(2709 S. K. m. 74) (6328 S. K. m. 5, 21) (5510 S. K. Geç. m. 4) (5434 S. K. Ek m. 30) (657 S. K. m. 36, 37) (Kamu Denetçiliği Kurumu Kanununun Uygulanmasına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik m. 6)
SAYI: 2020/81363-S.20.88488
BAŞVURU NO: 2020/89244
KARAR TARİHİ: 09/10/2020
RET KARARI
BAŞVURAN:
BAŞVURUYA KONU İDARE: Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığı
BAŞVURUNUN KONUSU: Başvuran tarafından emekliliğe esas derece ve kademesinin düzeltilerek mağduriyetinin giderilmesi talep edilmektedir.
BAŞVURU TARİHİ: 16/07/2020
I. BAŞVURANIN İDDİALARI VE TALEPLERİ
1. Başvuran tarafından Atatürk Üniversitesi’nde çalışmakta iken 17.09.2007 tarihinde emekli olduğu, ikinci derecenin altıncı kademesinden (2/6) emekli edilmesi gerekirken üçüncü derecenin sekizinci kademesine (3/8) düşürüldüğü, buna bağlı olarak maddî kaybının söz konusu olduğu ifade edilerek mağduriyetinin giderilmesi talep edilmektedir.
II. İDARENİN BAŞVURUYA İLİŞKİN AÇIKLAMALARI
2. Sosyal Güvenlik Kurumunun (SGK) 12.08.2020 tarihli ve … sayılı yazısında ve eklerinde;
2.1. 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun Geçici 4’üncü maddesi uyarınca bu Kanunun yürürlüğe girdiği 2008 yılı Ekim ayı başından önce sosyal güvenlik bakımından 5434 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Emekli Sandığı Kanunu hükümlerine tabi olarak çalışan sigortalılar, emekliler ile bunların dul ve yetimlerinin aylıklarının bağlanması, artırılması, azaltılması, kesilmesi, yeniden bağlanması, toptan ödemeleri, ilgi devamı, ihya ve borçlanmaları, diğer ödemeler ve yardımlar ile emeklilik ikramiyeleri hakkında, 5510 sayılı Kanunda aksine bir hüküm belirtilmedikçe 5510 sayılı Kanunla yürürlükten kaldırılan hükümleri de dahil olmak üzere 5434 sayılı Kanun hükümleri ile 2829 sayılı Sosyal Güvenlik Kurumlarına Tabi Olarak Geçen Hizmetlerin Birleştirilmesi Hakkında Kanun hükümlerine göre işlem yapıldığı,
2.2. 5434 sayılı Kanunun mülga ek 30’uncu maddesinde, “İştirakçilerin, emeklilik keseneğine esas olan derece ve kademelerinin mevzuata uygunluğu Sandıkça incelenir, eksik gönderilen kesenek ve karşılık farkları kurumlarından tahsil, fazla gönderilen kesenek ve karşılıklar kurumlarına iade edilir. Sandıkça mevzuata uygun olarak tespit olunacak derece ve kademe üstündeki derece ve kademe aylığı üzerinden emeklilik keseneği kesilmiş olması, iştirakçilere emeklilik bakımından bir hak sağlamaz.” hükmüne yer verildiği,
2.3. Bu hüküm uyarınca emeklilik keseneğine esas olan derece ve kademenin mevzuata uygunluğunun SGK tarafından inceleneceği, eksik gönderilen kesenek ve karşılık farklarının kurumlardan tahsil, fazla gönderilen kesenek ve karşılıkların kurumlara iade edileceği, mevzuata uygun olarak tespit olunacak derece ve kademe üstündeki derece ve kademe aylığı üzerinden emeklilik keseneği kesilmiş olmasının iştirakçilere emeklilik bakımından bir hak sağlamayacağı,
2.4. 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 36’ncı maddesinin “Ortak Hükümler” başlıklı bölümünün (A) bendi hükmüne göre normal lise mezunlarının 13’üncü derecenin 3’üncü kademesinden göreve başlatıldığı ve en fazla 3’üncü derecenin son (8’inci) kademesine kadar yükselebildiği,
2.5. 657 sayılı Kanuna tabi memurlar hakkında sicil raporu düzenlenmesi ve sicil notu verilmesine ilişkin hükümleri yürürlükten kaldıran 13.02.2011 tarihli ve 6111 sayılı Kanun ile gerçekleştirilen değişiklik öncesinde başvuranın emekliye ayrıldığı tarihte yürürlükte bulunan 657 sayılı Kanunun 37’nci maddesinde, “Bu kanun hükümlerine göre öğrenim durumları, hizmet sınıfları ve görev unvanları itibariyle azami yükselebilecekleri derecelerin dördüncü kademesinden aylık almaya hak kazanan ve son altı yıllık sicil notu ortalaması doksan ve daha yukarı olanlardan son sicil notu olumlu bulunanların kazanılmış hak aylıkları kadro şartı aranmaksızın bir üst dereceye yükseltilir.” hükmüne yer verildiği,
2.6. Atatürk Üniversitesince düzenlenen hizmet belgesine göre, ayniyat saymanı olarak görev yapan başvuranın 17.09.2007 tarihinde 2’nci derecenin 6’ncı kademesinde iken emekliye sevk edildiği,
2.7. Ancak hizmet belgesinin SGK tarafından incelenmesi neticesinde, başvuranın 3’üncü derecenin 4’üncü kademesinde olduğu 01.06.2001 tarihinden geriye doğru son altı yıllık sicil notu ortalamasının 90 ve üzeri olmadığı, bu nedenle 657 sayılı Kanunun 37’nci maddesi hükmünden yararlanamayacağı tespit edilerek 01.10.2007 tarihli işlemle 3’üncü derecenin 8’inci kademesine intibakının yapıldığı,
2.8. Atatürk Üniversitesi tarafından intibak işlemleri yapılarak hizmet belgesinin yeniden düzenlendiği ve kurumlar arasında mutabakatın sağlandığı ifade edilmektedir.
III. İLGİLİ MEVZUAT
3. 5510 sayılı Kanunun “5434 sayılı Kanuna ilişkin geçiş hükümleri” başlıklı Geçici 4’üncü maddesinde, “...Bu madde kapsamına girenlerin aylıklarının bağlanması, artırılması, azaltılması, kesilmesi, yeniden bağlanması, toptan ödemeleri, ilgi devamı, ihya ve borçlanmaları, diğer ödemeler ve yardımlar ile emeklilik ikramiyeleri hakkında bu Kanunla yürürlükten kaldırılan hükümleri de dahil 5434 sayılı Kanun hükümlerine göre işlem yapılır ve bu maddenin uygulanmasında mülga 2829 sayılı Kanun hükümleri ayrıca dikkate alınır...” hükmü yer almaktadır.
4. 5434 sayılı Kanunun mülga Ek 30’uncu maddesinde, “İştirakçilerin, emeklilik keseneğine esas olan derece ve kademelerinin mevzuata uygunluğu Sandıkça incelenir, eksik gönderilen kesenek ve karşılık farkları kurumlarından tahsil, fazla gönderilen kesenek ve karşılıklar kurumlarına iade edilir. Sandıkça mevzuata uygun olarak tespit olunacak derece ve kademe üstündeki derece ve kademe aylığı üzerinden emeklilik keseneği kesilmiş olması, iştirakçilere emeklilik bakımından bir hak sağlamaz.” hükmüne yer verilmektedir.
5. 657 sayılı Kanunun 36’ncı maddesinin “Ortak Hükümler” bölümünde, öğrenim durumuna göre derece ve kademe aşağıdaki şekilde düzenlenmiştir:
“A) Sınıfların öğrenim durumlarına göre giriş ve yükselebilecek derece ve kademeleri aşağıda gösterilmiştir.
Öğrenim durumu Giriş Yükselinebilecek
Derece Kademe Derece Kademe
Liseyi bitirenler 13 3 3 Son
6. 657 sayılı Kanunun “Yükselinebilecek derecenin üstünde bir dereceye yükselme” başlıklı 37’nci maddesinde -13/2/2011 tarihli ve 6111 sayılı Kanunun 117’nci maddesiyle yapılan değişiklikten önceki haliyle- “Bu kanun hükümlerine göre öğrenim durumları, hizmet sınıfları ve görev unvanları itibariyle azami yükselebilecekleri derecelerin dördüncü kademesinden aylık almaya hak kazanan ve son altı yıllık sicil notu ortalaması doksan ve daha yukarı olanlardan son sicil notu olumlu bulunanların kazanılmış hak aylıkları kadro şartı aranmaksızın bir üst dereceye yükseltilir.” hükmü yer almaktadır.
IV. KAMU DENETÇİSİ CELİLE ÖZLEM TUNÇAK’IN KAMU BAŞDENETÇİSİNE ÖNERİSİ
7. Kamu Denetçisi tarafından yapılan inceleme ve araştırma neticesinde; başvuranın bir üst dereceye yükseltilme şartlarını taşımadığı anlaşıldığından düzeltme işlemi yapılarak 3’üncü derecenin 8’inci kademesine intibak ettirilmesi yönünde tesis edilen işlemde herhangi bir hukuka aykırılık bulunmadığı sonucuna varılarak “Ret Kararı Önerisi” Kamu Başdenetçisine sunulmuştur.
V. DEĞERLENDİRME VE GEREKÇE
A. Hukuka ve Hakkaniyete Uygunluk Yönünden Değerlendirme
8. Başvuran ile idare arasındaki uyuşmazlığın başvuranın 3’üncü derece 8’inci kademe üzerinden emekli edilmesi işleminden kaynaklandığı görülmektedir.
9. Başvuranın emekli olduğu dönemde yürürlükte bulunan haliyle 657 sayılı Kanunun 37’nci maddesinde, öğrenim durumları, hizmet sınıfları ve görev unvanları itibariyle azami yükselebilecekleri derecelerin dördüncü kademesinden aylık almaya hak kazanan ve son altı yıllık sicil notu ortalaması doksan ve daha yukarı olanlardan son sicil notu olumlu bulunanların kazanılmış hak aylıklarının kadro şartı aranmaksızın bir üst dereceye yükseltileceği öngörülmektedir.
10. 657 sayılı Kanunun 36’ncı maddesinin “Ortak Hükümler” başlıklı bölümünün (A) bendi hükmüne göre normal lise mezunlarının 13’üncü derecenin 3’üncü kademesinden göreve başlatılacağı ve en fazla 3’üncü derecenin son (8’inci) kademesine kadar yükselebileceği açıktır.
11. Atatürk Üniversitesince düzenlenen hizmet belgesine göre, lise mezunu olan ve ayniyat saymanı olarak görev yapan başvuranın 657 sayılı Kanunun 37’nci maddesi uyarınca bir üst dereceye yükseltilerek 17.09.2007 tarihinde 2’nci derecenin 6’ncı kademesinde iken emekliye sevk edildiği anlaşılmaktadır.
12. Ancak 5434 sayılı Kanunun mülga Ek 30’uncu maddesi uyarınca emeklilik keseneğine esas olan derece ve kademenin mevzuata uygunluğunun SGK tarafından incelenmesi neticesinde, başvuranın 3’üncü derecenin 4’üncü kademesinde olduğu 01.06.2001 tarihinden geriye doğru son altı yıllık sicil notu ortalamasının 90 ve üzeri olmadığı tespit edilmiş olup 657 sayılı Kanunun 37’nci maddesi hükmünden yararlanamayacağı anlaşılmıştır. Bunun üzerine başvuranın 01.10.2007 tarihli işlemle 3’üncü derecenin 8’inci kademesine intibakının yapıldığı görülmektedir.
13. Bu itibarla Atatürk Üniversitesince başvuran her ne kadar 2’nci derecenin 6’ncı kademesinde iken emekliye sevk edilmiş ise de sonradan yapılan inceleme neticesinde bir üst dereceye yükseltilme şartlarını taşımadığı anlaşıldığından düzeltme işlemi yapılarak 3’üncü derecenin 8’inci kademesine intibak ettirilmesi yönünde tesis edilen işlemde herhangi bir hukuka aykırılık bulunmadığı sonucuna varılmaktadır.
B. İyi Yönetim İlkelerine Uygunluk Yönünden Değerlendirme
14. İyi yönetim ilkelerine Kamu Denetçiliği Kurumu Kanununun Uygulanmasına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmeliğin “İyi yönetim ilkeleri” başlıklı 6’ncı maddesinde yer verilmiştir. Söz konusu ilkeler yönünden yapılan değerlendirme neticesinde; Kurumumuzca istenen bilgi ve belgelerin idare tarafından süresi içerisinde ve gerekçeli olarak gönderildiği, bu yönüyle “kanunlara uygunluk, hesap verebilirlik” ilkelerine uygun davranıldığı; diğer taraftan idarece başvurana verilen cevabi yazıda ilgili işleme karşı hangi sürede hangi mercilere başvurulabileceğinin gösterilmediği, bu nedenle “karara karşı başvuru yollarının gösterilmesi” ilkesine uyulmadığı anlaşılmış olup idarenin söz konusu ilkeye uygun davranması önerilmektedir.
VI. HAK ARAMA HÜRRİYETİNE İLİŞKİN AÇIKLAMA
15. 6328 sayılı Kamu Denetçiliği Kurumu Kanununun 21’inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca, bu Ret Kararının başvurana tebliğ tarihinden itibaren, ilgili idarenin işlemine karşı (varsa) dava açma süresinden artakalan süre kaldığı yerden işlemeye devam edecek olup Ankara İdare Mahkemesinde yargı yolu açıktır.
VII. KARAR
Başvurunun REDDİNE,
Kararın BAŞVURANA ve SOSYAL GÜVENLİK KURUMUNA tebliğine,
Türkiye Cumhuriyeti Kamu Başdenetçisince karar verildi. (¤¤)
Full & Egal Universal Law Academy