(2709 S. K. m. 49, 65, 74) (6328 S. K. m. 5, 17, 21) (4857 S. K. m. 2, 8, 22) (6098 S. K. m. 393) (Kamu Denetçiliği Kurumu Kanununun Uygulanmasına ilişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmeliği m. 6, 36) (Kamu Kurum Ve Kuruluşlarına İşçi Alınmasında Uygulanacak Usul Ve Esaslar Hakkında Yönetmelik m. 1, 3)
SAYI: 2022/1394-S.22.2150
BAŞVURU NO: 2021/16819
KARAR TARİHİ: 01/02/2022
TAVSİYE KARARI
BAŞVURAN: ….
BAŞVURUYA KONU İDARE: Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü
BAŞVURUNUN KONUSU: İşçi pozisyon değişikliği hakkındadır.
BAŞVURU TARİHİ 04/10/2021
I. BAŞVURANIN İDDİA VE TALEPLERİ
1. Kurumumuza yapılan başvuruda başvuran özetle, 01.03.1984 tarihinden bu yana Isparta Devlet Su İşleri 18. Bölge Müdürlüğü bünyesinde işçi olarak çalıştığını, 17. Dönem Toplu İş Sözleşmesine göre talebi olmadığı halde pozisyonunun değiştirildiğini, 07.03.2018 tarihinde vermiş olduğu itiraz dilekçesine cevap verilmediğini, 18. Dönem Toplu İş Sözleşmesine göre yeniden vermiş olduğu dilekçesinin de reddedildiğini iddia ve ifade ederek söz konusu toplu iş sözleşmeleri ile elinden alınan II. Derece Maliyet Teknisyeni pozisyonunun geri verilmesini talep etmektedir.
II. İDARENİN BAŞVURUYA İLİŞKİN AÇIKLAMALARI
2. Kamu Denetçiliği Kurumumuzca şikâyet başvurusunun çözüme kavuşturulması amacıyla şikayet edilen İdareye 29.11.2021 tarih ve …. sayılı bilgi belge isteme talep yazısı yazılmıştır. Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü Personel Dairesi Başkanlığının 31.12.2021 tarih ve ….-….-…. sayılı cevabi yazısında özetle;
“Kurumumuzda çalışan sanat sınıfı personele 17. Dönem Toplu İş Sözleşmesinin pozisyon değişikliği ile ilgili geçici 5. Maddesi ve geçici 6. Maddelerine istinaden bir defaya mahsus olmak üzere pozisyon değişikliği yapılmasına yer verilmiştir. Bu kapsamda yapılan pozisyon değişikliği çalışması kişiye özel olmayıp; EİE kadrolarının DSİ kadrolarıyla uyumlaştırmak amacıyla İSG bakımından personel hukukunu korumaya yönelik genel bir çalışmadan ibarettir.
Yapılan pozisyon değişikliği ilk beş grup içerisinde olduğundan maddi bakımdan da herhangi bir mağduriyet doğurmamaktadır. Elektrik İşleri Etüd İdaresi'nden devren gelen işçilerimizin üzerinde bulunan kadrolar Kurumumuzun ihtiyaçları doğrultusunda teşkilatımızda vizeli bulunan uygun pozisyonlara entegrasyonu sağlanmıştır.
Kurumumuzda çalışan sanat sınıfı personel üzerinde taşıdığı görev ünvanında çalıştırılmakta olduğundan başka bir ünvanda görevlendirilmesi mümkün bulunmamaktadır. Ayrıca bu konu 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu'nun yüklediği sorumluluk içerisinde de önem taşımaktadır.
Genel Müdürlüğümüze ulaşan başvuru sahibinin işe giriş tarihinden itibaren yapılmış olan görevlendirmesi bulunmamaktadır. ”
Açıklamalarına yer verilmiştir.
III. İLGİLİ MEVZUAT
3. Türkiye Cumhuriyeti Anayasa’sının;
3.1. “Dilekçe, bilgi edinme ve kamu denetçisine başvurma hakkı” başlıklı 74’üncü maddesinde, “[...] Herkes, bilgi edinme ve kamu denetçisine başvurma hakkına sahiptir. Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına bağlı olarak kurulan Kamu Denetçiliği Kurumu idarenin işleyişiyle ilgili şikâyetleri inceler […]”,
3.2. “Çalışma hakkı ve ödevi” başlıklı 49’uncu maddesinde, ‘Devlet, çalışanların hayat seviyesini yükseltmek, çalışma hayatını geliştirmek için çalışanları ve işsizleri korumak, çalışmayı desteklemek, işsizliği önlemeye elverişli ekonomik bir ortam yaratmak ve çalışma barışını sağlamak için gerekli tedbirleri alır.”,
3.3. “Devletin iktisadî ve sosyal ödevlerinin sınırları” başlıklı 65’inci maddesinde, “Devlet, sosyal ve ekonomik alanlarda Anayasa ile belirlenen görevlerini, bu görevlerin amaçlarına uygun öncelikleri gözeterek malî kaynaklarının yeterliliği ölçüsünde yerine getirir.”,
4. 14/06/2012 tarihli ve 6328 sayılı Kamu Denetçiliği Kurumu Kanunu’nun;
4.1. “Kurumun Görevi” başlıklı 5’inci maddesinin birinci fıkrasında; “Kurum, idarenin işleyişiyle ilgili şikâyet üzerine, idarenin her türlü eylem ve işlemleri ile tutum ve davranışlarını; insan haklarına dayalı adalet anlayışı içinde, hukuka ve hakkaniyete uygunluk yönlerinden incelemek, araştırmak ve idareye önerilerde bulunmakla görevlidir.”,
4.2. Kamu Denetçiliği Kurumu Kanununun Uygulanmasına ilişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmeliği’nin “Karar verme süresi” başlıklı 36’ncı maddesinde; “Kurum, inceleme ve araştırmasını şikâyet tarihinden itibaren en geç altı ay içinde sonuçlandırır.”,
5. 4857 sayılı İş Kanununun;
5.1. “Tanımlar” başlıklı 2’nci maddesinde; “Bir iş sözleşmesine dayanarak çalışan gerçek kişiye işçi, işçi çalıştıran gerçek veya tüzel kişiye yahut tüzel kişiliği olmayan kurum ve kuruluşlara işveren, işçi ile işveren arasında kurulan ilişkiye iş ilişkisi denir.”,
5.2. “Tanım ve şekil” başlıklı 8’inci maddesinde; “İş sözleşmesi, bir tarafın (işçi) bağımlı olarak iş görmeyi, diğer tarafın (işveren) da ücret ödemeyi üstlenmesinden oluşan sözleşmedir.”,
5.3. “Çalışma koşullarında değişiklik ve iş sözleşmesinin feshi” başlıklı 22 nci maddesinde; “İşveren, iş sözleşmesiyle veya iş sözleşmesinin eki niteliğindeki personel yönetmeliği ve benzeri kaynaklar ya da işyeri uygulamasıyla oluşan çalışma koşullarında esaslı bir değişikliği ancak durumu işçiye yazılı olarak bildirmek suretiyle yapabilir. Bu şekle uygun olarak yapılmayan ve işçi tarafından altı işgünü içinde yazılı olarak kabul edilmeyen değişiklikler işçiyi bağlamaz. İşçi değişiklik önerisini bu süre içinde kabul etmezse, işveren değişikliğin geçerli bir nedene dayandığını veya fesih için başka bir geçerli nedenin bulunduğunu yazılı olarak açıklamak ve bildirim süresine uymak suretiyle iş sözleşmesini feshedebilir. İşçi bu durumda 17 ila 21 inci madde hükümlerine göre dava açabilir. Taraflar aralarında anlaşarak çalışma koşullarını her zaman değiştirebilir. Çalışma koşullarında değişiklik geçmişe etkili olarak yürürlüğe konulamaz.”,
6. 6098 sayılı Türk Borçlar Kanununun 393 üncü maddesinde; “Hizmet sözleşmesi, işçinin işverene bağımlı olarak belirli veya belirli olmayan süreyle iş görmeyi ve işverenin de ona zamana veya yapılan işe göre ücret ödemeyi üstlendiği sözleşmedir.”,
7. 2 Kasım 2011 tarihinde yayımlanan Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair 662 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin 56’ncı maddesinde;
“Geçici Madde 10- Elektrik İşleri Etüd İdaresi Genel Müdürlüğünün hidrometrik araştırma ve etüt çalışmalarını, jeoloji ve sondaj çalışmalarını, baraj ve nehir tipi hidroelektrik santral ile pompaj depolamalı hidroelektrik santral çalışmalarını, bunlara ilişkin harita çalışmalarını ve bu çalışmaların yürütülmesinde kullanılan makina ve teçhizatın bakım, onarım ve idamesinde destek hizmeti çalışmalarını yürütmekte olan 657 sayılı Devlet Memurları Kanununa tâbi memurlar ile sözleşmeli personel ve 22/5/2003 tarihli ve 4857 sayılı İş Kanununa tâbi personel, bu maddenin yayımını takip eden altıncı ayın sonunda DSİ’ye devredilmiş sayılır.
….
Birinci fıkraya göre devredilmiş sayılan personelden;
b) Sürekli işçiler kadrolarıyla birlikte devredilmiş sayılır,
…..
d) Sürekli işçi kadroları ile sözleşmeli personel pozisyonları, Elektrik İşleri Etüd İdaresi Genel Müdürlüğünden iptal edilerek başka bir işleme gerek kalmaksızın DSİ adına vize edilmiş sayılır.
….
Devredilen personelden atandıkları veya atanmış sayıldıkları tarih itibarıyla eski kadrolarına ilişkin olarak en son ayda, aylık, ek gösterge, ikramiye (bir aya isabet eden net tutar), her türlü zam ve tazminatlar, makam tazminatı, görev tazminatı, ek ödeme ve benzeri adlarla yapılan her türlü ödemelerin (ilgili mevzuatı uyarınca fiili çalışmaya bağlı fazla mesai ücreti hariç) toplam net tutarının (bu tutar sabit bir değer olarak esas alınır); yeni atandıkları veya atanmış sayıldıkları kadrolara ilişkin olarak, aylık, ek gösterge, ikramiye (bir aya isabet eden net tutar), her türlü zam ve tazminatlar, makam tazminatı, görev tazminatı, ek ödeme ve benzeri adlarla yapılan her türlü ödemelerin (ilgili mevzuatı uyarınca fiili çalışmaya bağlı fazla mesai ücreti hariç) toplam net tutarından fazla olması halinde aradaki fark tutarı, herhangi bir vergi ve kesintiye tâbi tutulmaksızın fark kapanıncaya kadar ayrıca tazminat olarak ödenir. Atandıkları veya atanmış sayıldıkları kadro unvanlarında isteğe bağlı olarak herhangi bir değişiklik olanlarla, kendi istekleriyle başka kurumlara atananlara fark tazminatı ödenmesine son verilir.
Elektrik İşleri Etüd İdaresi Genel Müdürlüğünün devredilen personeli ile ilgili ödenekler DSİ’ye devredilir. Bu devir ile bütçe ve muhasebe işlemlerini yapmaya Maliye Bakanı yetkilidir. Bütçe ve muhasebe işlemlerine ilişkin diğer kanunlardaki aktarma yasakları uygulanmaz.”,
8. 09/08/2009 tarih ve 27314 Sayılı Resmî Gazetede yayımlanan Kamu Kurum Ve Kuruluşlarına İşçi Alınmasında Uygulanacak Usul Ve Esaslar Hakkında Yönetmeliğin,
8.1.“Amaç” başlıklı 1’inci maddesinde; “Bu Yönetmeliğin amacı, kamu kurum ve kuruluşlarına, iş kanunları hükümlerine göre çalıştırılmak üzere, sürekli veya geçici işçi alınmasına ilişkin usul ve esasları düzenlemektir.”
8.2.“Tanımlar” başlıklı 3’üncü maddesinde;
….
“d) İşçi: Kamu kurum ve kuruluşlarında bir iş sözleşmesine dayanarak, sürekli ya da geçici çalışan kişiyi,
….
j) Sürekli işçi: Kamu kurum ve kuruluşlarında belirsiz süreli iş sözleşmesine göre çalıştırılan işçiyi, ifade eder.”,
9. Türkiye Enerji, Su ve Gaz İşçileri Sendikası (TES-İŞ) ile Kamu İşletmeleri İşverenleri Sendikası (KAMU-İŞ) Arasında Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü ve Bağlı İşyerleri İçin 16.10.2017 tarihinde imzalanan ve Yürürlük Süresi 01.03.2017-28.02.2019 olan 17. Dönem İşletme Toplu İş Sözleşmesinin;
9.1. Tarafların Hak ve Borçları Başlıklı II. Bölümünün İşverenin Sevk ve İdare Hakkı İle Sorumluluğu başlıklı 9’uncu maddesinde;
“A) İşveren, mevzuat ve İTİS’ e aykırı olmamak üzere, işin tanzimi ve işyerinin sevk ve idaresiyle ilgili kararlar almaya ve bunları uygulamaya yetkilidir.
B) İşveren;
a) İşyerlerinde İş Güvenliği ve İşçi Sağlığı bakımından gereken tedbirleri zamanında ve noksansız almak,
b) İşçi istihkaklarının zamanında ve noksansız olarak ellerine geçmesini sağlamak,
c) Sendika ve Şubelerine ve işçilere karşı gerek mevzuat ve gerekse İTİS’den doğan yükümlülüklerini yerine getirmek,
d) İşyerlerini, işçinin işi yapmaya amade bulunması kaydıyla, gereken çalışma koşulları ile işçilerin hizmet görmesine hazır bulundurmak, hususlarında sorumluluk taşır.”,
9.2. İş Sözleşmesine İlişkin Hükümler başlıklı III. Bölümünün İşe Alınma ve Pozisyon Değiştirme Usulleri başlıklı 36’ncı maddesinde;
“1. Boş olan kadroların doldurulması için Yasalar ve Toplu İş Sözleşmesi hükümleri çerçevesinde, aşağıda belirtilen işçiler öncelikle sınavsız olarak işe alınırlar:
a) Askerlik veya Kanuni bir görev nedeniyle işten ayrılan işçilerden, bu görevin sona ermesinden başlayarak 2 ay içinde işe girmek için başvuranlar,
b) İşveren tarafından 4857 sayılı İş Kanununun 29. Maddesi esaslarına göre işten çıkarma tarihinden itibaren 6 ay içinde işe alınacaklar,
c) İşveren adına mecburi hizmetle yükümlü olanlar,
d) 6356 sayılı Kanunun 23. maddesine göre işçi kuruluşunda yönetici olduğu için işyerinden ayrılıp, bu görevi sona erenlerden tekrar işe başlamayı talep edenler.
Konu ile ilgili diğer yasa hükümleri saklıdır.
2. Pozisyon Değiştirme: İhtiyaç duyulan kadrolar, yukarıda belirtilen kurallara uyulduktan sonra, aranılan niteliklere haiz olmak kaydıyla, o işyerinde çalışan daimi kadrolu işçilerin katılabilecekleri pozisyon değişikliği sınavı açılmak suretiyle doldurulur. Boş olarak belirlenen kadro sayısına, bu sınavda başarı gösterenlerden yapılan sıralamaya göre atama yapılır.
Aranılan niteliklerde, aynı hizmet kategorisinde olanlar da hizmet süresi, tahsil ve yaş şartı aranmaz.
3. Daimi Kadrolara Alınma: Boş kadrolara; sınav açılmak suretiyle işçi alınması hususunda yetkili mercilerden izin alınmış olmak kaydıyla,
a) Birinci ve İkinci bentte belirtilen işe alma ve pozisyon değiştirme işlemlerine uyulduktan sonra ihtiyaç duyulan ve boş olan kadrolar için o işyerinde çalışan ve aranılan niteliklere sahip olan geçici işçilerin katılabilecekleri bir sınav açılır. Boş kadro sayısına göre, bu sınavda başarı gösterenlerden yapılan sıralamaya göre atama yapılır.
Bu sınavlara aynı hizmet kategorisinin dışında çalışan işçiler de girebilir. Ancak, bu gibi işçilerde tahsil veya hizmet belgesi (Bonservis) şartı aranır, yaş şartı aranmaz.
İşverence tahsil veya hizmet belgesi şartlarının istikrarlı şekilde tespit edilmesine özen gösterilir.
b) Münhal kadroların yukarıda belirtilen usullerin sırasıyla uygulanmasına rağmen doldurulamaması durumunda dışa dönük sınav açılır. Bu sınavlara aranılan niteliklere sahip daimi ve geçici işçilerden herhangi bir sebeple evvelce sırasıyla yapılmış olan sınavlara girememiş veya girip de kazanamamış işçiler de katılabilirler. Aranılan niteliklerde dahilden sınava girenler için tahsil ve yaş şartı aranmaz.”,
9.3. Pozisyon Değişikliğine Verilecek Yevmiye başlıklı 48’inci maddesinde;
“Pozisyon değişiklik sınavına katılarak başarılı olan işçilerin, yeni pozisyonlarında görevlerine başlamaları halinde verilecek yevmiyelerin tespitindeki usul ve esaslar, aşağıda gösterilmiştir.
a) Aynı grupta başka bir pozisyona geçenlerin yevmiyeleri; bulunduğu grupta diğer bir pozisyonun sınavına katılarak başarı kazanan işçi, yeni pozisyonda, almakta olduğu yevmiyesi ile göreve başlatılır.
b) Üst dereceli diğer gruplardaki pozisyonlara geçen işçilerin yevmiyeleri; bulunduğu gruba nazaran daha üst derecedeki gruplara dahil bir pozisyon sınavına katılarak başarılı olan işçinin (daimi-geçici) yeni pozisyonunda göreve başladığında bulunduğu grupla, yeni pozisyonunun bulunduğu grubun taban yevmiyeleri arasındaki farka tekabül eden miktar, yevmiyesine eklenmek suretiyle yeni yevmiyesi tespit edilir. (Ek-I)
c) Alt dereceli diğer gruplardaki pozisyonlara geçen işçilerin yevmiyeleri; bulunduğu gruba nazaran alt derecedeki gruplara dahil bir pozisyonun sınavına katılarak başarılı olan işçinin, (daimi-geçici) yeni pozisyonunda göreve başladığında, bulunduğu grupla, yeni pozisyonunun bulunduğu grubun taban yevmiyeleri arasındaki farka tekabül eden miktar yevmiyesinden indirilmek suretiyle, yeni yevmiyesi tespit edilir. (EK-I)
d) 36. Maddenin 3/(a) ve (b) fıkralarına göre daimi ve geçici işçilerden sınavı kazananların yevmiyelerinin tespitinde de yukarıdaki hükümler uygulanır. Ancak, geçici işçi olarak üst dereceli bir grupta çalışırken daimi kadroda alt dereceli bir sınav kazanan işçilerin üst dereceli görevde fiilen çalışması halinde yevmiyelerinden bir indirim yapılmaz.
e) Sosyal Güvenlik Kurumunun anlaşmalı-sözleşmeli olduğu sağlık kurum ve kuruluşlarınca verilmiş rapor gereği alt gruplardaki pozisyonlara geçirilen işçilerin yevmiyeleri;
1. İşverenin işinde çalışmakta iken, uğradığı bir iş kazası veya tutulduğu meslek hastalığı nedeniyle, bulunduğu görevlerde çalışamayacakları Sosyal Güvenlik Kurumunun sözleşme-anlaşmalı olduğu Sağlık Kurum ve Kuruluşlarından alınan sağlık kurulu raporlarıyla tespit olunan işçiler, daha alt gruptaki görevlere sınavsız olarak ve yevmiyelerinden indirim yapılmaksızın atanırlar.
2. Sosyal Güvenlik Kurumunun sözleşmeli-anlaşmalı olduğu sağlık kurum ve kuruluşlarınca verilmiş rapora istinaden bulunduğu görevde çalıştırılmasının sağlığı açısından sakıncalı olduğu tespit edilen işçiler, daha alt dereceli gruplara dahil, bir pozisyonun sınavına katılarak başarılı oldukları taktirde, yeni pozisyonlarına, keza almakta oldukları yevmiyeleri ile geçirilirler.
3. Sosyal Güvenlik Kurumunun anlaşmalı-sözleşmeli olduğu sağlık kurum ve kuruluşlarınca verilmiş rapora istinaden, bulunduğu görevde çalıştırılmasının, sağlığı açısından sakıncalı olduğu tespit edilen işçilerin, İşverence teklif edilen daha alt dereceli görevi kabul ettiğini yazılı olarak beyan etmeleri halinde, sınav yapılmaksızın alt dereceli pozisyonlara, dahil olduğu iş grubu ile halen getirileceği iş grubunun taban yevmiyeleri arasındaki miktar, yevmiyelerinden indirilerek atamaları yapılır.
Bu durumda olup, yukarıdaki 2. fıkra hükmü gereği açılacak sınava girmek istemeyen veya 3. fıkrada kayıtlı (sınavsız olarak alt gruplara, yevmiyesinden indirim yapılarak atamaya) ilişkin İşveren teklifini kabul etmeyen işçilerin iş sözleşmeleri ihbarlı olarak fesih edilir.”,
9.4. Çalışma Şartları başlıklı IV. Bölümünün İş ve İşyeri Değişikliği başlıklı 58’inci maddesinde;
“Her işçinin iş sözleşmesindeki görev unvanında, iş sözleşmesindeki görev unvanı değişmiş ise, halen ifa ettiği görev unvanında ve görevinin gerektirdiği işte çalıştırılması asıldır.
Ancak;
a) İşçiler gerektiği taktirde, işyeri içinde unvanı veya niteliği benzer yahut birbirine yakın başka işlerde veya yerlerde muvafakat aranmaksızın geçici olarak İşveren tarafından görevlendirilebilirler. Ancak, bu görevlendirmede işçinin görevlendirileceği pozisyon (işin) kendisinin bulunduğu pozisyonun iş değer derecesinde bulunması esastır.
Geçici işçi olarak çalışmakta iken kadrosuzluk nedeniyle fiilen yaptığı işin dışında bir kadroya sınavsız olarak atanmış olan işçiler atandıkları pozisyonun özlük haklarına dokunulmaksızın işverence uygun görülmek ve muvafakatleri alınmak suretiyle fiilen yaptıkları görevlerde çalıştırılabilirler.
Özel bir bilgi ve tecrübeyi gerektiren işler, bu nitelikleri haiz olmayan işçilere gördürülemez.
Görülen işin niteliğinde benzerlik olmak şartı ile işçilerin, aynı İşverene bağlı ve Belediye hudutları içindeki bir başka işyerine İşverence nakledilmeleri mümkündür.
İşçilerin aynı İşverene bağlı Belediye hudutları dışındaki işyerlerine daimi olarak nakledilebilmeleri yazılı rızaya bağlıdır. Geçici süre ile nakillerde işçinin rızası aranmaz. Ancak, bu süre yılda 3 ayı geçemez.
Belediye hudutları dışındaki işyerlerine nakledilen işçilerin 6 işgünü içinde nakle rıza göstermemeleri halinde iş sözleşmesi işverence bildirimli olarak feshedilebilir. İşçi bu durumda İş Kanununun 17. ve 21. maddeleri hükümlerine göre dava açabilir. Nakle rıza gösteren işçilerin yerine 6 ay içinde işçi ihtiyacı duyulması halinde nakli yapılan işçi eski işine dönmeyi kabul etmediği takdirde yeni işçi alınabilir.
İş ve işyeri değişikliği hiç bir zaman ceza mahiyetinde olamaz.
b) İşçiler şehir içi nakillerde yukarıdaki şartlarla yer değiştirmeye ilişkin emrin kendilerine tebliğ edildiği günün ertesi işgünü yeni işyerinde görevine başlamak zorundadır.
c) İşçiler, Şehirlerarası nakillerde yer değiştirmeye ilişkin emrin kendilerine tebliğinden itibaren 15 gün içinde yeni işyerine hareketle işine başlamaya mecburdur. İşçinin elinde olmayan sebeplerle 15 günlük süreye riayet edememesi hali hariç, bu süre içinde yeni işyerindeki görevine başlamayanlar hakkında mazeretsiz işe devamsızlık hükümleri uygulanır.
d) İşçilere, şehirlerarası nakillerde 6 gün ücretli izin verilir. Bu 6 günlük ücret miktarı eski işyeri tarafından ödenir.”,
9.5. Ücretler başlıklı V. Bölümünün Pozisyon Değişikliğinde Kademe Terfii başlıklı 83’üncü maddesinde;
“a) Pozisyon değiştiren işçilerin kademe terfileri, evvelce bulundukları görevlerde geçirdikleri süre ile yeni görevlerinde geçirecekleri sürenin birleştirilmesi sonucu, Hizmet toplamı bir yılı tamamladığı tarihte yapılır.
b) İşinden normal sebeplerle ayrılmış olan işçilerin, tekrar eski işlerine alınmaları halinde kademe terfileri, eski ve yeni hizmetleri toplamının bir yılı tamamladığı tarihte yapılır. Ancak, bu işlemin yapılabilmesi için, işe ikinci defa girişi müteakip (3) ay çalışmış olma şartı aranır.”,
9.6. İş Sağlığı ve Güvenliği başlıklı VIII. Bölümünün İşyerinde Sağlık ve Güvenlik Esasları başlıklı 120’nci maddesinde;
“a) İşveren, işyerinde iş sağlığı ve güvenliğini sağlamak, korumak, iş kazası ve meslek hastalıklarını önlemek için iş sağlığı ve güvenliği mevzuatı hükümleri çerçevesinde gerekli tedbirleri almak, uygulamak ve iş sağlığı ve güvenliği kurullarını kurmakla yükümlüdür.
b) İşçiler ise bu amaçla yapılmış düzenlemelere aynen uymak usul ve şartların paylarına düşen yönleri için sorumlu davranmak, bu hususlarda kendilerinden beklenileni zamanında noksansız yapmak zorundadırlar.
c) Taraflar, işçilere yapmakta oldukları işlerde uymaları gerekli sağlık ve güvenlik önlemlerinin ve kurallarının neler olduğunu öğretmek ve genel bilgileri vermek hususunda gayret gösterirler.
d) İşveren; Atölye, laboratuvar ve benzeri kapalı yerlerde ısı durumunu, havalandırılmasını sağlığa uygun olarak sağlamakla yükümlüdür.
e) Şantiyelerde ve yatılı ekip çalışmalarında, iş sağlığı ve güvenliği mevzuatı hükümleri uyarınca işçi sayısı kadar yatak, yeteri kadar battaniye bulundurulur. Ayrıca bir haftaya kadar görevlendirilen işçi için temiz yatak takımı (çarşaf, nevresim ve yastık kılıfı) İşverence bulundurulur. Bir aya kadar görevlendirilen işçiye yılda bir yeni yatak takımı, bir aydan daha fazla görevlendirilen işçiye yılda 2 (iki) yeni yatak takımı verilir.
f) Şantiyelerde yatakhane olarak kullanılan 28 m3 hacmindeki karavanlarda 4’ten fazla işçi yatırılmaması için gerekli tedbirler İşverence alınır.”,
9.7. Geçici 5’inci maddesinde;
“Bu toplu iş sözleşmesinin imza tarihinden itibaren dört ay içinde aynı iş grubuna veya diğer iş gruplarına (ilk beş grup kendi içerisinde olmak kaydıyla) geçmek isteyen işçilerin intibakları; gerekli şartları taşıyan işçilerin talebi, sendikanın da görüşünü bildirmesi halinde, işverence değerlendirilerek uygun görülenlere, bir defaya mahsus olmak üzere sınavsız olarak gerçekleştirilecek olup toplu iş sözleşmesinin “Pozisyon Değişikliklerinde Verilecek Yevmiye” başlıklı maddesi bu işçilere uygulanmayacaktır.”,
9.8. Geçici 6’ncı maddesinde;
“6 DSİ genel Müdürlüğü işyerlerinde;
a) 3713 sayılı Kanun kapsamında istihdam edilen çalışabilecek durumdaki malul (gazi) işçilerden son üç grupta çalışmakta olanlar puantör pozisyonuna,
b) 3713 sayılı Kanun kapsamında istihdam edilen ve amele kadrosunda bulunan şehit ve gazi yakınlarına geçici 5. Madde ile pozisyon değişikliği gerçekleşemeyenlerin talep etmeleri halinde kadro imkanları dahilinde düz işçi pozisyonuna intibakları bu toplu iş sözleşmesi imza tarihinden itibaren 6 ay içerisinde sınavsız gerçekleştirilecek olup toplu iş sözleşmesinin “pozisyon değişikliklerine verilecek yevmiye” başlıklı maddesi bu işçilere uygulanmayacaktır.”,
Düzenlemelerine yer verilmiştir.
Diğer taraftan; 17. Dönem İşletme Toplu İş Sözleşmesi ile aynı hükümleri içeren ve 01.03.2019-28.02.2021 tarihleri arasını kapsayan 18. Dönem İşletme Toplu İş Sözleşmesi 17.10.2019 tarihinde imzalanmıştır.
IV. KAMU DENETÇİSİ SN. ……’IN KAMU BAŞDENETÇİSİ'NE ÖNERİSİ
10. Başvuranın, talebi olmaksızın pozisyonunun değiştirilmesi işleminin geri alınması hususunda Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğüne tavsiyede bulunulması gerektiği yönünde hazırlanan “Tavsiye Karar Önerisi” Kamu Başdenetçisi’ne sunulmuştur.
V. DEĞERLENDİRME VE GEREKÇE
A. Hukuka ve Hakkaniyete Uygunluk Yönünden Değerlendirme
11. “I. Başvuranın İddia ve Talepleri” başlıklı bölümde açıklandığı üzere uyuşmazlık konusu özetle; idare tarafından başvuran hakkında talebi olmaksızın yapılan üçüncü dereceli maliyet hesapçısı pozisyonundan beşinci dereceli puvantör pozisyonuna düşürülmesi işleminin iptal edilerek tarafına ikinci dereceli maliyet teknisyeni pozisyonunun verilmesi talebi hakkındadır.
12. Başvurucu tarafından yapılan şikayet başvurusunda özetle;
12.1. Elektrik İşleri Etüt İdaresinde III. Dereceli Muhasebe Yetkilisi Mutemet (kalifiye işçi) olarak görev yaparken 662 sayılı KHK ile Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğüne devir olduğu,
12.2. 08.02.2018 tarihinde DSİ Genel Müdürlüğünce 49 kişinin pozisyonun değiştirildiği, kendisi ile birlikte bir kişinin daha pozisyonunun düşürülerek alt görev verildiği, diğer 47 kişinin görevinin üst pozisyonlara yükseltildiği, 17. Dönem İşletme Toplu İş Sözleşmesine göre herhangi bir talebi olmadan böyle bir işlemin yapıldığı,
12.3. İşçi olarak girdiği işinde 6 tane sınava girerek elde etmiş olduğu III. Derece Maliyet Hesapçısı pozisyonun haksız bir şekilde elinden alınarak V. Dereceli Puvantör pozisyonuna atandığı,
12.4. 18. Dönem İşletme Toplu İş Sözleşmesine göre II. Dereceli Maliyet Teknisyeni olmak için yapmış olduğu talebinin önceki dönemde değişiklik yapıldığı gerekçesiyle reddedildiği,
12.5. 6-7-8 derecelerde bulunanların iş güçlüğü zammının % 15 olduğu, 1-5 arasında olanların ise % 20 olduğu, kendisi 6. derecede bulunduğu için ücret kaybı yaşadığı,
belirtilmiştir.
13. Başvuruya konu hususlar hakkında İdare tarafından yapılan açıklamalarda özetle;
13.1. Pozisyon değişikliği çalışmasının kişiye özel olmadığı, Elektrik İşleri Etüt İdaresi kadrolarının DSİ kadrolarıyla uyumlaştırmak amacıyla İş Sağlığı ve Güvenliği bakımından personel hukukunu korumaya yönelik genel bir çalışmadan ibaret olduğu ve 17. Dönem Toplu İş Sözleşmesinin pozisyon değişikliği ile ilgili geçici 5 ve 6. maddelerine istinaden bir defaya mahsus olmak üzere yapıldığı,
13.2. Yapılan pozisyon değişikliğinin, ilk beş grup içerisinde olduğundan maddi bakımdan herhangi bir mağduriyet doğurmadığı, Elektrik İşleri Etüd İdaresi'nden devren gelen işçilerin üzerinde bulunan kadrolarının Kurumun ihtiyaçları doğrultusunda vizeli bulunan uygun pozisyonlara entegrasyonunun sağlandığı,
13.3. Kurumda çalışan sanat sınıfı personelinin üzerinde taşıdığı görev ünvanında çalıştırılmakta olduğundan başka bir ünvanda görevlendirilmesinin mümkün bulunmadığı,
13.4. Başvuru sahibinin işe giriş tarihinden itibaren yapılmış olan görevlendirmesinin bulunmadığı, belirtilmiştir.
14. Şikayet başvurusu ile İdareden alınan yazı ve eklerinden;
14.1. Başvurucunun, 2 Kasım 2011 tarihinde yayımlanan 662 sayılı KHK ile Elektrik İşleri Etüd İdaresinden devirle (bu maddenin yayım tarihini takip eden altıncı ayın sonunda) Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü personeli olduğu, sürekli işçi olduğu için kadrosuyla birlikte devredilmiş ve önceki idaredeki pozisyonunun iptal edilerek başka bir işleme gerek kalmaksızın DSİ adına vize edilmiş sayıldığı,
14.2. DSİ Personel ve Eğitim Dairesi Başkanlığının Kadro Pozisyon İşleri Konulu, 08.02.2018 tarih ve …. sayılı OLUR ile başvurucunun 15.02.2018 tarihi itibariyle Kalifiye İşçi (EİE) unvanlı 3 numaralı gruptan alınarak Puvantör unvanlı 5 numaralı gruba atandığı,
14.3. Söz konusu OLUR yazısının ekinde yer alan DSİ Genel Müdürlüğü İTİS Geçici 5. ve 6. maddesine İstinaden Pozisyon Verilen Sanat Sınıfı Personeli listesinde, 49 personelin tamamının unvanının değiştiği, 7 kişinin aynı grup içerisinde kaldığı, başvurucu ile birlikte bir kişinin alt gruplara, 40 kişinin ise üst gruplara atandığı,
14.4. Atama işlemine karşı başvurucunun, 15.02.2018 tarih ve …. sayılı dilekçe ile İdareye yapmış olduğu başvuruya olumsuz yanıt verildiği,
14.5. Başvurucunun 17.10.2019 tarihinde imzalanan 18. Dönem İTİS’in Geçici 5’inci maddesine göre pozisyon değişikliği için 23.12.2019 tarihli ve …. sayılı dilekçe ile yeniden yapmış olduğu başvuruya 28.02.2020 tarihli ve …. sayılı yazı ile 17. dönemde ilgili kişi hakkında pozisyon değişikliği yapıldığı için olumsuz cevap verildiği,
anlaşılmıştır.
15. 662 sayılı KHK’da Elektrik İşleri Etüd İdaresi Genel Müdürlüğünün 22/5/2003 tarihli ve 4857 sayılı İş Kanununa tâbi personelinin, bu maddenin yayımını takip eden altıncı ayın sonunda DSİ’ye kadrolarıyla birlikte devredilmiş ve kadrolarının da başka bir işleme gerek kalmaksızın DSİ adına vize edilmiş sayılacağı hükmüne yer verilmek suretiyle devire ilişkin kurallar belirlenmiştir.
16. 4857 sayılı İş Kanununun “Çalışma koşulların da değişiklik ve iş sözleşmesinin feshi” başlıklı 22 nci maddesinde, çalışma koşullarında esaslı bir değişikliğin işçiye yazılı olarak bildirileceği, bu şekilde bildirilmeyen ve işçi tarafından da altı işgünü içinde kabul edilmeyen değişikliklerin işçiyi bağlamayacağı, diğer taraftan ise tarafların aralarında anlaşarak çalışma koşullarını her zaman değiştirebileceği, çalışma koşullarında değişikliğin geçmişe etkili olarak yürürlüğe konulamayacağı hususları vurgulanmıştır.
17. 17. ve 18. Dönem İşletme Toplu İş Sözleşmelerinin Geçici 5’inci maddesinde yer alan hükme göre ise; toplu iş sözleşmesinin imza tarihinden itibaren dört ay içinde aynı iş grubuna veya diğer iş gruplarına (ilk beş grup kendi içerisinde olmak kaydıyla) geçmek isteyen işçilerin intibaklarının, gerekli şartları taşıyan işçilerin talebi, sendikanın da görüşünü bildirmesi halinde, işverence değerlendirilerek uygun görülenlere, bir defaya mahsus olmak üzere sınavsız olarak gerçekleştirilebileceği belirtilmiştir.
18. Mevzuat ve toplu iş sözleşmesinin yanı sıra işçi ve işveren arasında imzalanan iş sözleşmesi de çalışma koşullarının belirlenebilmekle birlikte değişen iş koşulları ve iş düzeni gibi sebeplerle bazen işverenler tarafından çalışma koşullarına yönelik değişiklik yapılması talep edilebilmektedir. Ancak işverenler haklı ve geçerli bir sebeple dahi olsa resen ve kendi alacakları bir kararla işçinin rızası olmaksızın işçilerin çalışma koşullarında değişikliğe gidemezler. Nitekim Kanunun 22 nci maddesinde işveren yapmak istediği değişikliği öncelikle işçiye yazılı olarak bildirmesi gerektiği, bu bildirim üzerine işçiden 6 işgünü içerisinde yazılı onay alması gerektiği yani bildirilmeyen ve işçi tarafından da altı işgünü içinde kabul edilmeyen değişikliklerin işçiyi bağlamayacağı ifade edilmiştir. Diğer taraftan tarafların aralarında anlaşarak çalışma koşullarını her zaman değiştirebileceği ise kuşkusuzdur.
19. Başvuru konusu somut olayda, başvurucu tarafından isteği dışında ve herhangi bir talebi olmaksızın
III. dereceli Maliyet Hesapçısı unvanının V. dereceli Puvantör olarak değiştirildiği, işlemin alt göreve atanmak olduğu, bunun neticesinde ücret kaybının oluştuğu, yapılan işlemin Kanun ve Toplu İş Sözleşmesine aykırı olduğu ileri sürülerek söz konusu işlemin iptal edilmesi ve 18. Dönem Toplu İş Sözleşmesine göre talep ettiği halde tarafına verilmeyen II. Dereceli Maliyet Teknisyeni pozisyonunun verilmesi hususunun talep edildiği anlaşılmıştır.
20. Başvuruya konu hususlar ile ilgili olarak hem başvuranın Kurumumuza sunulan hem de ilgili idare tarafından gönderilen evraklar incelendiğinde;
Başvurucunun; 2 Kasım 2011 tarihini takip eden altıncı ayın sonu itibariyle yürürlüğe giren devir hükümlerine göre önceki kurumundaki kalifiye işçi kadrosu ile Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğüne devrolunduğu, eski kurumunda iken çeşitli sınavlara girerek pozisyon grubunun yükseldiği, devirden itibaren 2017 yılında imzalanan İşletme Toplu İş Sözleşmesine kadar kalifiye işçi olarak görev yaptığı,
İdare tarafından pozisyon değişikliği çalışmasının kişiye özel olmadığının, Elektrik İşleri Etüt İdaresi kadrolarını DSİ kadrolarıyla uyumlaştırmak amacıyla İş Sağlığı ve Güvenliği bakımından personel hukukunu korumaya yönelik genel bir çalışmadan ibaret olduğunun ve 17. Dönem Toplu İş Sözleşmesinin pozisyon değişikliği ile ilgili geçici 5 ve 6. maddelerine istinaden bir defaya mahsus olmak üzere yapıldığının belirtildiği,
Mezkur İş Sözleşmesine göre resen yapıldığı görülen pozisyon grubu intibaklarının, ancak işçinin gerekli şartları taşıması, talebinin olması ve sendikanın da görüşünü bildirmesi halinde işverence değerlendirilerek uygun görülenlere bir defaya mahsus olmak üzere sınavsız olarak gerçekleştirileceği,
18. Dönem İşletme Toplu İş Sözleşmesinde yer alan aynı maddenin başvurucuya uygulanmama gerekçesinin başvurucunun önceki sözleşmeye göre pozisyon değişikliğinin yapılmış olması olarak belirtildiği, ancak her toplu iş sözleşmesinin farklı dönemleri kapsadığı ve birbirinden bağımsız olduğu,
Başvuranın; şikayet konusu ettiği mali ve sosyal hakları ile ilgili bir azalmanın söz konusu olmadığı, yeni pozisyonunun bir alt görev olduğuna dair tespit yapılmadığı,
anlaşılmıştır.
21. İdare tarafından 17. Dönem Toplu İş Sözleşmesinin geçici 5 nci ve 6 ncı maddelerine istinaden başvuranın pozisyonun değiştirildiği ve yapılan pozisyon değişikliğinin ilk beş grup içerisinde olduğundan maddi bakımdan da herhangi bir mağduriyet oluşturmadığı ifade edilmektedir. Ancak toplu iş sözleşmesinin geçici 5 nci maddesinde “ilk beş grup kendi içerisinde olmak kaydıyla geçmek isteyen işçilerin intibakları; gerekli şartları taşıyan işçilerin talebi, sendikanın da görüşünü bildirmesi halinde, işverence değerlendirilerek uygun görülenlere, bir defaya mahsus olmak üzere sınavsız olarak gerçekleştirileceği ” geçici 6ncı maddesinde “3713 sayılı Kanun kapsamında istihdam edilen ve amele kadrosunda bulunan şehit ve gazi yakınlarına geçici 5. Madde ile pozisyon değişikliği gerçekleşemeyenlerin talep etmeleri halinde kadro imkanları dahilinde düz işçi pozisyonuna intibakları bu toplu iş sözleşmesi imza tarihinden itibaren 6 ay içerisinde sınavsız gerçekleştirileceği” ifade edilmiştir. Dolayısıyla her iki sözleşme hükmünde de ilgili işçilerin talep etme koşulu aranmakta olup somut olayda işçi tarafından 17. İşletme Toplu İş Sözleşmesinin süresinde pozisyon grubu değişikliğine yönelik herhangi bir talepte bulunulmadığı anlaşılmaktadır.
22. Bununla birlikte 40 kişinin grubunun yükseltildiği işlemde başvuran ve bir kişinin daha grubunun düşürülmesini gerektirecek İdarece fiili ya da hukuki bir gereklilik açıklanmamıştır. Bu noktada başvuranın; idare tarafından yapılan değişiklikle her ne kadar hakkında görev ve mali haklar yönünde bir değişmese olmasa da 17. İşletme Toplu İş Sözleşmesinin uygulanma süresi içerisinde pozisyon grubu değişikliği hususunda herhangi bir talebinin olmadığı, buna rağmen resen yapılan değişiklikte 49 kişi içerisinde sadece 2 kişinin pozisyon grubunun düşürüldüğü, 7 kişinin aynı pozisyonda kaldığı ve 40 kişinin ise yükseltildiği, 18. Dönem İşletme Toplu İş Sözleşmesine göre yaptığı talebin önceki değişiklik ileri sürülerek kabul edilmediği sonucuna ulaşılmakla birlikte idarenin başvurucu ile ilgili yapmış olduğu pozisyon değişikliği hususunda hukuka ve hakkaniyete uyarlık tespit edilememiştir.
23. Kurumumuzca yapılan inceleme neticesinde; idarenin konu ile ilgili açıklamaları, ilgili mevzuat ve tüm dosya kapsamı birlikte değerlendirildiğinde; idare tarafından başvuran hakkında yapılan pozisyon değişikliği işleminin mevzuat düzenlemelerine uygun olmadığı, bu nedenle İdarece işlemin geri alınarak başvuran tarafından 18. Dönem İşletme Toplu İş Sözleşmesi kapsamında yapılmış olan talebinin değerlendirilmesi gerektiği sonuç ve kanaatine varılmıştır.
B. İyi Yönetim İlkeleri Yönünden Değerlendirme
24. İyi yönetim ilkelerine 28/03/2013 tarih ve 28601 mükerrer sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Kamu Denetçiliği Kurumu Kanununun Uygulanmasına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmeliğin "İyi yönetim ilkeleri" başlıklı 6’ncı maddesinde yer verilmiş olup; söz konusu ilkeler yönünden yapılan değerlendirme neticesinde; İdarenin Kurumumuz tarafından istenilen bilgi ve belgeleri süresi içinde göndererek “kararın geciktirilmeksizin bildirilmesi” ilkelerine uygun davrandığı, diğer taraftan “kararların gerekçeli olması” ilkesine, başvurana verdiği cevapta ise hangi sürede hangi mercilere başvurabileceğini göstermediği bu nedenle “karara karşı başvuru yollarının gösterilmesi” ilkesine, uygun davranılmadığı tespit edilmiş olup, bundan böyle idarenin bahse konu ilkelere uygun davranması önerilmektedir.
VI. HAK ARAMA ÖZGÜRLÜĞÜNE İLİŞKİN AÇIKLAMA
25. 14/06/2012 tarih ve 6328 sayılı Kamu Denetçiliği Kurumu Kanunu’nun 17’nci maddesinin sekizinci fıkrasına göre, Kamu Denetçiliği Kurumuna dava açma süresi içinde yapılan başvuru işlemeye başlamış olan dava açma süresini durdurmakta olup, Kamu Denetçiliği Kurumu Kanunu’nun 21’inci maddesinin ikinci fıkrası uyarınca, bu Tavsiye Kararının idareye tebliğ tarihinden itibaren 30 gün içinde idare tarafından herhangi bir eylem ya da işlem tesis edilmezse (varsa) dava açma süresinden kalan süre işlemeye devam edecek olup, İdarenin işlem ya da eylemine karşı Isparta İş Mahkemesinde yargı yolu açıktır.
VII. KARAR
İlgili mevzuat hükümleri, yukarıda yer verilen açıklamalar ve dosya kapsamına göre BAŞVURUNUN KABULÜNE,
Başvuran hakkında resen yapılan pozisyon değişikliği işleminin geri alınarak başvuranın 18. Dönem İşletme Toplu İş Sözleşmesi kapsamındaki talebinin değerlendirilmesi hususunda DEVLET SU İŞLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜNE TAVSİYEDE BULUNULMASINA,
Kararın BAŞVURANA ve DEVLET SU İŞLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜNE tebliğine,
6328 sayılı Kanunun 20 inci maddesinin üçüncü fıkrası uyarınca, bu karar üzerine tesis edilecek işlemin otuz gün içinde Kurumumuza bildirilmesinin zorunlu olduğuna, Türkiye Cumhuriyeti Kamu Başdenetçisi’nce karar verildi. (¤¤)
Full & Egal Universal Law Academy