(657 S. K. m. 68)
SAYI: 2020/89740-S.20.98365
BAŞVURU NO: 2020/91405
KARAR TARİHİ: 18/12/2020
RET KARARI
BAŞVURAN:
BAŞVURUYA KONU İDARE: Ticaret Bakanlığı
BAŞVURUNUN KONUSU: 1. dereceye atanma talebi
BAŞVURU TARİHİ: 29/07/2020
I. BAŞVURANIN İDDİA VE TALEPLERİ
1. Başvuran, 4 yıllık fakülte mezunu olduğunu, 11.03.2009 tarihinde … Mal Müdürlüğünde kamu hizmetine başladığını, 09.01.2013 tarihinde Ticaret Bakanlığına atandığını ve toplamda 10 yıl fiili hizmetinin bulunduğunu, 01.10.2010-31.05.2011 tarihleri arasında muvazzaf askerlik vazifesini ifa ettiğini ve dolayısıyla 657 sayılı Kanunun 68/B maddesinde aranan şartların tamamını taşıdığını belirterek; 657 sayılı Kanunun 68/B maddesi ile ilgili diğer mevzuat hükümleri göz önüne alınarak 1. dereceye atamasının yapılmasını talep etmektedir.
II. İDARENİN BAŞVURUYA İLİŞKİN AÇIKLAMALARI
2. Başvuruya konu iddialar hakkında Ticaret Bakanlığı Tüketicinin Korunması ve Piyasa Gözetimi Genel Müdürlüğünün 15/10/2020 tarih ve … sayılı cevabi yazısı ve eklerinde özetle;
2.1. Başvuranın 657 sayılı Kanuna tabi 3. derece Ticaret Uzmanı olarak görev yaptığını,
2.2. 20.09.2019 tarihi itibarıyla Genel Müdürlüklerinde 1. dereceli boş Ticaret Uzmanı kadrosunun 3 adet, 3. dereceli boş Ticaret Uzmanı kadrosunun 7 adet bulunduğu, Genel Müdürlükleri emrinde boş bulunan 3 adet 1. derece Ticaret Uzmanı kadrosuna atanmak için çok sayıda talep olması nedeniyle, mesleki yeterlilik yönünden en kıdemli personelden başlamak üzere söz konusu kadrolara atanma talebinde bulunan Ticaret Uzmanlarının atanmalarının uygun olduğu,
2.3. Başvuranın 1. derece kadro talep eden personel arasında 11. sırada yer aldığından (Bakanlıkta göreve başlama tarihleri esas alınarak ve yeterlilik sınavındaki başarı sıralamaları baz alınarak sıralama yapılmıştır) ve Genel Müdürlüklerine tahsis edilmiş 3 adet 1. derece Ticaret Uzmanı kadrosu bulunduğundan atamasının gerçekleştirilemediği,
2.4. 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun "Derece Yükselmesinin Usul ve Şartları Başlıklı" 68 inci maddesinin (B) bendi hükmü kapsamında başvuranın, 1. dereceye atanabilmek için gerekli koşulları sağladığı,
2.5. Başvuranın, Genel Müdürlüklerinde yeterli sayıda 1. derece Ticaret Uzmanı kadrosu ihdas edildiğinde atanabileceğini, bu kapsamda başvuranın talebinin kadro ihdas edildiğinde tekrar değerlendirilebileceği,
2.6. 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 68/B maddesi hükmü gereğince yapılan derece yükselmelerinin atamaya yetkili amirin takdirinde olduğu, boş kadro tahsis edildikçe gelen taleplerin değerlendirildiği,
ifade edilmiştir.
III. İLGİLİ MEVZUAT
3. 18/10/1982 tarihli ve 2709 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının,
3.1. “Dilekçe, bilgi edinme ve kamu denetçisine başvurma hakkı” başlıklı 74 üncü maddesinin üçüncü ve dördüncü fıkralarında; “Herkes, bilgi edinme ve kamu denetçisine başvurma hakkına sahiptir. Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına bağlı olarak kurulan Kamu Denetçiliği Kurumu idarenin işleyişiyle ilgili şikâyetleri inceler.”
3.2. “Genel ilkeler” başlıklı 128 inci maddesinde; “Devletin, kamu iktisadi teşebbüsleri ve diğer kamu tüzelkişilerinin genel idare esaslarına göre yürütmekle yükümlü oldukları kamu hizmetlerinin gerektirdiği asli ve sürekli görevler, memurlar ve diğer kamu görevlileri eliyle görülür. Memurların ve diğer kamu görevlilerinin nitelikleri, atanmaları, görev ve yetkileri, hakları ve yükümlülükleri, aylık ve ödenekleri ve diğer özlük işleri kanunla düzenlenir. (Ek cümle: 7/5/2010- 5982/12 md.) Ancak, malî ve sosyal haklara ilişkin toplu sözleşme hükümleri saklıdır. Üst kademe yöneticilerinin yetiştirilme usul ve esasları, kanunla özel olarak düzenlenir.”
4. 6328 sayılı Kamu Denetçiliği Kurumu Kanununun “Kurumun görevi” başlıklı 5 inci maddesinde; “Kurum, idarenin işleyişi ile ilgili şikâyet üzerine, idarenin her türlü eylem ve işlemleri ile tutum ve davranışlarını; insan haklarına dayalı adalet anlayışı içinde, hukuka ve hakkaniyete uygunluk yönlerinden incelemek, araştırmak ve idareye önerilerde bulunmakla görevlidir.”
5. 14/07/1965 tarihli ve 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun “Derece yükselmesinin usul ve şartları” başlıklı 68 inci maddesinde; “A) Derece yükselmesi yapılabilmesi için: a) Üst dereceden boş bir kadronun bulunması, b) Derecesi içinde en az 3 yıl ve bu derecenin 3 üncü kademesinde 1 yıl bulunmuş, c) Kadronun tahsis edildiği görev için öngörülen nitelikleri elde etmiş, olması şarttır. B) Eğitim ve Öğretim Hizmetleri Sınıfı ile Sağlık Hizmetleri ve Yardımcı Sağlık Hizmetleri Sınıfı hariç, sınıfların 1, 2, 3 ve 4 üncü derecelerindeki kadrolarına, derece yükselmesindeki süre kaydı aranmaksızın, atanmasındaki usule göre daha aşağıdaki derecelerden atama yapılabilir. Ancak, bu şekilde bir atamanın yapılabilmesi için ilgilinin; (...)
b) 1 inci ve 2 nci dereceli kadrolardan ek göstergesi 5300’den az olanlar için en az 10 yıl, (...) hizmetinin bulunması ve yükseköğrenim görmüş olması şarttır (...) C) Derece yükselmesi ile ilgili onay mercii atamaya yetkili amirdir.”
düzenlemeleri yer almaktadır.
IV. KAMU DENETÇİSİ SADETTİN KALKAN'IN KAMU BAŞDENETÇİSİ'NE ÖNERİSİ
6. Kamu Denetçisi tarafından yapılan inceleme ve araştırma neticesinde; İdarenin, 657 sayılı Kanunun 68/B maddesi gereğince 1. dereceye atanma talebinin reddine yönelik işleminde hukuka ve hakkaniyete aykırılık bulunmadığı gerekçesiyle, başvuranın talebinin reddi yönündeki öneri Kamu Başdenetçisi’ne sunulmuştur.
V. DEĞERLENDİRME VE GEREKÇE
A. Hukuka, Hakkaniyete ve İnsan Haklarına Uygunluk Yönünden Değerlendirme
7. Başvuran, 657 sayılı Kanunun 68/B maddesi gereğince 1. dereceye atanma talebiyle Kurumumuza başvuruda bulunmuştur.
8. İdarece gönderilen bilgi ve belgelerden, başvuranın 657 sayılı Kanuna tabi 3. derece Ticaret Uzmanı olarak görev yaptığı, 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 68 inci maddesinin (B) bendi hükmü kapsamında 1. dereceye atanabilmek için gerekli koşulları sağladığı anlaşılmaktadır.
9. İdareden temin edilen bilgi ve belgelerden, Genel Müdürlüklerinde 1. dereceli boş Ticaret Uzmanı kadrosunun 3 adet, 3. dereceli boş Ticaret Uzmanı kadrosunun 7 adet bulunduğu, Genel Müdürlükleri emrinde boş bulunan 3 adet 1. derece Ticaret Uzmanı kadrosuna atanmak için çok sayıda talep olması nedeniyle, mesleki yeterlilik yönünden en kıdemli personelden başlamak üzere söz konusu kadrolara atanma talebinde bulunan Ticaret Uzmanlarının listelendiği, Bakanlıkta göreve başlama tarihleri esas alınarak ve yeterlilik sınavındaki başarı sıralamaları baz alınarak sıralama yapıldığı, bu şekilde yapılan sıralamada başvuranın 1. derece kadro talep eden personel arasında 11. sırada yer aldığı, dolayısıyla Genel Müdürlüklerine tahsis edilmiş 3 adet 1. derece Ticaret Uzmanı kadrosu bulunduğundan atamasının gerçekleştirilemediği anlaşılmıştır. Ayrıca İdare tarafından yapılan açıklamada, yeterli sayıda 1. derece Ticaret Uzmanı kadrosu ihdas edildiğinde başvuranın talebinin tekrar değerlendirilebileceği ve atamasının yapılabileceği ifade edilmiştir. İdareye tahsis edilmiş 1. derece kadro sayısı, 1. derece kadroya atanmayı talep eden personel sayısından az olması karşısında; İdarenin, mevcut kadroya atanacakların belirlenmesinde belirli kriterler koyarak hakkaniyetli bir yol izlediği değerlendirilmektedir.
10. 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun “Derece Yükselmesinin Usul ve Şartları” başlıklı 68 inci maddesi “A) Derece yükselmesi yapılabilmesi için: a) Üst dereceden boş bir kadronun bulunması, b) Derecesi içinde en az 3 yıl ve bu derecenin 3 üncü kademesinde 1 yıl bulunmuş, c) Kadronun tahsis edildiği görev için öngörülen nitelikleri elde etmiş, olması şarttır. B) Eğitim ve Öğretim Hizmetleri Sınıfı ile Sağlık Hizmetleri ve Yardımcı Sağlık Hizmetleri Sınıfı hariç, sınıfların 1, 2, 3 ve 4 üncü derecelerindeki kadrolarına, derece yükselmesindeki süre kaydı aranmaksızın, atanmasındaki usule göre daha aşağıdaki derecelerden atama yapılabilir. Ancak, bu şekilde bir atamanın yapılabilmesi için ilgilinin; (...) b) 1 inci ve 2 nci dereceli kadrolardan ek göstergesi 5300’den az olanlar için en az 10 yıl, (...) hizmetinin bulunması ve yükseköğrenim görmüş olması şarttır (...) C) Derece yükselmesi ile ilgili onay mercii atamaya yetkili amirdir.” hükmünü düzenlemektedir. Söz konusu hüküm, memurların, bazı hizmet sınıflarının 1, 2, 3 ve 4 üncü derecelerindeki kadrolarına, derece yükselmesindeki süre kaydı aranmaksızın idarece atanmalarına ilişkin olup; madde metninden açıkça anlaşılabileceği üzere atamanın yapılması hususu idarenin takdirine bırakılmıştır.
11. Bilindiği üzere takdir yetkisi, idarenin belli şart ve durumların meydana gelmesi halinde belli bir kararı alıp almamak veya kanunda öngörülen değişik çözümler arasında bir seçim yapmak konusunda tanınan bir serbestiye ya da belirli bir konuda karar alabilmek için hangi şart ve durumların ortaya çıkması gerektiğini tespit etmek imkânına sahip olması olarak tanımlanmaktadır. İdari işlemler tesis edilirken, İdareler, bağlı yetki veya takdir yetkisi çerçevesinde karar alırlar. Bu doğrultuda, idari işlemin yetki, şekil, sebep, konu ve maksat unsurlarının tümünün hukuk kuralları tarafından önceden belirlenerek, idareye belli bir yönde hareket etme hususunda bir tercih tanınmamışsa veya idareye belli bir tasarrufta bulunması kesin olarak emredilmişse bağlı yetkiden, idarenin nerede ve nasıl bir tasarrufta bulunacağının hukuk kuralları ile önceden kesin bir şekilde belirlenmediği durumlarda ise idarenin takdir yetkisinden söz edilmektedir. (Halil Kalabalık, İdare Hukukunda Takdir Yetkisi Kavramı ve Benzer Kurumlarla Karşılaştırılması, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi Cilt 1, Sayı 2, Aralık 1997)
12. Yukarıda anlatılan hususlar, başvuranın iddiaları, idarenin konu ile ilgili açıklamaları, ilgili mevzuat ve tüm dosya kapsamı birlikte değerlendirildiğinde; İdareye ihdas edilmiş yeterli sayıda 1. derece kadrosu bulunmadığı, bu kapsamda İdarenin 1. derece kadroya atanacak personellerin belirlenmesinde belirli kriterler geliştirerek hakkaniyetli bir yol izlediği, kadro sayısı yetersizliği sebebiyle başvuran hakkında 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 68/B maddesinin uygulanma imkânı olmadığı anlaşılmakta; bu kapsamda, idarenin takdir yetkisini kamu yararı amacı dışında kullandığına ilişkin herhangi bir tespit yapılamadığından, idarece tesis edilen işlemde hukuka ve hakkaniyete aykırılık bulunmadığı kanaat ve sonucuna varılmıştır.
B. İyi Yönetim İlkeleri Yönünden Değerlendirme
13. İyi yönetim ilkelerine, 28/03/2013 tarihli ve 28601 mükerrer sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Kamu Denetçiliği Kurumu Kanununun Uygulanmasına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmeliğin "İyi yönetim ilkeleri" başlıklı 6 ncı maddesinde yer verilmiştir. Söz konusu ilkeler yönünden yapılan değerlendirmeler neticesinde; başvurunun inceleme ve araştırması kapsamında Kurumumuzca istenilen bilgi ve belgelerin idare tarafından süresi içerisinde ve gerekçeli olarak Kurumumuza gönderildiği, böylece “kararların gerekçeli olması ve makul sürede karar verme” ilkelerine uygun davranıldığı; idarenin, başvurucuya verdiği cevapta hangi sürede hangi mercilere başvurabileceğini de göstermediği, bu nedenle “karara karşı başvuru yollarının gösterilmesi” ilkesine uymadığı anlaşılmış olup; idarenin bahse konu ilkeye uygun davranması önerilmektedir.
VI. HAK ARAMA ÖZGÜRLÜĞÜNE İLİŞKİN AÇIKLAMA
14. 6328 sayılı Kanunun 21 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca, bu Ret Kararının başvurana tebliğ tarihinden itibaren, ilgili idarenin işlemine karşı (varsa) dava açma süresinden kalan süre kaldığı yerden işlemeye devam edecek olup; Ankara İdare Mahkemelerinde yargı yolu açıktır.
VII. KARAR
Yukarıda açıklanan gerekçelerle BAŞVURUNUN REDDİNE,
Kararın başvurana ve Ticaret Bakanlığına tebliğine,
Türkiye Cumhuriyeti Kamu Başdenetçisince karar verildi. (¤¤)
Full & Egal Universal Law Academy