(2709 S. K. m. 65) (6328 S. K. m. 5) (5393 S. K. m. 14)
SAYI: 36311982-101.07.04-E.1597
BAŞVURU NO: 2018/9980
KARAR TARİHİ: 22/01/2019
TAVSİYE KARARI:
BAŞVURAN
BAŞVURAN VEKİLİ / TEMSİLCİSİ:
BAŞVURUYA KONU İDARE: Of Belediye Başkanlığı
BAŞVURUNUN KONUSU: Yol yapılması talebi hakkındadır.
BAŞVURU TARİHİ: 28.7.2018
I. BAŞVURANIN İDDİA VE TALEPLERİ
1) Şikâyetçi …, Of Belediyesi Soğukpınar Mahallesi … numaralı hanenin bulunduğu alanda yol olmaması sebebiyle mağdur olduklarını ve yıllardır sorunun çözülemediğini belirterek söz konusu alanda yol yapılmasını talep etmektedir.
II. İDARENİN BAŞVURUYA İLİŞKİN AÇIKLAMALARI
2) Şikâyet başvurusunun çözüme kavuşturulması amacıyla Of Belediye Başkanlığından bilgi ve belge talebinde bulunulmuştur.
2.1) Of Belediye Başkanlığının 09/10/2018 tarih ve … sayılı cevabi yazısında özetle; söz konusu yolun yapım işinin 2018 yılı programına alındığını ancak şiddetli yağmurlar nedeniyle İlçe sınırları dahilinde heyelanların meydana geldiğini, çoğu mahallenin ulaşım yollarının kapandığını, iş makinalarının yoğun bir şekilde heyelandan meydana gelen zararların temizlenmesi için çalıştığını, bu yoğunluğun atlatılmasını takiben en kısa süre içerisinde bu yolun açılması çalışmalarına başlanacağı,
2.2) 21/12/2018 tarihli ve … sayılı cevabi yazısında ise; iş makinalarının heyelan temizleme yoğunluğunu atlatamadığından ve belediyenin maddi imkânlarının yetersizliği nedeniyle iş makinası kiralama imkânı olmadığından söz konusu yolun açılması çalışmalarına başlanamadığını, yapımına başlanamayan bu yolun hava şartlarının elvermesi durumunda en geç 2019 Mayıs ayı sonuna kadar yapılacağı açıklamalarına yer verilmiştir.
III. İLGİLİ MEVZUAT
3) 18/10/1982 tarihli ve 2709 sayılı T.C. Anayasasının “Devletin iktisadi ve sosyal ödevlerinin sınırları” başlıklı 65 inci maddesinde; “Devlet, sosyal ve ekonomik alanlarda Anayasa ile belirlenen görevlerini, bu görevlerin amaçlarına uygun öncelikleri gözeterek malî kaynaklarının yeterliliği ölçüsünde yerine getirir.”,
3.1) "Dilekçe, bilgi edinme ve kamu denetçisine başvurma hakkı" başlıklı 74 üncü maddesinde; “... Herkes, bilgi edinme ve kamu denetçisine başvurma hakkına sahiptir. Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına bağlı olarak kurulan Kamu Denetçiliği Kurumu idarenin işleyişiyle ilgili şikâyetleri inceler. ... ” ,
4) 14/06/2012 tarihli ve 6328 sayılı Kamu Denetçiliği Kurumu Kanununun "Kurumun Görevi" başlıklı 5 inci maddesinin birinci fıkrasında; “Kurum, idarenin işleyişiyle ilgili şikayet üzerine, idarenin her türlü eylem ve işlemleri ile tutum ve davranışlarını; insan haklarına dayalı adalet anlayışı içinde, hukuka ve hakkaniyete uygunluk yönlerinden incelemek, araştırmak ve idareye önerilerde bulunmakla görevlidir.”,
5) 03/07/2005 tarihli ve 5393 sayılı Belediye Kanunun “Belediyenin görev ve sorumlulukları” Başlıklı 14 üncü maddesinde “Belediye, mahallî müşterek nitelikte olmak şartıyla; a) İmar, su ve kanalizasyon, ulaşım gibi kentsel alt yapı; coğrafî ve kent bilgi sistemleri; çevre ve çevre sağlığı, temizlik ve katı atık;… hizmetlerini yapar veya yaptırır.”, ikinci fıkrasında “Hizmetlerin yerine getirilmesinde öncelik sırası, belediyenin mali durumu ve hizmetin ivediliği dikkate alınarak belirlenir.”
6) Kamu Görevlileri Etik Davranış İlkeleri İle Başvuru Usul ve Esasları Hakkında Yönetmeliğin “Görevin Yerine Getirilmesinde Kamu Hizmeti Bilinci” başlıklı 5 inci maddesinde; “Kamu görevlileri, kamu hizmetlerinin yerine getirilmesinde; sürekli gelişimi, katılımcılığı, saydamlığı, tarafsızlığı, dürüstlüğü, kamu yararını gözetmeyi, hesap verebilirliği, öngörülebilirliği, hizmette yerindeliği ve beyana güveni esas alırlar.”,
6.1) “Hizmet Standartlarına Uyma” başlıklı 7 nci maddesinde; “Kamu kurum ve kuruluşlarının yöneticileri ve diğer personeli, kamu hizmetlerini belirlenen standartlara ve süreçlere uygun şekilde yürütürler, hizmetten yararlananlara iş ve işlemlerle ilgili gerekli açıklayıcı bilgileri vererek onları hizmet süreci boyunca aydınlatırlar.” denilmektedir” düzenlemelerine yer verilmiştir.
IV. KAMU DENETÇİSİ HÜSEYİN YÜRÜK’ÜN KAMU BAŞDENETÇİSİ'NE ÖNERİSİ
7) Yol yapılmasına yönelik verilen taahhüdün yerine getirmesi için ilgili idareye tavsiyede bulunulması yönünde hazırlanan öneri Kamu Başdenetçisi’ne sunulmuştur.
V. DEĞERLENDİRME VE GEREKÇE A. Hukuka ve Hakkaniyete Uygunluk Yönünden Değerlendirme
8) Başvuran 1 numaralı paragrafta açıklandığı üzere, Of Belediyesi Soğukpınar Mahallesi … numaralı hanenin bulunduğu alanda yol olmaması sebebiyle mağdur olduklarını ve yıllardır yol sorunun çözülemediğini belirterek söz konusu alanda yol yapılmasını talep etmektedir.
9) Aynı konuya ilişkin Kurumumuza yapılan 2018/6240 başvuru numaralı dosya hakkında 08/06/2018 tarihinde Gönderme Kararı verilmiştir. Of Belediye Başkanlığının Kurumumuza göndermiş olduğu 02/07/2018 tarihli cevabi yazısı ile mahallinde yapılan inceleme neticesinde bahsi geçen yolun yapım işinin Belediyenin 2018 yılı iş programına dahil edildiği ve en kısa sürede yapım işine başlanacağı belirtilmiştir. Konuyla ilgili bilgi-belge isteme yazımıza yönelik olarak da 09/10/2018 tarihli yazı ile cevap verilmiş olup; bölgede yağan şiddetli yağmurlar nedeniyle İlçe sınırları dâhilinde heyelanların meydana geldiği, çoğu mahallenin ulaşım yollarının kapandığı, iş makinelerinin de yoğun bir şekilde heyelan dolayısıyla oluşan zararların giderilmesi için çalıştığı, söz konusu yoğunluğun atlatılmasını takiben en kısa süre içerisinde şikayet konusu alandaki yolun açılmasına yönelik çalışmalara başlanacağı açıklaması yapılmıştır. İdare son olarak 21/12/2018 tarihli yazısında; belediyenin heyelan temizleme yoğunluğunu atlatamadığını ve maddi imkânlarının yetersiz olduğunu belirtilerek söz konusu yolun açılması çalışmalarına başlanamadığını ancak yapımına başlanamayan bu yolun hava şartlarının elvermesi durumunda en geç 2019 Mayıs ayı sonuna kadar yapılacağına yönelik bilgi vermiştir.
10) Bilindiği üzere Anayasanın 65 inci maddesinde devletin, sosyal ve ekonomik alanlarda Anayasa ile belirlenen görevlerini, bu görevlerin amaçlarına uygun önceliklerini gözeterek malî kaynaklarının yeterliliği ölçüsünde yerine getireceği hususu hüküm altına alınmıştır. Benzer şekilde Belediye Kanunun 14 üncü maddesinde de belediye tarafından hizmetlerin yerine getirilmesinde öncelik sırasının belirlenmesinde belediyenin mali durumu ile hizmetin ivediliğinin dikkate alınacağı hüküm altına alınmıştır. Sınırlı mali kaynaklara sahip olan belediyelerin kendisine verilen görevleri yerine getirmesine yönelik yapacağı plan ve programlarda bu öncelik sıralamasının belirlenmesi büyük önem arz etmektedir. Nitekim söz konusu öncelik sırasının belirlenmesinde kullanılan ölçütler dikkate alınmadan plan ve program yapmak bazı hizmetlerin aksamasına hatta bir takım hizmetlerin hiç yapılmamasına dahi neden olabilecektir. Belediye Kanununda yer alan hüküm gereğince hizmetlerin yerine getirilmesindeki öncelik sırasının belirlenmesinde temel alınan kıstaslardan biri mali durumdur. Belediyenin mali durumunun iyi olması halinde yapılacak olan görevin belirlenmesinde hizmetin ivediliği kriteri kıstas alınmaktadır. Ancak hizmetin ivediliğinin belirlenmesinde somut olayın durumuna göre bir değerlendirme yapılması gerekmektedir.
11) Diğer taraftan Anayasada Türkiye Cumhuriyetinin bir hukuk devleti olduğu da belirtilmektedir. Anayasanın 2 inci maddesinde belirtilen hukuk devleti, eylem ve işlemleri hukuka uygun olan, her alanda adaletli bir hukuk düzeni kurup bunu geliştirerek sürdüren, hukuk güvenliğini sağlayan, Anayasa ve yasalarla kendini bağlı sayan devlettir. Nitekim hukuk güvenliği ilkesi de hukuk devletinin korumakla yükümlü olduğu evrensel ilkelerden birisidir. Bu kapsamda hukuk güvenliği ilkesi, hukuk normlarının öngörülebilir olmasını, bireylerin tüm eylem ve işlemlerinde devlete güven duyabilmesini, devletin de yasal düzenlemelerde bu güven duygusunu zedeleyici yöntemlerden kaçınmasını gerekli kılan ortak bir değer olarak tanımlanmaktadır. (Anayasa Mahkemesinin 29/11/2011 tarihli ve E: 2010/73, K:2011/176 sayılı kararı)
12) Şikâyet konusu olayda da olduğu gibi su, kanalizasyon, yol gibi altyapıya yönelik talepler vatandaşlar için büyük önem taşımakta olup bu tür kamu hizmetlerinin sunulması hem vatandaşlar hem de yerel yönetimler için çok elzem bir durumdur. Ancak mali yeterlilikler göz önünde bulundurulduğunda belediyenin imkanları ölçüsünde bu hizmetlerin öncelik sırasına ve ivediliğine bakılarak yerine getirileceği açıktır. İdarenin cevabi yazılarında yer alan ilçede sel ve heyelan olaylarının meydana geldiği hususu 1 Eylül tarihinde basın organlarına da yansımıştır. Bu kapsamda heyelan felaketinin olduğu alanlarda hizmet önceliğinin, heyelandan kaynaklanan zararların giderilmesine yönelik olması gerektiği değerlendirilmektedir. Diğer taraftan Doğu Karadeniz bölgesinde yer alan bir ilçenin iklimsel koşullar nedeniyle sel, su baskını, heyelan gibi doğal afetlere hazırlıklı olması gerekmekte olup şikayete konu alanda yol yapılması talebi yeni bir durum da değildir.
13) Nitekim şikayetçinin göndermiş olduğu belgelerde yol yapılmasına yönelik talebin yıllardır devam ettiği anlaşılmaktadır. Ayrıca mahalle muhtarı ile de yapılan görüşme neticesinde de söz konusu alanda toprak yolun dahi olmadığı ve şikayetçinin belirttiği adreste engelli bir vatandaşın olduğu belirtilmiştir. Bu kapsamda yapılan incelemede yol yapımına ne zaman başlanacağı hususu idarenin kamu kaynaklarını etkin şekilde kullanması çerçevesinde takdir yetkisi bağlamında değerlendirilmiş olmakla birlikte; yapılacak çalışmalar hakkında kesin bir süre belirlenmeyip bu sürenin sürekli ertelenmesi yapılacak idari işlemi “öngörülebilirlik” ilkesinin dışına çıkarmıştır. Dolayısıyla Haziran ayında bu yolun yapımı işinin 2018 yılı programına alındığı belirtilerek aradan geçen zamana karşın herhangi bir faaliyet yapılmaması ve sürekli erteleyici cevaplar verilmesi hususunun Anayasa da yer alan öngörülebilirlik ve belirlilik ilkeleri ile bağdaşmamaktadır. Özetle; yol yapımı hususu idarenin kamu kaynaklarını etkin şekilde kullanması çerçevesinde takdir yetkisi bağlamında değerlendirilse dahi, takdir yetkisinin de anayasa ve yasalar çerçevesinde kullanılması gerektiği, dolaysıyla engelli bir vatandaşın bulunduğu evin yolunun olmaması ve söz konusu sorunun uzun zamandır devam etmesine yönelik olarak Belediye tarafından çözüm için verilen tarihlerin sürekli ertelenmesinin hukuka ve hakkaniyete uygun olmadığı değerlendirilmektedir.
14) Bu kapsamda başvuranların iddiaları, idarenin konu ile ilgili açıklamaları birlikte değerlendirildiğinde; Belediye Başkanlığının kamu hizmeti verirken “hesap verilebilirlik”, “öngörülebilirlik”, “belirlilik” gibi ilkeleri doğrultusunda hareket etmesi ve toprak yolun dahi olmadığı, ayrıca bir engelli vatandaşın bölgede ikamet ettiği yolun yapılmasına yönelik verdiği taahhüdünü yerine getirmesi gerektiği sonuç ve kanaatine varılmıştır.
B. İyi Yönetim İlkeleri Yönünden Değerlendirme
15) İyi yönetim ilkelerine 28/03/2013 tarihli ve 28601 mükerrer sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Kamu Denetçiliği Kurumu Kanununun Uygulanmasına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmeliğin "İyi yönetim ilkeleri" başlıklı 6 ncı maddesinde yer verilmiş olup; söz konusu ilkeler yönünden yapılan değerlendirme neticesinde; Kurumumuzca istenilen bilgi ve belgelerin idare tarafından süresi içerisinde Kurumumuza gönderildiği, ancak İdarenin başvuranla ilgili işlemlerinde ‘makul sürede karar verme’, ‘hesap verilebilirlik’, ‘şeffaflık’, ‘kararın geciktirilmeksizin bildirilmesi’, ‘karara karşı başvuru yollarının gösterilmesi’ ilkelerine uymadığı tespit edildiğinden, İdarenin bahse konu ilkelere uygun davranması önerilmektedir.
VI. HAK ARAMA ÖZGÜRLÜĞÜNE İLİŞKİN AÇIKLAMA
16) 6328 sayılı Kanunun 21 inci maddesinin ikinci fıkrası uyarınca, bu Tavsiye Kararının idareye tebliğ tarihinden itibaren 30 gün içinde idare tarafından herhangi bir eylem ya da işlem tesis edilmezse (varsa) dava açma süresinden kalan süre işlemeye devam edecek olup Trabzon İdare Mahkemesinde yargı yolu açıktır.
VII. KARAR
Yukarıda açıklanan gerekçe ve dosyanın kapsamına göre, BAŞVURUNUN KABULUNE;
Kamu hizmeti verirken “öngörülebilirlik”, “belirlilik” gibi ilkeleri doğrultusunda hareket etmesi ve yol yapılmasına yönelik verdiği taahhüdünü yerine getirmesi hususunda OF BELEDİYE BAŞKANLIĞINA TAVSİYEDE BULUNULMASINA
6328 sayılı Kamu Denetçiliği Kurumu Kanununun 20 nci maddesinin üçüncü fıkrası uyarınca, OF BELEDİYE BAŞKANLIĞI tarafından bu karar üzerine tesis edilecek işlemin otuz gün içinde Kurumumuza bildirilmesinin zorunlu olduğuna,
Kararın ŞİKÂYETÇİYE ve OF BELEDİYE BAŞKANLIĞINA tebliğine Türkiye Cumhuriyeti Kamu Başdenetçisince karar verildi. (¤¤)
Full & Egal Universal Law Academy