(2709 S. K. m. 51, 74) (5188 S. K. m. 11) (6328 S. K. m. 5, 21) (6356 S. K. m. 17, 18) (667 S. KHK m. 2) (Kamu Denetçiliği Kurumu Kanununun Uygulanmasına ilişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik m. 6) (ANY. MAH. 10.04.2013 T. 2013/21 E. 2013/57 K.)

SAYI: 2019/5498-S.8268

BAŞVURU NO: 2019/6661

KARAR TARİHİ: 12/07/2019

TAVSİYE KARARI

BAŞVURAN

BAŞVURUYA KONU İDARE: İÇİŞLERİ BAKANLIĞI

BAŞVURUNUN KONUSU: Özel güvenlik görevlisi çalışma izni ve kimlik kartı hakkındadır.

BAŞVURU TARİHİ: 22/03/2019

I. BAŞVURANIN İDDİA VE TALEPLERİ

1. Başvuran, Antalya Havalimanında … Güvenlik Hizmetleri A.Ş. bünyesinde özel güvenlik görevlisi olarak çalıştığı sırada ... Savunma-İş Sendikasının, özel güvenlik çalışma koşulları, izin süreleri ve özlük haklarıyla ilgili olarak Ankara 45. İş Mahkemesinde dava açtığını, davanın olumlu gitmesi üzerine davaya müdahil olmak adına e-Devlet üzerinden ... Savunma-İş Sendikasına üye olduğunu, üyelik esnasında herhangi bir sözleşme imzalamadığını, aidat ödemediğini, bağışta bulunmadığını ve toplantılara katılmadığını, ayrıca maaşından sendikaya yönelik herhangi bir kesinti de yapılmadığını, daha sonra, bahse konu ... Savunma-İş Sendikasının 667 sayılı Kanun Hükmünde Kararname (KHK) kapsamında kapatıldığını, bunun üzerine özel güvenlik görevlisi kimlik kartının ve çalışma izninin iptal edildiğini, buna istinaden … Güvenlik Hizmetleri A.Ş. tarafından sözleşmesinin feshedildiğini, hakkında Antalya Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından 2017/14897 sayılı soruşturmanın yürütüldüğünü, soruşturma neticesinde 29/03/2017 tarihinde Kamu Adına Kovuşturmaya Yer Olmadığına karar verildiğini ve bu kararın kesinleştiğini belirterek Özel Güvenlik Bilgi Sistemindeki “Red” kaydının kaldırılmasını ve özel güvenlik kimlik kartının geri verilmesini talep etmektedir.

II. İDARENİN BAŞVURUYA İLİŞKİN AÇIKLAMALARI

2. İçişleri Bakanlığı Emniyet Genel Müdürlüğünün 07/01/2019 tarih ve 12944-107 sayılı yazısı ile 27/02/2019 tarihli ve 46005 sayılı yazısı ve eklerinde özetle; 667 sayılı KHK’nın 2’nci maddesi ile 5188 sayılı Özel Güvenlik Hizmetlerine Dair Kanunun 11’inci maddesi hükümleri uyarınca, terör örgütlerine veya Milli Güvenlik Kurulunca Devletin milli güvenliğine karşı faaliyette bulunduğuna karar verilen yapı, oluşum veya gruplara iltisakı veya irtibatı olduğu tespit edilen kişilerin, özel güvenlik alanında faaliyet yürüten şirket veya birimlerde çalıştırılmalarının mümkün olmadığı, 667 sayılı KHK kapsamında kapatılan ... Savunma-İş Sendikasına üye olan şahısların özel güvenlik görevlisi kimlik kartlarının bu düzenlemeler çerçevesinde iptal edildiği belirtilmiştir.

III. İLGİLİ MEVZUAT

3. 18/10/1982 tarihli ve 2709 sayılı T.C. Anayasasının,

3.1. “Sendika kurma hakkı” başlıklı 51’inci maddesinin birinci fıkrasında: “Çalışanlar ve işverenler, üyelerinin çalışma ilişkilerinde, ekonomik ve sosyal hak ve menfaatlerini korumak ve geliştirmek için önceden izin almaksızın sendikalar ve üst kuruluşlar kurma, bunlara serbestçe üye olma ve üyelikten serbestçe çekilme haklarına sahiptir. Hiç kimse bir sendikaya üye olmaya ya da üyelikten ayrılmaya zorlanamaz.”

3.2. “Dilekçe, bilgi edinme ve kamu denetçisine başvurma hakkı” başlıklı 74’üncü maddesinin üçüncü ve dördüncü fıkralarında: “Herkes, bilgi edinme ve kamu denetçisine başvurma hakkına sahiptir. Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına bağlı olarak kurulan Kamu Denetçiliği Kurumu idarenin işleyişiyle ilgili şikayetleri inceler.”

4. 6328 sayılı Kamu Denetçiliği Kurumu Kanununun "Kurumun Görevi" başlıklı 5’inci maddesinin birinci fıkrasında: “Kurum, idarenin işleyişiyle ilgili şikayet üzerine, idarenin her türlü eylem ve işlemleri ile tutum ve davranışlarını; insan haklarına dayalı adalet anlayışı içinde, hukuka ve hakkaniyete uygunluk yönlerinden incelemek, araştırmak ve idareye önerilerde bulunmakla görevlidir.”

5. 23/07/2016 tarihli ve 29779 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 667 sayılı Olağanüstü Hal Kapsamında Alınan Tedbirlere İlişkin Kanun Hükmünde Kararnamenin (Anılan Kararname 18/10/2016 tarihli ve 6749 sayılı Kanun ile yasalaşmıştır.) "Kapatılan kurum ve kuruluşlara ilişkin tedbirler" başlıklı 2’nci maddesinin üçüncü fıkrasında, “(3) Milli güvenliğe tehdit oluşturduğu tespit edilen yapı, oluşum veya gruplara ya da terör örgütlerine üyeliği veya iltisakı ya da bunlarla irtibatı belirlenen ve ekli listelerde yer almayan özel ve vakıf sağlık kurum ve kuruluşları, özel öğretim kurum ve kuruluşları ile özel öğrenci yurtları ve pansiyonları, vakıflar, dernekler, vakıf yükseköğretim kurumları, sendikalar, federasyonlar ve konfederasyonlar, ilgili bakanlıklarda bakan tarafından oluşturulacak komisyonun teklifi üzerine bakan onayı ile kapatılır…”

6. 5188 sayılı Özel Güvenlik Hizmetlerine Dair Kanunun, “Çalışma izni” başlıklı 11’inci maddesinde: “Özel güvenlik görevlisi olarak istihdam edilecekler ile özel güvenlik şirketlerinde, alarm izleme merkezlerinde ve özel güvenlik eğitimi verecek kurumlarda kurucu ve/veya yönetici olarak çalışacaklar hakkında valilikçe güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması yapılır. Soruşturma sonucu olumlu olanlara, bu Kanunun 14 üncü maddesinde belirtilen özel güvenlik temel eğitimini başarıyla bitirmiş olmak şartıyla, valilikçe çalışma izni verilir. Güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması bir ay içinde tamamlanır. Güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması her kimlik verilmesi veya ihtiyaç duyulması halinde yenilenir. Şirketlerde eğitici ve temsilci olacaklar ile şirket ortağı tüzel kişi ortaklarında da kurucularda aranan şartlar aranır ve güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması yapılır.

Yönetici veya özel güvenlik görevlisi olabilme şartlarını taşımadığı veya bu şartlardan herhangi birini sonradan kaybettiği tespit edilenlerin kimliği iptal edilir.

…

Terör örgütlerine veya Milli Güvenlik Kurulunca Devletin milli güvenliğine karşı faaliyette bulunduğuna karar verilen yapı, oluşum veya gruplara iltisakı veya irtibatı olduğu tespit edilen kişiler, özel güvenlik alanında faaliyet yürüten şirket veya birimlerde çalışamazlar.”

7. 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanununun,

7.1. “Sendika üyeliği ve üyeliğin kazanılması” başlıklı 17’nci maddesinin beşinci fıkrasında: “(5) Sendikaya üyelik, Bakanlıkça sağlanacak elektronik başvuru sistemine eDevlet kapısı üzerinden üyelik başvurusunda bulunulması ve sendika tüzüğünde belirlenen yetkili organın kabulü ile e-Devlet kapısı üzerinden kazanılır. Üyelik başvurusu, sendika tarafından otuz gün içinde reddedilmediği takdirde üyelik talebi kabul edilmiş sayılır…”

7.2. “Üyelik aidatı” başlıklı 18’inci maddesinin ikinci fıkrasında: “(2) Üyelik ve dayanışma aidatları, yetkili işçi sendikasının işverene yazılı başvurusu üzerine, işçinin ücretinden kesilmek suretiyle ilgili sendikaya ödenir.”

düzenlemeleri yer almaktadır.

IV. KAMU DENETÇİSİ YAHYA AKMAN’IN KAMU BAŞDENETÇİSİ’NE ÖNERİSİ

8. Başvuranın iddiaları, İdarenin konu ile ilgili açıklamaları, ilgili mevzuat ve tüm dosya kapsamı birlikte değerlendirilerek hazırlanan Tavsiye Karar Önerisi Kamu Başdenetçisi’ne sunulmuştur.

V. DEĞERLENDİRME VE GEREKÇE

A. Hukuka ve Hakkaniyete Uygunluk Yönünden Değerlendirme

9. 667 sayılı KHK kapsamında kapatılan ... Savunma-İş Sendikasına üye olduğu gerekçesiyle özel güvenlik görevlisi kimlik kartı ve çalışma izni iptal edilen başvuran, Özel Güvenlik Bilgi Sistemindeki “Red” kaydının kaldırılmasını ve özel güvenlik kimlik kartının geri verilmesini talep etmektedir.

10. ... Savunma-İş Sendikası, FETÖ/PDY terör örgütüyle irtibatlı olduğu gerekçesiyle 667 sayılı KHK’nın 2’nci maddesinin üçüncü fıkrası uyarınca Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından oluşturulan Komisyonun teklifi ve aynı Bakanlığın onayı ile 23/07/2016 tarihinde kapatılmıştır. Bunun üzerine, İçişleri Bakanlığı Emniyet Genel Müdürlüğünün 17/10/2016 tarih ve 150715 sayılı talimatı ile ... Savunma-İş Sendikasının merkez ve taşra teşkilatı yöneticileri ile bu sendikaya üye olan 390 kişinin listesi 81 il valiliğine gönderilmiş ve listede isimleri belirtilen kişilere ait özel güvenlik kimlik kartının, verildiği Valilik tarafından ivedi olarak iptal edilmesi ve Özel Güvenlik Bilgi Sistemine “Red” kayıtlarının girilmesi istenmiştir. Bu bağlamda, bahse konu 390 kişilik listede özel güvenlik kimlik kartı Antalya Valiliğince verilen 282 kişiye ait özel güvenlik kimlik kartı, Valilik Makamının 19/10/2016 tarih ve 15791 sayılı Olur’u ile iptal edilmiş ve Özel Güvenlik Bilgi Sistemine “Red” kayıtları girilmiştir. Başvuranın, özel güvenlik kimlik kartı ve çalışma izni de bu kapsamda iptal edilmiştir.

11. Aralarında başvuranın da bulunduğu özel güvenlik kimlik kartı iptal edilen kişiler tarafından değişik tarihlerde Antalya Valiliği OHAL Bürosuna itiraz dilekçeleri verilmiştir. Bahse konu itiraz dilekçeleri üzerine, adı geçen kişiler hakkında yeniden güvenlik soruşturması yapılmış, Emniyet Genel Müdürlüğünden ve İçişleri Bakanlığı Hukuk Müşavirliğinden görüş istenmiş, görüş taleplerine cevaben, ... Savunma-İş Sendikasına e-Devlet üzerinden olsa bile üye oldukları tespit edilen güvenlik görevlilerinin kimlik kartlarının iade edilmemesi gerektiği belirtilmiştir. Konu hakkındaki bilgi ve belgeler ile görüş yazılarının değerlendirilmesi neticesinde, Antalya Valiliği İl Özel Güvenlik Komisyonunun 19/07/2017 tarihli ve 410 sayılı kararı ile aralarında başvuranında bulunduğu bahse konu kişilerin itirazları reddedilmiştir.

12. İdari işlemlerin yetki, şekil, sebep, konu ve maksat olmak üzere beş unsurdan oluştuğu kabul edilmekte ve idari işlemin unsurlarından herhangi birindeki sakatlık idari işlemin hukuka aykırılığı sonucunu doğurmaktadır. İdari işlemin sebep unsurunu, idari işlemden önce gelen ve idareyi belirli bir işlem yapmaya sevk eden hukuki ve fiili etkenler oluşturmaktadır. Başka bir ifadeyle idari işlemin sebep unsuru idareyi işlem yapmaya sevk eden saiktir, yani işlemin gerekçesidir. Dolayısıyla, İdari işlemler, kendilerinden önce var olan ve nesnel hukuk kurallarınca belirlenmiş bulunan bir nedene dayanmak zorundadır. İdare de işlem tesis ettiğinde nedenini ortaya koymak yani işlemini gerekçelendirmek zorundadır. (Kemal Gözler, İdare Hukuku, Cilt I, Bursa-2009) Danıştay içtihatlarında yer alan, "İdari işlemlerin bir sebebe ve gerekçeye dayalı olması hukukun genel ilkelerinden olduğundan, bu ilke genel anlamda düzenleme veya işlem yapan idareyi uyguladığı ve düzenleme yaptığı alanda doğru ve anlamlı olgular ortaya koymaya ve denetim yapmaya zorlar. İşlemlerde gösterilen sebep ve gerekçe, işlemin yasaya uygunluğu ve dayanağını değerlendirme, itiraz edip etmeme konusunda ilgililere yardımcı olmakla birlikte, idarenin saydamlığı, savunma hakları ve idareye güven ilkeleri ve hukuk devleti anlayışının oluşumu noktalarında da büyük öneme sahiptir." ifadeleriyle idari işlemlerde gerekçenin önemi ortaya konulmuştur.

13. Somut olayda, başvuranın terör örgütlerine veya Milli Güvenlik Kurulunca Devletin milli güvenliğine karşı faaliyette bulunduğuna karar verilen yapı, oluşum veya gruplara iltisakı veya irtibatı olduğu değerlendirilerek özel güvenlik görevlisi kimlik kartının iptal edilmesi işleminin sebep unsuru, FETÖ/PDY terör örgütüyle irtibatlı olduğu gerekçesiyle kapatılan ... Savunma-İş Sendikasına üye olmasıdır. Dolayısıyla, başvuruya konu uyuşmazlığın çözüme kavuşturulması bakımından; başvuranın bahse konu sendika üyeliğinin, FETÖ/PDY terör örgütü ile iltisaklı veya irtibatlı olduğunun kabulü için yeterli bir gerekçe olup olmadığının açıklığa kavuşturulması gerekmektedir.

14. Bilindiği üzere, sendika hakkı, demokratik toplumun temeli olan örgütlenme özgürlüğünün bir parçasıdır. Örgütlenme özgürlüğü, bireylerin kendi menfaatlerini korumak için kolektif oluşumlar meydana getirerek bir araya gelebilme özgürlüğüdür. Bu özgürlük, bireylere, bir araya gelerek topluluk halinde siyasal, kültürel, sosyal ve ekonomik amaçlarını gerçekleştirmelerine imkân sağlar. Sendika hakkı da, çalışanların bireysel ve ortak çıkarlarını korumak amacıyla bir araya gelerek örgütlenebilme serbestisini gerektirmekte olup, bu niteliğiyle örgütlenme özgürlüğünün bir parçası olarak görülmektedir. (AYM, 10/04/2013 tarihli, E.2013/21, K.2013/57 sayılı kararı) Örgütlenme özgürlüğünün sağlanması demokratik ve sosyal devlet ilkesinin en önemli gereklerinden biri olup, örgütlü toplum, demokratik toplum düzenini ve katılımcı yönetimi gerçekleştirmenin vazgeçilmez şartıdır. Devletimizin de taraf olarak onayladığı uluslararası sözleşme ve belgeler ile Anayasa başta olmak üzere, iç hukuk düzenlemelerimizde, tüm çalışanların sendikal örgütler kurabilmeleri, kurulmuş bulunan sendikalara üye olabilmeleri, sendikalar ve üst kuruluşların amaçları doğrultusunda serbestçe faaliyette bulunabilmeleri örgütlenme özgürlüğü kapsamında güvence altına alınmıştır.

15. Başvuran, ... Savunma-İş Sendikasının özel güvenlik çalışma koşulları, izin süreleri ve özlük haklarıyla ilgili olarak açtığı davanın olumlu gitmesi üzerine davaya müdahil olmak adına herhangi bir forma imza atmaksızın, e-Devlet üzerinden bahse konu sendikaya üye olduğunu, üye olduktan sonra sendikaya aidat ödemediğini, bağışta bulunmadığını, maaşından sendikaya yönelik herhangi bir kesinti de yapılmadığını, ayrıca sendikal faaliyetlere katılmadığını belirtmiştir. Nitekim, Antalya Valiliği tarafından 15/05/2017 tarih ve 9813 sayılı yazı ile Sosyal Güvenlik Kurumu İl Müdürlüğünden aralarında başvuranın da bulunduğu listede adı olan kişilerin ... Savunma-İş Sendikasına üyelik işlemleri ile ilgili olarak bilgi talep edilmesi üzerine, Sosyal Güvenlik Kurumu İl Müdürlüğü tarafından gönderilen 16/05/2017 tarih ve 130147 sayılı yazı ile bahse konu kişilerin sendika üyeliklerine ilişkin herhangi bir bilgi ve belgenin kendilerinde bulunmadığı bildirilmiştir. Bununla birlikte 15/05/2017 tarih ve 9813/17 sayılı yazı ile … Güvenlik Hizmetleri A.Ş.’den kimlik kartı iptal edilen kişilerin … Savunma-İş Sendikasına üyelik işlemleri ile ilgili olarak Şirketlerince üyelik ücreti aidatının ödenip ödenmediğinin bildirilmesi istenmiş, bahse konu Şirketin 16/05/2017 tarih ve 17/25 sayılı yazısında aralarında başvuranın da bulunduğu 343 kişilik listede adı geçen kişilerin maaşlarında sendika üyeliği ile ilgili herhangi bir kesinti yapılmadığı ve konuyla ilgili herhangi bir müracaatta bulunulmadığı belirtilmiştir.

16. Tüm bunların yanı sıra, … Savunma-İş Sendikası üyesi olan ve aralarında başvuranın da bulunduğu 390 kişi hakkında Antalya Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından yürütülen 2017/14897 sayılı soruşturma sonucunda; Antalya TEM Şube Müdürlüğünün 22/02/2017 tarihli araştırma ve tespit tutanağına göre başvuranın FETÖ/PDY silahlı terör örgütüyle bir bağlantısının bulunmadığının, hakkında herhangi bir istihbari bilginin iletilmediğinin, bylock kullanmadığının ve polisteki beyanlarda da herhangi bir suç veya suç unsuruna rastlanmadığının anlaşılması üzerine 29/03/2017 tarihinde başvuran hakkında Kamu Adına Kovuşturmaya Yer Olmadığına karar verilmiştir.

17. Hal böyle iken, İdare tarafından başvuranın FETÖ/PDY terör örgütü ile iltisaklı veya irtibatlı olduğu kabul edilerek özel güvenlik görevlisi kimlik kartının iptaline yönelik işlem tesis edilirken, başvuranın sadece bahse konu sendikaya üye olduğu hususunun dikkate alındığı, başvuranın sendikaya üye olurken, sendikanın FETÖ/PDY terör örgütüyle bağlantısını, sendika faaliyetlerini bilip bilmediği, sendikal faaliyetlere katılıp katılmadığı, ayrıca sendika üyeliği dışında anılan terör örgütüyle bir bağlantısının olup olmadığı hususunda herhangi bir araştırmanın yapılmadığı ve başvuran hakkında başka bir tespite yer verilmediği, bunların yanı sıra sendika üyeliğinin; başvuranın FETÖ/PDY terör örgütü ile iltisaklı veya irtibatlı olduğunun kabul edilmesine ve özel güvenlik görevlisi kimlik kartının iptal edilmesine dayanak oluşturabilecek bir sebep olup olmadığı konusunda herhangi bir değerlendirmenin de yapılmadığı, dolayısıyla yeterli ve makul bir gerekçenin ortaya konulamadığı anlaşılmıştır.

18. Yukarıda yer verilen açıklamalar çerçevesinde Kurumumuzca yapılan değerlendirme neticesinde; başvuranın özel güvenlik görevlisi kimlik kartının sendika üyeliği gerekçesiyle iptal edilmesi ve Özel Güvenlik Bilgi Sistemine “Red” kaydının girilmesi işleminin hukuka ve hakkaniyete aykırı olduğu sonuç ve kanaatine varılmıştır.

B. İyi Yönetim İlkeleri Yönünden Değerlendirme

19. İyi yönetim ilkelerine 28/03/2013 tarihli ve 28601 mükerrer sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Kamu Denetçiliği Kurumu Kanununun Uygulanmasına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmeliğin "İyi yönetim ilkeleri" başlıklı 6’ncı maddesinde yer verilmiş olup; söz konusu ilkeler yönünden yapılan değerlendirme neticesinde; Kurumumuzca istenilen bilgi ve belgelerin idare tarafından süresi içerisinde, tam ve gerekçeli olarak Kurumumuza gönderildiği, ayrıca idarenin başvuranla ilgili işlemlerinde “kanunlara uygunluk”, “makul sürede karar verme”, “hesap verilebilirlik”, ve “kararın geciktirilmeksizin bildirilmesi” ilkelerine uygun davrandığı, ancak idarenin, başvurana yönelik işlemlerinde başvuranın hangi sürede hangi mercilere başvurabileceğini göstermediği bu nedenle “karara karşı başvuru yollarının gösterilmesi” ilkesine uygun davranmadığı tespit edilmiş olup, İdarenin bahse konu ilkeye uygun davranması önerilmektedir.

VI. HAK ARAMA ÖZGÜRLÜĞÜNE İLİŞKİN AÇIKLAMA

20. 6328 sayılı Kanunun 21’inci maddesinin ikinci fıkrası uyarınca, bu Tavsiye Kararının idareye tebliğ tarihinden itibaren 30 gün içinde idare tarafından herhangi bir eylem ya da işlem tesis edilmezse dava açma süresinden (varsa) arta kalan süre kaldığı yerden işlemeye devam edecek olup Antalya İdare Mahkemelerinde yargı yolu açıktır.

VII. KARAR

Açıklanan gerekçelerle BAŞVURUNUN KABULÜNE;

Başvuranın mevcut durumunun yeniden değerlendirilerek mevzuatta öngörülen şartları taşıdığının tespit edilmesi halinde özel güvenlik görevlisi kimlik kartının geri verilmesi ve Özel Güvenlik Bilgi Sistemindeki “Red” kaydının kaldırılması hususunda İÇİŞLERİ BAKANLIĞINA TAVSİYEDE BULUNULMASINA,

Kararın Başvurana ve İÇİŞLERİ BAKANLIĞINA tebliğine,

6328 sayılı Kanunun 20’nci maddesinin üçüncü fıkrası uyarınca, İçişleri Bakanlığınca bu karar üzerine tesis edilecek işlemin otuz gün içinde Kurumumuza bildirilmesinin zorunlu olduğuna,

Türkiye Cumhuriyeti Kamu Başdenetçisince karar verildi. (¤¤)


Full & Egal Universal Law Academy