(6328 S. K. m. 21) (4447 S. K. Ek. m. 2)
SAYI: 2020/75282-S.20.81944
BAŞVURU NO: 2020/71144
KARAR TARİHİ: 15/09/2020
RET KARARI
BAŞVURAN:
BAŞVURUYA KONU İDARE: Türkiye İş Kurumu Genel Müdürlüğü
BAŞVURUNUN KONUSU: Başvuran tarafından kendisine kısa çalışma ödeneği verilmesi talep edilmektedir.
BAŞVURU TARİHİ: 16/06/2020
I. BAŞVURANIN İDDİALARI VE TALEPLERİ
1. Başvuran tarafından Covid-19 sebebiyle işvereni tarafından 03.04.2020 tarihinde kısa çalışma ödeneği başvurusunda bulunulduğu, ancak talebin reddedilerek tarafına kısa çalışma ödeneği verilmediği, söz konusu işlemin hukuka aykırı olduğu ifade edilerek mağduriyetinin giderilmesi talep edilmektedir.
II. İDARENİN BAŞVURUYA İLİŞKİN AÇIKLAMALARI
2. Türkiye İş Kurumu Genel Müdürlüğünün 17.07.2020 tarihli ve … sayılı yazısında;
2.1. Başvuranın işvereni tarafından 01.04.2020 - 30.06.2020 tarihleri arasında geçerli olmak üzere kısa çalışma ödeneği başvurusu yapıldığı, iş müfettişi tarafından yapılan inceleme sonucunda söz konusu talebin uygun görüldüğü,
2.2. 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanununun ek 2’nci maddesinde “Kısa çalışma halinde İşsizlik Sigortası Fonundan kısa çalışma ödeneği ödenir. İşçinin kısa çalışma ödeneğine hak kazanabilmesi için hizmet akdinin feshi hariç işsizlik sigortası hak etme koşullarını yerine getirmesi gerekir.” hükmüne yer verildiği,
2.3. Buna göre kısa çalışma ödeneğine hak kazanabilmek için işverenin kısa çalışma talebinin iş müfettişi tarafından yapılacak inceleme sonucunda uygun bulunması, işçinin uygun bulunanlar arasında yer alması, kısa çalışma başlama tarihi itibariyle son 120 gün hizmet akdine tabi olarak çalışmış olması ve son 3 yılda en az 600 gün işsizlik sigortası primi ödemiş olması gerektiği,
2.4. 4447 sayılı Kanunun Geçici 23’üncü maddesinde, “30.06.2020 tarihine kadar geçerli olmak üzere, yeni koronavirüs (Covid-19) kaynaklı zorlayıcı sebep gerekçesiyle yapılan kısa çalışma başvuruları için ek 2 nci maddenin üçüncü fıkrasında işçinin kısa çalışma ödeneğine hak kazanabilmesi için öngörülen hizmet akdinin feshi hariç işsizlik sigortası hak etme koşullarını yerine getirmesi hükmü, kısa çalışma başlama tarihinden önceki son 60 gün hizmet akdine tabi olanlardan son üç yıl içinde 450 gün sigortalı olarak çalışıp işsizlik sigortası primi ödenmiş olması şeklinde uygulanır. Bu koşulu taşımayanlar, kısa çalışma süresini geçmemek üzere son işsizlik ödeneği hak sahipliğinden kalan süre kadar kısa çalışma ödeneğinden yararlanmaya devam eder.” hükmüne yer verilerek 30.06.2020 tarihine kadar Covid-19 kapsamında yapılan başvurular için kısa çalışma ödeneğine hak kazanmak için gerekli olan prim şartlarının esnetildiği, bu kapsamda son 120 gün hizmet akdine tabi olma şartının 60 gün, son üç yılda 600 gün prim ödeme şartının da 450 gün olarak belirlendiği,
2.5. Başvuran 01.04.2020 itibariyle son 3 yıl içinde 196 gün sigortalı olarak çalıştığından kısa çalışma ödeneğine hak kazanamadığı ifade edilmektedir.
III. İLGİLİ MEVZUAT
3. 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanununun “Kısa çalışma ve kısa çalışma ödeneği” başlıklı Ek 2’nci maddesinde, “Genel ekonomik, sektörel veya bölgesel kriz ile zorlayıcı sebeplerle işyerindeki haftalık çalışma sürelerinin geçici olarak önemli ölçüde azaltılması veya işyerinde faaliyetin tamamen veya kısmen geçici olarak durdurulması hallerinde, işyerinde üç ayı aşmamak üzere kısa çalışma yapılabilir. Bu Kanuna göre sigortalı sayılan kişileri hizmet akdine tabi olarak çalıştıran işveren, kısa çalışma talebini, derhal gerekçeleri ile birlikte Türkiye İş Kurumuna, varsa toplu iş sözleşmesi tarafı sendikaya bir yazı ile bildirir. Talebin uygunluğunun belirlenmesine ilişkin usul ve esaslar, ilgili kurum ve kuruluşların da görüşü alınarak Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca çıkarılacak yönetmelikle belirlenir. Kısa çalışma halinde İşsizlik Sigortası Fonundan kısa çalışma ödeneği ödenir. İşçinin kısa çalışma ödeneğine hak kazanabilmesi için, hizmet akdinin feshi hariç işsizlik sigortası hak etme koşullarını yerine getirmesi gerekir...” hükmü yer almaktadır.
4. 4447 sayılı Kanunun Geçici 23’üncü maddesinde, “30/6/2020 tarihine kadar geçerli olmak üzere, yeni koronavirüs (Covid-19) kaynaklı zorlayıcı sebep gerekçesiyle yapılan kısa çalışma başvuruları için, ek 2 nci maddenin üçüncü fıkrasında işçinin kısa çalışma ödeneğine hak kazanabilmesi için öngörülen hizmet akdinin feshi hariç işsizlik sigortası hak etme koşullarını yerine getirmesi hükmü, kısa çalışma başlama tarihinden önceki son 60 gün hizmet akdine tabi olanlardan son üç yıl içinde 450 gün sigortalı olarak çalışıp işsizlik sigortası primi ödenmiş olması şeklinde uygulanır. Bu koşulu taşımayanlar, kısa çalışma süresini geçmemek üzere son işsizlik ödeneği hak sahipliğinden kalan süre kadar kısa çalışma ödeneğinden yararlanmaya devam eder.” hükmü yer almaktadır.
5. 4447 sayılı Kanunun “İşsizlik ödeneğinin; miktarı, ödeme süreleri ve zamanı ile sigorta primleri” başlıklı 50’nci maddesinde, “...Hizmet akdinin sona ermesinden önceki son 120 gün hizmet akdine tabi olanlardan, son üç yıl içinde;
a) 600 gün sigortalı olarak çalışıp işsizlik sigortası primi ödemiş olan sigortalı işsizlere 180 gün,
b) 900 gün sigortalı olarak çalışıp işsizlik sigortası primi ödemiş olan sigortalı işsizlere 240 gün,
c) 1080 gün sigortalı olarak çalışıp işsizlik sigortası primi ödemiş olan sigortalı işsizlere 300 gün, Süre ile işsizlik ödeneği verilir.” hükmüne yer verilmektedir.
6. Kısa Çalışma ve Kısa Çalışma Ödeneği Hakkında Yönetmeliğin “Kısa çalışma ödeneğinden yararlanma koşulları” başlıklı 6’ncı maddesinde, “(1) İşçinin kısa çalışma ödeneğinden yararlanabilmesi için;
a) İşverenin kısa çalışma talebinin uygun bulunması,
b) İşçinin kısa çalışmanın başladığı tarihte, 4447 sayılı Kanunun 50 nci maddesine göre çalışma süreleri ve işsizlik sigortası primi ödeme gün sayısı bakımından işsizlik ödeneğine hak kazanmış olması, gerekmektedir.” hükmü yer almaktadır.
IV. KAMU DENETÇİSİ CELİLE ÖZLEM TUNÇAK’IN KAMU BAŞDENETÇİSİNE ÖNERİSİ
7. Kamu Denetçisi tarafından yapılan inceleme ve araştırma neticesinde; kısa çalışma ödeneğine hak kazanma koşullarını yerine getiremediği anlaşılan başvurana söz konusu ödeneğin verilmemesi yönünde tesis edilen işlemde herhangi bir hukuka aykırılık bulunmadığı sonucuna varılarak “Ret Kararı Önerisi” Kamu Başdenetçisine sunulmuştur.
V. DEĞERLENDİRME VE GEREKÇE
A. Hukuka ve Hakkaniyete Uygunluk Yönünden Değerlendirme
8. Başvuran ile idare arasındaki uyuşmazlığın kısa çalışma ödeneği verilmemesi işleminden kaynaklandığı görülmektedir.
9. 4447 sayılı Kanunun ek 2’nci maddesinde, genel ekonomik, sektörel veya bölgesel kriz ile zorlayıcı sebeplerle işyerindeki haftalık çalışma sürelerinin geçici olarak önemli ölçüde azaltılması veya işyerinde faaliyetin tamamen veya kısmen geçici olarak durdurulması hallerinde, işyerinde üç ayı aşmamak üzere kısa çalışma yapılabileceği öngörülmekte olup kısa çalışma halinde İşsizlik Sigortası Fonundan kısa çalışma ödeneği ödeneceği, işçinin kısa çalışma ödeneğine hak kazanabilmesi için, hizmet akdinin feshi hariç işsizlik sigortası hak etme koşullarını yerine getirmesi gerektiği kurala bağlanmaktadır.
10. Kısa Çalışma ve Kısa Çalışma Ödeneği Hakkında Yönetmeliğin 6’ncı maddesi uyarınca işçinin kısa çalışma ödeneğinden yararlanabilmesi için kısa çalışmanın başladığı tarihte, 4447 sayılı Kanunun 50’nci maddesine göre çalışma süreleri ve işsizlik sigortası primi ödeme gün sayısı bakımından işsizlik ödeneğine hak kazanmış olması gerekmektedir. Diğer bir ifadeyle son 120 gün hizmet akdine tabi olup son üç yıl içinde en az 600 gün sigortalı olarak çalışıp işsizlik sigortası primi ödemiş olmak gerekmektedir.
11. Ancak Covid-19 adlı salgın hastalık sebebiyle 4447 sayılı Kanunun Geçici 23’üncü maddesi uyarınca kısa çalışma ödeneğinden yararlanmak için öngörülen çalışma süresi ve prim ödeme gün sayısı şartlarında değişiklik yapılmıştır. Bu doğrultuda kısa çalışma başlama tarihinden önceki son 60 gün hizmet akdine tabi olanlardan son üç yıl içinde 450 gün sigortalı olarak çalışıp işsizlik sigortası primi ödenmiş olanlar kısa çalışma ödeneğinden yararlanabilmektedirler.
12. Somut olayda, başvuranın işvereni tarafından 01.04.2020 - 30.06.2020 tarihleri arasında geçerli olmak üzere kısa çalışma başvurusu yapıldığı, iş müfettişi tarafından yapılan inceleme sonucunda söz konusu talebin uygun görüldüğü, fakat başvuranın 01.04.2020 itibariyle son 3 yıl içinde sigortalı olarak çalıştığı süre 196 gün olduğundan kısa çalışma ödeneğine hak kazanamadığı anlaşılmaktadır.
13. Bu itibarla kısa çalışma ödeneğine hak kazanma koşullarını yerine getiremeyen başvurana söz konusu ödeneğin verilmemesi yönünde tesis edilen işlemde herhangi bir hukuka aykırılık bulunmadığı sonucuna varılmaktadır.
B. İyi Yönetim İlkelerine Uygunluk Yönünden Değerlendirme
14. İyi yönetim ilkelerine Kamu Denetçiliği Kurumu Kanununun Uygulanmasına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmeliğin “İyi yönetim ilkeleri” başlıklı 6’ncı maddesinde yer verilmiştir. Söz konusu ilkeler yönünden yapılan değerlendirme neticesinde; Kurumumuzca istenen bilgi ve belgelerin idare tarafından süresi içerisinde ve gerekçeli olarak gönderildiği, bu yönüyle “kanunlara uygunluk, hesap verilebilirlik ve kararların gerekçeli olması” ilkelerine uygun davranıldığı; diğer taraftan idarece başvurana herhangi bir cevap verilmediği ve ilgili işleme karşı hangi sürede hangi mercilere başvurulabileceğinin gösterilmediği, bu nedenle “karara karşı başvuru yollarının gösterilmesi” ilkesine uyulmadığı anlaşılmış olup idarenin söz konusu ilkeye uygun davranması önerilmektedir.
VI. HAK ARAMA HÜRRİYETİNE İLİŞKİN AÇIKLAMA
15. 6328 sayılı Kamu Denetçiliği Kurumu Kanununun 21’inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca, bu Ret Kararının başvurana tebliğ tarihinden itibaren, ilgili idarenin işlemine karşı (varsa) dava açma süresinden artakalan süre kaldığı yerden işlemeye devam edecek olup Ankara İş Mahkemesinde yargı yolu açıktır.
VII. KARAR
Başvurunun REDDİNE,
Kararın BAŞVURANA ve TÜRKİYE İŞ KURUMU GENEL MÜDÜRLÜĞÜNE tebliğine,
Türkiye Cumhuriyeti Kamu Başdenetçisince karar verildi. (¤¤)
Full & Egal Universal Law Academy