(2709 S. K. m. 2, 74) (6328 S. K. m. 5, 21) (2886 S. K. m. 75) (3402 S. K. m. 16/A) (Hazine Taşınmazlarının İdaresi Hakkında Yönetmelik m. 4, 84, 85, 89) (Kamu İdarelerine Ait Taşınmazların Tahsis ve Devri Hakkında Yönetmelik m. 8) (Kamu Denetçiliği Kurumu Kanununun Uygulanmasına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik m. 6, 32)
SAYI: 94019529-101.07.04- E.7331
BAŞVURU NO: 2018/12971
KARAR TARİHİ: 19/03/2019
TAVSİYE KARARI
BAŞVURAN
BAŞVURAN VEKİLİ / TEMSİLCİSİ
BAŞVURUYA KONU İDARE: 1. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı
2. Kocaeli Valiliği
3. Kartepe Belediye Başkanlığı
BAŞVURUNUN KONUSU: Kamuya bağışlanan ve Maliye Hazinesi adına tapuda kayıtlı olan taşınmaz üzerindeki yapının ivedilikle kaldırılarak işgalin sona erdirilmesi ve taşınmazın bağış/tahsis amacına uygun hale getirilmesi istemine ilişkindir.
BAŞVURU TARİHİ: 22.10.2018
1. Başvuran dedesi tarafından köy tüzel kişiliğine bağış yoluyla terk edilen … parsel sayılı “çalılık” vasıflı taşınmazın 10 yıla yakın süredir tahsis amacına uygun olarak kullanılmadığını; 4.240,00 m2 yüzölçümlü taşınmazın şikâyet tarihi itibarıyla … isimli yapı kooperatifinin satış ofisi olarak ticari faaliyetini sürdürdüğünü; şikâyete konu edilen hususun “köy tüzel kişiliğine terk edilmiş, ardından da Kartepe Belediyesi ve İzmit Valiliği kullanımına hasredilmiş bir taşınmazın özel bir teşebbüsün ticari faaliyeti için kullanımına iradi ya da ihmali olarak izin verilmesi”nden ibaret olduğunu; bu bağlamda bağıştan rücu talebinin olmadığını belirterek, idareye bağışlanan taşınmaz üzerindeki satış ofisinin derhal kaldırılması ve taşınmazın bağış/tahsis amacına uygun hale getirilmesi hususunda ivedilikle gereğinin yapılmasını talep etmektedir.
II. İDARENİN BAŞVURUYA İLİŞKİN AÇIKLAMALARI
2. Kocaeli Valiliği Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü’nün 21/12/2018 tarihli ve … sayılı cevabi yazısında özetle,
2.1. Başvuruya konu … parsel sayılı taşınmazın onaylı tapu kütük kaydında edinim şeklinin “Tapulama tespitinin tescili” olduğu ve Kartepe Belediyesi adına tesis kadastrosunda tescil edildiği, bağışa ilişkin herhangi bir kayda rastlanılamadığı, Kartepe Belediyesince müze olarak kullanılmak üzere tahsis talep edildiği, idarelerince buna ilişkin işlemlerin devam ettirildiği;
2.2. Kamu idarelerine ait taşınmazların tahsis ve devri hakkında Yönetmelik hükümleri gereğince bahse konu taşınmazın özel hukuk tüzel kişilerine ve gerçek kişilere tahsisinin mümkün olmadığı, yalnızca anılan Yönetmelik ekindeki Kamu kurumlarına görmekle yükümlü oldukları Kamu hizmetlerinin gerçekleştirilmesi amacıyla tahsisinin mümkün olabildiği, ancak kamu hizmeti haricinde herhangi bir kamu kurumunca talep edilmemesi halinde özel hukuk tüzel kişilerine ve gerçek kişilere yalnızca bedeli mukabilinde kiralanabileceği gibi yine bedeli mukabilinde bunlar lehine irtifak hakkı tesis edilebilmesinin mümkün olduğu;
2.3. İdarelerinin 29.12.2014 tarihli tespit tutanağına dayanılarak 15.01.2015 tarihli ve … sayılı ecrimisil ihbarnamesi ile fiili kullanıcı olan … adına ecrimisil tahakkuk ettirildiği, süresinde ödenmemesi nedeniyle 6183 sayılı Kanun kapsamında takip ve tahsil edilmek üzere vergi dairesine intikal ettirildiği; taşınmazın fiili kullanımını gösterir 14.12.2018 tarihli mahalli tespit tutanağında, 30.12.2014-24.05.2016 tarihleri arasında 3.691,00 m2, 25.05.2016-14.12.2018 tarihlerinde ise 603,00 m2 olarak kullanıldığının beyan edildiği;
Açıklamalarına yer verilmiştir.
3. Kartepe Belediye Başkanlığı Emlak ve İstimlak Müdürlüğü’nün 30/11/2018 tarihli ve … sayılı cevabi yazısında özetle, söz konusu taşınmazın Hikmetiye Köyü kadastro çalışmalarında 29.04.1956 tarihli tapulama tutanağında tapu tescili harici tutularak Hikmetiye Köyü Manevi Şahsiyetine tespit edildiği; Taşınmazın bulunduğu bölgenin, öncelikle Hikmetiye Belediyesi oluşarak aynı belediyenin imar plan bölgesi içinde kaldığı, daha sonra Hikmetiye Belediyesinin Kartepe Belediyesine dönüştüğü, taşınmazın imar plan hükümleri gereği 12.04.2013 tarihinde Kartepe Belediyesi adına tescil edildiği; Kartepe Belediyesinin Kent Müzesi yapılması amacıyla 07.04.2014 tarihinde taşınmazı Maliye Hazinesine bedelsiz devrettiği ve taşınmazının mülkiyetinin halen Maliye Hazinesinde olduğu; açıklamalarına yer verilmiştir.
4. İstanbul Tapu ve Kadastro II. Bölge Müdürlüğü Kadastro Şube Müdürlüğü’nün 03/12/2018 tarihli cevabi yazısı ve ekinde yer alan belgelerden özetle,
4.1. Başvuruya konu taşınmaza ait 29/04/1956 tarihli tapulama tutanağında “Tapuda kaydı bulunmayan bu gayrimenkul 1305 tarihinden beri …’nün zilyet ve tasarrufunda iken tahminen 35 sene önce köyün can damarı olan su arkının muhafazası için köye bağışladığı muhtar ve bilirkişi beyanlarından anlaşılmakla Hikmetiye köyü manevi şahsiyeti adına tespit edildi.” Açıklamasına yer verildiği;
4.2. Taşınmazın 12.04.2013 tarihli ve … yevmiye sayılı işlemle Kartepe Belediyesi adına tescil edildiği; 08.10.2013 tarihli ve … yevmiye sayılı işlemle Kocaeli İl Özel İdaresine bedelsiz devredildiği, 07.04.2014 tarihli ve … yevmiye sayılı kamu kurumlarının bedelsiz devri işlemiyle de Maliye Hazinesi adına devredildiği;
Hususları anlaşılmıştır.
4.3. İstanbul Tapu ve Kadastro II. Bölge Müdürlüğü Kadastro Şube Müdürlüğü teknik personeli tarafından bahse konu taşınmaz üzerinde iddiaya konu edilen satış ofisinin bulunup bulunmadığı, faal olup olmadığı, ofisin ve muhtesatlarının taşınmazın ne kadarını işgal ettiğinin tespiti için yerinde yapılan inceleme neticesinde, incelemeye konu parsel üzerinde yaklaşık 130 m2 büyüklüğünde iki katlı bir ev bulunduğu, yapının tamamının bu parsel sınırları içinde kaldığı, evin çalışır halde satış ofisi olarak kullanılıp kullanılmadığının tespiti için kapısının çalındığı ancak kimsenin bulunamadığı, evin satış ofisi olarak kullanıldığına dair bir tabelanın olmadığı belirtilmiş, ilgili yapıya ait fotoğraflar rapor ekinde dosyasına sunulmuştur.
III. İLGİLİ MEVZUAT
5. 18/10/1982 tarihli ve 2709 sayılı T.C. Anayasası
5.1. “Cumhuriyetin nitelikleri” başlıklı 2 nci maddesinde,
“ Türkiye Cumhuriyeti, toplumun huzuru, milli dayanışma ve adalet anlayışı içinde, insan haklarına saygılı, Atatürk milliyetçiliğine bağlı, başlangıçta belirtilen temel ilkelere dayanan, demokratik, laik ve sosyal bir hukuk Devletidir.”;
5.2. “Dilekçe, bilgi edinme ve kamu denetçisine başvurma hakkı” başlıklı 74 üncü maddesinin üçüncü ve dördüncü fıkralarında,
“Herkes, bilgi edinme ve kamu denetçisine başvurma hakkına sahiptir. Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına bağlı olarak kurulan Kamu Denetçiliği Kurumu idarenin işleyişiyle ilgili şikâyetleri inceler.”;
6. 14/6/2012 tarihli ve 6328 sayılı Kamu Denetçiliği Kurumu Kanununun “Kurumun Görevi” başlıklı 5 inci maddesinin birinci fıkrasında,
“Kurum, idarenin işleyişiyle ilgili şikâyet üzerine, idarenin her türlü eylem ve işlemleri ile tutum ve davranışlarını; insan haklarına dayalı adalet anlayışı içinde, hukuka ve hakkaniyete uygunluk yönlerinden incelemek, araştırmak ve idareye önerilerde bulunmakla görevlidir.”;
7. 8/9/1983 tarihli ve 2886 sayılı Devlet İhale Kanununun “Ecrimisil ve tahliye :” başlıklı 75 nci maddesinin birinci ve dördüncü fıkralarında,
“Devletin özel mülkiyetinde veya hüküm ve tasarrufu altında bulunan taşınmaz malları, özel bütçeli idarelerin mülkiyetinde bulunan taşınmaz mallar ve Vakıflar Genel Müdürlüğü ile idare ve temsil ettiği mazbut vakıflara ait taşınmaz malların, gerçek ve tüzelkişilerce işgali üzerine, fuzuli şagilden, bu Kanunun 9 uncu maddesindeki yerlerden sorulmak suretiyle, idareden taşınmaz ve değerleme konusunda işin ehli veya uzmanı üç kişiden oluşan komisyonca tespit tarihinden geriye doğru beş yılı geçmemek üzere tespit ve takdir edilecek ecrimisil istenir. Ecrimisil talep edilebilmesi için, idarelerin işgalden dolayı bir zarara uğramış olması gerekmez ve fuzuli şagilin kusuru aranmaz.
İşgal edilen taşınmaz mal, idarenin talebi üzerine, bulunduğu yer mülkiye amirince en geç 15 gün içinde tahliye ettirilerek, idareye teslim edilir.”;
8. 19.06.2007 tarihli ve 26557 sayılı Resmî Gazetede yayımlanan Hazine Taşınmazlarının İdaresi Hakkında Yönetmeliğin,
8.1. “Tanımlar” başlıklı 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının d) ve e) bentlerinde,
“d) Ecrimisil: Hazine taşınmazının, İdarenin izni dışında gerçek veya tüzel kişilerce işgal veya tasarruf edilmesi sebebiyle, İdarenin bir zarara uğrayıp uğramadığına veya işgalcinin kusurlu olup olmadığına bakılmaksızın (Mülga ibare:RG-10/4/2011-27901) (…) İdarece talep edilen tazminatı,
e) Fuzuli şagil (İşgalci): Kusurlu olup olmadığına bakılmaksızın, Hazine taşınmazının zilyetliğini, yetkili İdarenin izni dışında eline geçiren, elinde tutan veya her ne şekilde olursa olsun bu malı kullanan veya tasarrufunda bulunduran gerçek veya tüzel kişileri, ifade eder.”;
8.2. “Tespit” başlıklı 84 üncü maddesinde,
“(1) Hazine taşınmazlarından kiraya verilen, irtifak hakkı kurulan veya kullanma izni verilenlerin dışında kalanların fiilî durumları, İdarece hazırlanan program dâhilinde mahallinde tespit edilir. (Ek iki cümle:RG-10/4/2011-27901) Taşınmazların tespitleri yılda en az bir defa yapılır, ancak tespit programlarının süresi beş yıldan fazla olamaz. Bu tespitlerin yapılması konusunda illerde defterdarlar, ilçelerde ise malmüdürleri veya varsa milli emlak müdürleri gerekli tedbirleri alırlar. Tespitten önceki sürelere ait işgal ve tasarruflar sebebiyle ecrimisil takip ve tahsilatı yapılarak bu taşınmazlar denetim ve idare altına alınır.
(2) Taşınmazın mahallinde düzenlenecek Taşınmaz Tespit Tutanağında (Ek-8); işgalin başlangıç tarihi, taşınmazın işgale veya kullanıma konu olan yüzölçümü, işgalcileri, kullanım amacı, ecrimisil takdirinde yararlanılabilecek bilgiler ile bilinmesinde yarar görülen diğer bilgilere yer verilir.”;
8.3. Ecrimisilin tespit ve takdir edilmesi başlıklı 85 inci maddesinde,
“(1) (Değişik:RG-10/4/2011-27901) Hazine taşınmazlarının kişilerce işgale uğradığının tespit edilmesi hâlinde, tespit tarihinden itibaren onbeş gün içinde "Taşınmaz Tespit Tutanağı"na (Ek-8) dayanılarak, tespit tarihinden geriye doğru beş yılı geçmemek üzere bedel tespit komisyonunca ecrimisil tespit ve takdir edilir.
(2) (Değişik:RG-10/4/2011-27901) Ecrimisilin tespit ve takdirinde; İdarenin zarara uğrayıp uğramadığına ve işgalcinin kusurlu olup olmadığına bakılmaksızın, taşınmazın işgalci tarafından kullanım şekli, fiili ve hukuki durumu ile işgalden dolayı varsa elde ettiği gelir, aynı yer ve mahalde bulunan emsal nitelikteki taşınmazlar için oluşmuş kira bedelleri veya ecrimisiller, varsa bunlara ilişkin kesinleşmiş yargı kararları, ilgisine göre belediye, ticaret odası, sanayi odası, ziraat odası, borsa gibi kuruluşlardan veya bilirkişilerden soruşturulmak suretiyle edinilecek bilgiler ile taşınmazın değerini etkileyecek tüm unsurlar göz önünde bulundurulur. İşgalin şekli, Hazine taşınmazının konumu ve taşınmazdan elde edilen gelir gibi unsurlar itibariyle asgari ecrimisil tutarlarını belirlemeye Bakanlık yetkilidir.”;
8.4. “Tahliye” başlıklı 89 uncu maddesinin birinci ve ikinci fıkralarında,
“(1) Kiraya verilen, irtifak hakkı kurulan veya kullanma izni verilen taşınmazlardan süresi dolduğu hâlde tahliye edilmeyen, sözleşmesi feshedilen veya herhangi bir sözleşmeye dayanmaksızın fuzuli olarak işgal edilen Hazine taşınmazlarının tahliyesi; hasat sezonu, iş ve hizmetlerin mevsimlik faaliyet dönemi de dikkate alınarak defterdarlık veya malmüdürlüğünün talebi üzerine, bulunduğu yer mülki amirince en geç onbeş gün içinde sağlanarak, taşınmaz İdarece görevlendirilecek memurlara boş olarak teslim edilir.
(2) Üzerinde sabit tesis bulunan taşınmazların tahliyesinden ve teslim alınmasından sonra, eski kiracısı veya fuzuli şagiline bu tesisler kendilerine ait ise yıktırılıp enkazının en geç otuz gün içinde götürülmesi, aksi hâlde masrafları kendisinden tahsil edilmek üzere yıkım ve enkaz götürme işinin İdarece yapılacağı tebliğ olunur. Verilen bu süre sonunda tesis yıktırılıp enkaz götürülmediği takdirde masrafları bilahare eski kiracı veya fuzuli şagilden alınmak üzere bu işlem İdarece
yapılır.”;
9. 10.10.2006 tarihli ve 26315 sayılı Resmî Gazetede yayımlanan Kamu İdarelerine Ait Taşınmazların Tahsis ve Devri Hakkında Yönetmeliğin “İşgallere karşı koruma” başlıklı 8 inci maddesinde,
“(1) Adına tahsis yapılan kamu idaresi, tahsisli taşınmazın işgal ve tecavüzlere karşı korunması ile ilgili her türlü tedbiri almak, işgal ve tecavüz halinde yasal yollara başvurmak ve durumu; Hazineye ait taşınmazlar ile Devletin hüküm ve tasarrufu altındaki yerler için defterdarlık veya malmüdürlüklerine, diğerlerinde taşınmaz maliki kamu idaresine bildirmek zorundadır.”;
10. 28/03/2013 tarihli ve 28601 mükerrer sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Kamu Denetçiliği Kurumu Kanununun Uygulanmasına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmeliğin “Tavsiye kararı” başlıklı 32 nci maddesinde,
“İnceleme ve araştırma sonucunda şikâyetin yerinde olduğu kanaatine varılması hâlinde tavsiye kararı verilir…”;
Düzenlemelerine yer verilmiştir.
IV. KAMU DENETÇİSİ YAHYA AKMAN’IN KAMU BAŞDENETÇİSİ’NE ÖNERİSİ
11. Kamu Denetçisi inceleme ve araştırması neticesinde, kamuya bağışlanan ve Maliye Hazinesi adına tapuda tescilli olan taşınmazın 7/4/2014 tarihinden bu yana işgal edildiği ve işgalin hâlihazırda devam ettiği, ilgili mevzuat hükümlerine göre işgalcinin taşınmazdan tahliyesi yoluna gidilmediği, 7/4/2014-29/12/2014 tarihleri için ecrimisil ihbarnamesinin düzenlendiği, süresinde ödenmemesi nedeniyle 6183 sayılı Kanun kapsamında takip ve tahsil edilmek üzere vergi dairesine intikal ettirildiği, bundan sonraki işgallere ilişkin ecrimisil ihbarnamesinin düzenlendiğinin dosyasından tespit edilemediği, bununla birlikte ecrimisil bedelinin tahsil edilmiş olmasının taşınmaz üzerinde kural olarak tek başına doğrudan herhangi bir hak meydana getirmeyeceği, hazineye ait taşınmaz üzerinde yapı yapılmak suretiyle kamuya ait mülkiyet hakkının ihlal edildiği değerlendirilmekle, ivedilikle taşınmazın mahallinde tespitinin yaptırılarak, ecrimisil tahakkuk ettirilmesi ve tahliye işlemlerinin başlatılması hususunda idareye tavsiyede bulunulmasını önermiştir.
V. DEĞERLENDİRME VE GEREKÇE
A. Hukuka, Hakkaniyete ve İnsan Haklarına Uygunluk Yönünden Değerlendirme
12. Başvuran özetle, dedesi tarafından 29/04/1956 tarihinde Köy tüzel kişiliğine bağışlanan taşınmazın, özel bir teşebbüsün ticari faaliyeti için kullanımına idarelerce iradi ya da ihmali olarak izin verildiğini iddia ve ifade ederek, taşınmaz üzerindeki yapının ivedilikle kaldırılarak işgalin sona erdirilmesi, taşınmazın bağış/tahsis amacına uygun hale getirilmesi hususunda gereğinin yapılmasını talep etmektedir.
13. Başvuru konusu taşınmazın evveliyatı incelendiğinde, söz konusu taşınmazın Hikmetiye Köyü kadastro çalışmalarında 29/04/1956 tarihli tapulama tutanağında tapu tescili harici tutularak Hikmetiye Köyü Manevi Şahsiyetine tespit edildiği; 27/4/1984 tarihinde yapılan yerel seçimlerde Hikmetiye köyü tüzel kişiliğinin sona ererek Büyükderbent Belediyesi tüzel kişiliğine ilhak olduğu; Büyükderbent Belediyesi’nin ise 23/7/2004 tarihli ve 25531 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu ile Kocaeli Büyükşehir Belediyesi sınırları içine girdiği, 22/3/2008 tarihli ve 26824 mükerrer sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren 5747 sayılı Büyükşehir Belediyesi Sınırları İçerisinde İlçe Kurulması ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun ile de Büyükderbent Belediyesi’nin tüzel kişiliğinin kaldırılarak mahalleleri ile birlikte Köseköy Belediyesi’ne katıldığı ve Köseköy Belediyesi’nin isminin de Kartepe Belediyesi olarak değiştirildiği hususları anlaşılmıştır.
14. Bu süreçte, 3402 sayılı Kanunun 16/A maddesinin 1 nci fıkrasında ifadesini bulan tescil harici bırakılmış yerlerden olan başvuruya konu taşınmazın da aralarında yer aldığı taşınmazlar için 5216 sayılı Kanunun geçici 2 nci maddesinin 3 üncü ve 8 inci fıkrası hükümleri gereği, Kartepe Belediyesince 5393 sayılı Belediye Kanununun 79 uncu maddesi kapsamında Belediyeleri adına tescil işlemi yapılması için ilgili Tapu Müdürlüğüne başvuruda bulunulmuştur. Dosyasında mevcut bilgi ve belgelerin incelenmesinden, taşınmazın 12.04.2013 tarihli ve … yevmiye sayılı işlemle Kartepe Belediyesi adına tesis kadastrosunda tescil edildiği, mülkiyeti Kartepe Belediye Başkanlığına ait iken müze yapılması şartı ile 08.10.2013 tarihli ve … yevmiye sayılı işlemle Kocaeli İl Özel İdaresine bedelsiz devredildiği, 6360 sayılı Kanunla İl Özel İdaresinin tüzel kişiliği 10.03.2014 tarihinde sona erdikten sonra İl Devir Tasfiye ve Paylaştırma Komisyonun 21.03.2014 tarih ve 5 sayılı Kararı ile Maliye Hazinesi adına bedelsiz devrine ve Kültür ve Turizm Bakanlığına tahsisine karar verildiği ve bu doğrultuda 07.04.2014 tarihli ve … yevmiye sayılı kamu kurumlarının bedelsiz devri işlemiyle de Maliye Hazinesi adına devredildiği, Kartepe Belediye Başkanlığınca 31.08.2016 tarih ve … sayılı yazı ile tahsis devir şartına uyulmadığından bahisle anılan taşınmazın Belediyelerine iade edilmesinin talep edildiği; Defterdarlık Makamının 21.09.2016 tarih ve … sayılı Oluru ile bahsi geçen taşınmazın Kültür ve Turizm Bakanlığı adına olan tahsisinin kaldırıldığı ancak 6360 sayılı Kanunun Geçici 1/5 maddesi gereğince taşınmazın devrinin mümkün olmadığı, talep edilmesi halinde Belediyeleri adına tahsisinin değerlendirileceği hususunun bildirildiği, Kartepe Belediye Başkanlığınca 17.01.2017 tarih ve … sayılı yazı ile taşınmazın Belediyelerine iadesinin tekrar talep edildiği, hâlihazırda müze yapılmak üzere taşınmazın bahse konu Belediyeye tahsis işlemlerinin devam ettiği hususları anlaşılmıştır.
15. Başvuran dedesi tarafından kamuya bağışlanan ve hâlihazırda Maliye Hazinesi adına tapuda tescilli olan taşınmaz üzerinde … isimli yapı kooperatifinin, satış ofisi olarak ticari faaliyetini sürdürdüğünü iddia etmekte olup, bu hususun tespiti için İstanbul Tapu ve Kadastro II. Bölge Müdürlüğü Kadastro Şube Müdürlüğü teknik personeline bahse konu taşınmaz üzerinde inceleme yaptırılmıştır. Yapılan inceleme neticesinde taşınmaz üzerinde 2 katlı bir ev bulunduğu, yapının tamamının bu parsel sınırları içinde kaldığı tespit edilmiş, ancak evin çalışır halde satış ofisi olarak kullanılıp kullanılmadığı anlaşılamamıştır. Kocaeli Valiliği Defterdarlık Milli Emlak Dairesi Başkanlığının 29.12.2014 tarihli tespit tutanağının incelenmesinden, bahse konu taşınmaz üzerinde 3 adet prefabrik bina, 1 adet 2 katlı bina ve briket yığma depo olduğu, …’nın fuzuli şagil olarak işgalci konumunda olduğu, işgalin başlangıç tarihinin 7/4/2014 olarak tespit edildiği, 7/4/2014-29/12/2014 tarihlerinde taşınmazın 447 m2sinin işgal edildiği bu doğrultuda 15.01.2015 tarihli ve … sayılı ecrimisil ihbarnamesi ile fiili kullanıcı olan … adına ecrimisil tahakkuk ettirildiği, süresinde ödenmemesi nedeniyle 6183 sayılı Kanun kapsamında takip ve tahsil edilmek üzere vergi dairesine intikal ettirildiği anlaşılmıştır. Taşınmazın fiili kullanımını gösterir 14.12.2018 tarihli mahalli tespit tutanağının incelenmesinden ise, …’nın fuzuli şagil olarak işgalci konumuna devam ettiği, bahse konu taşınmaz üzerinde 1 adet 2 katlı binanın olduğu, buranın …’nın satış ofisi olarak kullanıldığı, taşınmaz üzerinde 2014 yılında yapılan tespitte bulunan prefabrik yapıların yaklaşık 3 sene önce yıktırıldığının … tarafından beyan edildiği, taşınmazın 30.12.2014-24.05.2016 tarihleri arasında 3.691,00 m2sinin, 25.05.2016-14.12.2018 tarihlerinde ise 603,00 m2sinin kullanıldığının tespit edildiği, anlaşılmakla, bu tespitlere istinaden ecrimisil ihbarnamesinin düzenlendiğine ilişkin belgelere dosyasında rastlanılmamıştır.
16. 2886 sayılı Kanunun 75 nci maddesinde ecrimisil; devletin özel mülkiyetinde veya hüküm ve tasarrufu altında bulunan taşınmazların gerçek ve tüzelkişilerce işgali üzerine, işgalciden (fuzuli şagil) alınan bir tazminat olup, ecrimisil talep edilebilmesi için, idarelerin işgalden dolayı bir zarara uğramış olmalarına gerek olmayıp fuzuli şagilin kusurlu olup olmadığına da bakılmamaktadır. Maddenin devamında, işgal edilen taşınmaz malın, idarenin talebi üzerine, bulunduğu yer mülkiye amirince en geç 15 gün içinde tahliye ettirilerek idareye teslim edilmesi gerektiği düzenlenmekle, kamuya ait mülkiyetin korunmasının amaçlandığı görülmektedir. Kocaeli Valiliği Defterdarlık Milli Emlak Dairesi Başkanlığının 29.12.2014 tarihli ve 14/12/2018 tarihli tespit tutanaklarının incelenmesinden, Hazine adına kayıtlı taşınmazın özel bir teşebbüsün satış ofisi olarak kullanıldığı anlaşılmakla, işgalcinin “haksız zilyed” konumunda olduğu şüphesizdir.
17. 19.06.2007 tarihli ve 26557 sayılı Resmî Gazetede yayımlanan Hazine Taşınmazlarının İdaresi Hakkında Yönetmeliğin Tespit başlıklı 84 üncü maddesine göre, Hazine taşınmazlarından kiraya verilen, irtifak hakkı kurulan veya kullanma izni verilenlerin dışında kalanların fiilî durumlarının, İdarece hazırlanan program dâhilinde yılda en az bir defa mahallinde tespit edilmesi gerekmekte olup, tespitten önceki sürelere ait işgal ve tasarruflar sebebiyle ecrimisil takip ve tahsilatı yapılarak bu taşınmazların denetim ve idare altına alınacağı amir hüküm olarak düzenlenmiştir. 10.10.2006 tarihli ve 26315 sayılı Resmî Gazetede yayımlanan Kamu İdarelerine Ait Taşınmazların Tahsis ve Devri Hakkında Yönetmeliğin “İşgallere karşı koruma” başlıklı 8 inci maddesinde, adına tahsis yapılan kamu idaresinin, tahsisli taşınmazın işgal ve tecavüzlere karşı korunması ile ilgili her türlü tedbiri almak, işgal ve tecavüz halinde yasal yollara başvurmak ve durumu; Hazineye ait taşınmazlar ile Devletin hüküm ve tasarrufu altındaki yerler için defterdarlık veya mal müdürlüklerine, diğerlerinde taşınmaz maliki kamu idaresine bildirmek zorunda olduğu düzenlenmiştir.
18. Yukarıda yer verilen ilgili mevzuat hükümleri doğrultusunda dosyasında mevcut bilgi ve belgeler ele alınıp değerlendirildiğinde, kamuya bağışlanan ve Maliye Hazinesi adına tapuda tescilli olan taşınmazın 7/4/2014 tarihinden bu yana işgal edildiği ve işgalin hâlihazırda devam ettiği, ilgili mevzuat hükümlerine göre işgalcinin taşınmazdan tahliyesi yoluna gidilmediği, 7/4/2014-29/12/2014 tarihleri için ecrimisil ihbarnamesinin düzenlendiği, süresinde ödenmemesi nedeniyle 6183 sayılı Kanun kapsamında takip ve tahsil edilmek üzere vergi dairesine intikal ettirildiği, bundan sonraki işgallere ilişkin ecrimisil ihbarnamesinin düzenlendiğinin dosyasından tespit edilemediği, bununla birlikte ecrimisil bedelinin tahsil edilmiş olmasının taşınmaz üzerinde kural olarak tek başına doğrudan herhangi bir hak meydana getirmeyeceği, hazineye ait taşınmaz üzerinde yapı yapılmak suretiyle kamuya ait mülkiyet hakkının ihlal edildiği değerlendirilmekle, ivedilikle taşınmazın mahallinde tespitinin yaptırılarak ecrimisil tahakkuk ettirilmesi ve tahliye işlemlerinin başlatılması gerektiği kanaati ve sonucuna varılmıştır.
B. İyi Yönetim İlkelerine Uygunluk Yönünden Değerlendirme
19. İyi yönetim ilkelerine 28/03/2013 tarihli ve 28601 mükerrer sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Kamu Denetçiliği Kurumu Kanununun Uygulanmasına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmeliğin "İyi yönetim ilkeleri" başlıklı 6 ncı maddesinde yer verilmiş olup; İdarenin Kurumumuzun bilgi ve belge talebine ilişkin cevabi yazılarının süresi içinde ve gerekçeli olarak Kurumumuza gönderildiği değerlendirildiğinden idarenin iyi yönetim ilkelerinden “dürüstlük”, makul “sürede karar verme” “nezaket”, “şeffaflık”, “hesap verilebilirlik” ilkelerine uygun davrandığı tespit edilmekle, kamuya ait mülkiyetin korunması için ivedilikle ilgili mevzuatı çerçevesinde iş ve işlemlere başlanılması suretiyle “kanunilik” ilkesine de uygun hareket edilmesi beklenmektedir.
VI. HAK ARAMA ÖZGÜRLÜĞÜNE İLİŞKİN AÇIKLAMA
20. 6328 sayılı Kanunun 21 inci maddesinin ikinci fıkrası uyarınca, bu Tavsiye Kararının idareye tebliğ tarihinden itibaren 30 gün içinde idare tarafından herhangi bir eylem ya da işlem tesis edilmezse (varsa) dava açma süresinden kalan süre işlemeye devam edecek olup, Kocaeli İdare Mahkemelerinde yargı yolu açıktır.
VII. KARAR
Yukarıda açıklanan gerekçelerle BAŞVURUNUN KABULÜ ile, kamuya bağışlanan ve Maliye Hazinesi adına tapuda tescilli olan taşınmazın üzerinde yapı yapılmak suretiyle kamuya ait mülkiyet hakkının ihlal edildiğinin tespitine;
Taşınmazın ivedilikle mahallinde tespitinin yaptırılarak, ecrimisil tahakkuk ettirilmesi ve tahliye işlemlerinin başlatılması hususlarında ÇEVRE VE ŞEHİRCİLİK BAKANLIĞI’NA ve KOCAELİ VALİLİĞİ’NE TAVSİYEDE BULUNULMASINA;
6328 sayılı Kanunun 20 inci maddesinin üçüncü fıkrası uyarınca, bu karar üzerine tesis edilecek işlemin veya eylemin 30 (otuz) gün içinde Kurumumuza bildirilmesinin zorunlu olduğuna;
Kararın, BAŞVURANA, ÇEVRE VE ŞEHİRCİLİK BAKANLIĞI’NA ve KOCAELİ VALİLİĞİ’NE tebliğine; Türkiye Cumhuriyeti Kamu Başdenetçisi’nce karar verildi. (¤¤)
Full & Egal Universal Law Academy