 mükerrer sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Kamu Denetçiliği Kurumu Kanununun Uygulanmasına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmeliğin 6’ncı maddesinde “İyi yönetim ilkelerine” yer verilmiş olup, idareden istenilen bilgi ve belgelerin süresi içinde ve gerekçeli olarak Kurumumuza gönderildiği ayrıca idarenin başvuranla ilgili işlemlerinde “makul sürede karar verme” ve “hesap verilebilirlik”, ilkelerine uygun davrandığı, ancak idari işleme karşı hangi sürede hangi mercilere başvurulabileceği bildirilmediğinden “karara karşı başvuru yollarının gösterilmesi” ilkesine uygun davranmadığı anlaşılmış olup idarenin bundan böyle bu ilkeye de uyması beklenmektedir.
VI. HAK ARAMA ÖZGÜRLÜĞÜNE İLİŞKİN YASAL MEVZUAT
19. 6328 sayılı Kanunun 21 inci maddesinin ikinci fıkrası uyarınca, bu Tavsiye Kararının idareye tebliğ tarihinden itibaren 30 gün içinde idare tarafından herhangi bir eylem ya da işlem tesis edilmezse (varsa) dava açma süresinden kalan süre işlemeye devam edecek olup, 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanunun ‘Başvuru’ başlıklı 68/3 hükmü uyarınca ‘tüketicinin yerleşim yerinin bulunduğu veya tüketici işleminin yapıldığı yerdeki’ İlçe Tüketici Hakem Heyetine yargı yolu açıktır.
VII. KARAR
Yukarıda yapılan açıklamalar ve tüm dosya kapsamı birlikte değerlendirildiği takdirde
BAŞVURUNUN KABULÜNE;
İdare tarafından 2020/6. Dönem için düzenlenen 503.50 TL’lik faturanın iptali ile söz konusu döneme ilişkin su tüketim miktarının 23.75 m3 üzerinden, dönem için geçerli olan su bedeli üzerinden yeniden fatura tahakkuk ettirilmesi hususunda,
Sayaç okuma işlemlerinin yapılmadığı dönemde, başvuran tarafından 26 m3 suyun ücretinin ödendiği dikkate alınarak, geri kalan 45.25 m3 suyun ücretinin, su bedeline yapılan zam tarihlerine dikkat edilerek ayrıca faturalandırılması hususunda MANİSA SU VE KANALİZASYON İDARESİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜNE TAVSİYEDE BULUNULMASINA,
6328 sayılı Kanunun 20’nci maddesinin üçüncü fıkrası uyarınca, Manisa Su ve Kanalizasyon İdaresi Genel Müdürlüğünce bu karar üzerine tesis edilecek işlemin otuz gün içinde Kurumumuza bildirilmesinin zorunlu olduğuna,
Kararın Başvurana ve Manisa Su ve Kanalizasyon İdaresi Genel Müdürlüğüne tebliğine,
Türkiye Cumhuriyeti Kamu Başdenetçisince karar verildi. (¤¤)
Full & Egal Universal Law Academy