(2709 S. K. m. 5, 26, 41, 74) (6328 S. K. m. 5, 21) (Kamu Denetçiliği Kurumu Kanununun Uygulanmasına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik m. 6) (Sözleşmeli Personel Çalıştırılmasına İlişkin Esaslar Ek m. 3)
SAYI: 2021/1017-S.21.1633
BAŞVURU NO: 2020/95255
KARAR TARİHİ: 18/01/2021
BAŞVURAN:
BAŞVURUYA KONU İDARE: Sağlık Bakanlığı
BAŞVURUNUN KONUSU: Başvuranın aile mazereti sebebiyle tayin talebi hakkındadır.
BAŞVURU TARİHİ: 01/09/2020
I. BAŞVURANIN İDDİA VE TALEPLERİ
I. Başvuran özetle; Sağlık Bakanlığında … Devlet Hastanesinde sözleşmeli sağlık teknikeri olarak görev yaptığını, … Ticaret Bakanlığı İstanbul Bölge Müdürlüğünde gümrük muayene memuru olarak görev yapmakta iken bu bölgede görev süresini doldurduğundan dolayı zorunlu olarak diğer hizmet bölgelerine rotasyona tabi olduğundan tayininin Gaziantep iline çıktığını, kendisinin de Gaziantep iline tayin istediğini fakat Sağlık Bakanlığınca görev yaptığı ilde personel ihtiyacı daha fazla olduğundan talebinin reddedildiğini ifade ederek tayininin Gaziantep iline yapılmasını talep etmektedir.
II. İDARENİN BAŞVURUYA İLİŞKİN AÇIKLAMALARI
2. Başvuruya konu taleple ilgili olarak Sağlık Bakanlığı tarafından gönderilen 16/11/2020 tarihli yazıda özetle; sözleşmeli sağlık personelinin aile birliği mazeretine bağlı yer değişikliği hariç üç yıl süreyle başka bir yere atanamayacağı, sözleşmeli sağlık personelinin aile birliği mazeretine bağlı yer değişikliği talebinde bulunabilmesi için bulunduğu ilde bir yıl görev yapmış olması ve eşinin görev yaptığı ilde aynı unvan ve niteliği haiz boş pozisyon ilan edilmiş olmasının şart olduğu, aile birliği mazeretine bağlı yer değişikliği için boş pozisyonların başvuru usul ve esasları her yıl ocak ve temmuz aylarında Bakanlıkça tespit ve ilan edildiği, başvuranın bu dönemler haricinde yer değişikliği yapmasının mümkün bulunmadığı, başvuranın görev yaptığı ilde personel ihtiyacı daha fazla olduğundan talebinin reddedildiği belirtilmiştir.
III. İLGİLİ MEVZUAT
3. 18/10/1982 tarihli ve 2709 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının;
3.1. “Devletin temel amaç ve görevleri” başlıklı 5 inci maddesinde “Devletin temel amaç ve görevleri, Türk milletinin bağımsızlığını ve bütünlüğünü, ülkenin bölünmezliğini, Cumhuriyeti ve demokrasiyi korumak, kişilerin ve toplumun refah, huzur ve mutluluğunu sağlamak; kişinin temel hak ve hürriyetlerini, sosyal hukuk devleti ve adalet ilkeleriyle bağdaşmayacak surette sınırlayan siyasal, ekonomik ve sosyal engelleri kaldırmaya, insanın maddi ve manevi varlığının gelişmesi için gerekli şartları hazırlamaya çalışmaktır.”,
3.2. Ailenin korunması ve çocuk hakları 41 inci maddesinde; “Aile, Türk toplumunun temelidir ve eşler arasında eşitliğe dayanır. Devlet, ailenin huzur ve refahı ile özellikle ananın ve çocukların korunması ve aile planlamasının öğretimi ile uygulanmasını sağlamak için gerekli tedbirleri alır, teşkilatı kurar.
(Ek fıkra: 7/5/2010-5982/4 md.) Her çocuk, korunma ve bakımdan yararlanma, yüksek yararına açıkça aykırı olmadıkça, ana ve babasıyla kişisel ve doğrudan ilişki kurma ve sürdürme hakkına sahiptir.
(Ek fıkra: 7/5/2010-5982/4 md.) Devlet, her türlü istismara ve şiddete karşı çocukları koruyucu tedbirleri alır.”
3.3. “Dilekçe, bilgi edinme ve kamu denetçisine başvurma hakkı başlıklı” 26 nci maddesinin 3 üncü fıkrasında; “Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına bağlı olarak kurulan Kamu Denetçiliği Kurumu idarenin işleyişiyle ilgili şikâyetleri inceler.”
4. 6328 sayılı Kamu Denetçiliği Kurumu Kanunu’nun “Kurumun görevi” başlıklı 5 inci maddesinin birinci fıkrasında; “Kurum, idarenin işleyişi ile ilgili şikâyet üzerine, idarenin her türlü eylem ve işlemleri ile tutum ve davranışlarını; insan haklarına dayalı adalet anlayışı içinde, hukuka ve hakkaniyete uygunluk yönlerinden incelemek, araştırmak ve idareye önerilerde bulunmakla görevlidir.”,
5. 7/15754 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan Sözleşmeli Personel Çalıştırılmasına ilişkin Esasların “Kurum içi yer değişikliği” başlıklı Ek 3 üncü maddesinde (Ek: 2/3/2009-2009/14799) “Sözleşmeli personelin kurumlar arası yer değişikliği yapılamaz. Sözleşmeli personelin kurum içi yer değişikliği ise aşağıdaki hallerde Kurumca gerçekleştirilebilir... b) Personelin eş durumuna bağlı kurum içi yer değişikliği talebi; vizeli olduğu birimde fiilen en az bir yıl çalışmış olması, geçiş yapacağı hizmet biriminde aynı unvan ve niteliği haiz boş pozisyon bulunması ve kamu personeli olan eşin, kurum içi görev yeri değişikliği mümkün olmayan veya mevzuatı uyarınca zorunlu yer değiştirmeye tabi tutulan bir görevde bulunması kaydıyla yerine getirilebilir...”,
IV. KAMU DENETÇİSİ SADETTİN KALKAN’IN KAMU BAŞDENETÇİSİ’NE ÖNERİSİ
6. Kamu Denetçisi tarafından yapılan inceleme ve araştırma neticesinde; başvuranın aile birliği mazereti nedeniyle Gaziantep iline yer değişikliğinin yapılması yönünde tavsiyede bulunulmasına ilişkin hazırlanan Tavsiye Karar Önerisi Kamu Başdenetçisi’ne sunulmuştur.
IV. DEĞERLENDİRME VE GEREKÇE
A. Hukuka, Hakkaniyete ve İnsan Haklarına Uygunluk Yönünden Değerlendirme
7. … Devlet Hastanesinde sözleşmeli sağlık teknikeri olarak görev yapan başvuranın eşinin zorunlu yer değişikliği sebebiyle Gaziantep iline aile mazeretiyle atanma talebi hakkındadır.
8. Başvuru konusuna ilişkin idare tarafından verilen cevapta; aile birliği mazeretine bağlı yer değişikliği için boş pozisyonların başvuru usul ve esasları her yıl ocak ve temmuz aylarında Bakanlıkça tespit ve ilan edildiği, başvuranın bu dönemler haricinde yer değişikliği yapmasının mümkün bulunmadığı belirtilmiş olup Gaziantep ili kadro durumu için ise başvuranın pozisyonunda belirlenen norm kadro sayısının 36 olduğu ve 6 boş pozisyon bulunduğu anlaşılmıştır.
9. Sözleşmeli personelin kurum içi yer değişikliğine ilişkin, Sözleşmeli Personel Çalıştırılmasına İlişkin Esaslarda; eş durumuna bağlı kurum içi yer değişikliği talebinin, personelin vizeli olduğu birimde fiilen en az bir yıl çalışmış olması, geçiş yapacağı hizmet biriminde aynı unvan ve niteliği haiz boş pozisyon bulunması ve kamu personeli olan eşin, kurum içi görev yeri değişikliği mümkün olmayan veya mevzuatı uyarınca zorunlu yer değiştirmeye tabi tutulan bir görevde bulunması kaydıyla yerine getirilebileceği hüküm altına alınmıştır.
10. Aile birliği mazereti nedeniyle yer değişikliği talep eden başvuranın, Sözleşmeli Personel Çalıştırılmasına İlişkin Esasların Ek 3 üncü maddesinde belirtilen şartları taşıyıp taşımadığına ilişkin;
10.1. Dosya kapsamında yer alan, Sağlık Bakanlığı Yönetim Hizmetleri Genel Müdürlüğünün 06/11/2020 tarihli ve başvuranın 05/11/2018 tarihinde atandığı belirtilmekte olup bu kapsamda; aile birliği mazereti nedeniyle yer değişikliği talep eden başvuranın, söz konusu Esasların Ek 3 üncü maddesinde belirtilmiş olan şartlardan vizeli olduğu birimde en az bir yıl çalışmış olma şartını taşıdığı,
10.2. Sağlık Bakanlığı Yönetim Hizmetleri Genel Müdürlüğünün 22/10/2020 tarihli ve … yazısında, kadro durumu için ise başvuranın pozisyonunda Gaziantep ilinde 6 (altı) boş pozisyon bulunduğu, dolayısıyla personelin geçiş yapacağı hizmet biriminde aynı unvan ve niteliği haiz boş pozisyon bulunması şartının da sağlanmakta olduğu,
10.3. Başvuranın eşinin zorunlu hizmet kapsamında Gaziantep iline atandığı belirlenmiştir.
11. Diğer yandan, Sözleşmeli Personel Çalıştırılmasına İlişkin Esasların Ek 3 üncü maddesiyle sözleşmeli personelin aile birliği mazeretine bağlı olarak yer değişikliği talebinde bulunabileceği yönündeki düzenlemede, ilgililerin bu yöndeki talebinin kabul edilip edilmemesi konusunda idareye takdir yetkisi tanındığı görülmektedir. Ancak, idarenin takdir yetkisine sahip olması keyfi olarak hareket edebileceği anlamına gelmemektedir. İdareye mevzuatla tanınan takdir yetkisi mutlak olmayıp, kamu yararı ve hizmet gerekleri ile sınırlıdır. İdarenin takdir yetkisini kullanırken; kendisine verilen yetkinin amacı doğrultusunda hareket etmesi, nesnellik ve tarafsızlık içinde davranması, eşitlik ve hakkaniyet kuralını gözetmesi, orantılılık ilkesine uyması, kanunlar özel koşullar öngörmüşse bunlara uyması; bu yetkiyi kamu yararı ve hizmetin gereklerine uygun bir şekilde objektif, makul ve geçerli neden ve gerekçelere dayalı olarak kullanması gerekmektedir.
12. Anayasamızın "Sosyal ve Ekonomik Haklar ve Ödevler" başlıklı üçüncü bölümünün 41 inci maddesinde; ailenin Türk toplumunun temeli olduğu vurgulanmış, Devletin, ailenin huzur ve refahı ile özellikle ananın ve çocukların korunmasını ve aile planlamasının öğretimi ile uygulanmasını sağlamak için gerekli tedbirler alması ve teşkilatını kurması hükme bağlamıştır.
13. Bu düzenleme ile ailenin korunmasına yönelik olarak devlete verilen görevin öngörüldüğü şekliyle yerine getirilebilmesinin temel koşullarından birisinin de aile birliğinin sağlanması olduğu; aksi bir uygulamanın ise, ailenin huzurunu temelden sarsarak maddi ve manevi anlamda toplum açısından giderilmesi çok zor olan zararları beraberinde getireceği, böylesi bir durumun ise, günümüzün evrensel anlamda kabul görmüş sosyal ve hukuk devleti anlayışıyla da bağdaşmayacağı ortadadır (Danıştay 2. Dairesinin 27/02/2017 tarihli ve YD:2016/14817 Esas sayılı kararı). Bu çerçevede, 657 sayılı Kanunun 4/B maddesi kapsamında çalıştırılan sözleşmeli personelin haklarını düzenleyen Sözleşmeli Personel Çalıştırılmasına İlişkin Esaslara 29/03/2009 tarihli ve 2009/14799 sayılı Bakanlara Kurulu Kararı ile eklenen Ek 3 üncü madde ile sözleşmeli personele eş durumuna (aile birliği mazeretine) bağlı yer değişikliği hakkı getirilmiştir.
14. İdare tarafından, hizmet gerekleri ile boş pozisyon sayılarının sınırlı olması hususları da başvuranın talebinin yerine getirilememe nedeni olarak belirtilmişse de hizmetin gereği olan hususlara ilişkin idare tarafından bir açıklamada bulunulmadığı, ayrıca personelin geçiş yapacağı hizmet biriminde aynı unvan ve niteliği haiz boş pozisyon bulunduğu, sınırlı sayıda boş pozisyon olmasının talebin göz önünde bulundurulmasına engel olmayacağı, Anayasanın 41 inci maddesi çerçevesinde başvuranın talebinin idare tarafından dikkate alınması gerektiği değerlendirilmiştir.
15. Kurumumuzca yapılan değerlendirme neticesinde; Sözleşmeli Personel Çalıştırılmasına İlişkin Esasların Ek 3 üncü maddesinde belirtilen şartları taşıdığı anlaşılan başvuranın, eş durumuna bağlı kurum içi yer değişikliğinin Gaziantep iline yapılması gerektiği sonuç ve kanaatine varılmıştır.
B. İyi Yönetim İlkeleri Yönünden Değerlendirme
16. İyi yönetim ilkelerine 28/03/2013 tarihli ve 28601 mükerrer sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Kamu Denetçiliği Kurumu kanununun Uygulanmasına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmeliğin “İyi Yönetim İlkeleri” başlıklı 6 ncı maddesinde de yer verilmiş olup; söz konusu ilkeler yönünden yapılan değerlendirme neticesinde; başvuru kapsamında Kurumumuzun bilgi ve belge talebine süresi içinde cevap verildiği, ancak idarenin başvuran ile ilgili işlemlerinde kanunlara uygunluk, haklı beklentiye uygunluk, kararların gerekçeli olması, kararın geciktirilmeksizin bildirilmesi ve karara karşı başvuru yollarının gösterilmesi ilkelerine uymadığı anlaşılmış olup, idarenin bundan böyle bu ilkelere uygun davranması önerilmektedir.
VI. HAK ARAMA ÖZGÜRLÜĞÜNE İLİŞKİN YASAL MEVZUAT
17. 6328 sayılı Kamu Denetçiliği Kurumu Kanununun 21 inci maddesinin ikinci fıkrası uyarınca, bu Tavsiye Kararının başvurana tebliğ edildiği tarihten itibaren, ilgili idarenin işlemine karşı (varsa) dava açma süresinden kalan süre işlemeye devam edecek olup İstanbul İdare Mahkemesinde yargı yolu açıktır.
VII. KARAR
Açıklanan gerekçelerle BAŞVURUNUN KABULÜNE;
Başvuranın aile birliği mazereti nedeniyle Gaziantep iline yer değişikliğinin yapılması yönünde SAĞLIK BAKANLIĞINA TAVSİYEDE BULUNULMASINA,
Tavsiye Kararının BAŞVURANA ve SAĞLIK BAKANLIĞINA tebliğine,
6328 sayılı Kanunun 20 inci maddesinin üçüncü fıkrası uyarınca, Sağlık Bakanlığınca bu karar üzerine tesis edilecek işlemin otuz gün içinde Kurumumuza bildirilmesinin zorunlu olduğuna,
Türkiye Cumhuriyeti Kamu Başdenetçisince karar verildi. (¤¤)
Full & Egal Universal Law Academy