(AİHS. m. 13, 17) (2709 S. K. m. 2, 10, 42, 65, 74) (6328 S. K. m. 5, 20, 21) (Kamu Denetçiliği Kurumu Kanununun Uygulanmasına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik m. 41) (Özel Öğretim Kurumları Yönetmeliği m. 57)

ŞİKAYET NO: 2015/4978

KARAR TARİHİ:15/04/2016

RET KARARI

ŞİKAYETÇİ:

ŞİKAYETÇİ VEKİLİ:

ŞİKAYET EDİLEN İDARE: Milli Eğitim Bakanlığı

ŞİKAYETİN KONUSU: Şikayet başvurucusu, 2015 yılında yapılan parasız yatılılık bursluluk sınavını kazanmasına rağmen idarece kendisine bursunun ödenmediğini iddia ederek bursun ödenmesini talep etmektedir.

ŞİKAYET BAŞVURU TARİHİ: 20/08/2015

I. USUL

A. Şikayet Başvuru Süreci

1. Şikayet başvurusu, Kurumumuzun çocuk internet sayfası vasıtasıyla 20/08/2015 tarihinde yapılan, 16/10/2015 tarih ve 10812 sayı ile kayıt altına alınan gerçek kişiler için şikayet başvuru formu vasıtasıyla yapılmıştır. Şikayet başvurusunun karara bağlanması için 28/03/2013 tarihli ve 28601 mükerrer sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Kamu Denetçiliği Kurumu Kanununun Uygulanmasına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmeliğin 41/1-a maddesi ve İmza Yetkileri Yönergesinin 7 inci maddesinin birinci fıkrasının (e) bendi uyarınca, şikayetin incelenmesine ve araştırmasına geçilmiş, 2015/4978 şikayet numaralı Ret önerisiyle Kamu Başdenetçisi’ne sunulmuştur.

B. Ön İnceleme Süreci

2. Yapılan ön inceleme neticesinde; şikâyet konusunun Kurumumuzun görev alanına girdiği, şikâyetçinin menfaat ihlali koşulunu taşıdığı, idari başvuru yollarının tüketildiği, şikâyetin süresinde yapıldığı ve diğer ön inceleme konularında da bir eksiklik bulunmadığı, bu nedenle şikâyet dosyasının inceleme ve araştırılmasına engel bir durumun bulunmadığı tespit edilmiştir.

II. OLAY VE OLGULAR

A. Şikayetçinin Konu Hakkındaki Açıklamaları ve İddiaları

3. Şikayet başvurucusu, 2014 yılında gerçekleşen Parasız Yatılılık Bursluluk Sınavını kazandığını, 2014-2015 eğitim öğretim yılı başında özel bir okulda % 90 oranında burslu olarak eğitim görmeye başladığı için bursunun kesildiğini, 2015 yılında yeniden Parasız Yatılılık Bursluluk Sınavı’na girerek bursluluğa hak kazandığını, ancak özel bir okulda eğitim gördüğü gerekçesiyle bursun bağlanmadığını, konu hakkında babasının …../2015 tarihinde …. İl Milli Eğitim Müdürlüğü aracılığıyla Milli Eğitim Bakanlığı Özel Öğretim Kurumları Genel Müdürlüğü’ne yaptığı başvurunun …..2015 tarih ve ….. sayılı yazı ile mevzuat hükümleri gerekçe gösterilerek aynı nedenle reddedildiğini, ailesinin maddi durumunun iyi olmadığını, Parasız Yatılılık Bursluluk Sınavı’na ilişkin mevzuatta belirtilen kişi başına aile bireylerine düşen gelir şartını taşıdığını ve maddi durumlarında herhangi bir değişiklik olmadığını, gelir durumu yeterli olmayıp devlet okullarında eğitim alan başarılı öğrencilerin bu burstan yararlanırken özel okulda okuyan başarılı öğrencilerin bu burstan faydalandırılmaması durumu dikkate alındığında başarısı ile hak kazandığı ve halen şartlarını taşıdığı bursu alamamasının eşitlik ilkesine aykırı ve adaletsiz bir uygulama olduğunu iddia ederek burstan faydalanmasının sağlanmasını talep etmektedir.

B. İdarenin Şikâyete İlişkin Açıklamaları

4. Milli Eğitim Bakanlığı Özel Öğretim Kurumları Genel Müdürlüğü’nün …../2015 tarih ve ….. sayılı ve …../2016 tarih ve ….. sayılı cevabi yazılarında özetle; İlköğretim ve Ortaöğretim Kurumlarında Parasız Yatılılık, Bursluluk ve Sosyal Yardımlar Yönetmeliği’nin “Parasız Yatılılık veya Bursluluğun Sona Ermesi” başlıklı 24. Maddesinde “Özel bir okula kayıt veya nakil yaptıranların bursları sona erdirilir.” hükmü gereği, özel bir okulda öğrenim gören öğrencilerin devlet bursundan yararlanamadıkları,

4.1. Şikayetçinin babası … tarafından …../2015 tarihinde Milli Eğitim Bakanlığı Özel Öğretim Kurumları Genel Müdürlüğü’ne yapılan başvurunun İlköğretim ve Ortaöğretim Kurumlarında Parasız Yatılılık, Bursluluk ve Sosyal Yardımlar Yönetmeliği’nin 24. maddesinde düzenlenen özel bir okula kayıt veya nakil yaptıranların burslarının sona erdirileceğine ilişkin hüküm gerekçesiyle reddedildiği, şikayetçinin babası tarafından yine aynı konuda …./2015 tarihinde TBMM Dilekçe Komisyonuna başvuruda bulunulduğunu, Genel Müdürlüklerince ……/2015 tarih ve …… sayılı yazıları ile ilgili Komisyona 2015 Parasız Yatılılık ve Bursluluk Sınavı Başvuru ve Uygulama e-Kılavuzunun Genel Açıklamalar bölümünde yer alan “Özel öğretim kurumlarında öğrenim gören öğrenciler PYBS’ye müracaat edebilirler; ancak sınavı kazananlar MEB’e bağlı resmi, örgün okul/kurumlarda öğrenimlerine devam etmeleri halinde bu haklarından yararlanabilirler.” hükmü ve yasal düzenlemeler doğrultusunda, PYBS bursu alan bir öğrencinin özel okula geçmesi durumunda bu bursun kesileceği şeklinde cevap verdiklerini,

4.2. Devlet koruması altında bulunan ve özel okulda öğrenime devam eden öğrencilerin bursluluktan yararlandırılması için mevzuat düzenleme çalışmalarının Bakanlıklarınca değerlendirildiğini, özel öğretim kurumlarında eğitim alan maddi gücü yetersiz öğrencilerle ilgili Özel Öğretim Kurumları Yönetmeliği’nin 57.maddesi 1. fıkrası “Kurumlar, kurumda okuma hakkını kazananlardan Kanunun 13 üncü maddesinde belirtilen harp veya vazife malulü sayılanların ilk ve orta öğrenim çağındaki çocukları ile haklarında koruma, bakım veya barınma kararı verilen çocuklara öncelik verilir.” ve 57. Maddesi 2. fıkrası “Aynı kuruma, birinci fıkrada sayılanların başvurusu kurumun ücretsiz okuma kontenjanından fazla olması hâlinde yerleştirme valilikçe yapılır. Birinci fıkrada sayılan öğrenci veya kursiyerlerden kuruma başvuruda bulunulmaması hâlinde, yüzde üçlük oranın tamamından kayıtlı öğrenci ve kursiyerler yararlandırılır.” hükümleri doğrultusunda işlem yapılacağı hususları açıklanmıştır.

C. Olaylar

5. Şikayet başvurucusu, 2015 yılında yapılan Parasız Yatılılık Bursluluk Sınavı’na girerek sınavı kazanmış ancak idarece özel bir okulda eğitim gördüğü gerekçesiyle kendisine burs bağlanmamıştır. Bunun üzerine, şikayetçinin babası tarafından bursun bağlanması talebiyle …../2015 tarihinde Milli Eğitim Bakanlığı Özel Öğretim Kurumları Genel Müdürlüğü’ne başvuru yapılmış, bu başvuru, özel bir okula kayıt veya nakil yaptıranların burslarının sona erdirileceğine ilişkin hüküm gerekçe gösterilerek reddedilmiştir. Şikayetçi de, bursun tekrar bağlanması talebiyle …../2015 tarihinde Kurumumuza başvurmuştur.

D. Kamu Denetçisi Serpil Çakın’ın İnceleme ve Araştırma Bulguları

6. Şikayet konusu işleme ilişkin bilgi ve belgeler Milli Eğitim Bakanlığı Özel Öğretim Kurumları Genel Müdürlüğü’nün istenilmiş, ilgili idarece konuya ilişkin belgelerin örnekleri gönderilerek 4 numaralı paragraf ve alt bentlerinde değinilen açıklamalar yapılmıştır.

III. HUKUKİ DEĞERLENDİRME VE GEREKÇE

A. İlgili Mevzuat

7. 2709 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasası’nın “Cumhuriyetin Nitelikleri” başlıklı 2 nci maddesinde; “Türkiye Cumhuriyeti, toplumun huzuru, milli dayanışma ve adalet anlayışı içinde, insan haklarına saygılı, Atatürk milliyetçiliğine bağlı, başlangıçta belirtilen temel ilkelere dayanan, demokratik, laik ve sosyal bir hukuk Devletidir.” hükmü,

7.1. Anayasanın “Eğitim ve Öğrenim Hakkı ve Ödevi” başlıklı 42 nci maddesinde; “…Devlet, maddi imkanlardan yoksun başarılı öğrencilerin, öğrenimlerini sürdürebilmeleri amacı ile burslar ve başka yollarla gerekli yardımları yapar. Devlet, durumları sebebiyle özel eğitime ihtiyacı olanları topluma yararlı kılacak tedbirleri alır…” hükmü,

7.2. “Devletin İktisadi ve Sosyal Ödevlerinin Sınırı” başlıklı 65 inci maddesinde; “Devlet, sosyal ve ekonomik alanlarda Anayasa ile belirlenen görevlerini, bu görevlerin amaçlarına uygun öncelikleri gözeterek malî kaynaklarının yeterliliği ölçüsünde yerine getirir.” Hükmü,

7.3. “Dilekçe, bilgi edinme ve kamu denetçisine başvurma hakkı” başlıklı 74 üncü maddesinde; “…Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına bağlı olarak kurulan Kamu Denetçiliği Kurumu idarenin işleyişiyle ilgili şikâyetleri inceler…. Bu maddede sayılan hakların kullanılma biçimi, Kamu Denetçiliği Kurumunun kuruluşu, görevi, çalışması, inceleme sonucunda yapacağı işlemler ile Kamu Başdenetçisi ve kamu denetçilerinin nitelikleri, seçimi ve özlük haklarına ilişkin usul ve esaslar kanunla düzenlenir.” hükmü düzenlenmiştir.

8. 6328 sayılı Kamu Denetçiliği Kurumu Kanunu’nun “Kurumun görevi” başlıklı 5 inci maddesi; “Kurum, idarenin işleyişi ile ilgili şikâyet üzerine, idarenin her türlü eylem ve işlemleri ile tutum ve davranışlarını; insan haklarına dayalı adalet anlayışı içinde, hukuka ve hakkaniyete uygunluk yönlerinden incelemek, araştırmak ve idareye önerilerde bulunmakla görevlidir. Ancak; a) Cumhurbaşkanının tek başına yaptığı işlemler ile resen imzaladığı kararlar ve emirler, b) Yasama yetkisinin kullanılmasına ilişkin işlemler, c) Yargı yetkisinin kullanılmasına ilişkin kararlar, ç) Türk Silahlı Kuvvetlerinin sırf askerî nitelikteki faaliyetleri, Kurumun görev alanı dışındadır.” şeklindedir.

9. İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi’nin 21 nci maddesinde; “herkesin ülkesinin kamu hizmetlerinden eşit olarak yararlanma hakkının olduğu” hususu düzenlenmiştir.

10. Birleşmiş Milletler Çocuk Haklarına İlişkin Sözleşme’nin 28 inci maddesinde; “Taraf Devletler, çocuğun eğitim hakkını kabul ederler ve bu hakkın fırsat eşitliği temeli üzerinde tedricen gerçekleştirilmesi görüşüyle özellikle:…İlköğretimi herkes için zorunlu ve parasız hale getirirler…” ifadesine yer verilmiştir.

11. BM Toplumsal Gelişme ve Kalkınma Bildirgesi’nin 2. Bölümünde yer alan 10 uncu maddesinde; “Okuma yazma bilmezliğin tasfiye edilmesi ve kültürden herkesin yararlanması, ilköğretim aşamasında ücretsiz ve zorunlu eğitimle tüm düzeylerde ücretsiz eğitim hakkının sağlanması; yaşam boyu eğitimin genel düzeyinin yükseltilmesi”nin hedeflendiği belirtilmiştir.

12. BM Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Haklar Uluslararası Sözleşmesi’nin 13 üncü ve 14 üncü maddeleri; “Bu Sözleşmeye Taraf olan Devletler eğitim hakkının tam olarak gerçekleşmesini sağlamak amacıyla, şu yükümlülükleri yerine getirir: İlköğretim zorunludur ve herkese ücretsiz ilköğretim sağlanır.”,“…Her düzeydeki okul sistemlerinin geliştirilmesi aktif olarak sağlanmaya çalışılır; yeterli bir burs sistemi kurulur.” şeklindedir.

13. 1739 sayılı Milli Eğitim Temel Kanunu'nun “Fırsat ve İmkân Eşitliği” başlıklı 8 inci maddesinde; “Eğitimde kadın, erkek herkese fırsat ve imkân eşitliği sağlanır.” hükmü düzenlenmiştir.

14. 2684 sayılı İlköğretim ve Ortaöğretimde Parasız Yatılı veya Burslu Öğrenci Okutma ve Bunlara Yapılacak Sosyal Yardımlara İlişkin Kanun’un “Amaç” başlıklı 1 inci maddesinde; “Kanunun amacının, Milli Eğitim Bakanlığına bağlı ilköğretim ve ortaöğretim kurumlarında öğrencilerin parasız yatılı veya burslu okumalarına ve bunlara yapılacak sosyal yardımlara ilişkin esasları düzenlemek” olduğu,

14.1. Aynı Kanunun “Kapsam” başlıklı 2 nci maddesinde; “Kanunun, Milli Eğitim Bakanlığına bağlı ilköğretim ve ortaöğretim kurumlarında parasız yatılı veya burslu okumaya hak kazanan öğrencileri” kapsadığı,

14.2. Kanunun “Parasız Yatılı ve Burslu Okuyacak Öğrencilerin Tespiti” başlıklı 4 üncü maddesinin birinci fıkrasında; “Parasız yatılı ve burslu okumak için maddi imkânlardan yoksun ve başarılı” olmanın esas olacağı,

14.3. Kanunun “Başka kurum burslarından faydalanma” başlıklı 9 uncu maddesinde; “Parasız yatılı veya burslu okuma imkânından faydalanan öğrencilerin, başka kurumlarca verilen bursu seçtikleri takdirde bu Kanunda öngörülen parasız yatılı veya burslu okuma haklarından faydalanamayacakları” hususları düzenlenmiştir.

15. İlköğretim ve Ortaöğretim Kurumlarında Parasız Yatılılık, Bursluluk ve Sosyal Yardımlar Yönetmeliği’nin “Parasız yatılılık veya bursluluğun sona ermesi” başlıklı 24 üncü maddesinin ikinci fıkrası; “Aşağıdaki hâllerde; …f) Özel bir okula kayıt veya nakil yaptıran, ….öğrencilerin parasız yatılılığı veya bursluluğu okul müdürlüklerince sona erdirilir” şeklindedir.

16. 5580 sayılı Özel Öğretim Kurumları Kanunu’nun 13 üncü maddesinde; “özel öğretim kurumlarının öğrenim gören öğrenci sayısının yüzde üçünden az olmamak üzere ücretsiz öğrenci okutmakla yükümlü olduğu ve Bakanlıkça bu oran yüzde ona kadar artırılabileceği” hükmü düzenlenmiştir.

17. Milli Eğitim Bakanlığı Özel Öğretim Kurumları Yönetmeliği’nin 62 nci maddesinde, “Ders ya da sınavlardaki başarıları veya bilim, kültür, sanat, spor ve benzeri alanlardaki başarılarından veya maddi imkânsızlıklarından dolayı öğrenci ve kursiyerlere kurumlarca karşılıksız olarak burs verilebilir.” hükmüne yer verilmiştir.

B. Şikâyet Konusuna İlişkin Uygulamalar

18. Anayasa Mahkemesi 30/03/2011 tarih, 2008/56 Esas ve 2011/58 Karar sayılı kararında; “…Sosyal hukuk devleti, insan haklarına dayanan, kişilerin huzur, refah ve mutluluk içinde yaşamalarını güvence altına alan, kişi hak ve özgürlükleriyle kamu yararı arasında adil bir denge kurabilen, çalışma hayatını geliştirmek ve ekonomik önlemler alarak çalışanlarını koruyan, onların insan onuruna uygun hayat sürdürmelerini sağlayan, milli gelirin adalete uygun biçimde dağıtılması için gereken önlemleri alan, sosyal güvenlik hakkını yaşama geçirebilen, güçsüzleri güçlüler karşısında koruyarak sosyal adaleti ve toplumsal dengeleri gözeten devlettir. Çağdaş devlet anlayışı sosyal hukuk devletinin tüm kurum ve kurallarıyla Anayasa'nın özüne ve ruhuna uygun biçimde kurularak işletilmesini, bu yolla bireylerin refah, huzur ve mutluluğunun sağlanmasını gerekli kılar.” ifadelerine yer verilerek sosyal devletin tanımı yapılmıştır.

19. Danıştay’ın 8. Dairesinin 25/05/2012 tarih, 2009/2507 Esas, 2012/3473 Karar sayılı kararında; İlköğretim ve Ortaöğretim Kurumlarında Parasız Yatılılık, Burs ve Sosyal Yardımlar Yönetmeliğinin 5/2d maddesindeki (…Ailenin bir önceki mali yıla ait yıllık gelir toplamından fert başına düşen net miktarın, içinde bulunulan mali yılın Merkezi Yönetim Bütçe Kanununun (M) işaretli cetvelinde belirtilen Milli Eğitim Bakanlığı okul pansiyon ücretinden en azının üç katını geçmemek kaydıyla maddi imkanlardan yoksun bulunmak) şartında yer alan "…üç katını geçmemek kaydıyla" ibaresinin iptali istemini içeren davada, maddi kriter ile sosyal devlet ilkesine uygun bir sınırlama getirildiğinden bahisle anılan ibarenin iptali istemi Danıştay’ca reddedilmiştir. Anılan kararda “Devlet tarafından sağlanan parasız yatılılık ve bursluluk imkânından faydalanan ailelerin gelir grubu itibariyle toplumun daha alt seviyesinde bulunan ve maddi durumları eğitim hizmetini karşılamayan kesimlerde yoğunlaştırılmak istendiği” ifade edilmiştir.

C. Kamu Denetçisi Serpil ÇAKIN'ın Kamu Başdenetçisi’ne Önerisi

20. Kamu Denetçisi tarafından idarenin tesis ettiği işlemin, uluslararası ve ulusal mevzuat ile hakkaniyete uygun olduğu değerlendirilerek şikayetin reddi yönündeki öneri Kamu Başdenetçisi’ne sunulmuştur.

D. Hukuka Uygunluk Yönünden Değerlendirme ve Gerekçe

21. Şikayet başvurucusu, yukarıda 3 numaralı paragrafta açıklandığı üzere, 2015 yılında yapılan Parasız Yatılılık ve Bursluluk Sınavı sonucu kazanmış olduğu bursun idarece özel okulda okuduğu gerekçesiyle ödenmediğini iddia ederek bursunun kendisine ödenmesi talebiyle Kurumumuza başvurmuştur.

22. 18 numaralı paragrafta yer alan Anayasa Mahkemesi kararında, sosyal devlet, güçsüzleri güçlüler karşısında koruyarak sosyal adaleti ve toplumsal dengeleri gözeten Devlet olarak tanımlanmıştır. Sosyal devlet ilkesinin bir gereği olarak da Devlete, Anayasa'da bir takım görev ve yetkiler verilmiştir. Bu görevlerden birisi de 7.1. numaralı paragrafta değinilen Anayasamızın 42 nci maddesi hükmü uyarınca; Devletin maddi imkânlardan yoksun başarılı öğrencilere öğrenimlerini sürdürebilmeleri amacı ile burslar verebileceği ve başka yollarla gerekli yardımları yapacağı hükmüdür. Bu anlamda Devlet, bireyin doğuştan sahip olduğu onurlu bir yaşam sürdürme, maddi ve manevi varlığını geliştirme hakkını kullanabilmesi için sosyal adalet gereklerini de gözeterek gerekli olanakları sağlamakla yükümlendirilmiş, ancak Anayasa'nın 65 inci maddesi ile bu görevin devletin mali kaynaklarının yeterliliği ölçüsünde yerine getirileceği kural altına alınmıştır. Bu bağlamda, anılan hükmün sosyal ve ekonomik alanlarda devlete yüklenen görevlerin sınırını oluşturduğu açıktır.

23. 9 ila 12 numaralı paragraflarda değinilen uluslararası metinlerdeki “eğitim hakkı” ndan devletin tüm bireylerinin fiziksel ve ekonomik yönden erişilebilirlik anlamındaki fırsat eşitliği temelinde, eşit olarak faydalanmasına imkân sağlanmasının amaçlandığı aşikârdır. Söz konusu amaç, herkesin zorunlu ve ücretsiz ilköğretimden faydalandırılması ve okullar sisteminin geliştirilmesi için yeterli bir burs sistemi kurulması ile gerçekleştirilebilir. Yine ulusal mevzuatımızda da uluslararası metinlerle aynı doğrultuda ve fırsat eşitliğini sağlamaya yönelik olarak devlet okullarında eğitim görenler için parasız yatılılık ve bursluluk imkanı, özel öğretim kurumlarında eğitim almak isteyenler için ise bu öğretim kurumlarına ücretsiz ve burslu öğrenci okutma yükümlülüğü getirilmesi gibi düzenlemelere yer verilmiştir.

24. Eğitim ve öğrenim hakkı alanında fırsat eşitliği ve sosyal devlet ilkelerinin bir gereği olarak düzenlenen bursluluktan faydalanabilmek için, 14 ve 15 numaralı paragraflarda yer verilen Kanun ve Yönetmelik hükümleri gereği öğrencilerin başarılı olmak ve maddi imkânlardan yoksun bulunmak kriterlerini taşımalarının yanı sıra özel bir okulda kayıtlarının olmaması şartını da taşımaları gerekmektedir. Özel öğretim kurumlarında eğitim gören öğrencilerin desteklenmesi için ise, kararın 16 ve 17 numaralı paragraflarında ayrıntılarıyla yer verilen Özel Öğretim Kurumları Kanunu ve bu kanunun yönetmeliğinin ilgili maddelerinde, öğretim kurumlarının öğrenim gören öğrenci sayısının yüzde üçünden az olmamak üzere ücretsiz öğrenci okutmakla yükümlü tutulduğu, ders veya sınavlardaki başarılarından veya maddi imkânsızlıklarından dolayı öğrencilere bu kurumlarca karşılıksız olarak burs verilebileceği hususu düzenlenmiştir. Somut olayımızda ise; şikayet başvurucusunun diğer şartları taşımakla birlikte Kanun ve Yönetmeliğin aradığı özel bir okulda kaydının olmaması şartını taşımadığı anlaşılmıştır.

25. Yukarıdan bu yana yapılan açıklamalar, bilgi, belge, yasal mevzuat hükümleri, yargı kararları, idarenin cevabi yazıları ve tüm dosya kapsamı hep birlikte değerlendirildiğinde; parasız yatılılık ve bursluluk imkanının, maddi durumu yeterli olmayan ve Milli Eğitim Bakanlığı'na bağlı özel okul niteliğinde olmayan okullarda okuyan öğrencilere destek olmak amacıyla getirildiği, şikayet başvurucusunun özel bir okulda burslu okuyarak aynı amaca yönelik olarak tanınan diğer bir burs desteğinden yararlandığı, eğitimde fırsat eşitliğinin imkan ve kaynakların en temel düzeyde de olsa eşit ve adil olarak paylaştırılması ile sağlanabileceği, bu durumunda ancak toplumdaki dezavantajlı kesimlere ulaşılarak var olan dezavantajların ortadan kaldırılmasına ve haklardan yararlanmayı engelleyen veya zorlaştıran nedenlerin giderilmesine yönelik tedbirler alınmasıyla mümkün olduğu, bu tedbirlerin eğitim alanı için ayrılmış olan sınırlı devlet bütçesi ile alındığı ve devletin tüm imkânlarının tek bir gruba tahsis edilmesinin, bireyler arasında var olan sosyo-ekonomik ve kültürel uçurumun daha da açılmasına neden olacağı ve toplumun geneli düşünüldüğünde özel okullarda burslu okuyan öğrencilere, aynı amaca yönelik olarak tanınan diğer devlet burslarının da verilmesinin diğer dezavantajlı kesimlere kaynakların aktarılmasını güçleştireceği anlaşıldığından idarenin şikayet başvurucusunun parasız yatılılık ve bursluluk imkanından yararlandırılmaması yönündeki işleminde herhangi bir hukuka aykırılık tespit edilememiş ve şikayetin reddine karar vermek gerekmiştir.

E. İnsan Hakları Yönünden Değerlendirme

26. 2709 sayılı T.C. Anayasasının "Kanun önünde eşitlik" başlıklı 10 uncu maddesindeki eşitlik ilkesinin, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinin 13 üncü maddesindeki etkili başvuru hakkının ve 17 inci maddesindeki hakları kötüye kullanma yasağının ihlal edildiğine dair herhangi bir bilgi ve bulguya rastlanmadığı gibi şikayete konu olayda, Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi ile İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesinde yazılı ve güvence altına alınmış olan başkaca bir insan hakkı ihlalinin tespit edilemediği sonuç ve kanaatine varılmıştır.

F. İyi Yönetim İlkeleri Yönünden Değerlendirme

27. Günümüzde demokratik, modern ve katılımcı yönetim anlayışında idarelerden sadece hukuka uygun olarak hareket etmeleri değil aynı zamanda iyi yönetim ilkelerine de uygun işlem tesis etmeleri beklenmektedir.

28. 28/03/2013 tarihli ve 28601 mükerrer sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Kamu Denetçiliği Kurumu Kanununun Uygulanmasına İlişkin Usul Ve Esaslar Hakkında Yönetmeliğin "İyi yönetim ilkeleri" başlıklı 6 ncı maddesinde "Kurum, inceleme ve araştırma yaparken idarenin, insan haklarına dayalı adalet anlayışı içinde; kanunlara uygunluk, ayrımcılığın önlenmesi, ölçülülük, yetkinin kötüye kullanılmaması, eşitlik, tarafsızlık, dürüstlük, nezaket, şeffaflık, hesap verilebilirlik, haklı beklentiye uygunluk, kazanılmış hakların korunması, dinlenilme hakkı, savunma hakkı, bilgi edinme hakkı, makul sürede karar verme, kararların gerekçeli olması, karara karşı başvuru yollarının gösterilmesi, kararın geciktirilmeksizin bildirilmesi, kişisel verilerin korunması gibi iyi yönetim ilkelerine uygun işlem ve eylem ile tutum veya davranışta bulunup bulunmadığını gözetir ve iyi yönetim ilkelerine uyar." hükmü yer almaktadır. Söz konusu Yönetmelik hükmünde yer alan ilkelerin kaynağını teşkil eden Avrupa Birliği Temel Haklar Şartı'nın 41 inci maddesinde de iyi yönetim hakkından bahsedilmekte olup, benzer ilkelere Avrupa Parlamentosu tarafından kabul edilen "Avrupa Doğru İdari Davranış Yasası" nda da yer verilmiştir.

29. Söz konusu ilkeler yönünden yapılan değerlendirme neticesinde; idareden istenilen bilgi ve belgelerin süresi içinde gerekçeli olarak Kurumumuza gönderildiği bu yönüyle idarenin kanunlara uygunluk, hesap verilebilirlik, makul sürede karar verme, kararların gerekçeli olması, kararın geciktirilmeksizin bildirilmesi ilkelerine uygun davrandığı, ancak idarenin şikayetçiye verdiği cevapta hangi sürede hangi mercilere başvurabileceğini göstermediği bu yönüyle karara karşı başvuru yollarının gösterilmesi ilkesine uymadığı anlaşılmış olup idarenin bundan böyle bu ilkeye de uyması beklenmektedir.

IV. HAK ARAMA ÖZGÜRLÜĞÜNE İLİŞKİN YASAL MEVZUAT

A. Dava Açma Süresinin Yeniden Başlaması

30. 6328 sayılı Kamu Denetçiliği Kurumu Kanunu’nun “Dava açma süresinin yeniden işlemeye başlaması” başlıklı 21 inci maddesinde, Kamu Denetçiliği Kurumu’nun inceleme ve araştırmasını, başvuru tarihinden itibaren altı ay içinde sonuçlandıramaması hâlinde durmuş olan dava açma süresinin kaldığı yerden işlemeye başlayacağı hususu düzenlenmiştir.

B. Yargı Yolu

31. 2709 Sayılı 1982 Anayasası'nın “Temel Hak ve Hürriyetlerin Korunması” başlıklı 40 ıncı maddesinin ikinci fıkrasında, “Devlet, işlemlerinde, ilgili kişilerin hangi kanun yolları ve mercilere başvuracağını ve sürelerini belirtmek zorundadır.” hükmü yer almakta olup, 6328 sayılı Kamu Denetçiliği Kurumu Kanununun 20’ nci maddesinin ikinci fıkrası uyarınca, ilgili idarenin işlemine karşı 60 günlük dava açma süresinden varsa arta kalan süre içinde …. İdare Mahkemesi’ne yargı yolu açıktır.

V. KARAR

Yukarıda açıklanan gerekçeler ve dosya kapsamına göre şikayetin REDDİNE,

Kararın şikayetçiye ve Milli Eğitim Bakanlığı’na tebliğine,

Türkiye Cumhuriyeti Kamu Başdenetçisi'nce karar verildi. (¤¤)


Full & Egal Universal Law Academy