(6328 S. K. m. 21) (5910 S. K. m. 20)
SAYI: 2020/89045-S.20.97345
BAŞVURU NO: 2020/94768
KARAR TARİHİ: 03/12/2020
RET KARARI
BAŞVURAN:
BAŞVURUYA KONU İDARE: Türkiye İhracatçılar Meclisi Başkanlığı
BAŞVURUNUN KONUSU: Görevde yükselme ve uzmanlığa atanma şartlarının değiştirilmesi talebi hakkındadır.
BAŞVURU TARİHİ: 26/08/2020
I. BAŞVURANIN İDDİA VE TALEPLERİ
1. Başvuran, işe başladığı dönemde uzman yardımcısı unvanı ile işe başlayan personelin 50 dil puanı ile başladığını, sonradan puanın 70’e çıkarıldığını belirterek yabancı dil şartının tekrar 50 puana indirilmesini talep etmektedir.
II. İDARENİN BAŞVURUYA İLİŞKİN AÇIKLAMALARI
2. İlk başvuru hakkında verilen Gönderme Kararına yönelik Türkiye İhracatçılar Meclisinin 19/10/2020 tarih ve … sayılı cevabi yazısında, “...görevde yükselme sınavına ilişkin olarak İstanbul Maden ve Metaller İhracatçı Birlikleri Genel Sekreterliği tarafından Türkiye İhracatçılar Meclisi ve İhracatçı Birlikleri İnsan Kaynakları Yönetmeliği ve Türkiye İhracatçılar Meclisi ve İhracatçı Birlikleri Sınav Yönetmeliği’ne uygun olarak işlem tesis edildiği anlaşılmaktadır. Kamu Denetçiliği Kurumu tarafından iletilen yazıda, görevde yükselme sınavında aranan şartların değiştirilmesi, YÖKDİL sınavında alınan puanın YDS sınavı ile eşdeğer kabul edilmesi ve uzman yeterlilik sınavına girmek için aranılan 3 yıl Uzman Yardımcısı olarak çalışmış olmak şartının kaldırılması şeklindeki talepleriniz, mer’i mevzuat hükümleri çerçevesinde Meclisimiz tarafından değerlendirilecektir.” ifadelerine yer verilmiştir.
III. İLGİLİ MEVZUAT
3. Anayasanın “Dilekçe, bilgi edinme ve kamu denetçisine başvurma hakkı” başlıklı 74 üncü maddesinin üçüncü ve dördüncü fıkralarında; “Herkes, bilgi edinme ve kamu denetçisine başvurma hakkına sahiptir. Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına bağlı olarak kurulan Kamu Denetçiliği Kurumu idarenin işleyişiyle ilgili şikâyetleri inceler ”,
4. 14/06/2012 tarihli ve 6328 sayılı Kamu Denetçiliği Kurumu Kanununun “Kurumun görevi” başlıklı 5 inci maddesinin birinci fıkrasında; “Kurum, idarenin işleyişi ile ilgili şikâyet üzerine, idarenin her türlü eylem ve işlemleri ile tutum ve davranışlarını; insan haklarına dayalı adalet anlayışı içinde, hukuka ve hakkaniyete uygunluk yönlerinden incelemek, araştırmak ve idareye önerilerde bulunmakla görevlidir”,
5. 5910 sayılı Türkiye İhracatçılar Meclisi İle İhracatçı Birliklerinin Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanunun Personel başlıklı 20 nci maddesinde, “(2) TİM ve birliklerde istihdam edilenler, bu Kanun ve bu Kanuna dayanılarak çıkarılacak yönetmelik hükümleri ile 4857 sayılı İş Kanunu ve İnsan Kaynakları Yönetmeliği hükümlerine tabidir. ”,
6. 27338 sayılı ve 03.09.2009 tarihli Resmi Gazetede yayımlanan Türkiye İhracatçılar Meclisi ve İhracatçı Birlikleri İnsan Kaynakları Yönetmeliğinin ‘Sözleşme türleri’ başlıklı 5 inci maddesinde, “(1) İstihdam edilen personele ilişkin sözleşme türleri şunlardır:
a) Daimi hizmet sözleşmesi: Bu Yönetmeliğin 7 nci maddesinde yer alan unvanlarla istihdam edilen personel ile yapılan ve esasını bu Yönetmeliğin teşkil ettiği sözleşmelerdir. ”, ‘Genel sekreterlik ve unvanlar’ başlıklı 7 nci maddesinde, “(8) Uzman Yardımcısı: İlgili yönetmelik çerçevesinde yapılacak yarışma sınavında başarılı olanlar uzman yardımcısı unvanıyla çalıştırılabilir. Uzman yardımcılığı yarışma sınavına katılabilmek için; a) Yönetmeliğin 8 inci maddesinde yazılı şartları haiz olmak, b) Sınavın yapıldığı yılın Ocak ayının ilk gününde otuzbeş yaşını doldurmamış olmak, c) En az dört yıllık eğitim veren ... bölümlerinden ... mezun olmak, ç) Eleme sınavından tespit edilen asgari puanı almış olmak, şartlarını taşıyor olmak gereklidir. (9) İdari Memur: İlgili yönetmelik çerçevesinde yapılacak idari memur yarışma sınavında başarılı olanlar idari memur unvanında çalıştırılabilir. İdari memur yarışma sınavına katılabilmek için; a) Yönetmeliğin 8 inci maddesinde yazılı şartları haiz olmak,
b) Sınavın yapıldığı yılın Ocak ayının ilk gününde otuzbeş yaşını doldurmamış olmak, c) En az 2 yıllık eğitim veren yüksekokul mezunu olmak, ç) Eleme sınavından belirlenen asgari puanı almış olmak, gereklidir. ” Personel alımında aranacak genel koşullar başlıklı 8 inci maddesinde, “(1) Personel alımında aranacak genel koşullar şunlardır: a) Türk Vatandaşı olmak, b) Askerlik ... c) 18 yaşını bitirmiş olmak, ç) Her bir unvan için bu Yönetmelikte ve ilgili yönetmelik çerçevesinde belirtilen eğitim ve diğer şartları yerine getirmek, d) Kamu haklarından mahrum bulunmamak, e) … mahkum olmamak, f) … özrü bulunmamak, g) ...sözleşmesi feshedilmiş olmamak, ğ) ... emekli olmamak. (2) Tespit edilecek kadrolar dahilinde işe alınacak uzman yardımcısı, bilgisayar programcısı, idari memur, şoför ve hizmetlilerin giriş sınavları, atanmaları ve kadrolara ilişkin olarak belirlenecek ilave şartlar TİM tarafından çıkarılacak İnsan Kaynakları Sınav Yönetmeliği ile belirlenir. ” Görevde yükselme başlıklı 39 uncu maddesinde, “(1) Yükselme, personelin yetki ve sorumluluk bakımından üst göreve getirilmesidir. Personelin yükselebilmesi için bu Yönetmelik ve ilgili yönetmelik hükümleri uyarınca, yükseleceği unvan için aranılan şartların (yaş haddi ile eleme sınavı şartı hariç) yanı sıra aşağıda belirtilen koşulların bulunması gerekir: a) (Değişik bend: 11/10/2011 - 28081 S. R.G. Yön./21. md.) Yükselme için boş bir kadro bulunması kaydıyla, yükselecek personelin üst görevin gerektirdiği yetenek, yeterlilik ve performansa sahip olması,
c) Gerekli görülmesi halinde usul ve esası TİM tarafından belirlenen yazılı ve/veya sözlü sınavda başarılı olunması, ç) Yükselmenin yetkili makamca uygun görülmesi. (2) Bu koşullardan herhangi birinin noksanlığı halinde yükselme yapılamaz…”, ‘Personele ilişkin geçiş hükümleri’ başlıklı Geçici 3 üncü maddesinde, “(2) TİM ve Birliklerde bu Yönetmeliğin Resmi Gazetede yayımlandığı tarihte görevde olup dört yıllık yükseköğrenim mezunu bulunanlardan, idari memur ve bilgisayar işletmeni unvanı ile çalışanlara, Yönetmeliğin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren en geç bir yıl içinde talepleri halinde, ilgili mevzuat hükümleri çerçevesinde yapılacak yazılı veya sözlü sınavda başarılı olmak şartıyla, yaşa ilişkin koşullar aranmaksızın uzman yardımcısı unvanı verilir. Bilgisayar işletmeni unvanı ile çalışanlardan uzman yardımcısı unvanı alamayanlar, bilgisayar işletmeni unvanı ile görevlerine devam ederler. Ancak, bu Yönetmeliğin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren, TİM ve Birliklerde bilgisayar işletmeni unvanıyla yeni personel istihdam edilemez. ”,
7. 27692 sayılı ve 04.09.2010 tarihli Resmi Gazetede yayımlanan Türkiye İhracatçılar Meclisi ve İhracatçı Birlikleri İnsan Kaynakları Sınav Yönetmeliğinin Tanımlar başlıklı 3 üncü maddesinde, “(1) Bu Yönetmelikte geçen; ç) Görevde Yükselme Sınavı: TİM ve Birliklerde görev yapan daimi hizmet sözleşmeli personelin bulundukları unvandan üst bir kadroya atanmaları için gerçekleştirilen sınavı, ... ifade eder.”, Yarışma sınavı duyurusu, sınava girme koşulları ve istenen belgeler başlıklı 5 inci maddesinde, “(2) Yarışma sınavına katılabilmek için adayların, birinci fıkradaki genel şartların yanı sıra aşağıdaki özel şartları sağlaması zorunludur: ... b) Uzman Yardımcısı için, en az dört yıllık eğitim veren siyasal bilgiler, hukuk, iktisadi ve idari bilimler, iktisat, işletme, iletişim ve mühendislik fakülteleri ile diğer dört yıllık eğitim veren üniversite ve fakültelerin kamu yönetimi, uluslararası ticaret, matematik, istatistik, ekonometri, mimarlık ve tasarım bölümlerinden veya yüksekokullarından ya da bunlara denkliği Yükseköğretim Kurulu tarafından onaylanmış yabancı fakülte veya yüksekokullardan mezun veya dört yıllık fakülte veya yüksekokul mezunu olmak kaydıyla yukarıda belirtilen alanlardan en az birinde yüksek lisans derecesi olmak. e)...uzman yardımcısı için İngilizce, Almanca, Fransızca veya TİM tarafından tespit edilecek diğer yabancı dillerden en az birinden, Yabancı Dil Bilgisi Seviye Tespit Sınavında (YDS) soruların en az yarısını doğru yanıtlamış olmak kaydıyla, TİM tarafından belirlenen asgari puanı ya da uluslararası kabul gören dil sınavlarından, TİM’in YDS için belirlediği puana Ölçme, Seçme ve Yerleştirme Merkezi tarafından belirlenen kriterlere göre eşdeğer olan asgari puanı almış olmak.”, ‘Görevde yükselme sınavı başlıklı’ 10 uncu maddesinde, “(1) TİM ve Birliklerde çalışan daimi hizmet sözleşmeli personelden, genel sekreterlikçe yapılan görevde yükselme sınavında başarılı olanlar, bulundukları unvandan bilgisayar programcısı, uzman yardımcısı, idari memur ve şoför kadrolarına atanır. (2) Görevde yükselme sınavına, ilgili unvan için İnsan Kaynakları Yönetmeliği ile bu Yönetmelikte belirtilen, yarışma sınavına girebilmek için gerekli yaş haddi ve eleme sınavı haricindeki şartlarla birlikte, aşağıdaki şartları sağlayan daimi hizmet sözleşmeli personel girebilir: a) İlgili personelin genel sekreterlikte en az üç yıl fiili hizmet yapmış olması. b) İlgili unvan için boş kadro bulunması. c) İlgili personelin üst görevin gerektirdiği yetenek ve yeterliğe sahip olması. (3) Görevde yükselme sınavı, yılda en fazla bir defa olmak üzere TİM tarafından belirlenen tarihte, sözlü sınav şeklinde yapılır. Sözlü sınavda başarılı sayılabilmek için her bir üyeden 100 puan üzerinden en az 50 puan almak kaydıyla ortalama en az 70 puan almak gerekir. ... (5) Sınavın gerçekleştirilmesine ilişkin diğer usul ve esaslar TİM tarafından belirlenir.”, ‘Görevde yükselme sınavı başlıklı’ Geçici 2 nci maddesinde, “(Ek madde: 11/10/2011 - 28081 S. R.G. Yön./3. md.) (1) TİM ve Birliklerde en az 10 yıl hizmeti bulunan ve üniversitelerin dört yıllık eğitim veren fakülte ya da yüksekokullarından mezun personel, bu Yönetmeliğin 5 inci maddesi uyarınca uzman yardımcısı için aranılan fakülte ya da yüksekokul bölüm şartı aranmaksızın bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren en geç iki yıl içinde, Genel Sekreterliklerine müracaat etmeleri kaydıyla, bu Yönetmeliğin 10 uncu maddesi uyarınca uzman yardımcısı unvanı almak üzere görevde yükselme sınavına girebilir.” hükümleri bulunmaktadır.
IV. KAMU DENETÇİSİ ARİF DÜLGER’İN KAMU BAŞDENETÇİSİ'NE ÖNERİSİ
8. Dosya kapsamında yer alan bilgi ve belgeler kapsamında başvurunun reddi önerilmiştir.
V. DEĞERLENDİRME VE GEREKÇE
A. Hukuka ve Hakkaniyete Uygunluk Yönünden
9. Başvuran, görevde yükselme sınavındaki asgari dil puan şartının değiştirilmesini talep etmektedir.
10. İlgili idare, başvuranın gerekli şartları sağlamadığı için görevde yükselme sınavına alınmadığını belirtmektedir.
11. Aynı talepli diğer dosya (2020/68173) kapsamında yer alan bilgi ve belgelere göre;
Türkiye İhracatçılar Meclisi ile İhracatçı Birliklerinde daimi hizmet sözleşmesi ile istihdamın mümkün olduğu, başvuranın da İdari Memur/Bilgisayar İşletmeni olarak çalışmaya devam ettiği, İdari Memur/ Bilgisayar İşletmeni olarak çalışan bir personelin görevde yükselme sınavına girerek uzman yardımcısı kadrosuna geçebileceği, bunun için mevzuatta aranan şartların sağlanması gerektiği, Görevde yükselme sınavı yılda en fazla bir defa olmak üzere TİM ve İlgili ihracatçı Birliği tarafından belirlenen tarihte sözlü sınav şeklinde 2010 yılından itibaren düzenli olarak her yıl yapıldığı, başvuranın bu zamana kadar Yabancı Dil Seviye Belirleme Sınavından (YDS) Uzman yardımcılığı unvanına geçiş için belirlenen 70 puanı alamadığı için görevde yükselme sınavlarına giremediği anlaşılmıştır.
12. Türkiye İhracatçılar Meclisi ve İhracatçı Birlikleri İnsan Kaynakları Sınav Yönetmeliği hükümleri incelendiğinde, görevde yükselmenin personelin yetki ve sorumluluk bakımından üst göreve getirilmesi olarak tanımlandığı görülmektedir.
13. Personelin yükselebilmesi için istisnai olarak düzenlenen geçici maddeler uyarınca, yine belirli şartları sağlayan personelin sadece belirli bir zaman diliminde yükselmesine imkan verilmiştir. Somut olayda uygulama alanı bulmayan bu yükselme şartları değerlendirme dışında bırakılmıştır.
14. Personelin yükselebilmesi için genel kural olarak personelin yükseleceği unvan için aranılan şartların (yaş haddi ile eleme sınavı şartı hariç) yanı sıra a) İlgili personelin genel sekreterlikte en az üç yıl fiili hizmet yapmış olması. b) İlgili unvan için boş kadro bulunması.
c)İlgili personelin üst görevin gerektirdiği yetenek ve yeterliğe sahip olması şartları ayrıca aranmaktadır. Bu koşullardan herhangi birinin noksanlığı halinde yükselmenin yapılamayacağı hüküm altına alınmıştır.
15. Uzman yardımcısı kadrosunda ilk defa işe alınacaklar için gerekli şartların ilgili bölümü şu şekildedir; “e) ... uzman yardımcısı için İngilizce, Almanca, Fransızca veya TİM tarafından tespit edilecek diğer yabancı dillerden en az birinden, Yabancı Dil Bilgisi Seviye Tespit Sınavında (YDS) soruların en az yarısını doğru yanıtlamış olmak kaydıyla, TİM tarafından belirlenen asgari puanı ya da uluslararası kabul gören dil sınavlarından, TİM’in YDS için belirlediği puana Ölçme, Seçme ve Yerleştirme Merkezi tarafından belirlenen kriterlere göre eşdeğer olan asgari puanı almış olmak.”
16. Türkiye İhracatçılar Meclisinin 2009 yılından bu yana her yıl görevde yükselme sınavı açmaya çalıştığı ve gerekli şartları belirlediği görülmektedir. Bu kapsamda, 2009 yılına ait yazıda görevde yükselme sınavı şartları olarak dil sınavından en az 50 puan veya en az 30 doğru şartının arandığı, 2011 yılına ait yazı ile dil sınavından en az 70 puan veya 42 doğru şartı veya 10 yıl hizmet ve 50 puan dil şartının arandığı, 2013 yılına ait yazı ile dil sınavından en az 70 puan veya yarı soruya doğru cevap vermek veya 10 yıl hizmet ve dil sınavından en az 50 puan şartı arandığı, 2014 yılına ait yazı ile en az 70 puan şartı arandığı anlaşılmaktadır.
17. Kurumumuzca yapılan değerlendirme neticesinde, TİM tarafından açılacak görevde yükselme sınavına giriş koşullarının mevzuat ile belirlendiği, güncel mevzuat kapsamında dil puanının YDS soruların en az yarısını doğru yanıtlamış olmak kaydıyla, TİM tarafından belirlenen asgari puan olarak ifade edildiği, TİM tarafından sınav isim ve içeriğinin değişmesi nedeni ile yıllar içinde farklı şartların belirlendiği, başvuranın görevde yükselme sınavına girebilmesi için TİM tarafından baraj puan olarak 70 puanın belirlemesinin mevzuata uygun olduğu, önceki dönemlerde de 50 puan olarak belirlenmesinin geçiş hükümleri uyarınca istisnai kabul edilmesi gerektiği ve takdir hakkı kapsamında kaldığı, takdir hakkının mevzuata uygun kullanıldığı, güncel 70 puan sınırının genel kapsamı 657 sayılı Devlet Memurları Kanununda düzenlenen ‘uzman ve uzman yardımcısı istihdamı’ şartları ile örtüştüğü ve kariyer memurluk olan uzmanlıkta 70 sınırının makul kabul edilmesi gerektiği,
18. Bununla birlikte TİM ve Birliklerde çalışacak İdari Memur ve Uzman Yardımcısı kadrolarında çalışacak kişilerin mesleğe giriş, meslekte görev tanımları, yetki ve sorumluluklarının farklı olduğu, idari memurun Uzmanlık sınavına girebilmesi için öncelikle gerekli şartları sağladıktan sonra Uzman Yardımcısı Görevde Yükselme sınavına girmesi gerektiği, Uzman Yardımcılığı görevde yükselme sınavında başarılı olduktan sonra Uzmanlık sınavı için en az üç yıl fiili hizmet gerekliliğinin mevzuat kapsamında zorunlu olduğu, bu düzenlemenin de uzmanlığa hazırlanma ve yeterliliğin ispatı için zaruri olduğu hususları birlikte değerlendirildiğinde başvuranın talebinin reddi işleminde hukuka ve hakkaniyete aykırılık olmadığı sonuç ve kanaatine varılmıştır.
B. İyi Yönetim İlkeleri Yönünden
19. İyi yönetim ilkelerine 28/03/2013 tarihli ve 28601 mükerrer sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Kamu Denetçiliği Kurumu Kanununun Uygulanmasına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmeliğin "İyi yönetim ilkeleri" başlıklı 6 ncı maddesinde yer verilmiş olup; İdarenin, karara karşı başvuru yollarının gösterilmesi ilkesine uymadığı tespit edildiğinden, İdarenin bahse konu ilkelere uygun davranması önerilmektedir.
VI. HAK ARAMA ÖZGÜRLÜĞÜNE İLİŞKİN YASAL MEVZUAT
20. 6328 sayılı Kanunun 21 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca, bu Ret Kararının başvurana tebliğ tarihinden itibaren, ilgili idarenin işlemine karşı (varsa) dava açma süresinden kalan süre kaldığı yerden işlemeye devam edecek olup İstanbul İdare Mahkemelerinde yargı yolu açıktır.
VII. KARAR
Açıklanan gerekçelerle BAŞVURUNUN REDDİNE;
Kararın BAŞVURANA ve TÜRKİYE İHRACATÇILAR MECLİSİNE tebliğ edilmesine,
Türkiye Cumhuriyeti Kamu Başdenetçisince karar verildi. (¤¤)
Full & Egal Universal Law Academy