(2709 S. K. m. 35, 73, 74, 167) (2918 S. K. Ek m. 18) (4760 S. K. m. 1, 2, 4, 13, 14) (6328 S. K. m. 5, 20, 21) (Araçların Satış, Devir ve Tescil Hizmetlerinin Yürütülmesi Hakkında Yönetmelik m. 1, 2, 3, 5, 6, 13) (Kamu Denetçiliği Kurumu Kanununun Uygulanmasına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik m. 6)
SAYI: 2019/5950-S.8957
BAŞVURU NO: 2019/1430
KARAR TARİHİ: 23/07/2019
TAVSİYE KARARI
BAŞVURAN
BAŞVURUYA KONU İDARE: TÜRKİYE NOTERLER BİRLİĞİ BAŞKANLIĞI GÜMRÜKLER GENEL MÜDÜRLÜĞÜ GELİR İDARESİ BAŞKANLIĞI
BAŞVURUNUN KONUSU: Başvuranın gümrük girişli olan ve vergileri “ÖTV-Gümrük Vergi Tahsil Alındısı” ile tahsil edilen ithal araçların ÖTV ödeme bilgilerinin elektronik ortama taşınması talebi hk.
BAŞVURU TARİHİ: 24/01/2019
I. BAŞVURANIN İDDİA VE TALEPLERİ
1. Başvuran Kurumumuza yapmış olduğu 24/01/2019 tarihli şikâyet başvurusunda;
1.1. 2016-2018 tarihlerine yurt dışında Ataşe olarak görev yaptığını, Yunanistan’dan 2016 yılı içinde sıfır kilometre olarak aldığı ve yaklaşık 22 ay boyunca Yunanistan içinde Diplomatik Plakalı olarak kullandığı … marka aracını, Türkiye içinde de kullanmak üzere 21/12//2018 tarihinde Ankara Gar Gümrük Müdürlüğünde … sayılı Gümrük Beyannamesi ile tüm vergilerini KDV, ÖTV de dahil olmak üzere ödeyerek aracını Gümrük Kanunu’nun ilgili maddeleri gereği bireysel olarak ithal ettiğini,
1.2. İlgili ödeme üzerinde Gümrük Müdürlüğü tarafından hazırlanan Trafik Şahadetnamesi ile tescil işlemlerini yapmak için ilgili notere müracaat ettiğinde, aracının ''ÖTV’siz ya da ÖTV kaydı gelmeyen araç olarak '' kaydının yapılabileceği bilgisini aldığını, toplam 58,172.02 TL vergi yatırdığını ve bu verginin 34,254.50 TL sinin Özel Tüketim Vergisi (ÖTV Liste-II) olduğunu söylemesine ve ilgili Gümrük Makbuzunu sunmuş olmasına rağmen, ARTES üzerinde otomasyon olarak sadece buna izin verdiğini,
1.3. ÖTV’li olarak tescil işleminin yapılabilmesi için ÖTV ödeme numarasının Gelir İdaresi Başkanlığından alınması gerektiğinin tarafına iletildiğini, konu ile ilgili Gelir İdaresi Başkanlığı ile Gümrük Müdürlüğüne müracaat edildiğinde, her iki birimden de vergi ödemesinin ''Ankara Gümrük Saymanlık Müdürlüğüne'' yapılmasının yasal zorunluluk olmasından ötürü, kendi sistemlerinden böyle bir ÖTV ödeme numarası/belgesi veremeyecekleri cevabını aldığını,
1.4. Yine Ankara Gar Gümrük Müdürlüğü veya Saymanlığınca da ÖTV ödeme belgesi verilemeyeceği, bu belgenin sadece distribütörlerden satın alınan araçlar için düzenlendiği, bireysel ithal edilen araçlar için sadece Gümrük Makbuzu düzenlenebildiğini öğrendiğini, yasal mevzuat gereği Gümrük Müdürlüğüne ödemesi yapılan ÖTV’nin (Gümrük Makbuzu) Noterler Birliğince işleme alınmamasının hukuka aykırılık teşkil ettiğini (bknz: Maliye Bakanlığı Gelir İdaresi Başkanlığı 22 Numaralı Özel Tüketim Vergisi Genel Tebliği),
1.5. Kaldı ki Maliye Bakanlığı Gelir İdaresi Başkanlığının 28102 numaralı Resmî Gazete’ de yayınlanan “22 Numaralı Özel Tüketim Vergisi Genel Tebliği'' nde geçen; “...münferit ithal araçların tescili sırasında ÖTV ödeme belgesi yerine, gerekli vergilerin ödendiğini gösteren gümrük makbuzunun aslı ya da gümrük idaresi veya noter tarafından onaylı örneği de kullanılabilir” hükmü gereğince Emniyet Genel Müdürlüğü tarafından Trafik Tescil Şubelerine gönderilen 17/11/2011 tarihli 224305 sayılı Genel Talimatında ''...münferit ithal araçların tescili sırasında ÖTV ödeme belgesi yerine, gerekli vergilerin ödendiğini gösteren gümrük makbuzunun aslı ya da gümrük idaresi veya noter tarafından onaylı örneği de kullanılabilir” hükmünden hareketle bahse konu aracın özel tüketim vergisi ödenmiş araç olarak tescilleme işlemlerinin yapılması gerektiğini belirttiğini ve ilgili işlemlerin Noterlere devredilene kadar da uygulamaya devam edildiğini,
1.6. EGM’ nin ASBİS üzerinde bahse konu işlemler sırasında kullandığı “ÖTV-Gümrük Vergi Tahsil Alındısı” modülünün Noterler Birliği sistemi ARTES üzerinde bulunmamasından dolayı aracının, ARTES üzerinde “ÖTV’ si ödenmeyen araç veya ÖTV kaydı gelmeyen araç” olarak tescil edilmek istendiğini, bu durumda ÖTV vergisi ödenmiş ve yasal ödeme makbuzu sunulmuş olmasına rağmen “ÖTV’ si ödenmeyen araç veya ÖTV kaydı gelmeyen araç” tescil edilmesinin hukuki olarak uygun olmadığını,
1.7. İdare cevabında, aracının ÖTV'siz tescil olmayacağını belirtmiş olsa da, ARTES üzerinde ilgili Gümrük Makbuzunun sisteme girilecek bir yapısı bulunmadığından makbuzun ancak dosya üzerinde saklanacağını, bu durumun ayrıca vergi yükümlülüğü açısından da büyük sorunların doğmasına sebep olabileceğini ve aracın yasal satış süresi dolduktan sonra olası satış işlemlerinde sorunların çıkmasına sebep olabileceğini,
belirterek; EGM’ nin ASBİS üzerinde bahse konu işlemler sırasında kullandığı “ÖTV-Gümrük Vergi Tahsil Alındısı” modülünün Noterler Birliği Başkanlığı tarafından araç tescil işlemleri için kullanılan otomasyon sistemi olan ARTES üzerine de eklenmesini talep etmektedir.
II. İDARENİN ŞİKÂYETE İLİŞKİN AÇIKLAMALARI
2. Şikâyet başvurusunun çözüme kavuşturulması amacıyla Emniyet Genel Müdürlüğünden 11/02/2019 tarih ve E:3152 sayılı yazımız ile bilgi ve belge talep edilmiş olup, adı geçen idarenin 08/03/2019 tarih ve E.51554 sayılı cevabi yazısında;
2.1. 06/01/2017 tarihli ve 29940 Mükerrer sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 680 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin çerçeve 61 inci maddesiyle, 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu’na eklenen “Ek Madde 18” ile getirilen hüküm doğrultusunda hazırlanan “Araçların Satış. Devir ve Tescil Hizmetlerinin Yürütülmesi Hakkında Yönetmelik” in 31/01/2018 tarihli ve 30318 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girdiği,
2.2. Araç tescil işlemlerinin kapsamlı olması nedeniyle, devir işlerinin kademeli olarak yapılmasının kararlaştırıldığı, yapılan çalışmalar kapsamında 31/01/2018 tarih ve 213/29216 sayılı talimatın yayımlanarak, araçların satış, devir ve bu nedenle plaka değişikliği işlemleri ile Yönetmeliğin 9 uncu maddesinin birinci fıkrasında sayılan kurumlara ait araçlar hariç olmak üzere araçların ilk tescil işlemlerinin 01/02/2018 tarihi itibarıyla Türkiye Noterler Birliği koordinesinde noterliklerce yapılmaya başlandığı,
2.3. 12/02/2018 tarihli ve 290/36587 sayılı Talimat ile ise ASBİS üzerinden bayilerce yapılan araçların tescil işlemlerinin ARTES üzerinden yapılmaya başlandığı, ASBİS in kapatıldığı,
2.4. Münferit olarak ithal edilen araçların tescil işlemlerinin 31/01/2018 tarih ve 213/29216 sayılı talimat kapsamında 01/02/2018 tarihinden geçerli olmak üzere Türkiye Noterler Birliği koordinesinde noterliklere devredilen işlemler arasında bulunduğu,
2.5. Araçların Satış, Devir ve Tescil Hizmetlerinin Yürütülmesi Hakkında Yönetmeliğin 13‘üncü maddesinin birinci fıkrasında, “Tescil işleminin yapılabilmesi için sahiplik belgesi, uygunluk belgesi, zorunlu mali sorumluluk sigortası poliçesi ve özel tüketim vergisi ödeme belgesinin aslının ibraz edilmesi zorunludur. Ancak bu belgelere ait bilgilerin ilgili kamu kurum veya kurutuşları ile gerçek veya diğer özel hukuk tüzel kişilerinin elektronik verileri üzerinden alınabilmesi veya teyidi halinde, ibraz zorunluluğu aranmayabilir” hükmü bulunduğu,
2.6. Genel Müdürlükleri ile Hazine ve Maliye Bakanlığı (Gelir İdaresi Başkanlığı) arasında elektronik veri paylaşım sistemi bulunması nedeniyle, Özel Tüketim Vergileri ödenerek yurt içinden satın alınan araçların ÖTV lerinin ödendiğine dair Pol-Net araç tescil sisteminde teyit etme işlemi yapılabildiği,
2.7. Araç tescil işlemlerinin devrinden önce Ticaret Bakanlığı ve Genel Müdürlükleri arasında Hazine ve Maliye Bakanlığı ile yapılan elektronik veri paylaşım sistemine benzer bir sistem bulunmaması nedeniyle, Pol-Net sisteminde “ÖTV-Gümrük Vergi Tahsil Alındısı” ekranı açıldığı ve işlemlerin bu ekran üzerinden gerçekleştirilerek, gümrük makbuzları diğer evraklarla birlikte araç tescil dosyasında süresiz olarak muhafaza edilmekte olduğu,
2.8. Araç tescil işlemlerinin Türkiye Noterler Birliği koordinesinde noterliklere devredilmesi nedeniyle, tahsil edilen ÖTV bilgilerinin yer aldığı gümrük vergi tahsil alındısı bilgilerinin elektronik ortamda teyit edilebilmesi amacıyla Türkiye Noterler Birliği ile Ticaret Bakanlığı arasında veri paylaşım sistemi oluşturulmasının idarenin takdir yetkisinde bulunduğunun değerlendirildiği,
3. Şikâyet başvurusunun çözüme kavuşturulması amacıyla Türkiye Noterler Birliği Başkanlığından 11/02/2019 tarih ve E:3150 sayılı yazımız ile bilgi ve belge talep edilmiş, adı geçen idarenin 11/03/2019 tarih ve 2692-7842 sayılı cevabi yazısında;
3.1. Araçların Satış, Devir ve Tescil Hizmetlerinin Yürütülmesi Hakkında Yönetmeliğin 13 üncü maddesinden bahisle, ülkemizde ilk defa tescil edilecek araçlar için yurt içinden alınmış ise fatura, yurt dışından münferit ithal edilmiş ise gümrük idaresi tarafından düzenlenen trafik şahadetnamesinin (sahiplik belgesi), uygunluk belgesi, özel tüketim vergisi ödeme belgesi ve zorunlu mali sorumluluk sigortası poliçesinin aslının ibraz edilmesinin zorunlu olduğu,
3.2. İbraz edilen ÖTV ödeme belgesi bilgilerinin Gelir İdaresi Başkanlığı sistemlerinden teyit edilebildiği, ithal araçlarda ise ÖTV’nin tahsil edildiğine dair gümrük vergi tahsil alındısı veya trafik şahadetnamesinde bilgi bulunup bulunmadığının kontrol edildiği,
3.3. Noterlikte ilk tescili yapılacak olan araçların ibraz edilen belgeleri arasında ÖTV ödeme belgesi varsa “ÖTV’li ilk tescil” veya “ÖTV istisnalı ilk tescil”, ÖTV ödeme belgesi yoksa “ÖTV’siz/ ÖTV kaydı gelmeyen ilk tescil” seçeneklerinden uygun olanının seçilerek tescil işleminin yapıldığı,
3.4. Birlik kayıtlarından yapılan incelemede, Ankara Gar Gümrük Müdürlüğünün 21.12.2018 tarihli … sayılı trafik şahadetnamesine istinaden Ankara 40. Noterliğince 31.01.2019 tarihinde … plakaya 2016 model … marka tipi … şasi numaralı otomobilin … adına tescil edildiğinin tespit edildiği,
3.5. Yukarıda bilgileri belirtilen ithal aracın ÖTV’si “Gümrük Vergi Tahsil Alındısı” ile ödendiği için “ÖTV kaydı gelmeyen ilk tescil” seçeneğinden işlem yapıldığı, bu seçeneğin Gelir İdaresi Başkanlığı elektronik sistemlerinden ÖTV’nin kontrol edilemediğini ifade ettiği, ÖTV’nin ödenmediği anlamı taşımadığı, araç kaydına trafik şahadetnamesinde belirtilen “araç ithal tarihinden itibaren 12 ay geçmedikçe para karşılığı ve karşılıksız olarak ödünç verilmesi teminat olarak gösterilmesi kiralanması ve satışı yasaktır.” şerhi verildiğinin anlaşıldığı,
4. Şikâyet başvurusunun çözüme kavuşturulması amacıyla Gelir İdaresi Başkanlığından 11/02/2019 tarih ve E:3151 sayılı yazımız ile bilgi ve belge talep edilmiş, idareden herhangi bir yanıt alınamaması üzerine 06/05/2019 tarih ve 3059 sayılı yazımız ile bilgi ve belgeler yeniden talep edilmiş olup, adı geçen idarenin 10/05/2019 tarih ve E.68977 sayılı cevabi yazısında;
4.1. 4760 sayılı Özel Tüketim Vergisi Kanununun;
4.1.1. (1/1-b) maddesinde, Kanuna ekli (II) sayılı listedeki mallardan kayıt ve tescile tabi olanların ilk iktisabının bir defaya mahsus olmak üzere ÖTV'ye tabi olduğu,
4.1.2. (2/1-b) maddesinde, ilk iktisabın (II) sayılı listedeki mallardan Türkiye'de kayıt ve tescil edilmemiş olanların kullanılmak üzere ithalini, müzayede yoluyla veya motorlu araç ticareti yapanlardan iktisabını, motorlu araç ticareti yapanlar tarafından kullanılmaya başlanmasını, aktife alınmasını veya adlarına kayıt ve tescil ettirilmesini ifade ettiği,
4.1.3. (4/1-b) maddesinde, Kanuna ekli (II) sayılı listedeki mallardan kayıt ve tescile tâbi olanlar için mükellefin, motorlu araç ticareti yapanlar, kullanmak üzere ithal edenler veya müzayede yoluyla satışım gerçekleştirenler olduğu,
4.1.4. (13/3) maddesinde, (11) sayılı listedeki malların ilk iktisabı, teslimi veya ithaline ilişkin işlemleri gerçekleştirenlerin, bu işlemlerden önce ÖTV'nin ödendiğini gösteren belgeleri aramak zorunda oldukları, bu mecburiyete uymamak suretiyle gerekli verginin ödenmesinden önce işlem yapan gümrük memurlarının, kayıt ve tescile yetkili memurların, motorlu araç ticareti yapanların, bu malların müzayede yoluyla satışını gerçekleştirenler ile icra memurlarının; ziyaa uğratılan vergi, vergi cezası ve gecikme faizinden mükellefle birlikte müteselsilen sorumlu olduğu,
4.1.5. (14/3) maddesinde, ithalatta alınan verginin, ilgili gümrük idaresince hesaplanacağı ve gümrük mevzuatına göre kabul edilen beyanname veya diğer belgeler üzerine imza alınmak suretiyle mükellefe, kanunî temsilcisine veya gümrük müşavirine tebliğ edileceği,
Hususlarının hükme bağlanmış olduğu, söz konusu hükümlerin uygulama usul ve esaslarına ilişkin açıklamaların Özel Tüketim Vergisi (II) Sayılı Liste Uygulama Genel Tebliğinde yapıldığı,
4.2. Mezkûr Genel Tebliğin (IV/C/3.1.1) bölümünde, Özel Tüketim Vergisi Kanununun (13/3) maddesi gereğince, Kanuna ekli (II) sayılı listedeki taşıtların kayıt ve tescil işlemini yapanların, bu araçlarla ilgili ÖTV'nin ödendiğine dair Başkanlıklarından elektronik ortamda sorgulama yapmak zorunda oldukları, söz konusu taşıtların kullanılmak üzere ithalinde ÖTV'nin ödendiğini gösteren gümrük makbuzunun aslının yanı sıra gümrük idaresi veya noter tarafından onaylı örneğine göre de kayıt ve tescil işleminin yapılabileceğinin belirtildiği,
4.3. Dolayısıyla, söz konusu başvuruda bahsi geçen taşıtın Türkiye'de kullanılmak üzere ithali halinde, bir defaya mahsus olmak üzere, ÖTV'nin ilgili gümrük idaresine beyan edilip ödeneceği ve bahis konusu taşıtın Türkiye'de kayıt ve tescilini gerçekleştirecek kuruluş tarafından, kayıt/tescil işleminden önce ÖTV'nin ödendiğini gösteren belgelerin aranması gerektiği, mezkûr taşıta ilişkin ÖTV'nin ödendiğini gösteren gümrük makbuzunun ibraz edilmesi kaydıyla, kayıt/tescil işleminin yapılabileceği, diğer yandan, ÖTV'nin ödendiğine dair belgelerin dosyasında bulunduğu sürece, gerek kayıt/tescil işlemini gerçekleştirenler gerekse adına tescil işlemi yapılan hakkında, ÖTV mevzuatı yönünden vergisel bir sorumluluk doğmayacağı,
4.4. Öte yandan, bahsi geçen, "ÖTV- Gümrük Vergisi Tahsil Alındısı" modülünün, taşıt tescil işlemleri için kullanılan ARTES sistemine eklenmesinin mümkün olup olmayacağı, mümkün ise nasıl bir yol izlenmesi gerektiği ile konunun çözümünü teminen hangi işlemlerin yapılması gerektiği yönündeki hususların, konuyla ilgili kurum ve kuruluşlar olan İçişleri Bakanlığı (Emniyet Genel Müdürlüğü), Ticaret Bakanlığı (Gümrükler Genel Müdürlüğü) ve Türkiye Noterler Birliği tarafından değerlendirilmesi gerektiği, bu kapsamda söz konusu yazı ve ekinin değerlendirilmek ve gereği yapılmak üzere, birer örneğinin ekli 6/5/2019 tarihli ve 65827 sayılı yazıları ile anılan kurum ve kuruluşlara iletildiği,
5. Şikâyet başvurusunun çözüme kavuşturulması amacıyla Türkiye Noterler Birliği Başkanlığından 06/05/2019 tarih ve S:3061 sayılı yazımız ile bilgi ve belge talep edilmiş, adı geçen idarenin 30/05/2019 tarih ve 13362-25774 sayılı cevabi yazısında;
5.1. Gümrük girişli olan ve vergileri “ÖTV-Gümrük Vergisi Tahsil Alındısı” ile tahsil edilen ithal araçların ÖTV ödeme bilgilerinin elektronik ortama taşınması konusunun çözümlenmesi amacıyla Hazine ve Maliye Bakanlığı ve Ticaret Bakanlığı yetkililerinin katılımı ile 21/05/2019 tarihinde Birliklerinde yapılan toplantıda; “Münferit ithal edilen araçların ÖTV ödeme bilgileri ile daha önce Türkiye Noterler Birliği (TNB) için oluşturulan muafiyet kodlarına ilişkin liste ve BİLGE sistemindeki bu kodların Gelir İdaresi Başkanlığı (GİB) ile paylaşılmasına ilişkin hali hazırda olan protokole ek bir protokol yapılması talep edilmiştir. GİB, Ticaret Bakanlığından aldığı toplantıya konu veriyi TNB ile tescil işlemleri kapsamında paylaşılmasının değerlendirilmesi kararlaştırılmıştır.” ifadelerine yer verildiği,
5.2. Bu nedenle, Hazine ve Maliye Bakanlığı ile Ticaret Bakanlığı arasında yapılacak olan ek protokol çalışması tamamlandıktan sonra, ÖTV ödeme bilgilerinin elektronik ortamda alınabilmesi için gerekli teknik çalışmalar yapılarak sorunun çözümlenmesinin sağlanacağı,
6. Şikâyet başvurusunun çözüme kavuşturulması amacıyla Ticaret Bakanlığı Gümrükler Genel Müdürlüğünden 06/05/2019 tarih ve S:3060 sayılı yazımız ile bilgi ve belge talep edilmiş, adı geçen idarenin 28/06/2019 tarih ve E-45532197 sayılı cevabi yazısında;
6.1. 06.01.2017 tarih ve 29940 (Mükerrer) sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 680 sayılı KHK'nın 61 inci maddesinde, Emniyet Genel Müdürlüğünce yürütülen araç tescil hizmetlerine ilişkin iş ve işlemlerin Türkiye Noterler Birliği koordinesinde noterliklere devredilebileceğinin düzenlendiği, 31.01.2018 tarih ve 30318 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan “Araçların Satış, Devir ve Tescil Hizmetlerinin Yürütülmesi Hakkında Yönetmelik” ile, trafik tescil hizmetlerinin noterlere devredileceğinin belirtildiği,
6.2. Bahse konu Yönetmeliğin 13 üncü maddesinin birinci fıkrasında, araçların trafiğe ilk tescilinde noterlere ibraz edilmesi zorunlu belgelerden birinin sahiplik belgesi olduğunun belirtildiği, bu sahiplik belgelerinden biri olarak sayılan trafik şahadetnamesinin gümrük idaresince düzenlendiği,
6.3. Mezkur madde hükmünün dördüncü fıkrasında, tescil işlemlerine esas olmak üzere düzenlenen trafik şahadetnamesinin bir örneği veya bu belgede yer alan bilgilerin (ödenen ÖTV miktarı da bu belgede yer almaktadır.), araçların giriş işlemini yapan gümrük idareleri tarafından, gümrük işleminin tamamlandığı tarihten itibaren on beş gün içinde elektronik ortamda; bunun mümkün olmaması halinde ise yazılı olarak Türkiye Noterler Birliğine gönderileceği ve bu fıkra kapsamında tescili yapılacak araçların trafik şahadetnamelerinde yer alan bilgilerin tescile yetkili olanlar tarafından Ticaret Bakanlığı kayıtlarından elektronik ortamda sorgulanabileceğinin hüküm altına alındığı,
6.4. Bakanlığın trafik şahadetnamesindeki verilerin elektronik olarak Emniyet Genel Müdürlüğü tescil birimleriyle paylaşılmasını teminen başlattığı çalışmaların, 680 sayılı KHK’nın yürürlüğe girmesini takiben Türkiye Noterler Birliğini de kapsayacak şekilde genişletildiği, Bakanlıklarınca elde edilen trafik şahadetnamesine esas verilerin elektronik ortamda depolanması için kurulan web servis çalışmalarının 2018 yılı sonunda tamamlandığı, ancak Türkiye Noterler Birliğince, web servisin hata verdiği gerekçesiyle trafiğe tescilin yapılacağı münferit ithal edilen karayolu taşıtları için manuel ortamda belge talep edilmesine devam edildiği,
6.5. Kurumumuzun başvuranın şikayetiyle bağlantılı Genel Müdürlükleri, Gelir İdaresi Başkanlığı ve Türkiye Noterler Birliğine de dağıtımlı yazısıyla bağlantılı olarak, 21.05.2019 tarihinde Türkiye Noterler Birliği koordinesinde Genel Müdürlükleri ve Gelir İdaresi Başkanlığının temsilcilerinin katılımıyla gerçekleştirilen toplantıda,
Kurumumuzun yazısından bahisle, ÖTV'den muaf ya da ÖTV’si ithalat sırasında ödenen ve trafiğe tescili şart olan motorlu taşıtların yani trafik şahadetnamesi düzenlenen taşıtlara ilişkin ÖTV-ödendi bilgisinin elektronik olarak paylaşılması konusunun ele alındığı,
6.6. 21.05.2019 tarihli toplantıda, Türkiye Noterler Birliği temsilcileri tarafından ÖTV ödendi bilgisinin Bakanlıklarınca daha önce kurulan web servisten sağlanması yerine, Bakanlık verilerinin, önce, Hazine ve Maliye Bakanlığı ile elektronik paylaşılması, sonra bu verilerin Birliğe Hazine ve Maliye Bakanlığı aracılığıyla iletilmesinin talep edildiği,
6.7. Buna göre açıklanan şikâyet dosyasının çözüme kavuşturulması ve benzer bir sorunun tekrarlanmamasını teminen yapılması gereken işlemlerin sırasıyla, 1- Trafik şahadetnamesi düzenlenen karayolu motorlu taşıtlarına ilişkin ÖTV bilgilerinin paylaşılmasını teminen paylaşıma taraf kurumlar tarafından imzalanması gereken "Veri Değişim Protokolü" çalışmalarının tamamlanması, 2- Elektronik alt yapı çalışmalarının tamamlanması, olduğu, hususlarının belirtildiği görülmektedir.
III. İLGİLİ MEVZUAT
7. 18/10/1982 tarihli ve 2709 sayılı T.C. Anayasasının
7.1. “Mülkiyet hakkı” başlıklı 35 inci maddesinde, “Herkes, mülkiyet ve miras hakkına sahiptir. Bu haklar kamu yararı amacı ile kanunla sınırlanabilir. Mülkiyet hakkının kullanılması toplum yararına aykırı olamaz.”,
7.2. “VI. Vergi ödevi” başlıklı 73 üncü maddesinde, “Herkes, kamu giderlerini karşılamak üzere, mali gücüne göre, vergi ödemekle yükümlüdür. / Vergi yükünün adaletli ve dengeli dağılımı, maliye politikasının sosyal amacıdır. / Vergi, resim, harç ve benzeri mali yükümlülükler kanunla konulur, değiştirilir veya kaldırılır. / Vergi, resim, harç ve benzeri mali yükümlülüklerin muaflık, istisnalar ve indirimleriyle oranlarına ilişkin hükümlerinde kanunun belirttiği yukarı ve aşağı sınırlar içinde değişiklik yapmak yetkisi Cumhurbaşkanına verilebilir.”,
7.3. “Dilekçe, bilgi edinme ve kamu denetçisine başvurma hakkı” başlıklı 74 üncü maddesinin üçüncü ve dördüncü fıkralarında; “Herkes, bilgi edinme ve kamu denetçisine başvurma hakkına sahiptir. Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına bağlı olarak kurulan Kamu Denetçiliği Kurumu idarenin işleyişiyle ilgili şikâyetleri inceler.”,
7.4. “II. Piyasaların denetimi ve dış ticaretin düzenlenmesi” başlıklı 167 nci maddesinde, “Devlet, para, kredi, sermaye, mal ve hizmet piyasalarının sağlıklı ve düzenli işlemelerini sağlayıcı ve geliştirici tedbirleri alır; piyasalarda fiili veya anlaşma sonucu doğacak tekelleşme ve kartelleşmeyi önler. / Dış ticaretin ülke ekonomisinin yararına olmak üzere düzenlenmesi amacıyla ithalat, ihracat ve diğer dış ticaret işlemleri üzerine vergi ve benzeri yükümlülükler dışında ek mali yükümlülükler koymaya ve bunları kaldırmaya kanunla Cumhurbaşkanına yetki verilebilir.”,
8. Birleşmiş Milletler “İnsan Haklarının Geliştirilmesi ve Korunması İçin Kurulan Ulusal Kuruluşların Statüsüne İlişkin İlkeler/Paris Prensipleri” nde; “…Ulusal kuruluşlar, yürürlükteki yasaları, mevzuatı ve yasa tasarıları ile yasa önerilerini incelerler ve metinlerin, insan haklarının temel ilkeleriyle uyumlu hale getirilmeleri için uygun gördükleri tavsiyeleri yaparlar; gerek gördükleri takdirde, yeni yasaların kabul edilmesini, yürürlükteki yasaların uyumlu hale getirilmesini ve idari önlemlerin alınmasını veya değiştirilmesini tavsiye ederler… Ulusal düzeyde yürürlükte olan yasaların, mevzuatın ve uygulamaların, insan haklarına ilişkin uluslararası belgeler ve mekanizmalarla uyumlu hale getirilmesini ve hayata geçirilmesini teşvik ederler ve sağlarlar…”,
9. 14/6/2012 tarihli ve 6328 sayılı Kamu Denetçiliği Kurumu Kanununun "Kurumun Görevi" başlıklı 5 inci maddesinin birinci fıkrasında; “Kurum, idarenin işleyişiyle ilgili şikayet üzerine, idarenin her türlü eylem ve işlemleri ile tutum ve davranışlarını; insan haklarına dayalı adalet anlayışı içinde, hukuka ve hakkaniyete uygunluk yönlerinden incelemek, araştırmak ve idareye önerilerde bulunmakla görevlidir.”,
10. 18/10/1983 tarih ve 18195 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanununun Ek 18 inci maddesinde, “(Ek: 2/1/2017-KHK-680/61 md.; Aynen kabul: 1/2/2018-7072/60 md.)/ Emniyet Genel Müdürlüğünce yürütülen araç tescil hizmetlerine ilişkin iş ve işlemler, bu Kanunun 131 inci maddesi hükümleri saklı kalmak üzere, Türkiye Noterler Birliği koordinesinde noterliklere devredilebilir. Bu durumda; a) Araç tescil işlemlerine ilişkin olarak noterliklere devredilen iş ve işlemler hakkında mevzuatta Emniyet birimlerine yapılmış olan atıflar, noterliklere yapılmış sayılır. b) Araç sicil ve tescil sistemi veri tabanı Türkiye Noterler Birliğince tutulur ve bu kuruluşça yönetimi ve güvenliği sağlanır. Veri tabanında yer alan bilgiler anlık olarak Emniyet Genel Müdürlüğü ile paylaşılır. c) Araç tescil işlemi karşılığında, noterler tarafından alınacak ücret, araç tescil hizmetleri-ne ilişkin iş ve işlemler ile bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar; Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, Maliye Bakanlığı ve Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı ile Türkiye Noterler Birliğinin görüşleri alınarak, Adalet Bakanlığı ve İçişleri Bakanlığınca müştereken çıkarılan yönetmelikle belirlenir. Ç) Devir işlemleri tamamlanıncaya kadar, araç tescil işlemlerine ilişkin iş ve işlemler daha önce bu görev ve hizmetleri yapmakta olan birimler tarafından yürütülmeye devam olunur. / Araç sicilleri ve bu sicillerin tutulmasına dayanak olan belgeler gizlidir. Bunlar, yetkili ve sorumlular ile teftiş ve denetim yetkisi olanlar dışında kimse tarafından görülüp incelenemez. Mahkemeler bu hükmün dışındadır. Bu bilgileri işleyen görevliler ve araç kayıtlarından faydalanan diğer görevliler de bu gizliliğe uymak zorundadırlar. / Birinci fıkrada devre ilişkin öngörülen hükümler istihbarat, gizlilik veya güvenlik gerektiren hizmetlerde kullanılan araçların her türlü tescil işlemi ile belge ve plakalarını verme ve sivil plaka işlemleri hakkında uygulanmaz.”
11. 31.01.2018 tarih ve 30318 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Araçların Satış, Devir Ve Tescil Hizmetlerinin Yürütülmesi Hakkında Yönetmeliğin
11.1. “Amaç ve kapsam” başlıklı 1 inci maddesinde, “(1)Bu Yönetmeliğin amacı, araçların satış, devir ve tescil hizmetlerinin yapılmasına ilişkin usul ve esaslar ile bu işlemler dolayısıyla alınacak ücretleri belirlemektir.”,
11.2. “Dayanak” başlıklı 2 nci maddesinde, “(1) Bu Yönetmelik, 13/10/1983 tarihli ve 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanununun 20, 22 ve Ek 18 inci maddelerine dayanılarak hazırlanmıştır.”,
11.3. “Tanımlar” başlıklı 3 üncü maddesinde, “(1) Bu Yönetmeliğe göre; a) Genel tanımlar … 3) ARTES: Türkiye Noterler Birliğine ait Araç Sicil ve Tescil Sistemini ifade eder. … 7) Sahiplik belgesi: Fatura, trafik şahadetnamesi, satış sözleşmesi gibi aracın kime ait olduğunu gösteren belgedir. … 9) TNBBS: Türkiye Noterler Birliği Bilişim Sistemini ifade eder. … 11) Trafik Şahadetnamesi: Eşyanın serbest dolaşıma giriş beyannamesinde yer alan ve taraflarca belirlenmiş bilgilerin yer aldığı ve aracın giriş işlemini yapan gümrük idaresi tarafından düzenlenen belgeyi ifade eder. …”,
11.4. “Türkiye Noterler Birliğinin görev ve yetkileri” başlıklı 5 inci maddesinde, “(1) Türkiye Noterler Birliğinin, Kanun ve bu Yönetmelik kapsamındaki görev ve yetkileri şunlardır:
… b) Noterler tarafından tescil edilen araçların sicillerini tutmak, c) Araçların satış, devir ve tesciline ilişkin teknik ve hukuki değişikliklerin elektronik ortamda kaydedilmesini sağlamak, istatistiki bilgileri toplamak ve değerlendirmek, … d) Bu Yönetmelik kapsamında yapılacak işlemlerle ilgili olarak, gerekli olan bilgileri elektronik ortamda almak veya paylaşmak, bu konularda ilgili kurum veya kuruluş ya da özel hukuk tüzel kişileri ile protokol yapmak, e) Araçların tescile esas bilgi ve kayıtlarını elektronik ortamda saklamak, bu bilgileri ilgili kurum veya kuruluşlar ile paylaşmak, f) Noterlerin, bu Yönetmelik kapsamındaki iş ve işlemleri yapmaları amacıyla gerekli koordinasyonu ve teknik alt yapıyı sağlamak, g) ARTES veri tabanını tutmak, yönetimini ve güvenliğini sağlamak, … ı) Bu Yönetmeliğin 12 nci maddesinin dördüncü fıkrası ile 48 inci maddesi hükümleri saklı kalmak üzere, araçların tescil hizmetlerinin yürütülmesine ilişkin iş ve işlemlerin yapılması amacıyla bu Yönetmelikte düzenleneceği belirtilen belgelerin şekli ve içeriğini belirlemek, i) Araç tescil dosyalarındaki belgelerin taranarak dijital arşiv oluşturulması durumunda, Emniyet Genel Müdürlüğü tarafından bu kayıtlara elektronik ortamda doğrudan erişilmesini sağlamak, fiziki ortamda tutulan belgeleri ise talep halinde Emniyet Genel Müdürlüğü ile paylaşmak, j) Kanun ve bu Yönetmelikle verilen diğer görevleri yapmak.”,
11.5. “Noterlerin görev ve yetkileri” başlıklı 6 ncı maddesinde, “(1) Noterlerin, Kanun ve bu Yönetmelik kapsamındaki görev ve yetkileri şunlardır: a) Araçların satış, devir ve her türlü tescil işlemlerini yapmak, b) Araçların tescil belgeleri ile plakalarını vermek, Türkiye Noterler Birliği tarafından belirlenen durumlarda araçlar için araç tesciline ilişkin geçici belge ile gerekli diğer belgeleri düzenlemek, c) Araçlara ilişkin teknik veya hukuki değişiklikleri ARTES’e işlemek, ç) Haciz, rehin, ihtiyatî tedbir gibi araçlara ilişkin kısıtlayıcı şerhleri ARTES’e işlemek ve kaldırmak, d) Araçlara ait işlemlerden dijital olarak muhafazası mümkün olmayan belge ve formları arşivlemek, e) Kanun ve bu Yönetmelikle verilen diğer görevleri yapmak.”, 11.6. “Araç sicil ve tescil sistemi veri tabanı” başlıklı 7 nci maddesinde, “(1) Bu Yönetmelik kapsamında noterler tarafından tescili yapılacak veya yapılan araçların satış, devir ve her türlü tescil işlemleri ile araç sahiplerinin tescile esas bilgileri ARTES’e, Emniyet Genel Müdürlüğü tarafından tescili yapılan araçların tescile esas bilgileri ise Emniyet Genel Müdürlüğü bilgi sistemine kaydedilir ve saklanır. ARTES’te ve Emniyet Genel Müdürlüğü bilgi sisteminde yer alan bilgiler elektronik ortamda ilgili kurum ve kuruluşlar ile paylaşılabilir. / (2) Bu Yönetmelik uyarınca elektronik ortamda yapılacağı belirtilen iş ve işlemler ile noterler tarafından yapılacak iş ve işlemler TNBBS üzerinden gerçekleştirilir ve ARTES’e işlenir. Emniyet Genel Müdürlüğü tarafından tescili yapılacak araçlara ilişkin iş ve işlemler ise Emniyet Genel Müdürlüğü bilgi sistemi üzerinden gerçekleştirilir ve sisteme işlenir. / (3) Türkiye Noterler Birliğince ARTES verilerinin kamu kurum ve kuruluşları ile gerçek/tüzel kişilerle yapılacak paylaşımlarına esas olacak protokoller, protokollerin kapsamı ve protokolün uygulanmasına ilişkin teknik hususlar Türkiye Noterler Birliği ve Emniyet Genel Müdürlüğünce müştereken belirlenir. / (4) Bu Yönetmelik kapsamında Emniyet Genel Müdürlüğü tarafından araç sicil ve tescil kayıtlarına işlenmesi gereken bilgiler elektronik ortamda anlık olarak Türkiye Noterler Birliğine bildirilir. / (5) Bu Yönetmelik kapsamında ibrazı zorunlu olan belgelerin ilgili kurum ve kuruluşlardan elektronik ortamda temini halinde, ayrıca ibraz zorunluluğu aranmayabilir.”,
11.7. “İlk tescil” başlıklı 13 üncü maddesinde, “(1) Tescil işleminin yapılabilmesi için sahiplik belgesi, uygunluk belgesi, zorunlu mali sorumluluk sigortası poliçesi ve özel tüketim vergisi ödeme belgesinin aslının ibraz edilmesi zorunludur. Ancak bu belgelere ait bilgilerin ilgili kamu kurum veya kuruluşları ile gerçek veya diğer özel hukuk tüzel kişilerinin elektronik verileri üzerinden alınabilmesi veya teyidi halinde, ibraz zorunluluğu aranmayabilir. … (4) Araçların giriş işlemini yapan gümrük idareleri tarafından, tescil işlemlerine esas olmak üzere düzenlenen trafik şahadetnamesinin bir örneği veya bu belgede yer alan bilgiler gümrük işleminin tamamlandığı tarihten itibaren on beş gün içinde elektronik ortamda; bunun mümkün olmaması halinde ise yazılı olarak Türkiye Noterler Birliğine gönderilir. Bu fıkra kapsamında tescili yapılacak araçların trafik şahadetnamelerinde yer alan bilgiler tescile yetkili olanlar tarafından Gümrük ve Ticaret Bakanlığı kayıtlarından elektronik ortamda sorgulanabilir.” Hükümlerine yer verildiği görülmektedir.
IV. KAMU DENETÇİSİ YAHYA AKMAN’IN KAMU BAŞDENETÇİSİ'NE ÖNERİSİ
12. Başvuranın iddiaları, idarenin konu ile ilgili açıklamaları, ilgili mevzuat ve tüm dosya kapsamı birlikte değerlendirilerek hazırlanan “Tavsiye Kararı Önerisi” Kamu Başdenetçisi’ne sunulmuştur.
V. DEĞERLENDİRME VE GEREKÇE
A. Hukuka Uygunluk Yönünden Değerlendirme
13. Şikayet başvurucusu, 1 no’lu paragrafta açıklandığı üzere, gümrük girişli olan ve vergileri “ÖTV-Gümrük Vergi Tahsil Alındısı” ile tahsil edilen ithal araçların ÖTV ödeme bilgilerinin elektronik ortama taşınması talebiyle Kurumumuza başvurmuştur.
14. Somut olayda, başvuranın 2016-2018 tarihlerinde yurt dışında ataşe olarak görev yaptığı sırada diplomatik plakalı olarak yurt dışında ilk iktisabını gerçekleştirdiği taşıtını, Türkiye'de kullanmak üzere 21/12/2018 tarihinde Ankara Gar Gümrük Müdürlüğünde … sayılı Gümrük Beyannamesiyle ÖTV ve KDV dâhil tüm vergilerini ödeyerek Gümrük Kanununun ilgili maddeleri gereği bireysel olarak ithal ettiği, bu ödeme üzerine Gümrük Müdürlüğü tarafından hazırlanan Trafik Şehadetnâmesi ile taşıtın tescil işlemlerini yapmak üzere ilgili notere müracaat ettiğinde, söz konusu tescil işleminde daha önce Emniyet Genel Müdürlüğünce kullanılan "ÖTV-Gümrük Vergisi Tahsil Alındısı" benzeri bir modülün ARTES sisteminde bulunmamasından ötürü taşıtın tescilinin ancak "ÖTV'si ödenmeyen araç veya ÖTV kaydı gelmeyen araç" olarak yapılabileceğinin tarafına bildirildiği, söz konusu bildirim üzerine de başvuranın bahse konu durumun hukukî olarak uygun olmadığı ve vergi sorumluluğu açısından sorunlar doğurabileceğinden bahisle, Emniyet Genel Müdürlüğünün söz konusu işlemler üzerinde daha önce kullandığı modüle benzer bir modülün, taşıt tescil işlemleri için kullanılan ARTES sistemine de eklenmesini talep ettiği, anlaşılmaktadır.
15. 06/01/2017 tarihli ve 29940 Mükerrer sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 680 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin çerçeve 61 inci maddesiyle, 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu’na eklenen “Ek Madde 18” ile getirilen hüküm doğrultusunda Emniyet Genel Müdürlüğünce yürütülen araç tescil hizmetlerine ilişkin iş ve işlemlerin Türkiye Noterler Birliği koordinesinde noterliklere devredildiği ve bu işlemlerin 01/02/2018 tarihi itibarıyla Türkiye Noterler Birliği koordinesinde noterliklerce yapılmaya başlandığı, 12/02/2018 tarihli ve 290/36587 sayılı Talimat ile ASBİS üzerinden bayilerce yapılan araçların tescil işlemlerinin ARTES üzerinden yapılmaya başlandığı, ASBİS in kapatıldığı, münferit olarak ithal edilen araçların tescil işlemlerinin 31/01/2018 tarih ve 213/29216 sayılı talimat kapsamında 01/02/2018 tarihinden geçerli olmak üzere Türkiye Noterler Birliği koordinesinde noterliklere devredilen işlemler arasında bulunduğu, görülmektedir.
16. Araçların Satış, Devir ve Tescil Hizmetlerinin Yürütülmesi Hakkında Yönetmeliğin 13 üncü maddesi gereğince, ülkemizde ilk defa tescil edilecek araçlar için yurt içinden alınmış ise fatura, yurt dışından münferit ithal edilmiş ise gümrük idaresi tarafından düzenlenen trafik şahadetnamesi (sahiplik belgesi), uygunluk belgesi, özel tüketim vergisi ödeme belgesi ve zorunlu mali sorumluluk sigortası poliçesinin aslının ibraz edilmesinin zorunlu olduğu, ibraz edilen ÖTV ödeme belgesi bilgilerinin Gelir İdaresi Başkanlığı sistemlerinden teyit edilebildiği, ithal araçlarda ise ÖTV’nin tahsil edildiğine dair gümrük vergi tahsil alındısı veya trafik şahadetnamesinde bilgi bulunup bulunmadığının kontrol edildiği, Noterlikte ilk tescili yapılacak olan araçların ibraz edilen belgeleri arasında ÖTV ödeme belgesi varsa “ÖTV’li ilk tescil” veya “ÖTV istisnalı ilk tescil”, ÖTV ödeme belgesi yoksa “ÖTV’siz/ ÖTV kaydı gelmeyen ilk tescil” seçeneklerinden uygun olanının seçilerek tescil işleminin yapıldığı, somut olayda bahsi geçen ithal aracın ÖTV’si “Gümrük Vergi Tahsil Alındısı” ile ödendiği için “ÖTV kaydı gelmeyen ilk tescil” seçeneğinden işlem yapıldığı, bu seçeneğin Gelir İdaresi Başkanlığı elektronik sistemlerinden ÖTV’nin kontrol edilemediğini ifade ettiği, ÖTV’nin ödenmediği anlamı taşımadığı, araç kaydına trafik şahadetnamesinde belirtilen “araç ithal tarihinden itibaren 12 ay geçmedikçe para karşılığı ve karşılıksız olarak ödünç verilmesi teminat olarak gösterilmesi kiralanması ve satışı yasaktır.” şerhi verildiği hususları anlaşılmaktadır.
17. Dolayısıyla söz konusu başvuruda bahsi geçen taşıtın Türkiye'de kullanılmak üzere ithali halinde, bir defaya mahsus olmak üzere, ÖTV'nin ilgili gümrük idaresine beyan edilip ödeneceği ve bahis konusu taşıtın Türkiye'de kayıt ve tescilini gerçekleştirecek kuruluş tarafından, kayıt/tescil işleminden önce ÖTV'nin ödendiğini gösteren belgelerin aranması gerektiği, mezkûr taşıta ilişkin ÖTV'nin ödendiğini gösteren gümrük makbuzunun ibraz edilmesi kaydıyla, kayıt/tescil işleminin yapılabileceği, diğer yandan, ÖTV'nin ödendiğine dair belgelerin dosyasında bulunduğu sürece, gerek kayıt/tescil işlemini gerçekleştirenler gerekse adına tescil işlemi yapılan hakkında, ÖTV mevzuatı yönünden vergisel bir sorumluluk doğmayacağı, Gelir İdaresi Başkanlığının cevabi yazısında da ifade edilmektedir.
18. Ayrıca ilgili Yönetmeliğin 13 üncü maddesinin dördüncü fıkrasında, tescil işlemlerine esas olmak üzere düzenlenen trafik şahadetnamesinin bir örneği veya bu belgede yer alan bilgilerin (ödenen ÖTV miktarı da bu belgede yer almaktadır.), araçların giriş işlemini yapan gümrük idareleri tarafından, gümrük işleminin tamamlandığı tarihten itibaren on beş gün içinde elektronik ortamda; bunun mümkün olmaması halinde ise yazılı olarak Türkiye Noterler Birliğine gönderileceği ve bu fıkra kapsamında tescili yapılacak araçların trafik şahadetnamelerinde yer alan bilgilerin tescile yetkili olanlar tarafından Ticaret Bakanlığı kayıtlarından elektronik ortamda sorgulanabileceğinin hüküm altına alındığı, görülmektedir. 19. Ticaret Bakanlığının cevabi yazısında, Bakanlığın trafik şahadetnamesindeki verilerin elektronik olarak Emniyet Genel Müdürlüğü tescil birimleriyle paylaşılmasını teminen başlattığı çalışmaların, 680 sayılı KHK’nın yürürlüğe girmesini takiben Türkiye Noterler Birliğini de kapsayacak şekilde genişletildiği, Bakanlıklarınca elde edilen trafik şahadetnamesine esas verilerin elektronik ortamda depolanması için kurulan web servis çalışmalarının 2018 yılı sonunda tamamlandığı, ancak Türkiye Noterler Birliğince, web servisin hata verdiği gerekçesiyle trafiğe tescilin yapılacağı münferit ithal edilen karayolu taşıtları için manuel ortamda belge talep edilmesine devam edildiği, hususlarının belirtildiği görülmektedir.
20. Diğer yandan, başvuru üzerine yapılan yazışmalar neticesinde Türkiye Noterler Birliği koordinesinde Gümrükler Genel Müdürlüğü ve Gelir İdaresi Başkanlığının temsilcilerinin katılımıyla gerçekleştirilen 21/05/2019 tarihli toplantıda, ÖTV'den muaf ya da ÖTV’si ithalat sırasında ödenen ve trafiğe tescili şart olan motorlu taşıtların yani trafik şahadetnamesi düzenlenen taşıtlara ilişkin ÖTV-ödendi bilgisinin elektronik olarak paylaşılması konusunun ele alındığı, Türkiye Noterler Birliği temsilcileri tarafından ÖTV ödendi bilgisinin Bakanlıklarınca daha önce kurulan web servisten sağlanması yerine, Bakanlık verilerinin, önce, Hazine ve Maliye Bakanlığı ile elektronik paylaşılması, sonra bu verilerin Birliğe Hazine ve Maliye Bakanlığı aracılığıyla iletilmesinin talep edildiği, buna göre açıklanan şikâyet dosyasının çözüme kavuşturulması ve benzer bir sorunun tekrarlanmaması için ise, trafik şahadetnamesi düzenlenen karayolu motorlu taşıtlarına ilişkin ÖTV bilgilerinin paylaşılmasını teminen paylaşıma taraf kurumlar tarafından imzalanması gereken "Veri Değişim Protokolü" çalışmalarının tamamlanması ve elektronik alt yapı çalışmalarının tamamlanması gerektiği anlaşılmaktadır.
21. Kurumumuzca yapılan değerlendirme neticesinde; yukarıda yer verilen mevzuat hükümleri ve yapılan açıklamalar doğrultusunda, ilgili Yönetmelik kapsamında noterler tarafından tescili yapılacak veya yapılan araçların satış, devir ve her türlü tescil işlemleri ile araç sahiplerinin tescile esas bilgilerinin ARTES’e, kaydedilme ve saklanma zorunluluğu olduğu, kaldı ki Türkiye Noterler Birliğinin cevabi yazısında Hazine ve Maliye Bakanlığı ile Ticaret Bakanlığı arasında yapılacak olan ek protokol çalışması tamamlandıktan sonra, ÖTV ödeme bilgilerinin elektronik ortamda alınabilmesi için gerekli teknik çalışmalar yapılarak sorunun çözümlenmesinin sağlanacağı yönünde taahhütte bulunulduğu dikkate alındığında, gümrük girişli olan ve vergileri “ÖTV-Gümrük Vergi Tahsil Alındısı” ile tahsil edilen ithal araçların ÖTV ödeme bilgilerinin elektronik ortamda bulunmamasının hukuka ve hakkaniyete uygun bulunmadığı değerlendirilmiştir.
C. İyi Yönetim İlkeleri Yönünden Değerlendirme
22. İyi yönetim ilkelerine 28/03/2013 tarihli ve 28601 mükerrer sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Kamu Denetçiliği Kurumu Kanununun Uygulanmasına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmeliğin 6 ncı maddesinde yer verilmiş olup, idareden istenilen bilgi ve belgelerin süresi içinde ve gerekçeli olarak Kurumumuza gönderildiği, ayrıca idarenin başvuranla ilgili işlemlerinde kanunlara uygunluk, makul sürede karar verme, hesap verilebilirlik, şeffaflık, kararların gerekçeli olması ve kararın geciktirilmeksizin bildirilmesi ilkelerine uygun davrandığı, ancak idari işleme karşı hangi sürede hangi mercilere başvurulabileceği bildirilmediğinden “karara karşı başvuru yollarının gösterilmesi” ilkesine uygun davranmadığı anlaşılmış olup idarenin bundan böyle bu ilkeye de uyması beklenmektedir.
VI. HAK ARAMA ÖZGÜRLÜĞÜNE İLİŞKİN AÇIKLAMA
23. 14/06/2012 tarihli ve 6328 sayılı Kamu Denetçiliği Kurumu Kanununun 21 inci maddesinin ikinci fıkrası uyarınca, bu Tavsiye Kararının idareye tebliğ tarihinden itibaren 30 gün içinde idare tarafından herhangi bir eylem ya da işlem tesis edilmezse (varsa) dava açma süresinden kalan süre işlemeye devam edecek olup Ankara İdare Mahkemesinde yargı yolu açıktır.
VII. KARAR
Yukarıda açıklanan gerekçeler ve dosya kapsamına göre ŞİKÂYETİN KABULÜNE,
Başvuranın gümrük girişli olan ve vergileri “ÖTV-Gümrük Vergi Tahsil Alındısı” ile tahsil edilen ithal araçların ÖTV ödeme bilgilerinin elektronik ortama taşınması talebinin yerine getirilmesi yönünde makul sürede işlem tesis edilmesi hususunda TÜRKİYE NOTERLER BİRLİĞİ BAŞKANLIĞI’na TAVSİYEDE BULUNULMASINA,
6328 sayılı Kanunun 20 nci maddesinin üçüncü fıkrası uyarınca, idarece bu karar üzerine tesis edilecek işlemin otuz gün içinde Kurumumuza bildirilmesinin zorunlu olduğuna,
Kararın BAŞVURANA, TÜRKİYE NOTERLER BİRLİĞİ BAŞKANLIĞI’na, TİCARET BAKANLIĞI GÜMRÜKLER GENEL MÜDÜRLÜĞÜ’ne ve GELİR İDARESİ BAŞKANLIĞI’na tebliğine,
Türkiye Cumhuriyeti Kamu Başdenetçisince karar verildi. (¤¤)
Full & Egal Universal Law Academy