(2709 S. K. m. 74) (6328 S. K. m. 5, 21) (351 S. K. m. 2, 14) (5102 S. K. m. 2) (2577 S. K. m. 45) (Cumhurbaşkanlığı Teşkilatı Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi m. 188) (Yüksek Öğrenim Kredi ve Yurtlar Kurumu Burs-Kredi Yönetmeliği m. 4, 20, 24) (Kamu Denetçiliği Kurumu Kanununun Uygulanmasına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik m. 6)
SAYI: 2022/1290-S.22.1992
BAŞVURU NO: 2021/13052
KARAR TARİHİ: 28/01/2022
TAVSİYE KARARI
BAŞVURAN: ….
BAŞVURUYA KONU İDARE: Gençlik Ve Spor Bakanlığı Burdur Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Rektörlüğü
BAŞVURUNUN KONUSU: Almakta olduğu bursun başarısızlık gerekçesiyle öğrenim kredisine çevrilmesine itiraz hakkındadır.
BAŞVURU TARİHİ: 31/07/2021
BAŞVURANIN İDDİA VE TALEPLERİ
1. Başvuran, Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi İlahiyat Fakültesinden 2019 yılında mezun olduğunu, 02.09.2014 tarihinde hazırlık sınıfında eğitim görmekteyken dönem ortasında hazırlık sınıfının kaldırıldığını, almakta olduğu bursun öğrenim kredisine çevrildiğini, kendisi ile aynı durumda olan diğer öğrencilerin durumunun düzeltildiğini, 2019 yılında mezun olmasına rağmen kendi durumunun düzeltilmediğini ve bu süreçte yıprandığını belirterek en kısa zamanda durumunun düzeltilmesini ve borçlandırma işleminin kaldırılmasını talep etmektedir.
II. İDARENİN BAŞVURUYA İLİŞKİN AÇIKLAMALARI
2. Burdur Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dekanlığının …. sayılı ve 26/08/2020 tarihli Burdur Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Rektörlüğüne (Öğrenci İşleri Daire Başkanlığı) muhatap yazısında, “Fakültemizden 2019 yılında mezun olan …. numaralı (T.C. ….) isimli öğrenci 2014-2015 Eğitim Öğretim Yılında hazırlık sınıfını okumuştur.
27/01/2015 tarih ve 4270 sayılı Yükseköğretim Kurulu Başkanlığının yazısına istinaden Fakültemizde zorunlu hazırlık sınıfının kaldırılması nedeniyle aynı durumdan mağdur olan öğrencilerimizle ilgili 29/03/2018 tarihli ve …. sayılı yazı ile tarafınıza durum bildirimi yapılmış, mevcut öğrencilerin sorunları ilgili birimlerce çözülmüştür. Yukarıda ismi belirtilen mezun öğrencimizin aynı mağduriyeti yaşamış olması nedeniyle, Kredi ve Yurtlar Genel Müdürlüğü ile gerekli yazışmaların yapılabilmesi hususunda...” ifadelerine yer verilmiştir.
3. Gençlik ve Spor Bakanlığı Kredi ve Yurtlar Genel Müdürlüğünün …… sayılı ve 03.09.2020 tarihli Burdur Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Rektörlüğüne (Öğrenci İşleri Daire Başkanlığı) muhatap yazısında, “... Kurumunuzda 2014-2015 öğretim yılında hazırlık okuyan ….'un hazırlık sınıfında başarısız olması sebebiyle bursunun öğrenim kredisine çevrildiği kayıtlarımızın tetkikinden anlaşılmıştır. Öğretim kurumunuzda ilgili bölümde hazırlık programının kaldırılması, geçmiş yıllarda hazırlık sınıfında başarısız olarak bildirdiğiniz öğrencilere yönelik yapılan işlemleri etkilemez. Bu sebeple, ilgili öğrenciler hakkında Kurumumuzca yapılacak herhangi bir işlem bulunmamaktadır.” ifadelerine yer verilmiştir.
4. Burdur Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Rektörlüğü Hukuk Müşavirliğinin …. -….-…. sayılı ve 02.11.2021 tarihli bilgi ve belge talebine yönelik cevabi yazısında, “a-) Şikayet konusu kapsamında başvuran ile yapılan yazışmalar ekte bulunmaktadır. b-) …. Fakültemize 03.09.2014 tarihinde kayıt yaptırmış ve 16.07.2019 tarihinde mezun olmuştur. c-) Benzer durumda olan öğrencilerin durumunun düzeltildiği iddiasına yönelik açıklamalarınız, d-) Üniversitenizin Kredi ve Yurtlar Genel Müdürlüğüne muhatap 29/03/2018 tarihli ve …. sayılı yazısının bir Örneği ve bu kapsamda sorunu çözülen öğrenci bulunup bulunmadığı, e-) Sorunu çözülen öğrenciler ile başvuranın durumunun aynı olup olmadığı, Benzer durumda olan Öğrencilerimizin durumlarının düzeltilmesi talebi 29/03/2018 tarihli ve …. sayılı yazı ile bildirilmiş olup …. ile aynı listede bulunan durumları da aynı olan (……) isimli sorunları düzeltilen öğrencilerimize ait Kredi/Burs durum belgeleri ekte sunulmuştur. f-) Öğrencimiz hazırlık sınıfı okumuştur. g-) 2014 Öğrenci Seçme ve Yerleştirme Sistemi (ÖSYS) Yükseköğretim Programları ve Kontenjanları Kılavuzunda da belirtildiği üzere Hazırlık sınıfı zorunludur. h-) Fakültemiz Zorunlu Arapça hazırlık sınıfına 2014-2015 eğitim-öğretim yılına öğrenci almış ancak Yüksek Öğretim Kurulu Başkanlığının 27.01.2015 tarih ve 4270 sayılı " . Yüksek Öğretim Kurumlarının öğretim dili Türkçe olan programlarında Zorunlu Yabancı Dil Hazırlık Sınıfının 2015 ÖSYS Yüksek Öğretim Programları ve kontenjanları kılavuzundan kaldırıldığı" yazısı ile Arapça hazırlık sınıfı kaldırılmıştır. i-) Başvuranın başarısız olarak bildirilip bildirilmediği, bildirildi ise tarihi, Öğrencilerimizin başarı durumları, Gençlik ve Spor Bakanlığı Kredi ve Yurtlar Genel Müdürlüğü tarafından kullanılan sistemler üzerinden otomatik olarak takip edilmekte olup ayrıca bildirim yapılmamaktadır. Öğrencimizin başarı durumu, kullanılmakta olan Öğrenci İşleri Bilgi Sistemine 03.04.2017 tarihinde başarısız olarak işlenmiştir. j-) Hazırlık sınıfının kaldırılması sonucunda başvuranın hazırlık sınıfında başarılı kabul edilip edilmeyeceği, Yüksek Öğretim Kurulu Başkanlığının 27.01.2015 tarih ve 4270 sayılı yazısı ile Zorunlu Hazırlık sınıfının kaldırılması sonucunda 2014-2015 eğitim-öğretim yılında Hazırlık sınıfına kayıtlı olan Fakültemiz öğrencilerinin hazırlık sınıfına devam ve başarı durumlarına bakılmaksızın 2015-2016 eğitim-öğretim yılında 1. Sınıfa devamları sağlanmıştır. k-) Üniversiteniz tarafından işlem tarihinde kabul gören başarı kıstasının ne olduğu, Öğrencinin başarı/başarısızlık durumu her yıl/yarıyıl sonunda AGNO hesaplanarak belirlenir. AGNO'su 2.00 ve üzerinde olan öğrenci başarılıdır, AGNO'su 2.00'ın altına düşen öğrenci başarısızdır... ” ifadelerine yer verilmiştir.
5. Gençlik ve Spor Bakanlığı Kredi ve Yurtlar Genel Müdürlüğünün ….-….-…. sayılı bilgi ve belge talebine yönelik cevabi yazısında, “… yapılan inceleme sonucunda Burdur Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi İlahiyat Fakültesi öğrencisi (T. C: ….) ….'un Yükseköğretim Kurulu Bilgi Sistemi (YÖKSİS)' nde yapılan inceleme sonucunda hazırlık sınıfında başarısız olduğunun tespit edilmesi sebebiyle Genel Müdürlüğümüzden …. numara ile almış olduğu bursunun 2015 Ekim ayından itibaren borçlanma karşılığı öğrenim kredisine çevrildiği ve tarafına 13.04.2018 tarih ve ….. sayılı yazı ile bilgi verildiği tespit edilmiştir. ... b) Başvuran 3.09.2014 tarihinde Burdur Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi İlahiyat Fakültesi'ne kayıt yaptırmış olup, 16.07.2019 tarihinde aynı öğretim kurumundan mezun olmuştur. c) 2014-2015 öğretim yılında burs/kredi başvurusunda bulunduğu, ….. numara ile tarafına burs tahsis edildiği kayıtlarımızdan anlaşılmıştır. d) 11.04.2018 tarihinde …. sayılı okul yazısına istinaden bursunun 2015 Ekim ayından geçerli olmak üzere öğrenim kredisine çevrildiği tespit edilmiştir. e) Mevzuatımız gereğince başarısızlığı tespit edilen bir öğrencimiz sonraki dönemlerde tekrar aynı başarıyı veya daha üstü seviyede bir başarı elde etse dahi öğrenim kredisi tekrar bursa dönüşmez. Bursu başarısızlığı sebebiyle kesilen her öğrencimize, başarısız olduğu tarihten itibaren (geçmişe dönük dahi olsa) Yüksek Öğrenim Kredi ve Yurtlar Genel Müdürlüğü Öğrenim Kredisi Yönetmeliğinde belirlenecek esaslara göre kredi verilir. Bu durum öğrencilerin burs/kredi almalarına esas teşkil etmek üzere onayladıkları taahhütte de belirtilmektedir. Öğrencinin durumu hakkında yapılan inceleme sonucunda hazırlık sınıfında başarısız olduğunun tespit edildiği ve öğretim kurumundan gelen yazılarda hazırlık sınıfında başarılı olduğuna dair bir bilginin yer almaması sebebiyle ilgili öğrenci hakkında işlem yapılmadığı ve hazırlık sınıfı okuması sebebiyle tarafına 5 yıl üzerinden burs/kredi ödemesi yapıldığı tespit edilmiştir. ... g) Kişinin 28143,28 TL tutarında borcu Gelir İdaresi Başkanlığı'na gönderilmiş olup, güncel borç bilgisinin Gelir İdaresi Başkanlığı'ndan takip edilmesi gerekmektedir. ... i) Öğretim kurumunda ilgili bölümde hazırlık programının kaldırılması, geçmiş yıllarda hazırlık sınıfında başarısız olarak bildirilen öğrencilere yönelik yapılan işlemleri etkilememektedir. j) Burs ve Kredi işlemleri değerlendirme işlemleri kanun gereği kıstasa bağlı olduğundan "DOSTANE ÇÖZÜM" usulüyle çözülmesi mümkün olmamaktadır ..Adı geçen öğrenci hakkında yapılacak bir işlem bulunmamaktadır.” ifadeleri bulunmaktadır.
III. İLGİLİ MEVZUAT
6. Anayasanın “Dilekçe, bilgi edinme ve kamu denetçisine başvurma hakkı” başlıklı 74 üncü maddesinin üçüncü ve dördüncü fıkralarında; “Herkes, bilgi edinme ve kamu denetçisine başvurma hakkına sahiptir. Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına bağlı olarak kurulan Kamu Denetçiliği Kurumu idarenin işleyişiyle ilgili şikayetleri inceler.”,
7. 14/06/2012 tarihli ve 6328 sayılı Kamu Denetçiliği Kurumu Kanununun “Kurumun görevi” başlıklı 5 inci maddesinin birinci fıkrasında; “Kurum, idarenin işleyişi ile ilgili şikayet üzerine, idarenin her türlü eylem ve işlemleri ile tutum ve davranışlarını; insan haklarına dayalı adalet anlayışı içinde, hukuka ve hakkaniyete uygunluk yönlerinden incelemek, araştırmak ve idareye önerilerde bulunmakla görevlidir”,
8. 351 sayılı Yüksek Öğrenim Kredi ve Yurt Hizmetleri Kanununun ‘Amaç’ başlıklı 2 nci maddesinde “…. Yükseköğrenim öğrencilerine kredi veya burs vermek, öğrencilerin yükseköğrenimlerini kolaylaştırmaktır.”,
9. Öğrenim kredisi başlıklı 14 üncü maddesinde; “Yüksek (...) öğrenim gören ve bu kanuna göre yapılacak yönetmeliklerle belirtilen esas ve şartlar içinde yeterlikleri ve ihtiyaçları tesbit edilen öğrencilere öğrenim kredisi verilir.”,
10. 5102 sayılı Yüksek Öğrenim Öğrencilerine Burs, Kredi Verilmesine İlişkin Kanunun ‘Burs ve kredilerin verilmesi’ başlıklı 2 nci maddesinde; “Yüksek Öğrenim Kredi ve Yurtlar Kurumu; yurt içinde yükseköğrenim gören ve bu Kanuna göre çıkarılacak yönetmeliklerle belirtilen usul ve esaslar dahilinde yeterlikleri ve ihtiyaçları tespit edilen öğrencilere burs-kredi verebilir.”,
11. 1 numaralı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinin ‘Kredi ve Yurtlar Genel Müdürlüğü’ başlıklı 188 inci maddesinde; “(1) Kredi ve Yurtlar Genel Müdürlüğünün görev ve yetkileri şunlardır: h) Öğrencilerin desteklenmelerine ilişkin politikaların tespiti amacıyla gerekli çalışmaları yapmak, ı) Öğrencilere verilecek öğrenim kredisi ve burslar ile kredi borcunun tespiti, takibatı ve tahsilatı ile kredi teminatına ilişkin usul ve esasları belirlemek, kredi ve burs başvurularının alınması ve değerlendirilmesi ve ödeme işlemlerinin yapılmasını sağlamak”,
12. 25563 sayılı ve 24.08.2004 tarihli Resmi Gazetede yayımlanan Yüksek Öğrenim Kredi ve Yurtlar Kurumu Burs-Kredi Yönetmeliğinin ‘Tanımlar’ başlıklı 4 üncü maddesinde, “Bu Yönetmelikte geçen; Öğretim Yılı: 1 Ekim tarihi ile müteakip yılın 30 Eylül tarihine kadar olan süreyi, ifade eder.”, “Başarı Durumunun Bildirilmesi” başlıklı 20 nci maddesinde; “Kurumdan burs alan öğrencilerin başarı durumları her yıl Eylül ayı sonuna kadar öğretim kurumlarından istenir. Öğretim kurumları yetkili kurullarının belirleyecekleri esaslara göre başarısız olarak tespit ettikleri öğrencileri her yıl en geç Ekim ayı sonuna kadar Kuruma bildirirler.” “Başarısızlık Sebebiyle Bursun Kesilmesi” başlıklı 24 üncü maddesinde; “Öğretim kurumunca başarısız olduğu bildirilen öğrencilerin bursu kesilir. Bursu kesilen öğrencilere, burslarının kesildiği tarihten itibaren Yüksek Öğrenim Kredi ve Yurtlar Kurumu Öğrenim Kredisi Yönetmeliğinde belirlenecek esaslara göre kredi verilebilir.” hükümleri yer almaktadır.
IV. KAMU DENETÇİSİ …..’İN KAMU BAŞDENETÇİSİ'NE ÖNERİSİ
13. Dosya kapsamında yer alan bilgi ve belgelere göre, başvuranın hazırlık sınıfı başarı durumunun kayıtlara açık bir şekilde işlenmesi ve başarısızlık gerekçesi ile bursun öğrenim kredisine çevrilmesi işlemini ve sonuçlarını ortadan kaldıracak yeni bir işlem tesis edilmesi hususlarında tavsiyede bulunulması önerilmiştir.
V. DEĞERLENDİRME VE GEREKÇE
A. Hukuka ve Hakkaniyete Uygunluk Yönünden
14. Başvuran, almakta olduğu bursun başarısızlık gerekçesiyle öğrenim kredisine çevrilmesine itiraz etmektedir. İlgili idare özetle, sonradan başarılı olmanın durumu değiştirmeyeceğini belirtmektedir.
15. Dosya kapsamında yer alan bilgi ve belgelere göre, başvuranın Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi İlahiyat Fakültesi öğrencesi olarak 2014-2015 eğitim öğretim yılında 03.09.2014 tarihinde zorunlu hazırlık sınıfı ile eğitimine başladığı, 27/01/2015 tarih ve 4270 sayılı Yükseköğretim Kurulu Başkanlığının yazısına istinaden Fakültede zorunlu hazırlık sınıfının kaldırıldığı, başvuranın hazırlık sınıfı başarı durumunun ‘başarısız’ olarak belirlendiği, 16.07.2019 tarihinde mezun olduğu,
16. Başvuran ile durumları da aynı olan (…. ., …., ….) isimli öğrencilerin durumlarının düzeltildiği,
17. İlgili üniversite tarafından başarı durumlarının, Gençlik ve Spor Bakanlığı Kredi ve Yurtlar Genel Müdürlüğü tarafından kullanılan sistemler üzerinden otomatik olarak takip edildiği, ayrıca bildirim yapılmadığı ve başvuranın başarı durumunun, kullanılmakta olan Öğrenci İşleri Bilgi Sistemine 03.04.2017 tarihinde başarısız olarak işlendiğini belirttiği,
18. Başvuranın da aralarında bulunduğu hazırlık sınıfı öğrencilerinin hazırlık sınıfına devam ve başarı durumlarına bakılmaksızın 2015-2016 eğitim-öğretim yılında 1. Sınıfa devamlarının sağlandığı,
19. Kredi ve yurtlar Genel Müdürlüğü tarafından 11.04.2018 tarihli ve …. sayılı üniversite yazısına istinaden hazırlık sınıfında başarısızlık gerekçesiyle bursun 2015 Ekim ayından geçerli olmak üzere öğrenim kredisine çevrildiğinin ve öğretim kurumundan gelen yazılarda hazırlık sınıfında başarılı olduğuna dair bir bilginin yer almadığının belirtildiği hususları tespit edilmiştir.
20. Ankara Bölge İdare Mahkemesi Dördüncü İdari Dava Dairesinin Esas: 2020/1576, Karar: 2020/2129 sayılı ve 22.09.2020 tarihli hükmünde, ‘..., davacının 2012-2013 öğretim yılında hazırlık sınıfı okuduğu ve başarısız olduğu, 2013-2014, 2014-2015, 2015-2016, 2016-2017 öğretim yıllarında ise tüm derslerinde başarılı olduğu, 04.07.2017 tarihinde mezun olduğu, davacının isteğe bağlı hazırlık sınıfı okuduğu, hazırlık sınıfında başarısız olduğu fakat isteğe bağlı hazırlık okumayı seçen öğrencilerin bir sonraki akademik yılda bölümlerine devam edebileceği, davacının da bu kapsamda bulunduğu, davalı idare tarafından, davacının hazırlık sınıfında başarısız olduğunun bildirilmesi üzerine bursunun krediye çevrildiği, bu durumda, kendi isteği ile hazırlık sınıfı okuyan ve hazırlık sınıfı sonrasında, dört yıllık Türkçe örgün öğretimi başarı ile tamamlayarak mezun olan davacının, zorunlu olmayan ve seçilmesi halinde başarı şartı aranmayan hazırlık sınıfındaki başarı durumu esas alınarak tesis edilen dava konusu işlemde hukuka uygunluk görülmediği gerekçesiyle dava konusu işlemin iptali yönünde Ankara 5. İdare Mahkemesi'nce verilen 20/04/2020 gün ve E:2019/2114, K:2020/670 sayılı kararın; davalı idare vekilince, hazırlık sınıfı ile 4 yıllık eğitim sonucunda toplam 5 yıl burs alınmış olacağı ve bununda hakkaniyete uygun olmadığı ileri sürülerek kaldırılması istenilmektedir. ... İstinaf başvurusuna konu edilen mahkeme kararı usul ve esas yönünden hukuka uygun olup kaldırılmasını gerektiren bir neden bulunmadığından, 2577 sayılı Yasanın 45/3. maddesi uyarınca istinaf başvurusunun reddine’ karar verilmiştir. Görüldüğü üzere, öğrencinin, bir sonraki akademik yılda bölüm derslerine devam edebilmesi kararda kıstas olarak alınmıştır.
21. Kurumumuzca yapılan değerlendirme neticesinde, başvuranın hazırlık sınıfında eğitimine devam ederken zorunlu hazırlık sınıfı uygulamasının kaldırıldığı, ilgili üniversite tarafından hazırlık sınıfı öğrencilerinin hazırlık sınıfına devam ve başarı durumlarına bakılmaksızın 2015-2016 eğitim-öğretim yılında birinci sınıfa devamlarının sağlandığının belirtildiği, başvuranın bir sonraki akademik yılda bölüm derslerine devam ederek beş yıl içerisinde eğitimini tamamladığı, (Kamu Denetçiliği Kurumunun 2021/10409 sayılı Tavsiye Kararı) başvuran ile durumları da aynı olan öğrencilerin benzer sorunlarının çözüldüğü ve ödemelerin burs olarak yapıldığı, ilgili üniversite tarafından başvuranın ve benzer durumdaki öğrencilerin mağduriyet yaşamaması için birden çok bildirimde bulunulduğu böylelikle başvuranın başarısız olarak kabul edilmesinin yerinde olmadığı ve kamu yararı amacından uzaklaşıldığı hususları alındığında başvuranın talebinin yükseköğrenim öğrencilerinin eğitim ve öğretimlerini kolaylaştırmakla yükümlü ilgili idarece reddi işleminin hukuka aykırı olduğu sonuç ve kanaatine varılmıştır.
B. İyi Yönetim İlkeleri Yönünden
22. İyi yönetim ilkelerine 28/03/2013 tarihli ve 28601 mükerrer sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Kamu Denetçiliği Kurumu Kanununun Uygulanmasına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmeliğin "İyi yönetim ilkeleri" başlıklı 6 ncı maddesinde yer verilmiş olup; İdarenin, karara karşı başvuru yollarının gösterilmesi ilkesine uymadığı tespit edildiğinden, İdarenin bahse konu ilkelere uygun davranması önerilmektedir.
VI. HAK ARAMA ÖZGÜRLÜĞÜNE İLİŞKİN YASAL MEVZUAT
23. 6328 sayılı Kanunun 21 inci maddesinin ikinci fıkrası uyarınca, bu Tavsiye Kararının idareye tebliğ tarihinden itibaren 30 gün içinde idare tarafından herhangi bir eylem ya da işlem tesis edilmezse (varsa) dava açma süresinden kalan süre işlemeye devam edecek olup Ankara İdare Mahkemelerinde yargı yolu açıktır.
VII. KARAR
Açıklanan gerekçelerle BAŞVURUNUN KABULÜNE;
Başvuranın hazırlık sınıfı başarı durumunun kayıtlara açık bir şekilde işlenmesi hususunda BURDUR MEHMET AKİF ERSOY ÜNİVERSİTESİ REKTÖRLÜĞÜNE TAVSİYEDE BULUNULMASINA,
Başarısızlık gerekçesi ile bursun öğrenim kredisine çevrilmesi işlemini ve sonuçlarını ortadan kaldıracak yeni bir işlem tesis edilmesi hususunda GENÇLİK VE SPOR BAKANLIĞINA TAVSİYEDE BULUNULMASINA,
Kararın BAŞVURANA, GENÇLİK VE SPOR BAKANLIĞINA ve BURDUR MEHMET AKİF ERSOY ÜNİVERSİTESİ REKTÖRLÜĞÜNE tebliğ edilmesine,
6328 sayılı Kanunun 20 inci maddesinin üçüncü fıkrası uyarınca, İdarece bu karar üzerine tesis edilecek işlemin otuz gün içinde Kurumumuza bildirilmesinin zorunlu olduğuna,
Türkiye Cumhuriyeti Kamu Başdenetçisince karar verildi. (¤¤)
Full & Egal Universal Law Academy