(2709 S. K. m. 74) (2547 S. K. m. 43) (6328 S. K. m. 5)
SAYI: 2020/88776-S.20.96935
BAŞVURU NO: 2020/97046
KARAR TARİHİ: 27/11/2020
RET KARARI
BAŞVURAN:
BAŞVURUYA KONU İDARE: Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı
BAŞVURUNUN KONUSU: Makine Mühendisliği ve Makine Eğitimi yüksek lisans mezunu olan başvuranın Yüksek Mühendis unvanını kullanma talebi
BAŞVURU TARİHİ: 22/09/2020
I. BAŞVURANIN İDDİA VE TALEPLERİ
1. … tarafından Kurumumuza yapılan 22/09/2020 tarihli başvuruda, özetle; adı geçen 2003 yılında Gazi Üniversitesi Teknik Eğitim Fakültesi Makine Eğitimi Talaşlı Üretim Öğretmenliği programından mezun olarak lisans derecesi ve yine devamında 2006 yılında Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Makine Eğitimi alanında Yüksek Lisans (Tezli) derecesi aldığını, 3795 sayılı Kanun içinde bulunan ve uygulama şartları da daha sonra tekrar değiştirilerek merkezi sınavdan ALES puanı üzerinden yerleştirmeye geçerek Mühendislik Tamamlama Programı kapsamında AKTS ve kredi sayılarına ve hatta ders isimlerine kadar aynı olan 12 adet fark dersi hem lisans hem yüksek lisans döneminde almasına rağmen tekrar alarak 8 aylık bir sürede iki yarıyıl döneminde bu dersleri tamamlayarak 10/07/2020 tarihinde Amasya Üniversitesi Teknoloji Fakültesi Makine Mühendisliği bölümünü bitirdiğini, son bitirdiği Makine Mühendisliği ve aynı alanda yüksek lisans derecesine sahip olduğu (Makine Bilimi) bilim dalları dikkate alındığında Yüksek Mühendis unvanını kullanabilmeyi talep etmektedir.
II. İDARENİN BAŞVURUYA İLİŞKİN AÇIKLAMALARI
2. Başvuru konusu ile ilgili olarak Yükseköğretim Kurulu Başkanlığından 01/10/2020 tarihli ve S.20.86332 sayılı yazımızla bilgi ve belge talep edilmiş olup Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Eğitim Öğretim Dairesi Başkanlığı tarafından gönderilen 07/10/2020 tarihli ve … sayılı cevabi yazıda özetle;
2.1. 12 Mayıs 1992 tarihli ve 21226 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren 3795 sayılı Bazı Lise, Okul ve Fakülte Mezunlarına Unvan Verilmesi Hakkında Kanunun 3 üncü maddesinin d fıkrasında “Teknik Eğitim Fakültesi mezunlarına Teknik Öğretmen unvanı verilir.” hükmünün yer aldığı,
2.2. Yükseköğretim kurumlarımız bünyesinde yer alan Mühendislik programlarından mezun olanların ilgili dalın mühendisi unvanını kullanabildikleri,
2.3. 16/10/1989 tarihli Yükseköğretim Yürütme Kurulu toplantısında, “Mühendis” unvanı alanların aynı alanda master öğrenimi görmeleri sonucu “Yüksek Mühendis” unvanını almalarının, farklı alanlarda yüksek lisans veya doktora öğrenimlerini tamamlayanların ise “Bilim uzmanı ve Doktor” unvanı verildikten sonra diplomalarına uzmanlık alanlarının parantez içinde belirtilmesinin uygun görüldüğü,
2.4. 17/06/1988 tarihli Yükseköğretim Kurulu toplantısında, bir mühendislik dalında diploma alanlara başka bir mühendislik dalında yüksek lisans öğrenimini tamamlamaları halinde sadece yüksek lisans unvanı ve derecesi verilmesi, yüksek lisans öğrenimi yaptıkları anabilim dalının ayrıca parantez içinde belirtilmesine 2547 sayılı Kanunun 2880 sayılı Kanunla değişik 43/b maddesi uyarınca karar verilmiş olup 27/05/2002 tarihli Yükseköğretim Yürütme Kurulu toplantısında söz konusu kararda değişiklik yapılmasının uygun olmadığına karar verildiği,
2.5. 14/10/2014 tarihli Yükseköğretim Yürütme Kurulu toplantısında, 2547 sayılı Kanunun 2880 sayılı Kanunla değişik 43/b maddesi uyarınca, Üniversitelerarası Kurulun görüşü de alınarak bir kişinin İnşaat Yüksek Mühendisi unvanını kullanabilmesi için iki şart sağlaması gerektiği;
1) Lisans derecesini “İnşaat Mühendisliği” programında almış olmak,
2) Yüksek lisans derecesinin Fen Bilimleri Enstitüsü bünyesinde İnşaat Mühendisliği Anabilim Dalı altındaki programlardan birinde yapmış olmak
gerektiğine karar verildiği,
2.6. Söz konusu kararlardan da anlaşılacağı üzere, …’nın Amasya Üniversitesi Makine Mühendisliği programından mezun olarak Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Makine Eğitimi yüksek lisans programında görmüş olduğu eğitim sonucunda “Bilim uzmanı” unvanını kullanabileceği, “Yüksek Mühendis” unvanını kullanmayacağının anlaşıldığı,
hususlarına yer verilmiştir.
III. İLGİLİ MEVZUAT
3. Türkiye Cumhuriyeti Anayasası’nın;
3.1. “Dilekçe, bilgi edinme ve kamu denetçisine başvurma hakkı” başlıklı 74 üncü maddesinin üçüncü ve dördüncü fıkralarında; “Herkes, bilgi edinme ve kamu denetçisine başvurma hakkına sahiptir. Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına bağlı olarak kurulan Kamu Denetçiliği Kurumu idarenin işleyişiyle ilgili şikâyetleri inceler.”,
3.2. “Yasama yetkisi” başlıklı 7 inci maddesinde; “Yasama yetkisi Türk Milleti adına Türkiye Büyük Millet Meclisinindir. Bu yetki devredilemez.” , “Kanun önünde eşitlik” başlıklı 10 uncu maddesinin birinci ve dördüncü fıkralarında; “Herkes, dil, ırk, renk, cinsiyet, siyasi düşünce, felsefi inanç, din, mezhep ve benzeri sebeplerle ayırım gözetilmeksizin kanun önünde eşittir... Devlet organları ve idare makamları bütün işlemlerinde kanun önünde eşitlik ilkesine uygun olarak hareket etmek zorundadırlar.”,
4. 6328 sayılı Kamu Denetçiliği Kurumu Kanununun “Kurumun Görevi” başlıklı 5 inci maddesinin birinci fıkrasında; “Kurum, idarenin işleyişiyle ilgili şikayet üzerine, idarenin her türlü eylem ve işlemleri ile tutum ve davranışlarını; insan haklarına dayalı adalet anlayışı içinde, hukuka ve hakkaniyete uygunluk yönlerinden incelemek, araştırmak ve idareye önerilerde bulunmakla görevlidir.”,
5. 06/11/1981 Tarihli ve 17506 Sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Yüksek Öğrenim Kanununun;
5.1. “Amaç” başlıklı 1 inci maddesinde; “Bu kanunun amacı; yükseköğretimle ilgili amaç ve ilkeleri belirlemek ve bütün yükseköğretim kurumlarının ve üst kuruluşlarının teşkilatlanma, işleyiş, görev, yetki ve sorumlulukları ile eğitim - öğretim, araştırma, yayım, öğretim elemanları, öğrenciler ve diğer personel ile ilgili esasları bir bütünlük içinde düzenlemektir.”,
5.2. “Tanımlar” başlıklı 3 üncü maddesinde; “…t) Lisans Üstü: Yüksek lisans ve doktora ile tıpta, diş hekimliğinde, eczacılıkta ve veteriner hekimlikte uzmanlık ve sanatta yeterlik eğitimini kapsar ve aşağıdaki kademelere ayrılır. (1) Yüksek Lisans: (Bilim uzmanlığı, yüksek mühendislik, yüksek mimarlık, master): Bir lisans öğretimine dayalı, eğitim - öğretim ve araştırmanın sonuçlarını ortaya koymayı amaçlayan bir yükseköğretimdir.”,
5.3.“Yükseköğretim Kurulunun görevleri” başlıklı 7 nci maddesinde; “… b) Yükseköğretim kurumları arasında bu Kanunda belirlenen amaç, ilke ve hedefler doğrultusunda birleştirici, bütünleştirici, sürekli, ahenkli ve geliştirici işbirliği ve koordinasyonu sağlamak, … e) Yükseköğretim kurumlarında eğitim - öğretim programlarının asgari ders saatlerini ve sürelerini, öğrencilerin yatay ve dikey geçişleriyle ve yüksekokul mezunlarının bir üst düzeyde öğrenim yapmalarına ilişkin esasları Üniversitelerarası Kurulun da görüşlerini alarak tespit etmek, ... ı) Yükseköğretim kurumlarında ve bu kurumlara girişte imkân ve fırsat eşitliği sağlayacak önlemleri almak, ... m) Çeşitli bilim ve sanat alanlarında bilimsel milli komiteler ve çalışma grupları kurmak,”,
5.4. “Üniversitelerarası Kurul” başlıklı 11 inci maddesinde; “a. Kuruluş ve işleyişi: ... Üniversitelerarası Kurul, Yükseköğretim Kuruluna üye seçmek dışındaki görevlerini Yönetim Kuruluna devredebilir. Yönetim Kurulu ayda en az bir defa toplanır. … Kurul, çalışmalarını kolaylaştırmak ve üniversitelerarasında ve uluslararası yükseköğretim kurumları ile işbirliğini düzenlemek amacı ile sürekli ve geçici birimler ve komisyonlar kurabilir. ... Kurul, en az yılda iki defa, aksi kararlaştırılmadıkça başkanın bağlı olduğu üniversitenin bulunduğu şehirde toplanır ve kurul gündemi önceden Milli Eğitim Bakanlığına, Yükseköğretim Kuruluna ve kurul üyelerine gönderilir. ... b. Görevleri: Üniversitelerarası Kurul akademik bir organ olup aşağıdaki görevleri yapar: (1) Yükseköğretim planlaması çerçevesinde, üniversitelerin eğitim - öğretim, bilimsel araştırma ve yayım faaliyetlerini koordine etmek, uygulamaları değerlendirmek, Yükseköğretim Kuruluna ve üniversitelere önerilerde bulunmak, ... (3) Üniversitelerin tümünü ilgilendiren eğitim - öğretim, bilimsel araştırma ve yayım faaliyetleri ile ilgili yönetmelikleri hazırlamak veya görüş bildirmek, (4) Aynı veya benzer nitelikteki fakültelerin ya da üniversitelere veya fakültelere bağlı diğer yükseköğretim kurumlarının eğitim - öğretimine ilişkin ilkeler ve süreler arasında uyum sağlamak, .”,
5.5. “Lisans düzeyinde öğretim” başlıklı 43 üncü maddesinin birinci fıkrasının b) bendinde; “Aynı meslek ve bilim dallarında, eğitim - öğretim yapan üniversitelerde, eğitim - öğretim, metod, kapsam, öğretim süresi ve yıl içindeki değerlendirme esasları bakımından eşdeğer olması ve öğrenimden sonra kazanılan unvanların aynı ve elde edilen hakların eşdeğer sayılması hususu Üniversitelerarası Kurulun önerisi üzerine; öğretmen yetiştiren birimler için belirtilen esasların tespiti Milli Eğitim Bakanlığı ile de işbirliği yapılarak, Yükseköğretim Kurulunca düzenlenir.”,
5.6. “Yönetmelikler” başlıklı 65 inci maddesinin b fıkrasında; “Aşağıdaki hususlar Üniversitelerarası Kurul tarafından çıkarılacak yönetmeliklerle düzenlenir:
(1) Lisansüstü öğretim esasları,
(2) Bu Kanunun uygulanması ile ilgili diğer akademik hususlar.”,
6. 3795 sayılı Bazı Lise, Okul ve Fakülte Mezunlarına Unvan Verilmesi Hakkında Kanunun;
6.1. “Amaç” başlıklı 1 inci maddesinde; “Bu Kanunun amacı, mühendis ve mimarlar dışında kalan teknik personelin; eğitim seviyelerine göre unvan, yetki ve sorumluluklarını belirlemektir.”
6.2. “Unvanlar” başlıklı 3 üncü maddesinde; “Gördükleri mesleki teknik öğretim alanlarına göre;
a) Mesleki ve teknik öğretim veren ortaöğretim kurumlarından mezun olanlar ile denkliği Millî Eğitim Bakanlığınca kabul edilen diğer mesleki ve teknik öğretim veren ortaöğretim kurumlarından mezun olanlar ve bu okullara denk mülga okullardan mezun olanlara “teknisyen”,
b) Lise üstü iki yıl süreli yüksek teknik öğretim görenlere, "tekniker",
c) Lise üstü üç yıl süreli yüksek teknik öğretim görenlere, "yüksek tekniker",
d) Lise üstü dört yıl süreli yüksek teknik öğretim gören erkek teknik öğretmen okulu, erkek teknik yüksek öğretmen okulu, yüksek teknik öğretmen okulu ve teknik eğitim fakültesi mezunları ile kız teknik öğretmen okulu, kız teknik yüksek öğretmen okulunun ve mesleki eğitim fakültesinin teknik eğitim veren bölümlerinden mezun olanlara "teknik öğretmen",
e) Teknik öğretmen unvanını kazananlar için Yükseköğretim Kurulunca belirlenen mühendislik fakültelerince düzenlenecek iki yarıyıl süreli mühendislik eğitimi tamamlama programını en fazla dört yarıyıl içinde bitirenlere dallarında “mühendis”, Unvanı verilir.
Bu unvanlar, eğitim görülen dalın ismi ile birlikte kullanılır.”,
hükümleri yer almaktadır.
IV. KAMUDENETÇİSİ ARİF DÜLGER’İN KAMU BAŞDENETÇİSİ'NE ÖNERİSİ
7. Başvuranın iddiaları, ilgili mevzuat ve tüm dosya kapsamı birlikte değerlendirildiğinde; idarece tesis edilmiş olan işlemde hukuka ve hakkaniyete aykırılık tespit edilemediğinden, başvurunun reddi yönünde hazırlanan “Ret Karar Önerisi” Kamu Başdenetçisi’ne sunulmuştur.
V. DEĞERLENDİRME VE GEREKÇE
A. Hukuka, Hakkaniyete ve İnsan Haklarına Uygunluk Yönünden Değerlendirme
8. Başvuru sahibi, 2003 yılında Gazi Üniversitesi Teknik Eğitim Fakültesi Makine Eğitimi Talaşlı Üretim Öğretmenliği programından mezun olarak lisans derecesi ve yine devamında 2006 yılında Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Makine Eğitimi alanında Yüksek Lisans (Tezli) derecesi aldığını, 10/07/2020 tarihinde de Amasya Üniversitesi Teknoloji Fakültesi Makine Mühendisliği bölümünü bitirdiğini belirterek son bitirdiği Makine Mühendisliği ve aynı alanda yüksek lisans derecesine sahip olduğu (Makine Bilimi) bilim dalları dikkate alındığında Yüksek Mühendis unvanını kullanabilmeyi talep etmektedir.
9. Konuyla ilgili olarak Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı özetle; 16/10/1989 tarihli Yükseköğretim Yürütme Kurulu toplantısında, “Mühendis” unvanı alanların aynı alanda master öğrenimi görmeleri sonucu “Yüksek Mühendis” unvanını almalarının, farklı alanlarda yüksek lisans veya doktora öğrenimlerini tamamlayanların ise “Bilim uzmanı ve Doktor” unvanı verildikten sonra diplomalarına uzmanlık alanlarının parantez içinde belirtilmesinin uygun görüldüğünü; 14/10/2014 tarihli Yükseköğretim Yürütme Kurulu toplantısında da 2547 sayılı Kanunun 2880 sayılı Kanunla değişik 43/b maddesi uyarınca, Üniversitelerarası Kurulun görüşü de alınarak bir kişinin İnşaat Yüksek Mühendisi unvanını kullanabilmesi için lisans derecesini “İnşaat Mühendisliği” programında almış olmak ve Yüksek lisans derecesinin Fen Bilimleri Enstitüsü bünyesinde İnşaat Mühendisliği Anabilim Dalı altındaki programlardan birinde yapmış olmak şartlarının sağlaması gerektiğini ifade etmektedir.
10. Ayrıntılarına 5 no.lu paragraflarda yer verildiği üzere; aynı meslek ve bilim dallarında, eğitim-öğretim yapan üniversitelerde, eğitim-öğretim, metod, kapsam, öğretim süresi ve yıl içindeki değerlendirme esasları bakımından eşdeğer olması ve öğrenimden sonra kazanılan unvanların aynı ve elde edilen hakların eşdeğer sayılması hususu Üniversitelerarası Kurulun önerisi üzerine Yükseköğretim Kurulunca verilecek karar ile gerçekleştirilmektedir.
11. Somut olayda yasa koyucunun, başvuranın “Yüksek Mühendis” unvanını kullanıp kullanamayacağı hususunda, Üniversitelerarası Kurul’un görüşünün alınması koşuluyla, Yükseköğretim Kurulu’na takdir yetkisi tanıdığı açıktır. Yükseköğretim Kurulu, konu ile ilgili olarak kanunun kendisine verdiği yetkiye dayanarak, 01/10/2014 tarihli Yükseköğretim Yürütme Kurulu toplantısında, 2547 sayılı Kanunun 2880 sayılı Kanunla değişik 43/b maddesi uyarınca Üniversitelerarası Kurulunun görüşünü dikkate alarak bir kişinin İnşaat Yüksek Mühendisi unvanını kullanabilmesi için iki şartın aynı anda sağlanmasının gerektiği yönünde karar almıştır. Bu şartlar lisans derecesini “İnşaat Mühendisliği” programında almış olmak ve Yüksek lisans derecesinin Fen Bilimleri Enstitüsü bünyesinde İnşaat Mühendisliği Anabilim Dalı altındaki programlardan birinde yapmış olmaktır. Bu iki şartın sağlanmış olması halinde “Yükse Mühendis” unvanının kullanılabileceği anlaşılmaktadır.
12. Başvuru sahibinin Amasya Üniversitesi Makine Mühendisliği programından mezun olduğu ve Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Makine Eğitimi yüksek lisans programını tamamladığı dikkate alındığında “Yüksek Mühendis” unvanının kullanılabilmesi için gerekli olan ikinci şartın sağlanamadığı, görmüş olduğu yüksek lisans eğitimi sonucunda “Bilim uzmanı” unvanını kullanabileceği görülmektedir.
13. İdare takdir yetkisini kullanırken yasanın koyduğu sınırlar içinde kalmalı ve eşitlik ilkesi çerçevesinde hareket etmeli; bu yetki çerçevesinde alınan karar objektif ve gerekçeli olmalıdır. Bu çerçevede; yukarıda yer verilen mevzuat hükümleri, idarenin cevabi yazısı ve tüm dosyanın Kurumumuzca değerlendirilmesi neticesinde, başvuranın talebinin reddedilmesi yönündeki idari işlemin, idarenin takdir yetkisi çerçevesinde alınan karar uyarınca gerçekleştiği, bu yönüyle hukuka ve hakkaniyete uygun olduğu sonuç ve kanaatine varılmıştır.
B. İyi Yönetim İlkeleri Yönünden Değerlendirme
14. 28/03/2013 tarihli ve 28601 mükerrer sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Kamu Denetçiliği Kurumu Kanununun Uygulanmasına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmeliğin “İyi yönetim ilkeleri” başlıklı 6 ncı maddesinde yer verilmiştir. Söz konusu ilkeler yönünden yapılan değerlendirmede, şikâyet başvurusu kapsamında, idarenin, başvurana ilişkin işlemlerle ilgili bilgi ve belgeleri süresi içerisinde ve gerekçeli olarak kurumumuza gönderdiği, bu anlamda “kararların gerekçeli olması”, “kararın geciktirilmeksizin bildirilmesi” ve “makul sürede karar verme” ilkelerine uygun davranıldığı; ayrıca şikâyetçiye verilen cevapta işleme karşı hangi sürede hangi mercilere başvurulabileceğinin gösterilmemiş olması sebebiyle “karara karşı başvuru yollarının ve süresinin gösterilmesi” ilkesine uygun davranılmadığı görülmüş olup, idarenin bahse konu ilkelere uygun davranması önerilmektedir.
VI. HAK ARAMA ÖZGÜRLÜĞÜNE İLİŞKİN AÇIKLAMA
15. 6328 sayılı Kanunun 21 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca başvurunun Kurumumuz tarafından reddedilmesi hâlinde, durmuş olan dava açma süresi gerekçeli ret kararının ilgiliye tebliğinden itibaren kaldığı yerden işlemeye başlayacaktır. Buna göre; ilgili idarenin eylem ve işlemlerine karşı dava açma süresinden (varsa) arta kalan sürede Ankara İdare Mahkemelerinde yargı yolu açıktır.
VII. KARAR
Açıklanan gerekçelerle BAŞVURUNUN REDDİNE,
Bu Ret Kararının, BAŞVURANA ve YÜKSEKÖĞRETİM KURULU BAŞKANLIĞINA
tebliğ edilmesine
Türkiye Cumhuriyeti Kamu Başdenetçisi’nce karar verildi. (¤¤)
Full & Egal Universal Law Academy