(AİHS. m. 13) (Çocuk Hakları Sözleşmesi m. 3, 31) (2709 S. K. m. 10, 40, 90) (6328 S. K. m. 17, 20, 21) (Kamu Denetçiliği Kurumu Kanununun Uygulanmasına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik m. 6)
ŞİKAYET NO: 2015/5175
KARAR TARİHİ: 31/03/2016
RET KARARI
ŞİKAYETİN KONUSU: Şikayet başvurucusu; …. içerisinde çocukların oynadıkları çocuk parkının yıkılıp yerine dernek, federasyon gibi kuruluşlara ait yerlerin oyun parklarının yıkılarak yapılmamasını talep etmektedir.
ŞİKAYET BAŞVURU TARİHİ: 31/10/2015
I. USUL
A. Şikayet Başvuru Süreci
1) Şikayet başvurusu, Kurumumuza e-başvuru yolu ile gönderilen ve 31/10/2015 tarih ve 11481 sayı ile kayıt altına alınan, gerçek kişiler için şikayet başvuru formu vasıtasıyla yapılmıştır. Şikayet başvurusunun karara bağlanması için 28/3/2013 tarihli ve 28601 mükerrer sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Kamu Denetçiliği Kurumu Kanununun Uygulanmasına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmeliğin 41 inci maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi ve İmza Yetkileri Yönergesinin 7 nci maddesinin birinci fıkrasının (e) bendi uyarınca, şikayetin incelenmesine ve araştırmasına geçilmiş, 2015/5175 şikayet numaralı “Ret Kararı” önerisiyle Kamu Başdenetçisi’ ne sunulmuştur.
B. Ön İnceleme Süreci
2) Yapılan ön inceleme neticesinde, şikayet konusunun Kurumumuzun görev alanına girdiği, şikayetçinin menfaat ihlali koşulunu taşıdığı, şikayetin süresinde yapıldığı, idari başvuru yolları tüketilmiş olduğu anlaşılmış olup, diğer ön inceleme konularında da bir eksikliğin olmadığı bu nedenle şikayetin inceleme ve araştırmasına engel bir hususun bulunmadığı tespit edilmiştir.
II. OLAY VE OLGULAR
A. Şikayetçinin Konu Hakkındaki Açıklamaları ve İddiaları
3) Şikayet başvurucusu, Ankara ili …. ilçesinde yer alan …. içerisinde çocukların oynadıkları çocuk parkının yıkılıp yerine dernek veya federasyon evleri yapıldığını, bir bakıma çocukların haklarının ellerinden alındığını belirterek çocukların oyun hakkını elinden alan dernek, federasyon gibi kuruluşlara ait yerlerin oyun parklarının yıkılarak yapılmamasını talep etmektedir.
B. İdarenin Şikayete İlişkin Açıklamaları
4) Kurumumuz tarafından Ankara Büyükşehir Belediye Başkanlığı’na gönderilen …./2015 tarih …. sayılı bilgi ve belge isteme yazısına cevaben Ankara Büyükşehir Belediye Başkanlığı tarafından gönderilen …./2016 tarihli ve … sayılı cevabi yazıda;
4.1) ….. alanı içerisinde yer alan şikayet konusu çocuk oyun alanının, kullanım ömrünü yitirmesi, günümüz şartlarına uygun olmayan paslanmış metal aksam içermesi ve çocuklarımızın sağlığı açısından da tehlike oluşturması nedenleri ile alandan kaldırıldığı,
4.2) Kaldırılan çocuk oyun alanı sınırında mevcut durumda dernek kullanımına tahsis edilmiş Ankara evi tarzında küçük bir yapı bulunması nedeniyle, bahse konu bölgede, hemşerilik ve toplumsal bilincin geliştirilmesi, dengeli bir mekansal ilişki kurulması, farklı insanların karşılaşması, tanışması, konuşması, kentsel yaşamı paylaşması, kültürel odak noktası oluşturması ve sosyal gelişimin sağlanması açısından da katkıda bulunması hedeflenerek, Ankara Evi farzında yeni küçük bir yapının yapılmasının planlandığı,
4.3) Kullanım ömrünü doldurması nedeniyle kaldırılan çocuk oyun alanı yerine, yakın bir noktada (Yaklaşık 15-20 m), erişilebilirliği çok daha yakın olan, ana giriş kapısı sağında, güvenlik birimi yanındaki bölgede, günümüz standartlarına uygun, yeni çocuk oyun parkının yapımının tamamlandığı,
4.4) ….. içerisinde, farklı yaş gruplarındaki çocukların kullanımına yönelik oyun gruplarının yer aldığı, 9 farklı noktada ‘'çocuk oyun parkları” bulunmakta olup, aktif olarak kullanıldığı,
4.5) Çocukların oyun haklarının elinden alınmasının söz konusu olmadığı gibi, erişilebilir bir noktada, günümüz şartlarına uygun standartta yeni bir çocuk oyun alanı teşkil edildiği, ifade edilmiştir.
C. Olaylar
5) Ankara Büyükşehir Belediye Başkanlığı tarafından ….. içerisinde mevcut çocuk oyun parklarından birisi kaldırılarak, oyun parkının yer aldığı alanda bir sosyal yapı yapılmasına karar verilmiştir. Ankara Büyükşehir Belediye Başkanlığı kullanım ömrünü yitirmesi, günümüz şartlarına uygun olmayan paslanmış metal aksam içermesi ve çocuk sağlığı açısından tehlike oluşturması nedenleri ile alandan kaldırıldığı ifade edilen şikayet konusu çocuk oyun alanının yaklaşık on beş yirmi metre yakınında yeni oyun alanı tamamlanmıştır. Şikayet başvurucusu, çocukların oynadıkları çocuk parkının yıkılıp yerine dernek veya federasyon evleri yapıldığı, çocukların oyun haklarının ellerinden alındığı iddiasıyla Kurumumuza başvurmuştur. Başvurucu, 26/02/2016 ve 17/03/2016 tarihlerinde Kurumumuzca aranarak şikayet konusuna ilişkin Ankara Büyükşehir Belediye Başkanlığı tarafından verilen yanıt ve yapımı tamamlanan yeni çocuk oyun alanı hakkında bilgi verilmiştir.
D. Kamu Denetçisi Serpil Çakın’ın İnceleme ve Araştırma Bulguları
6) Şikayet başvurusunun incelenmesi aşamasında Kurumumuzun 28/12/2015 tarih ve 9335 sayılı yazımız ile şikayet başvurusu ile ilgili yapılacak değerlendirmeye esas olmak üzere; şikayetçinin talebinin yerine getirilmesinin hangi gerekçelerle uygun görülmediği hususundaki ayrıntılı açıklamalar ve konuyla ilgili tüm bilgi ve belgeler Ankara Büyükşehir Belediye Başkanlığı’ndan talep edilmiştir. Ankara Büyükşehir Belediye Başkanlığı tarafından …./2016 tarihli ve … sayılı yazıya Kararın 4 numaralı paragrafında yer verilmiştir.
III. HUKUKİ DEĞERLENDİRME VE GEREKÇE
A. İlgili Mevzuat
7) Birleşmiş Milletler Çocuk Haklarına İlişkin Sözleşmesinin 3 üncü maddesinde; "Kamusal ya da özel sosyal yardım kuruluşları, mahkemeler, idari makamlar veya yasama organları tarafından yapılan ve çocukları ilgilendiren bütün faaliyetlerde, çocuğun yararı temel düşüncedir."
7.1) Aynı Sözleşmenin 31 inci maddesinde; "Taraf Devletler çocuğun dinlenme, boş zaman değerlendirme, oynama ve yaşına uygun eğlence (etkinliklerinde) bulunma ve kültürel ve sanatsal yaşama serbestçe katılma hakkını tanırlar. Taraf Devletler, çocuğun kültürel ve sanatsal yaşama tam olarak katılma hakkını saygı duyarak tanırlar ve özendirirler ve çocuklar için, boş zamanı değerlendirmeye, dinlenmeye, sanata ve kültüre ilişkin (etkinlikler) konusunda uygun ve eşit fırsatların sağlanmasını teşvik ederler." Düzenlemeleri yer almaktadır.
8) Ankara Büyükşehir Belediyesi Çevre Koruma ve Kontrol Dairesi Başkanlığı Kuruluş, Görev Ve Çalışma Esaslarına Dair Yönetmeliğin “Yeşil Alanlar Şube Müdürlüğü” başlıklı 11 inci maddesinde; " Büyükşehir Belediyesi sorumluluk ve yetki alanında bulunan rekreasyon alanı, piknik alanı, park, bahçe, çocuk oyun alanları, süs havuzları, şelale ve gölet, spor sahaları ve spor alanları, mezarlık alanları, yaya bölgeleri, meydanlar ve yeşil alan vb. olarak tesis edilecek yerleri tespit eder ve buraların kamulaştırma tekliflerini yapmak,
Mühendislik ve Mimarlık ilkeleri doğrultusunda tasarımı yapılmış olan ve onaylanarak programlara alınan rekreasyon alanı, piknik alanı, park, bahçe, çocuk oyun alanları, süs havuzları, şelale ve gölet, spor sahaları ve spor alanları, mezarlık alanları, yaya bölgeleri, meydanlar, yeşil alanlar vb. alanların uygulamasını yapmak yada yaptırmak",
Görev ve sorumluluk alanındaki konularda şikayet ve talepleri değerlendirmek, gereğinin yapılması için ilgili kişi, kurum, kuruluş ve işletmelere sorunu ileterek gereğinin yapılmasını sağlamak.”,
“Mevcut rekreasyon alanı, spor sahaları ve alanlarının, çocuk oyun alanlarının, park ve yeşil alanların, mezarlık alanlarının, yaya bölgeleri ve meydanların, süs havuzu ve şelalelerin, göletlerin, piknik alanlarının bakım ve onarımlarını, temizliklerini yapmak ya da yaptırmak”. Hükmünü amirdir.
8.1) Aynı maddenin Daire Başkanlığına bağlı Parklar Şefliğinin görev yetki ve çalışma konularına ilişkin 3 numaralı bendinde; “Uhdesinde bulunan parklarda tahrip olmuş çim alanların yeniden ekilmesini sağlamak, kurumuş ağaçların budamasını yaptırmak, çiçek parterlerinde yazlık- kışlık çiçeklerin dikimini gerçekleştirmek, mevcut çocuk oyun elemanları, bank, çöp kutusu, aydınlatma elemanları ile ilgili gerekli tespitleri yaparak ilgili birimlerle işbirliği halinde eksikleri gidermek, onarım ve boya işlerini yaptırmak. Vatandaşların parklar hakkındaki her türlü şikayet, dilek ve önerilerini değerlendirerek gereğini yapar.” şeklindedir.
9) Aynı Yönetmeliğin “Etüd Proje ve İdari İşler Şube Müdürlüğü” başlıklı 12 inci maddesinde; “Büyükşehir Belediyesinin stratejik planı doğrultusunda; yıllık hedefleri, yatırım programı ve bütçeleri doğrultusunda Çevre Koruma ve Kontrol Dairesi Başkanlığının yapacağı rekreasyon alanı, piknik alanı, park, bahçe, çocuk oyun alanı, süs havuzları, şelale ve gölet, spor alanları, mezarlık alanları, yaya bölgeleri, meydanlar ve yeşil alan vb. alanlarla ilgili mimari ve mühendislik projelerini yapmak/yaptırmak, röleve, restorasyon ve restitüsyon projelerini hazırlamak veya hazırlatmak, proje çalışmaları için gerekli jeolojik etüd ve zemin araştırmalarını yapmak veya yaptırmak, proje alanlarının hali hazır arazi ölçümlerini yapmak veya yaptırmak, fikir projeleri için gerektiğinde üç boyutlu görselleştirmeleri, maket ve animasyon filmlerini hazırlamak veya hazırlatmak.” Düzenlemesi yer almaktadır.
9.1) Aynı maddenin İnceleme ve Tespit Şefliğinin Görev, Yetki ve Çalışma Konularına ilişkin 6 ncı bendinde; “Daire başkanlığımızın faaliyet alanları ile ilgili Ankara sınırları içerisinde bulunan kamuya ait eğitim kurumları, dini tesisler ve kamuya hizmet veren kurum ve kuruluşlar (vakıf, dernek, vs.) ile sitelerden gelen "Çevre Düzenlemesi" (peyzaj, kent mobilyası, sert zemin imalatları, çocuk oyun elemanları ve spor aletleri vb.) taleplerini değerlendirmek. Daire Başkanlığımıza ulaşan talepler çerçevesinde yerinde inceleme yaparak taleplerin doğruluğunu tetkik etmek ve bu kapsamda uygulamaya esas yazılı rapor hazırlamak.” Hükümleri yer almaktadır.
B. Kamu Denetçisi Serpil Çakın’ın Kamu Başdenetçisi’ne Önerisi
10) Kamu Denetçisi tarafından yapılan inceleme ve araştırma neticesinde; şikayet konusu olayın hukuka ve hakkaniyete uygun olduğu değerlendirilerek şikayetin reddi yönündeki öneri Kamu Başdenetçisi’ne sunulmuştur.
C. Hukuka ve Hakkaniyete Uygunluk Yönünden Değerlendirme
11) Şikayet başvurucusu 3 numaralı paragrafta açıklandığı üzere; ….. içerisinde çocukların oynadıkları çocuk parkının yıkılıp yerine dernek, federasyon gibi kuruluşlara ait yerlerin oyun parklarının yıkılarak yapılmamasını talep etmektedir.
12) Ankara Büyükşehir Belediye Başkanlığı tarafından ….. içerisinde mevcut çocuk oyun parklarından birisi kaldırılarak, oyun parkının yer aldığı alanda bir sosyal yapı yapılmasına karar verilmiştir. Ankara Büyükşehir Belediye Başkanlığı kullanım ömrünü yitirmesi, günümüz şartlarına uygun olmayan paslanmış metal aksam içermesi ve çocuk sağlığı açısından tehlike oluşturması nedenleri ile alandan kaldırıldığı ifade edilen şikayet konusu çocuk oyun alanının yaklaşık on beş yirmi metre yakınında yeni oyun alanı tamamlanmıştır.
13) 8 ve 9 numaralı paragraflarda açıklandığı üzere; çocuk oyun alanlarının yerini tespit etmek, yeni çocuk oyun alanı yapmak, mevcut oyun elemanlarının bakım ve onarımını yapmak, gerektiğinde yenilemek ve bu konudaki talepleri değerlendirmek Ankara Büyükşehir Belediye Başkanlığının görev yetkisi kapsamında yer almaktadır. Şikayet konusu olayda kaldırılan çocuk oyun alanının yer aldığı bölgede, sosyal ve kültürel amaçlarla kullanılması öngörülen bir yapı yapılmasının; çocukların oyun oynama haklarını engellediği yönünde bir tespitte bulunmak mümkün olmadığı gibi, bu yönde bir iddia da söz konusu değildir. Zira gerek Ankara Büyükşehir Belediye Başkanlığı tarafından bahse konu alanın on beş metre yanında yeni bir çocuk oyun alanı yapılması, gerekse ….. içerisinde halihazırda kullanılmakta olan dokuz farklı çocuk oyun alanının bulunması idarenin bu konuda üzerine düşen adımları attığını göstermektedir.
14) 7 numaralı paragrafta belirtilen Birleşmiş Milletler Çocuk Haklarına İlişkin Sözleşme hükümlerine göre Kamusal ya da özel sosyal yardım kuruluşları, mahkemeler, idari makamlar veya yasama organları tarafından yapılan ve çocukları ilgilendiren bütün faaliyetlerde, çocuğun yararı temel düşüncedir. Oyun oynamanın, çocuğa tanınınmış başlı başına bir hak olması sebebiyle, haklardan beklenen menfaatlerin çatışması halinde çocuğun üstün yararına uygun hareket etmek, Anayasanın 90 ıncı maddesinin beşinci fıkrasıyla teminat altına alınan, usulüne göre yürürlüğe konulmuş Milletlerarası antlaşmaların kanun hükmünde olduğu hükmü karşısında bir zorunluluktur. Bununla birlikte şikayet konusu olayda idarenin uygulamaları neticesinde haklardan beklenen menfaatlerin çatışmasının söz konusu olmadığı, idari işlemin yukarıda açık bir biçimde yer verilen uluslararası metinlerde(Bkz.P.7-7/1.) yer alan düzenlemeleri ihlal eder nitelikte olmadığı anlaşılmaktadır.
15) Yukarıdan bu yana yapılan açıklamalar, anılan mevzuat hükümleri, idarenin cevabi yazıları, ve tüm dosya birlikte değerlendirildiğinde; Çok sayıda ve türdeki ihtiyaçları karşılamakla görevli olan ve bunun için çok çeşitli faaliyetlerde bulunması gereken idarenin, idari işlemin amacını, konusunu, icra yerini ve zamanını belirleme serbestisine sahip olduğu, idarenin söz konusu işleminde kamu yararı ve hizmet gereğine aykırı davrandığına dair bir bulguya rastlanmadığı ve idarenin işleminde herhangi bir hukuka aykırılık bulunmadığı sonuç ve kanaatine varılmıştır.
D. İnsan Hakları Yönünden Değerlendirme
16) T.C. Anayasasının "Kanun Önünde Eşitlik" başlıklı 10 uncu maddesinde ifadesini bulan kanun önünde eşitlik ilkesinin, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinin 13 üncü maddesindeki etkili başvuru hakkının ve 17 inci maddesindeki hakları kötüye kullanma yasağının ihlal edildiğine dair herhangi bir bulgu ve bilgiye rastlanmadığı gibi şikayete konu olayda, Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi ile İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi, Birleşmiş Milletler Çocuk Hakları sözleşmesinde yazılı ve güvence altına alınmış olan hükümler yönünden de insan hakkı ihlalinin tespit edilemediği sonuç ve kanaatine varılmıştır.
E. İyi Yönetişim İlkelerine Uygunluk Yönünden Değerlendirme
17) Günümüzde demokratik, modern ve katılımcı yönetim anlayışında idarelerden sadece hukuka uygun olarak hareket etmeleri değil aynı zamanda iyi yönetişim ilkelerine de uygun işlem tesis etmeleri de beklenmektedir.
18) 28/03/2013 tarihli ve 28601 mükerrer sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Kamu Denetçiliği Kurumu Kanununun Uygulanmasına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmeliğin "İyi Yönetim İlkeleri" başlıklı 6 ncı maddesinde "Kurumun, inceleme ve araştırma yaparken idarenin, insan haklarına dayalı adalet anlayışı içinde; kanunlara uygunluk, ayrımcılığın önlenmesi, ölçülülük, yetkinin kötüye kullanılmaması, eşitlik, tarafsızlık, dürüstlük, nezaket, şeffaflık, hesap verilebilirlik, haklı beklentiye uygunluk, kazanılmış hakların korunması, dinlenilme hakkı, savunma hakkı, bilgi edinme hakkı, makul sürede karar verme, kararların gerekçeli olması, karara karşı başvuru yollarının gösterilmesi, kararın geciktirilmeksizin bildirilmesi, kişisel verilerin korunması gibi iyi yönetim ilkelerine uygun işlem ve eylem ile tutum veya davranışta bulunup bulunmadığını gözeteceği düzenlenmiştir. Söz konusu Yönetmelik hükmünde yer alan ilkelerin kaynağını teşkil eden Avrupa Birliği Temel Haklar Şartının 41 inci maddesinde de iyi yönetim hakkından bahsedilmekte olup, benzer ilkelere Avrupa Parlamentosu tarafından kabul edilen " Avrupa Doğru İdari Davranış Yasası'nda"da yer verilmiştir.
19)Söz konusu ilkeler yönünden yapılan değerlendirme neticesinde; şikayet başvurusu kapsamında Kurumumuzca istenilen bilgi ve belgelerin İdare tarafından süresi içerisinde ve gerekçeli olarak Kurumumuza gönderildiği, şikayetçinin başvurusu ile ilgili yaptığı itiraza İdare tarafından gerekçeli olarak cevap verildiği böylece “makul sürede karar verme” ilkelerine uygun hareket ettiği, dolayısıyla idarenin bu yönlerden iyi yönetişim ilkelerine uygun davrandığı anlaşılmıştır. idarenin, şikayet başvurucusunun konuyla ilgili ilk başvurusunu gerekçeli olarak reddetmesine rağmen, karara karşı başvuru yolunu göstermediği belirlenmiştir. İyi yönetişim ilkelerinde vurgulanan “karara karşı başvuru yollarının gösterilmesi” ilkesine uymadığı anlaşılmış olup, İdarenin bundan böyle bu ilkelere de uyması beklenmektedir.
IV. HAK ARAMA ÖZGÜRLÜĞÜNE İLİŞKİN YASAL MEVZUAT:
A. Dava Açma Süresinin Yeniden Başlaması:
20) 14/06/2012 tarihli ve 6328 sayılı Kamu Denetçiliği Kurumu Kanununun 17 nci maddesinin sekizinci fıkrasına göre Kamu Denetçiliği Kurumuna, dava açma süresi içinde yapılan başvuru işlemeye başlamış olan dava açma süresini durdurmakta olup, 21 inci maddesinin birincisi fıkrası uyarınca başvurunun Kurum tarafından reddedilmesi durumunda, durmuş olan dava açma süresi gerekçeli Ret Kararının ilgiliye tebliğinden itibaren kaldığı yerden işlemeye başlayacaktır.
B. Yargı Yolu:
21) 2709 Sayılı 1982 Anayasası'nın Temel Hak ve Hürriyetlerin Korunması başlıklı 40’ıncı maddesinin ikinci fıkrasında, “Devlet, işlemlerinde, ilgili kişilerin hangi kanun yolları ve mercilere başvuracağını ve sürelerini belirtmek zorundadır.” hükmü yer almakta olup, 6328 sayılı Kamu Denetçiliği Kurumu Kanununun 20’nci maddesinin ikinci fıkrası uyarınca, ilgili idarenin işlemine karşı 60 günlük dava açma süresinden arta kalan süre içinde Ankara İdare Mahkemesine yargı yolu açıktır.
V. KARAR
Yukarıda yer alan gerekçeler ve dosya kapsamına göre ŞİKAYETİN REDDİNE,
Kararın Şikayet başvurucusu ve ANKARA BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ’NE tebliğine,
Türkiye Cumhuriyeti Kamu Başdenetçisince karar verildi. (¤¤)
Full & Egal Universal Law Academy