(2709 S. K. m. 74) (5378 S. K. m. 4) (6328 S. K. m. 20, 21)
SAYI: 95802452-101.07.04-E.582
BAŞVURU NO: 2018/9126
KARAR TARİHİ: 10/01/2019
TAVSİYE KARARI
BAŞVURAN:
BAŞVURAN VEKİLİ / TEMSİLCİSİ:
BAŞVURUYA KONU İDARE: 1- Afyonkarahisar Valiliği İl Sağlık Müdürlüğü
2- Sağlık Bakanlığı
BAŞVURUNUN KONUSU: Engellilik durumu nedeniyle atanma talebi hakkındadır.
BAŞVURU TARİHİ: 14.7.2018
I. BAŞVURANIN İDDİA VE TALEPLERİ
1. Başvuran özetle;
1.1. Afyonkarahisar İl Sağlık Müdürlüğü Dr. Halil İbrahim Özsoy Bolvadin Devlet Hastanesinde bilgisayar işletmeni unvanı ile engelli memur olarak görev yaptığını ve ilgili Hastaneye 2016 yılında İETT Genel Müdürlüğünden naklen tayin olduğunu;
1.2. 29/06/2018 tarihinde, Devlet Memurlarının Yer Değiştirme Suretiyle Atanmalarına İlişkin Yönetmelik’in Ek 3’üncü maddesi gereğince engelli memurlara tanınan nakil hakkını kullanmak istediğini ancak İdarenin, engelli nakil hakkının bir defadan fazla kullandırılamayacağı gerekçesiyle talebini reddettiğini belirtmiş;
Muğla İl Sağlık Müdürlüğü Fethiye Devlet Hastanesine naklen atanmasının sağlanması talebiyle Kurumumuza başvuruda bulunmuştur.
II. İDARENİN BAŞVURUYA İLİŞKİN AÇIKLAMALARI
2. Sağlık Bakanlığının 07/11/2018 tarihli ve E. 2747 sayılı yazısından anlaşıldığı üzere; Başvuranın 29/06/2018 tarihli engellilik durumuna bağlı atanma talebi, Sağlık Bakanlığı Sağlık Hizmetleri ve Yardımcı Sağlık Hizmetleri Sınıfı Harici Personelin Atama ve Yer Değiştirme Usul ve Esaslarına İlişkin Yönerge’nin 11’inci maddesinin beşinci fıkrasında “kendisinin engelli olması halinde talep ettiği yere bir defaya mahsus olmak üzere süre ve dönem şartı aranmadan ataması yapılır” düzenlemesinin yer aldığı ve ilgilinin de bu haktan daha önce yararlandırıldığı gerekçe gösterilerek reddedilmiştir.
III. İLGİLİ MEVZUAT
3. Türkiye Cumhuriyeti Anayasası’nın “Dilekçe, bilgi edinme ve kamu denetçisine başvurma hakkı” başlıklı 74’üncü maddesi uyarınca:
[…] Herkes, bilgi edinme ve kamu denetçisine başvurma hakkına sahiptir. Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına bağlı olarak kurulan Kamu Denetçiliği Kurumu idarenin işleyişiyle ilgili şikayetleri inceler. […]
4. 6328 sayılı Kamu Denetçiliği Kurumu Kanunu’nun “Kurumun görevi” başlıklı 5’inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca:
Kurum, idarenin işleyişi ile ilgili şikayet üzerine, idarenin her türlü eylem ve işlemleri ile tutum ve davranışlarını; insan haklarına dayalı adalet anlayışı içinde, hukuka ve hakkaniyete uygunluk yönlerinden incelemek, araştırmak ve idareye önerilerde bulunmakla görevlidir.
5. 5378 sayılı Engelliler Hakkında Kanun’un “Ayrımcılık” başlıklı 4/A maddesi uyarınca:
Doğrudan ve dolaylı ayrımcılık dahil olmak üzere engelliliğe dayalı her türlü ayrımcılık yasaktır.
Eşitliği sağlamak ve ayrımcılığı ortadan kaldırmak üzere engellilere yönelik makul düzenlemelerin yapılması için gerekli tedbirler alınır.
Engellilerin hak ve özgürlüklerden tam ve eşit olarak yararlanmasını sağlamaya yönelik alınacak özel tedbirler ayrımcılık olarak değerlendirilemez.
6. 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun “Yer değiştirme suretiyle atanma:” başlıklı 72’nci maddesinin altıncı fıkrası uyarınca:
İlgili mevzuatı uyarınca verilecek rapora göre kendisi, eşi veya birinci derece kan hısımlığı bulunan bakmakla yükümlü olduğu aile fertleri engelli olan memurların engellilik durumundan kaynaklanan yer değiştirme taleplerinin karşılanması için düzenlemeler yapılır.
7. Devlet Memurlarının Yer Değiştirme Suretiyle Atanmalarına İlişkin Yönetmelik’in;
7.1. “Özel Yönetmelikler” başlıklı 28’inci maddesi uyarınca:
Kurumlar bu Yönetmeliğin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren 6 ay içinde halen görevde bulunan memurların geçmiş hizmetlerinin bu Yönetmelik çerçevesinde nasıl değerlendirileceğini ve bu Yönetmeliğin çeşitli maddelerinde kurumlarca tesbiti öngörülen diğer hususları kapsayan özel Yönetmeliklerini Devlet Personel Dairesinden olumlu görüş alınmak sureti ile çıkarırlar. Özel Yönetmeliklerde bu Yönetmeliğe aykırı hükümler yer alamaz. Ancak, Mülki İdare Amirliği Hizmetleri, Emniyet Hizmetleri, Jandarma Hizmetleri ve Sahil Güvenlik Hizmetleri sınıflarına dahil personel hakkında kendi özel yönetmeliklerinin uygulanmasına devam edilir.
7.2. “Engellilik Durumuna Bağlı Yer Değişikliği” başlıklı Ek 3’üncü maddesi uyarınca:
İlgili mevzuatına göre alınan sağlık kurulu raporunda en az yüzde kırk oranında engelli olduğu belirtilen memurlar ile ağır engelli raporlu eşi veya bakmakla yükümlü olduğu birinci derece kan hısımları bulunan memurlar engellilik durumundan kaynaklanan gerekçelere dayalı olarak yer değiştirme talebinde bulunabilir.
Bu kapsamdaki talepler bu Yönetmelikte yer alan kısıtlayıcı hükümlere tabi olmaksızın kurumların kadro imkanları ve teşkilat yapıları dikkate alınarak karşılanır ve bu haktan bir defadan fazla yararlanılamaz. (Danıştay 2. Dairesinin 21/03/2018 tarihli ve E:2016/9697, K:2018/1891 sayılı kararıyla, maddede yer alan ''bir defadan fazla'' ibaresinin iptaline karar verilmiştir.)
[…]
8. Sağlık Bakanlığı Sağlık Hizmetleri ve Yardımcı Sağlık Hizmetleri Sınıfı Harici Personelin Atama ve Yer Değiştirme Usul ve Esaslarına İlişkin Yönerge’nin “Olağanüstü durumlarda yer değişikliği” başlıklı 11’inci maddesinin beşinci fıkrası uyarınca:
(5) Eşinin, çocuklarının, annesinin, babasının veya kardeşlerinden birinin ağır engelli olduğunu belgelendirenler, engelli yakınının ikamet ettiği yere, kendisinin engelli olması halinde talep ettiği yere bir defaya mahsus olmak üzere süre ve dönem şartı aranmadan ataması yapılır.
IV. KAMU DENETÇİSİ SADETTİN KALKAN’IN KAMU BAŞDENETÇİSİ'NE ÖNERİSİ
9. Başvuranın engellilik durumundan kaynaklanan nedenlerle süre ve dönem şartı aranmadan atanma şartlarını taşımadığı kanaatine varılarak hazırlanan “Ret Karar Önerisi” Kamu Başdenetçisi’ne sunulmuştur.
V. DEĞERLENDİRME VE GEREKÇE
A. Hukuka ve Hakkaniyete Uygunluk Yönünden Değerlendirme
10. Sağlık Bakanlığının 07/11/2018 tarihli ve E. 2747 sayılı yazısı ekinde alınan işlem dosyasından anlaşıldığı üzere; Başvuran ilk olarak, İETT İşletmeleri Genel Müdürlüğü bünyesinde görev yapmakta iken engellilik durumunu gerekçe göstererek Afyonkarahisar ili Bolvadin ilçesinde bulunan Dr. Halil İbrahim Özsoy Devlet Hastanesine atanma talebinde bulunmuş ve Türkiye Kamu Hastaneleri Kurumunun 29/11/2016 tarihli oluru üzerine atama işlemi gerçekleştirilmiştir. Başvuran, anılan Hastanede bir seneden fazla görev yaptıktan sonra bu defa 29/06/2018 tarihli dilekçesiyle İdareye başvuruda bulunmuş ve tekrar engellilik durumunu gerekçe göstererek Fethiye Devlet Hastanesi veya Seydikemer İlçe Sağlık Müdürlüğüne atamasının yapılmasını istemiştir. Söz konusu atama talep dilekçesi, Dr. Halil İbrahim Özsoy Devlet Hastanesince “kurumumuzun ihtiyacı olduğundan hareketle adı geçenin tayin talebinin değerlendirilmesi” şeklinde bir kayıt düşülerek, Ankara Valiliği İl Sağlık Müdürlüğüne iletilmiştir. Sonuç itibarıyla, ilgili Yönerge hükmünde engellilik durumuna dayalı atanma hakkından bir defaya mahsus yararlanılabileceğinin açıkça düzenlendiği ve kişinin de daha önce bu haktan yararlandırıldığı bahsi ile Başvuranın talebi reddedilmiştir.
11. 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 72’nci maddesinde, kendisi, eşi veya birinci derece kan hısımlığı bulunan bakmakla yükümlü olduğu aile fertleri engelli olan memurların engellilik durumundan kaynaklanan yer değiştirme taleplerinin karşılanması için düzenlemeler yapılacağı hükme bağlanmıştır. Söz konusu hükme istinaden, Devlet Memurlarının Yer Değiştirme Suretiyle Atanmalarına İlişkin Yönetmelik hükümleri arasına 30/06/2014 tarihinde Ek 3’üncü madde eklenmiş ve böylece, ilgili mevzuatına göre alınan sağlık kurulu raporunda en az yüzde kırk oranında engelli olduğu belirtilen memurların, engellilik durumundan kaynaklanan gerekçelere dayalı olarak yer değiştirme talebinde bulunabileceği ve bu kapsamdaki taleplerin aynı Yönetmelikte yer alan kısıtlayıcı hükümlere tabi olmaksızın, kurumların kadro imkanları ve teşkilat yapıları dikkate alınarak karşılanacağı düzenlenmiştir. Söz konusu Ek 3’üncü maddede, “bu haktan bir defadan fazla yararlanılamaz” ibaresi de yer almakta iken, ilk önce Danıştay Onaltıncı Dairesinin 2/7/2015 tarihli ve E: 2015/10808 sayılı Kararı ile “bir defadan fazla” ibaresinin yürürlüğü durdurulmuş; daha sonra da Danıştay 2. Dairesinin 21/03/2018 tarihli ve E: 2016/9697, K: 2018/1891 sayılı kararıyla anılan ibare iptal edilmiştir.
12. Somut olayda İdarenin, Başvuranın en az yüzde kırk oranında engelli olduğu hususuna ilişkin bir itirazı bulunmadığı gibi 29/06/2018 tarihli atanma talebinin kişinin engellilik durumundan kaynaklanan gerekçelere dayanmadığı ya da kadro imkanları ve teşkilat yapıları gereği atamanın yapılamayacağı yönünde bir iddiası da bulunmamaktadır. İdarenin, atama talebini reddetme hususundaki yegane gerekçesi, başvuran tarafından daha önce bu haktan yararlanılmış olması ve bu bağlamda ilgili mevzuat gereği talebinin karşılanamayacak olmasıdır. Ancak konuya ilişkin çerçeve düzenlemeyi içeren Devlet Memurlarının Yer Değiştirme Suretiyle Atanmalarına İlişkin Yönetmelik’in Ek 3’üncü maddesindeki “bir defadan fazla” ibaresinin yargı kararıyla iptal edilmiş olması karşısında, Sağlık Bakanlığı Sağlık Hizmetleri ve Yardımcı Sağlık Hizmetleri Sınıfı Harici Personelin Atama ve Yer Değiştirme Usul ve Esaslarına İlişkin Yönerge’nin 11’inci maddesinin beşinci fıkrasında aynı ibareye yer verilerek bir kısıtlama getirilmesi, normlar hiyerarşisine aykırılık teşkil etmektedir. Dolayısıyla da salt anılan hükme dayanılarak Başvuranın talebinin reddedilmesi işleminde hukuka ve hakkaniyete uyarlık bulunmamaktadır. Kaldı ki Başvuranın ilk ataması İETT Genel Müdürlüğü nezdinden nakil yolu ile Türkiye Kamu Hastaneleri Kurumuna gerçekleştirilmiş olup; 29/06/2018 tarihli atama başvurusunun ise Sağlık Bakanlığı teşkilatı dahilinde bu kapsamda ilk atama talebini içerdiği anlaşılmaktadır.
13. Yukarıda açıklanan bütün hususlar çerçevesinde, İdare tarafından başvuranın talebinin karşılanması hususunda gerekli işlemlerin yapılması gerektiği kanaatine varılmıştır.
B. İyi Yönetim İlkeleri Yönünden Değerlendirme
14. İyi yönetim ilkelerine 28/03/2013 tarihli ve 28601 mükerrer sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Kamu Denetçiliği Kurumu Kanununun Uygulanmasına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik’in 6’ncı maddesinde yer verilmiş olup, idareden istenilen bilgi ve belgelerin süresi içinde ve gerekçeli olarak Kurumumuza gönderildiği ayrıca idarenin başvuranla ilgili işlemlerinde kanunlara uygunluk, makul sürede karar verme, hesap verilebilirlik, şeffaflık, kararların gerekçeli olması ve kararın geciktirilmeksizin bildirilmesi ilkelerine uygun davrandığı, ancak idari işleme karşı hangi sürede hangi mercilere başvurulabileceği bildirilmediğinden “karara karşı başvuru yollarının gösterilmesi” ilkesine uygun davranmadığı anlaşılmış olup idarenin bundan böyle bu ilkelere de uyması beklenmektedir.
VI. HAK ARAMA ÖZGÜRLÜĞÜNE İLİŞKİN AÇIKLAMA
15. 6328 sayılı Kanun’un 21’inci maddesinin ikinci fıkrası uyarınca, bu Tavsiye Kararının idareye tebliğ tarihinden itibaren 30 gün içinde ilgili idare tarafından herhangi bir eylem ya da işlem tesis edilmezse (varsa) dava açma süresinden kalan süre işlemeye devam edecek olup Afyonkarahisar İdare Mahkemelerinde yargı yolu açıktır.
VII. KARAR
Açıklanan gerekçelerle BAŞVURUNUN KABULÜNE;
Başvuranın engellik durumuna bağlı yer değişikliği talebinin, Devlet Memurlarının Yer Değiştirme Suretiyle Atanmalarına İlişkin Yönetmelik hükümleri çerçevesinde tekrar değerlendirilmesi hususunda AFYONKARAHİSAR VALİLİĞİNE ve başkaca mağduriyetlere sebep verilmemesi açısından Sağlık Bakanlığı Sağlık Hizmetleri ve Yardımcı Sağlık Hizmetleri Sınıfı Harici Personelin Atama ve Yer Değiştirme Usul ve Esaslarına İlişkin Yönerge’nin ilgili hükmünde gerekli değişikliğin yapılması hususunda SAĞLIK BAKANLIĞINA TAVSİYEDE BULUNULMASINA,
Kararın BAŞVURANA, AFYONKARAHİSAR VALİLİĞİNE ve SAĞLIK BAKANLIĞINA tebliğine,
6328 sayılı Kanunun 20’inci maddesinin üçüncü fıkrası uyarınca, Sağlık Bakanlığı ile Afyonkarahisar Valiliğince bu karar üzerine tesis edilecek işlemin otuz gün içinde Kurumumuza bildirilmesinin zorunlu olduğuna,
Türkiye Cumhuriyeti Kamu Başdenetçisince karar verildi. (¤¤)
Full & Egal Universal Law Academy