(2709 S. K. m. 42) (6328 S. K. m. 5, 21) (2547 S. K. m. 43) (Lisans Öğrenimlerini Tamamlamayan veya Tamamlayamayanların Ön Lisans Diploması Almaları veya Meslek Yüksekokullarına İntibakları Hakkında Yönetmelik m. 3)

SAYI: 2021/7216-S.21.11552

BAŞVURU NO: 2021/5808

KARAR TARİHİ: 05/05/2021

TAVSİYE KARARI

BAŞVURAN: …...

BAŞVURUYA KONU İDARE: İstanbul Üniversitesi Rektörlüğü

BAŞVURUNUN KONUSU: Başvuranın, önlisans diplomasının iptal edilerek lisans eğitimine devamının sağlanması talebi hakkındadır.

BAŞVURU TARİHİ: 10/03/2021

I. BAŞVURANIN İDDİA VE TALEPLERİ

1. Kurumumuza 10.03.2021 tarihinde postayla ulaşan başvuruda …. …., özetle; İstanbul Açık ve Uzaktan Eğitim Fakültesi (AUZEF) Çocuk Gelişimi Bölümü 3. sınıf öğrencisi olduğunu, ön lisans diploması alarak lisans eğitimine devam edebileceği zannıyla AUZEF’in resmi internet sitesinde yer alan Çözüm Merkezine ön lisans diploması almak için nasıl bir yol izlemesi gerektiğini sorduğunda verilen cevaba dayalı olarak ön lisans diploması alma talepli 16.02.2021 tarihli dilekçesini kargoyla gönderdiğini, akabinde kayıt yenileme sürecinde harcını yatırmak istediğinde tarafına harç tanımlanmadığını gördüğünü, durumu Çözüm Merkezine sorduğunda, diploma kırdırma işlemi yapıldığından harç ödemesi yapılamayacağının bildirildiğini, hâlbuki ön lisans mezuniyet belgesi alması halinde lisans eğitiminin sonlandırılacağı bilgisinin tarafına verilmediğini, böyle bir uyarı yapılmış olsaydı söz konusu talebinin olmayacağını, personelin eksik bilgilendirme yaptığını, sonuç itibariyle kendi iradesi ve isteği dışında kaydının re’sen silindiğini ve bu işlemin geri alınamayacağının ifade edildiğini, İstanbul Üniversitesi Açık ve Uzaktan Eğitim Fakültesi Eğitim Öğretim ve Sınav Yönetmeliği’nin 12. ve 27/3. maddeleri birlikte dikkate alındığında öğrencinin programdan kaydının silinmesi için istek ve iradesinin arandığını, bunun için yazılı dilekçeyle başvuru şartının arandığını, söz konusu kayıt silme işleminin hukuka aykırı olduğu gibi hakkaniyete de aykırı olduğunu, diğer yandan Anadolu Üniversitesinin ilgili yönetmeliğindeki maddelerin benzer olmasına rağmen söz konusu işlemler öncesinde gerekli uyarıların yapıldığını, Anayasal bir hak olan eğitim ve öğrenim hakkının da zedelendiğini, bu çerçevede idarenin yaptığı iki işlemin, yani koşullar tamamlanmadan ön lisans diploması verilmesi ile eksik koşulu tamamlama mahiyetindeki şahsı yerine irade gösterilerek lisans kaydının silinmesi işleminin hatalı olduğunu iddia etmekte ve ön lisans diploması verilmesi işleminin ve buna bağlı olarak yapıldığı belirtilen lisans kaydının silinmesi işleminin iptal edilmesi ile 24-25 Nisan 2021 tarihinde yapılacağı belirtilen vize sınavlarına girebilmesini teminen lisans eğitimine kaldığı yerden devam edebilmesinin sağlanmasına karar verilmesini talep etmektedir.

II. İDARENİN BAŞVURUYA İLİŞKİN AÇIKLAMALARI

2. Kurumumuzun 18.03.2021 tarihli ve ….. sayılı bilgi ve belge talep yazısına istinaden İstanbul Üniversitesi Rektörlüğü Öğrenci İşleri Daire Başkanlığının 26.03.2021 tarihli ve ….. sayılı yazısı ekinde sunulan Açık ve Uzaktan Eğitim Fakültesi Dekanlığının 24.03.2021 tarihli ve ….. sayılı yazısında;

2.1) Başvuranın 22.02.2021 tarih ve ….. sayı ile kayıtlara giren dilekçesindeki “ön lisans mezuniyeti belgesi” talebine istinaden gerekli işlemlerin yapıldığı ve başvuranın talebinin yerine getirildiği;

2.2) Fakülte tarafından yapılan işlemlerin güncel yürürlükte bulunan, İstanbul Üniversitesi Önlisans ve Lisans Eğitim ve Öğretim Yönetmeliği’nin 32 nci maddesinin ikinci fıkrasındaki “Lisans öğrenimlerini tamamlamayan veya tamamlayamayan öğrencilere, 18/3/1989 tarihli ve 20112 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Lisans Öğrenimlerini Tamamlamayan veya Tamamlayamayanların Önlisans Diploması Almaları veya Meslek Yüksekokullarına İntibakları Hakkında Yönetmelik hükümlerine göre önlisans diploması verilir.” hükümleri çerçevesinde mevzuata uygun olarak gerçekleştirildiği, ayrıca ilgili Yönetmelik’te, önlisans diploması almak için yapılacak başvuruların herhangi bir süre ile sınırlı olmadığı belirtilmiş olup, bu hükümden başvuru olmaksızın idarenin resen ön lisans diplomasını düzenlemeyeceğinin anlaşıldığı, lisans öğrencilerine ön lisans diploması verilmesinin yukarıdaki hükümler çerçevesinde öğrenciler açısından bir hak olup başvuru olmaksızın işlem yapılmasının mümkün bulunmadığı, dolayısıyla öğrencinin iddialarının gerçeği yansıtmadığı;

2.3) Başvuranın 20.01.2021 tarihinde AUZEF Çözüm masası üzerinden ön lisans diploması alması ile ilgili talepte bulunduğu, gerekli bilgilendirmelerin (söz konusu önlisans diplomasında “alan bilgisi”nin yer almayacağı, sadece “ön lisans” derecesini belgeleyeceği vb.) ve detayların eksiksiz bir şekilde yapıldığı, başvuranın 10.03.2021 tarih ve …. sayı ile kayıtlarına giren dilekçesinde de bu bilgilendirmenin yapıldığını belirttiği, eksik bilgilendirme yapılmasının söz konusu olmadığı;

2.4) Programdan ilişik kesilme şeklinin sadece “kayıt sildirme” ile gerçekleşmediği, mezuniyet, yatay geçiş, suç nedeniyle çıkarılma gibi farklı işlemlerle de ilgili programdan ilişiğin kesilebildiği gibi diploma kırdırma diye tabir edilen yukarıda belirtilen mevzuat çerçevesinde lisans eğitimlerini tamamlamayan veya tamamlayamayan öğrencilere “ön lisans diploması” verildiğinde de ilgili programdan ilişiğin kesilebildiği, mezuniyet belgesi ve diploma almanın doğal sonucunun ilgili programdan ilişiğin kesilmesi olduğu, dolayısıyla adı geçenin diploma aldıktan sonra aynı programda devam edebileceği zannını/düşüncesini belirtmesinin kabul edilebilir olmadığı;

2.5) Konu ile ilgili fakültenin web sayfası üzerinden https://auzefcozum.istanbul.edu.tr adresindeki “AUZEF’e Sorun” linkinden “Lisans öğrencisiyim ancak önlisans diploması almak istiyorum diplomamı nasıl kırdırabilirim?” başlığı altında gerekli tüm bilgilendirmelerin yapıldığı, “diploma kırdırmak isteyen öğrencilerin fakülteye ıslak imzalı dilekçe ile başvurması gerektiği, diploma kırdıran öğrencilerin diploma kırdırdıkları programda öğrenimlerine devam edemeyeceği, programla ilgili tüm haklarının diploma kırdırma ile sona ereceği”nin tüm öğrencilere duyurulduğu;

2.6) Başvuranın kendi isteği ile ön lisans diploması alması neticesinde ilgili programdan ilişiği kesildiğinden mevzuatlar çerçevesinde işlemin iptal edilmesinin ve programa kaldığı yerden devam edebilmesinin mümkün bulunmadığı, Fakülte yönetim kurullarında mevzuata uygun olmak kaydıyla tüm taleplerin öğrenciler lehine karara bağlanmakta olduğu, ancak bu konuda idarelerinin takdir yetkisi bulunmadığı;

2.7) Konu ile ilgili başka kişiler ile yargı organlarında görülmekte olan veya yargı organlarınca karara bağlanmış herhangi bir uyuşmazlık bulunmadığı;

2.8) Yukarıdaki gerekçelerle konu ile ilgili idarelerince yapılabilecek bir işlem bulunmadığı;

Hususlarının açıklandığı görülmüştür.

III. İLGİLİ MEVZUAT

3) 18.10.1982 tarihli ve 2709 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasası’nın;

3.1) “Eğitim ve öğrenim hakkı ve ödevi” başlıklı 42 nci maddesinde; “Kimse, eğitim ve öğrenim hakkından yoksun bırakılamaz.”

3.2) “Dilekçe, bilgi edinme ve kamu denetçisine başvurma hakkı” başlıklı 74 üncü maddesinin üçüncü ve dördüncü fıkralarında; “Herkes, bilgi edinme ve kamu denetçisine başvurma hakkına sahiptir. Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına bağlı olarak kurulan Kamu Denetçiliği Kurumu idarenin işleyişiyle ilgili şikâyetleri inceler...”,

4) 14.06.2012 tarihli ve 6328 sayılı Kamu Denetçiliği Kurumu Kanunu’nun “Kurumun görevi” başlıklı 5 inci maddesinin birinci fıkrasında; “Kurum, idarenin işleyişi ile ilgili şikâyet üzerine, idarenin her türlü eylem ve işlemleri ile tutum ve davranışlarını; insan haklarına dayalı adalet anlayışı içinde, hukuka ve hakkaniyete uygunluk yönlerinden incelemek, araştırmak ve idareye önerilerde bulunmakla görevlidir.”,

5) 06.11.1981 tarihli ve 2547 sayılı Yükseköğretim Kanunu’nun

5.1) “Lisans düzeyinde öğretim” başlıklı 43 üncü maddesinin (a) bendinde; “a. Yükseköğretim kurumlarında, kuruluş özelliklerine ve ihtiyaçlarına göre yapılan eğitim - öğretim ve buna dayalı olarak verilen diplomalarla ilgili esaslar her üniversitece hazırlanacak öğretim ve sınav yönetmeliğinde belirtilir.”

5.2) “Diploma alma, ders kredilerinin hesaplanması, öğrencilik haklarından yararlanma ve sınavlar” başlıklı 44 üncü maddesinde; “a. Yükseköğretim kurumlarının önlisans, lisans ve lisansüstü düzeyindeki diploma programlarına kayıtlı öğrenciler, bu madde hükümlerine göre belirlenen ders kredileri ve diğer yükümlülükleri başarı ile tamamlamaları halinde; önlisans, lisans, yüksek lisans veya doktora diploması alır. Ders kredileri, Yükseköğretim Kurulunca ilgili programın yer aldığı diploma düzeyi ve alan için yükseköğretim yeterlilikler çerçevesine göre belirlenen kredi aralığı ve öğrencilerin çalışma saati göz önünde tutularak yükseköğretim kurumlarının senatoları tarafından belirlenir. İlgili diploma programını bitiren öğrencinin kazanacağı bilgi, beceri ve yetkinliklere o dersin katkısını ifade eden öğrenim kazanımları ile açıkça belirlenmiş teorik veya uygulamalı ders saatleri ve öğrenciler için öngörülen diğer faaliyetler için gerekli çalışma saatleri de göz önünde bulundurularak yükseköğretim kurumlarının senatoları tarafından belirlenen ilkeler çerçevesinde ders kredileri hesaplanır. b. diploma alınabilmesi için, uygulama, teorik, uzaktan veya açıköğretim özellikleri ile eğitim öğretimin devamına ilişkin diğer hususlar, Yükseköğretim Kurulunun bu konularda belirlediği temel ilkelere uygun olarak yükseköğretim kurumlan senatoları tarafından belirlenir…”

6) 18.03.1989 tarihli ve 20112 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Lisans Öğrenimlerini Tamamlamayan veya Tamamlayamayanların Ön Lisans Diploması Almaları veya Meslek Yüksekokullarına İntibakları Hakkında Yönetmelik’in “Önlisans Diploması Alma İlkeleri” başlıklı 3 üncü maddesinde; “Türk Ceza Kanununun ikinci kitabının birinci babında yer alan, Devletin şahsiyetine karşı işlendiği cürümler sebebiyle hüküm giyenler ile disiplin cezası alarak yükseköğretim kurumlarından uzaklaştırılanlar hariç olmak üzere, 2547 sayılı Kanun hükümleri uyarınca bir lisans programının en az ilk dört yarı yılının bütün derslerinden başarılı olanlara önlisans diploması verilir. Önlisans diploması almak için yapılacak başvurular herhangi bir süre ile sınırlı değildir.”

7) 21.09.2010 tarihli ve 27706 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan İstanbul Üniversitesi Önlisans ve Lisans Eğitim ve Öğretim Yönetmeliği’nin;

7.1) “İlişik kesme ve ayrılma” başlıklı 30 uncu maddesinin ikinci fıkrasında; “Öğrencilerin Üniversite ile ilişiklerinin kesilmesi kendi ayrılma talepleri üzerine de olabilir. Bu takdirde öğrencilerin kayıtlı bulundukları birimlere yazılı olarak talepte bulunmaları yeterlidir.”

7.2) “Ön lisans diploması” başlıklı 32 nci maddesinin ikinci fıkrasında; “Lisans öğrenimlerini tamamlamayan veya tamamlayamayan öğrencilere, 18/3/1989 tarihli ve 20112 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Lisans Öğrenimlerini Tamamlamayan veya Tamamlayamayanların Önlisans Diploması Almaları veya Meslek Yüksekokullarına İntibakları Hakkında Yönetmelik hükümlerine göre önlisans diploması verilir.”

8) 23.10.2018 tarihli ve 30574 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan İstanbul Üniversitesi Açık ve Uzaktan Eğitim Fakültesi Eğitim Öğretim ve Sınav Yönetmeliği’nin;

8.1) “Kayıt iptali ve kayıt sildirme” başlıklı 12 nci maddesinin ikinci fıkrasında; “Öğrenci kendi isteğiyle kaydını sildirebilir.”

8.2) “Mezuniyet ve diploma” başlıklı 27 nci maddesinin üçüncü fıkrasında; “Lisans programının ilk dört yarıyılından en az 120 AKTS kredilik ders alarak başarılı olan ve AGNO’su 2,00 olan ve diğer yükümlülükleri yerine getiren öğrenciler programdan kaydını sildirmek koşuluyla ön lisans diploması alabilirler.”

8.3) “Tebligat ve bilgilendirme” başlıklı 30 uncu maddesinin ikinci ve üçüncü fıkralarında; “(2) Öğrencilerin başvuru ve talepleri ile ilgili bilgilendirmeler, Çözüm Talep Sistemi veya elektronik posta adresleri üzerinden yapılabilir. (3) Tüm öğrencileri ilgilendiren duyurular Fakültenin resmî internet sitesinden ilân edilir.”

8.4) “Hüküm bulunmayan haller” başlıklı 31 inci maddesinde; “(1) Bu Yönetmelikte hüküm bulunmayan hâllerde, İstanbul Üniversitesi Önlisans ve Lisans Eğitim ve Öğretim Yönetmeliği ve ilgili diğer mevzuat hükümleri uygulanır.”

9) İstanbul Üniversitesi Diploma Yönergesi’nin “Önlisans diplomasının iadesi” başlıklı 20 nci maddesinde; “(1) Önlisans diploması alan öğrencilerin, herhangi bir nedenle lisans öğrenimlerine devam etmeleri durumunda önlisans diplomasını iade etmeden, devam etmek istedikleri lisans programlarına kayıtları yapılmaz.”

Şeklinde düzenlemeler olduğu görülmüştür.

IV. KAMU DENETÇİSİ .....’İN KAMU BAŞDENETÇİSİ’NE ÖNERİSİ

10) Başvuranın iddiaları, idarenin konu ile ilgili açıklamaları, ilgili mevzuat ve tüm dosya kapsamı birlikte değerlendirildiğinde; başvurunun kabulü ile başvuranın önlisans diplomasının iptal edilerek lisans eğitimine devamının sağlanmasını teminen 22.02.2021 tarihli önlisans diploması verilme işleminin geri alınması hususunda İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ REKTÖRLÜĞÜNE TAVSİYEDE BULUNULMASI gerektiği yönünde hazırlanan “Tavsiye Karar Önerisi” Kamu Başdenetçisi’ne sunulmuştur.

V. DEĞERLENDİRME VE GEREKÇE

A. Hukuka, Hakkaniyete ve İnsan Haklarına Uygunluk Yönünden Değerlendirme

11) Kurumumuza yapılan başvuruda; İstanbul Açık ve Uzaktan Eğitim Fakültesi (AUZEF) Çocuk Gelişimi Bölümü 3. sınıf öğrencisi iken ön lisans diploması alarak lisans eğitimine devam edebileceği zannıyla ön lisans diploması talep eden başvuranın, bu talebi sonucunda diploma kırdırma işlemi yapılarak lisans eğitiminin sonlandırılmasına itiraz ettiği ve ön lisans mezuniyet belgesi alması halinde lisans eğitiminin sonlandırılacağını bilseydi böyle bir talebinin olmayacağını, Anayasal bir hak olan eğitim ve öğrenim hakkının zedelendiğini, bu çerçevede koşullar tamamlanmadan ön lisans diploması verilmesi ile eksik koşulu tamamlama mahiyetindeki şahsı yerine irade gösterilerek lisans kaydının silinmesi işleminin hatalı olduğunu iddia ederek ön lisans diploması verilmesi işleminin ve buna bağlı olarak yapıldığı belirtilen lisans kaydının silinmesi işleminin iptal edilmesi ile lisans eğitimine kaldığı yerden devam edebilmesinin sağlanmasını talep ettiği anlaşılmıştır.

12) Somut olaya bakıldığında;

12.1) Başvuranın 20.01.2021 tarihinde Çözüm Merkezine, 3. sınıf öğrencisi olduğunu, önlisans diploması almak istediğini belirterek nasıl bir yol izlemesi gerektiğini sorduğu; cevaben ıslak imzalı bir dilekçe ile başvuru yapılması gerektiğinin ifade edildiği;

12.2) Başvuranın AUZEF Dekanlığına, önlisans mezuniyet koşullarını sağladığı için ön lisans mezuniyet belgesi talepli 16.02.2021 tarihli dilekçesini gönderdiği, kayıtlara 22.02.2021 tarihinde giren dilekçe üzerine 22.02.2021 tarihinde başvuranın Önlisans Diplomasının düzenlendiği;

12.3) Başvuranın kayıt yenileme sürecinde harç tanımlanmadığını görmesi üzerine durumu Çözüm Merkezine sorduğunda diploma kırdırma işlemi yaptırdığından harç ödeme işlemi yapamayacağının açıklandığı; başvuranın ise kendisine önlisans diploması alması halinde lisans eğitiminin sonlandırılacağı bilgisinin verilmediğini ifade ederek eksik bilgilendirme sebebiyle önlisans diplomasının iptal edilerek lisans eğitiminin aktif hale getirilmesini talep ettiği; cevaben diploma kırdırma işlemi yapıldıktan sonra tekrar devam etme hakkı bulunmadığının, gelecek yıl farklı bir bölüme kayıt olabileceğinin açıklandığı;

12.4) Başvuranın da Kurumumuza başvurduğu;

Tespit edilmiştir.

13) Konuyla ilgili olarak İstanbul Üniversitesi Rektörlüğü tarafından lisans öğrencilerine ön lisans diploması verilmesinin ilgili mevzuat gereği bir hak olduğu ve başvuru olmaksızın işlem yapılmasının mümkün bulunmadığı, lisans eğitimlerini tamamlamayan veya tamamlayamayan öğrencilere “ön lisans diploması” verildiğinde ilgili programdan ilişiğin kesilebildiği, mezuniyet belgesi ve diploma almanın doğal sonucunun ilgili programdan ilişiğin kesilmesi olduğu, başvuranın diploma aldıktan sonra aynı programda devam edebileceği zannında olmasının kabul edilebilir olmadığı, üniversite internet sayfasındaki “AUZEF’e Sorun” linkinde konuyla ilgili açıklamalara yer verildiği, bu çerçevede başvuranın kendi isteği ile ön lisans diploması alması neticesinde ilgili programdan ilişiği kesildiğinden mevzuatlar çerçevesinde işlemin iptal edilmesinin ve programa kaldığı yerden devam edebilmesinin mümkün bulunmadığı hususlarının açıklandığı görülmüştür.

14) Konuyla ilgili mevzuata bakıldığında; 2547 sayılı Yükseköğretim Kanunu’nda, yükseköğretim kurumlarında yapılan eğitim - öğretim ve buna dayalı olarak verilen diplomalarla ilgili esasların her üniversitece hazırlanacak öğretim ve sınav yönetmeliğinde belirtileceği; Lisans Öğrenimlerini Tamamlamayan veya Tamamlayamayanların Ön Lisans Diploması Almaları veya Meslek Yüksekokullarına İntibakları Hakkında Yönetmelik’te bir lisans programının en az ilk dört yarıyılının bütün derslerinden başarılı olanlara önlisans diploması verileceği; İstanbul Üniversitesi Açık ve Uzaktan Eğitim Fakültesi Eğitim Öğretim ve Sınav Yönetmeliği’nde lisans programının ilk dört yarıyılından en az 120 AKTS kredilik ders alarak başarılı olan ve AGNO’su 2,00 olan ve diğer yükümlülükleri yerine getiren öğrencilerin programdan kaydını sildirmek koşuluyla ön lisans diploması alabilecekleri; İstanbul Üniversitesi Diploma Yönergesi’nde ise önlisans diploması alan öğrencilerin, herhangi bir nedenle lisans öğrenimlerine devam etmeleri durumunda önlisans diplomasını iade etmeden, devam etmek istedikleri lisans programlarına kayıtlarının yapılmayacağı; diğer yandan İstanbul Üniversitesi Açık ve Uzaktan Eğitim Fakültesi Eğitim Öğretim ve Sınav Yönetmeliği’nde öğrencinin kendi isteğiyle kaydını sildirebileceği; İstanbul Üniversitesi Önlisans ve Lisans Eğitim ve Öğretim Yönetmeliği’nde ise öğrencilerin Üniversite ile ilişiklerinin kesilmesinin kendi ayrılma talepleri üzerine olması halinde öğrencilerin kayıtlı bulundukları birimlere yazılı olarak talepte bulunmalarının yeterli olduğu şeklinde düzenlemeler olduğu; ayrıca AUZEF Çözüm internet sayfasında, “Lisans öğrencisiyim ancak önlisans diploması almak istiyorum diplomamı nasıl kırdırabilirim?” şeklindeki soruya karşılık olarak verilen cevapta, “Diploma kırdırmak isteyen öğrencilerin fakülteye ıslak imzalı dilekçe ile başvurması gerekmektedir.

Diploma kırdıran öğrenciler diploma kırdırdıkları programda öğrenimlerine devam edemez. Programla ilgili tüm hakları diploma kırdırma ile sona erer.” şeklinde açıklamanın yapıldığı görülmüştür.

15) Başvuruya konu uyuşmazlığın, lisans öğrencisi iken önlisans mezuniyet belgesi alması halinde lisans eğitiminin sonlandırılacağını bilmediğini iddia eden başvuranın önlisans diploması verilmesi ile birlikte kendi isteği ve iradesi dışında kaydının silinmiş olmasına itirazı ve bu işlemin geri alınması talebinin reddedilmesi işleminin hukuka uygunluğu noktasında düğümlendiği anlaşılmıştır.

16) Kurumumuzca yapılan değerlendirmede;

16.1) Lisans programının ilk dört yarıyılında en az 120 AKTS kredilik ders alarak başarılı olan ve AGNO’su 2,00 olan ve diğer yükümlülükleri yerine getiren öğrencilerin programdan kaydını sildirmek koşuluyla ön lisans diploması alabileceklerinin açıkça mevzuatta düzenlenmesi karşısında başvuranın önlisans diploması alma talebi üzerine verdiği yazılı dilekçesine istinaden önlisans diploması düzenlendiği, ancak bunun doğal bir gereği olarak da lisans programından kaydının silindiği anlaşılmıştır.

16.2) Lisans öğrencisi iken gerekli koşulların tamamlanması halinde önlisans diploması alma hakkından yararlanmak isteyen birinin bunu ancak kendi talebiyle yapabileceğinin açık olduğu, üniversitenin de öğrenciler açısından bir hak olan bu durum için başvuru olmaksızın işlem yapılmasının mümkün bulunmadığı, dolayısıyla öğrencinin iddialarının gerçeği yansıtmadığı şeklinde açıklamaları olduğu, başvuranın 22.02.2021 tarihli dilekçesi karşısında bu yönde bir talebinin olduğunda tereddüt olmadığı, başvuranın bu dilekçesine bakıldığında, “önlisans mezuniyet koşullarını sağladığım için önlisans mezuniyet belgesi istiyorum.” şeklinde ifadesi olduğu görülmüştür.

16.3) Ancak yukarıda da ifade edildiği üzere lisans öğrencisi iken önlisans diploması alınabilmesinin bir diğer şartının da lisans programından kaydın silinmesi olduğu, başvuruya konu uyuşmazlıkta, başvuranın ön lisans mezuniyet belgesi alması halinde lisans eğitiminin sonlandırılacağını bilmiş olsaydı söz konusu talebinin olmayacağını ifade ettiği, her ne kadar öğrencilerin programdan kaydını sildirmek koşuluyla ön lisans diploması alabileceklerinin AUZEF Yönetmeliğinde düzenlendiği ve AUZEF Çözüm’de de bu hususun açıklandığı görülse de başarısızlık haricinde kaydın ancak öğrencinin kendi isteğiyle sildirebileceği ve hüküm bulunmayan hallerde atıfta bulunulan İstanbul Üniversitesi Önlisans ve Lisans Eğitim ve Öğretim Yönetmeliği’ne göre öğrencilerin Üniversite ile ilişiklerinin kesilmesinin kendi ayrılma talepleri üzerine olması halinde öğrencilerin kayıtlı bulundukları birimlere yazılı olarak talepte bulunmalarının gerekli olduğu anlaşılmış, ancak başvuranın yazılı olarak önlisans diploması talebi olsa da gerçekte ve yazılı olarak lisans programından kaydının silinmesi talebi olmadığı, her iki talebin aynı anda gerçekleştirilmesine imkân olmamakla birlikte başvuranın lisans programından kaydının silinmesi pahasına önlisans diplomasını istemediği, bir lisans öğrencisinin önlisans diploması almasının ise tümüyle kendi talebine bağlı olduğu, başvuruya konu uyuşmazlıkta ise lisans programından kaydının silinmesi halinde önlisans diploması talebinin olmadığının açık olduğu anlaşılmış olup üniversitenin, lisans eğitimlerini tamamlamayan veya tamamlayamayan öğrencilere “ön lisans diploması” verilmesinin doğal sonucunun ilgili programdan ilişiğin kesilmesi olduğu şeklindeki açıklamasının yerinde olmadığı, zira lisans öğrencisinin önlisans diploması alması için ilişiğinin kesilmesinin bunun doğal sonucu değil, şartı olduğu; lisans programından kaydın silinerek önlisans diploması verilebileceğinden, öncelikle kaydın silinmesi için başvuranın iradesinin ortaya konulması ve bunun da yazılı olarak yapılması gerektiğinin kurala bağlandığı, başvuranın bu yönde yazılı bir talebinin bulunmadığı, başvuruya konu uyuşmazlıkta başvuranın önlisans diploması talebi üzerine konunun mevzuatta belirlenmesi nedeniyle kaydının silinmesi talebi olduğunun bir anlamda varsayılarak işlem yapıldığı, ancak böyle hak kaybına sebebiyet verebilecek işlemlerde varsayıma dayalı hareket edilemeyeceği, kişilerin açık ve yazılı olarak taleplerini ortaya koymalarının gerektiği değerlendirilmiştir.

16.4) Başvuranın emsal olarak sunduğu Anadolu Üniversitesindeki duruma bakıldığında; bu talebe ilişkin matbu dilekçelerin “Kendi isteğimle kaydımı sildirerek Önlisans Diploması almak istiyorum.” şeklinde hazırlandığı, böylelikle hiçbir tereddüde mahal vermeyecek şekilde düzenleme yapıldığı anlaşılmıştır.

16.5) Diğer yandan, Üniversitenin Diploma Yönergesi’nde önlisans diploması alan öğrencilerin, herhangi bir nedenle lisans öğrenimlerine devam etmeleri durumunda önlisans diplomasını iade etmeden, devam etmek istedikleri lisans programlarına kayıtlarının yapılmayacağının belirlendiği, başvuranın da tarafına düzenlenen önlisans diplomasının iptal edilerek lisans eğitimine kaldığı yerden devam etme talebinde bulunduğu, hak yaratan kararların etkileri dokunulmaz nitelikte olduğundan hukuka uygun kararların geri alınamayacakları açık olmakla birlikte yararlanan kişinin talep etmesi ve bunun üçüncü kişilerin haklarını ihlal etmiyor olması durumunun bunun bir istisnası olduğu, başvuranın durumunda ise başvuranın talebinin ve bunun üçüncü kişilerin haklarını ihlal etmediğinin açık olduğu, ancak üniversitenin, diploma kırdırma işlemi yapıldıktan sonra eğitim öğretime devam etme hakkının bulunmadığını belirtmesi karşısında başvuranın söz konusu durumunda Anayasa’da düzenlenen eğitim ve öğrenim hakkının da zedelenmiş olacağı değerlendirilmiştir.

17) Başvuranın iddiaları, idarenin açıklamaları, emsal uygulamalar ve ilgili mevzuat çerçevesinde;

lisans öğrencisi iken önlisans diploması almanın bir şartı olan kaydın silinmesi şartına karşılık önlisans diploması alınabileceği, başvuranın ise kaydının silinmesi halinde böyle bir talebi olmadığı ve ayrıca başvuranın kaydının silinmesine ilişkin yazılı bir başvurusu da olmadığı, böylelikle başvurana yönelik önlisans diploma düzenlenmesi işleminin, hem bunun bir şartı olan kayıt silmeyle ilgili yazılı bir başvuru olmaması hem de bu işlemin dayanağı olan talebin de bu koşullar içinde var olmaması dikkate alındığında başvuranın önlisans diplomasının iptal edilerek lisans eğitiminin aktif hale getirilmesi talebinin reddedilmesinde hukuka ve hakkaniyete uyarlık olmadığı sonuç ve kanaatine varılmıştır.

B. İyi Yönetim İlkeleri Yönünden Değerlendirme

18) 28.03.2013 tarihli ve 28601 mükerrer sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Kamu Denetçiliği Kurumu Kanununun Uygulanmasına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmeliğin “İyi yönetim ilkeleri” başlıklı 6 ncı maddesinde yer verilmiş olup;

18.1) Üniversitenin Kurumumuz tarafından istenen bilgi ve belgeleri süresinde gönderdiği, “makul sürede karar verme” ve “kararın geciktirilmeksizin bildirilmesi” ilkelerine uygun davrandığı diğer yandan başvurana verilen cevaplarda işleme karşı hangi sürede hangi mercilere başvurulabileceğinin gösterilmemiş olması sebebiyle “karara karşı başvuru yollarının ve süresinin gösterilmesi” ilkesine uygun davranmadığı görülmüş olup, idarenin bahse konu ilkeye de uygun davranması önerilmektedir.

18.2) Diğer yandan, lisans öğrencilerinin belli koşulları sağlamaları halinde önlisans diploması alma taleplerinin yerine getirilmesi işlemlerinde diğer bir şart olan lisans programından kaydın silinmesi işleminin gereğinin açık ve yazılı beyan alınarak yapılmasını teminen bundan böyle gerekli önlemlerin alınması önerilmektedir.

VI. HAK ARAMA ÖZGÜRLÜĞÜNE İLİŞKİN YASAL MEVZUAT

19) 6328 sayılı Kanunun 21 inci maddesinin ikinci fıkrası uyarınca, bu Tavsiye Kararının idareye tebliğ tarihinden itibaren 30 gün içinde idare tarafından herhangi bir eylem ya da işlem tesis edilmezse (varsa) dava açma süresinden kalan süre işlemeye devam edecek olup; İstanbul İdare Mahkemelerinde yargı yolu açıktır.

VII. KARAR

Açıklanan gerekçelerle;

BAŞVURUNUN KABULÜNE,

Başvuranın önlisans diplomasının iptal edilerek lisans eğitimine devamının sağlanmasını teminen 22.02.2021 tarihli önlisans diploması verilme işleminin geri alınması hususunda İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ REKTÖRLÜĞÜNE TAVSİYEDE BULUNULMASINA,

6328 sayılı Kamu Denetçiliği Kurumu Kanununun 20 nci maddesinin üçüncü fıkrası uyarınca, İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ REKTÖRLÜĞÜ tarafından bu karar üzerine tesis edilecek işlemin otuz gün içinde Kurumumuza bildirilmesinin zorunlu olduğuna,

Kararın, BAŞVURAN ile İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ REKTÖRLÜĞÜNE tebliğine,

Türkiye Cumhuriyeti Kamu Başdenetçisi’nce karar verildi. (¤¤)


Full & Egal Universal Law Academy