Dairesi: 5. İdari Dava Dairesi
Esas No: 2020/74
Karar No: 2020/510
Karar Tarihi: 16.06.2020



(2709 S. K. m. 48, 49, 70) (Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırması Yönetmeliği m. 1, 11)
 
İSTEMİN ÖZETİ: İzmir İli, Güzelbahçe İlçesi, Maltepe Yerleşkesinde 2017 yılı dış kaynaktan muvazzaf subay temini kapsamında yapılan sınavlarda başarılı olarak 27.dönem Subay Temel Askerlik ve Subaylık Anlayışı Kazandırma (SUTASAK) eğitimine başlayan davacının, arşiv araştırması ve güvenlik soruşturması olumsuz sonuçlandığından bahisle eğitimle ilişiğinin kesilmesine ilişkin davalı idare işleminin iptali istemiyle açılan davada, davacı hakkında yapılan güvenlik soruşturmasında, ''Kardeşinin eşi hakkında FETÖ üyeliğinden dolayı dava açıldığı ve amcasının polis memuru iken 15 Temmuz 2016 tarihinde FETÖ tarafından gerçekleştirilen darbe girişimi sonrasında kamu görevinden çıkarıldığı'' yönündeki istihbari bilgi notuna istinaden davacının muvazzaf subay adaylığının sonlandırılarak eğitimle ilişiğinin kesildiği, Türk Silahlı Kuvvetleri bünyesinde görev yapacak personelin kendisi ve yakınlarının her türlü siyasi ve ideolojik akımlardan uzak olması, silahlı kuvvetlerin üstlendiği milli savunma gibi bir kamu hizmetinin en iyi şekilde yerine getirilebilmesinin bir gereği olduğu, bünyesinde görev yapacak personelin, hem kendisinin hem de kendisini etkileyebilecek yakın çevresinin, yasadışı siyasi ve ideolojik faaliyetlere katılmamış kişilerden seçilmesini zorunlu kıldığı, davacı hakkında yapılan güvenlik soruşturmasının ve arşiv araştırmasında, kardeşinin eşi ve amcası ile ilgili hususlara ilişkin istihbari mahiyetteki bilgiye göre askerlik hizmetinin önem ve özelliği açısından davacının güvenlik soruşturması olumsuz olarak sonuçlanması nedeniyle, yerleştirildiği kurumun statüsü ile görevinin önem ve özelliği dikkate alındığında, idarenin sahip olduğu takdir yetkisi çerçevesinde davacının Temel Askerlik ve Subaylık Anlayışı Kazandırma (SUTASAK) eğitimi ile ilişiğinin kesilmesi yönünde kullanmasına ilişkin dava konusu işlemde hukuka aykırılık bulunmadığı gerekçesiyle davayı reddeden İzmir 4.İdare Mahkemesi'nin 18/10/2019 gün ve E:2019/414, K:2019/1037 sayılı kararının; davacı vekili tarafından, müvekkilinin kardeşinin eşi .......'nın polis memuru olarak görev yaptığı, Diyarbakır 9.Ağır Ceza Mahkemesi'nde 10/12/2018 tarihinde yapılan duruşmada beraatine karar verildiği, amcasının KHK ile ihraç edildiği, OHAL İşlemleri İnceleme Komisyonuna başvurduğu, amcası ile hiçbir ilgi ve bağlantısının bulunmadığı, arşiv araştırması ve güvenlik soruşturmasının, silahlı kuvvetlere alınacak kişinin kendisi, babası, annesi, eşi ve kardeşlerini kapsadığı, bu kişiler dışındaki kişiler hakkındaki bilgi notunun doğrudan davacıya yansıtılarak güvenlik soruşturmasının olumsuz olarak sonuçlandırılmasının hukuken olanaklı olmadığı, cezaların şahsiliği ilkesi gereğince bu kişilerin dahi araştırılmasının, davacıya etkisinin olmaması gerektiği ileri sürülerek, istinaf yolu ile incelenerek kaldırılması istenilmektedir.
 
SAVUNMANIN ÖZETİ: Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırması Yönetmeliği hükümleri uyarınca görevli kurumlar tarafından gönderilen bilgilerin kullanılması esnasında, idarenin gelen bilginin gerçekliği ve/veya bir yargı kararı ile sabit olup olmadığı konularında inceleme yapma sorumluluğunun bulunmadığı, TSK'nın temin edeceği kısıtlı kadrolar için başvuruda bulunan binlerce aday içerisinden takdir hakkını en uygun adaydan yana kullandığı ve personeli bu hassasiyetle değerlendirdiği belirtilerek istinaf başvurusunun reddi gerektiği savunulmaktadır.
 
TÜRK MİLLETİ ADINA
 
Karar veren İzmir Bölge İdare Mahkemesi 5. İdari Dava Dairesi'nce, dava dosyasının tekemmül ettiği anlaşıldığından, davacının yürütmenin durdurulması istemi hakkında karar verilmeyerek davanın esası hakkında işin gereği görüşüldü:
 
Dava; İzmir İli, Güzelbahçe İlçesi, Maltepe Yerleşkesinde 2017 yılı dış kaynaktan muvazzaf subay temini kapsamında yapılan sınavlarda başarılı olarak 27.dönem Subay Temel Askerlik ve Subaylık Anlayışı Kazandırma (SUTASAK) eğitimine başlayan davacının, arşiv araştırması ve güvenlik soruşturması olumsuz sonuçlandığından bahisle eğitimle ilişiğinin kesilmesine ilişkin davalı idare işleminin iptali istemiyle açılmıştır.
 
Türkiye Cumhuriyeti Anayasası'nın "Çalışma ve sözleşme hürriyeti" başlıklı 48.maddesinde, "Herkes, dilediği alanda çalışma ve sözleşme hürriyetlerine sahiptir." kuralına, "Çalışma hakkı ve ödevi" başlıklı 49.maddesinde, "Çalışma, herkesin hakkı ve ödevidir." kuralına ve "Hizmete girme" başlıklı 70.maddesinde, "Her Türk, kamu hizmetlerine girme hakkına sahiptir. Hizmete alınmada, görevin gerektirdiği niteliklerden başka hiçbir ayırım gözetilemez." kuralına yer verilmiştir.
 
4045 sayılı Güvenlik Soruşturması, Bazı Nedenlerle Görevlerine Son Verilen Kamu Personeli İle Kamu Görevine Alınmayanların Haklarının Geri Verilmesine ve 1402 Numaralı Sıkıyönetim Kanununda Değişiklik Yapılmasına İlişkin Kanun'un 1. maddesinde; "Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırması; kamu kurum ve kuruluşlarında, yetkili olmayan kişilerin bilgi sahibi olmaları halinde devlet güvenliğinin, ulusal varlığın ve bütünlüğün, iç ve dış menfaatlerin zarar görebileceği veya tehlikeye düşebileceği bilgi ve belgelerin bulunduğu gizlilik dereceli birimler ile Genelkurmay Başkanlığı, Milli Savunma Bakanlığı, jandarma, emniyet, sahil güvenlik ve istihbarat teşkilatlarında çalıştırılacak kamu personeli ve ceza infaz kurumları ve tutukevlerinde çalışacak personel hakkında yapılır. Devletin güvenliğini, ulusun varlığını ve bütünlüğünü iç ve dış menfaatlerinin zarar görebileceği veya tehlikeye düşebileceği bilgi ve belgeler ile gizlilik dereceli kamu personeli ile meslek gruplarının tespiti, birim ve kısımların tanımlarının yapılması, güvenlik soruşturmasının ve arşiv araştırmasının usul ve esasları ile bunu yapacak merciler ve üst kademe yöneticilerinin kimler olduğu Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulacak yönetmelik ile düzenlenir." hükmü yer almaktadır.
 
Anılan hükme istinaden Bakanlar Kurulu Kararı ile çıkartılan 12/4/2000 tarih ve 24018 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırması Yönetmeliği’nin 1. maddesinde, “Bu Yönetmeliğin amacı; yetkili olmayan kişilerin bilgi sahibi olmaları halinde Devletin güvenliğinin, iç ve dış menfaatlerinin, ulusal varlığın ve bütünlüğün zarar görebileceği veya tehlikeye düşebileceği bilgi ve belgelerin bulunduğu bakanlıklar ile kamu kurum ve kuruluşlarının gizlilik dereceli birim ve kısımlarını belirlemek, Türk Silahlı Kuvvetlerinde, emniyet ve istihbarat teşkilatlarında, ceza infaz kurumları ve tutukevlerinde çalışacak personel hakkında yapılacak güvenlik soruşturması ve arşiv araştırmasını düzenlemektir.” hükmüne; Kapsam başlıklı 2. maddesinde, "Bu Yönetmelik; yetkili olmayan kişilerin bilgi sahibi olmaları halinde Devletin güvenliğinin, iç ve dış menfaatlerinin, ulusal varlığın ve bütünlüğün zarar görebileceği veya tehlikeye düşebileceği bilgi ve belgeleri, bunların toplanmasını ve işlemini yürüten bakanlıklar ile kamu kurum ve kuruluşlarının ilgili birim ve kısımlarının belirlenmesini, Türk Silahlı Kuvvetlerinde, emniyet ve istihbarat teşkilatlarında, ceza infaz kurumları ve tutukevlerinde çalışacak personeli, ayrıca bakanlıklar ile kamu kurum ve kuruluşlarının yurtdışı teşkilatlarında sürekli görevlendirilecek bütün personel için yapılacak güvenlik soruşturması ve arşiv araştırmasının esas ve usullerini, bunu yapacak mercileri, hakkında güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması yapılacak gizlilik dereceli yerlerde çalışan kamu personeli ile meslek grupları ve üst kademe yöneticilerini kapsar." hükmüne yer verilmiş; 4. maddesinde, “f)Arşiv araştırması: Kişinin kolluk kuvvetleri tarafından halen aranıp aranmadığının, kolluk kuvvetleri ve istihbarat ünitelerinde ilişiği ile adli sicil kaydının ve hakkında herhangi bir tahdit olup olmadığının mevcut kayıtlardan saptanmasını”, “g) Güvenlik soruşturması: Kişinin kolluk kuvvetleri tarafından halen aranıp aranmadığının, kolluk kuvvetleri ve istihbarat ünitelerinde ilişiği ile adli sicil kaydının ve hakkında herhangi bir tahdit olup olmadığının, yıkıcı ve bölücü faaliyetlerde bulunup bulunmadığının, ahlaki durumunun, yabancılar ile ilgisinin ve sır saklama yeteniğinin mevcut kayıtlardan ve yerinden araştırılmak suretiyle saptanması ve değerlendirilmesini” ifade eder, tanımlarına yer verilmiş; "Gizlilik dereceli birim, kısım ve görevler" başlıklı 6.maddesinde, "Bakanlıklar ile kamu kurum ve kuruluşları; varsa, gizlilik dereceli birim ve kısımlarıyla görevlerin neler olduğunu belirleyen gizlilik dereceli yönergelerini (...) yürürlüğe koyarlar ve güvenlik soruşturması ve arşiv araştırmasını yapacak makamlara gönderirler." hükmüne yer verilmiş; 9. Maddesinde ise, Türk Silahlı Kuvvetlerinin kadro ve kuruluşlarında yer alacak personelin güvenlik soruşturması ve arşiv araştırmasının, Türk Silahlı Kuvvetlerince bu yönetmeliğe uygun olarak hazırlanacak yönerge uyarınca yapılacağı belirtilmiş; Yine aynı Yönetmeliğin, “Güvenlik soruşturması ve arşiv araştırmasında araştırılacak hususlar” başlıklı 11. maddesinde, "Güvenlik soruşturması ve arşiv araştırmasında kişinin içinde bulunduğu ortam da dikkate alınarak: a) Kimlik kontrolü, kimlik kayıtlarının doğruluk derecesi, uyrukluğu, geçmişte yabancı bir devletin uyrukluğuna girip girmediği, b) Kolluk kuvvetleri tarafından halen aranıp aranmadığı, kolluk kuvvetlerinin ve istihbarat ünitelerinin arşivlerinde bilgiler bulunup bulunmadığı, adli sicil kaydının ve hakkında bir tahdidin olup olmadığı, c) Yıkıcı faaliyetlerde bulunup bulunmadığı ve 5816 sayılı Atatürk Aleyhine İşlenen Suçlar Hakkında Kanuna ve Atatürk ilke ve inkılaplarına aykırı davranıp davranmadığı, d) Şeref ve haysiyetini ihlal edecek ve görevine yansıyacak şekilde kumara, uyuşturucuya, içkiye, paraya ve aşırı bir şekilde menfaatine düşkün olup olmadığı, ahlak ve adaba aykırı davranıp davranmadığı, e) Yabancılarla, özellikle hasım ve hasım olması muhtemel Devlet mensupları ve temsilcileriyle ilgili derecesinin iç yüzü ve nedeni, f) Sır saklama yeteneğinin olup olmadığı, araştırılır." düzenlemelerine yer verilmiştir.
Öte yandan Yönetmeliğin 9.maddesinde belirtilen Silahlı Kuvvetler İstihbarata Karşı Koyma, Koruyucu Güvenlik ve İşbirliği Yönergesinin 13.maddesinde ise Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırmasının Olumsuz Kabul Edileceği Haller bentler halinde sayılmış bulunmaktadır.
 
Bu bağlamda, kamu alanında çalışma hakkını kullanmak isteyen kişilerin, kamu hizmetine alınmasında güvenlik soruşturması ve arşiv araştırmasının olumsuz değerlendirilebilmesi için yukarıda yer verilen Kanun ve Yönetmelik hükümlerinde belirtilen sakıncaların ortaya çıkmış olması gerekmektedir. Bir başka deyişle kişinin kendisi hakkında yapılan güvenlik soruşturması ve arşiv araştırmasında; Devletin güvenliğine, ulusal varlığına ve bütünlüğüne, iç ve dış menfaatlerine zarar verebilecek veya tehlikeye düşürebilecek faaliyetler içinde olduğunun, yıkıcı faaliyetlerde bulunduğunun, 5816 sayılı Atatürk Aleyhine İşlenen Suçlar Hakkında Kanuna ve Atatürk ilke ve inkılaplarına aykırı davranışlarının bulunduğunun, şeref ve haysiyetini ihlal edecek ve görevine yansıyacak şekilde kumara, uyuşturucuya, içkiye, paraya ve aşırı bir şekilde menfaatine düşkün olduğunun, ahlak ve adaba aykırı davrandığının somut bilgi ve belgelerle ortaya konulması gerekmektedir. Aksi takdirde kişiler hakkında istihbari mahiyetteki bilgilere dayanılarak veya memuriyete engel olmayacak nitelikteki kovuşturma, soruşturma veya devam etmekte olan davalara dayanılarak işlem tesis edilmesi Anayasaya ve yukarıda yer verilen diğer mevzuat hükümlerine aykırılık oluşturacaktır.
 
Dosyanın incelenmesinden, davacının 2017 yılında dış kaynaktan muvazzaf subay temini kapsamında yapılan sınavlarda başarılı olarak İzmir İli, Güzelbahçe İlçesi, Maltepe Yerleşkesinde, 27.dönem Subay Temel Askerlik ve Subaylık Anlayışı Kazandırma (SUTASAK) eğitimine başladığı, davacının arşiv araştırması ve güvenlik soruşturmasında, "davacının kendi şahsı hakkında bilgi bulunmadığı, kardeşi .......'nın eşi ....... hakkında; FETÖ/PDY'nin 15/07/2016 tarihli darbe girişimi akabinde "Silahlı Terör Örgütüne üye olma" suçundan hakkında dava açıldığı, ifadesinde; "Yozgat/Sorgun'da 2008 yılında FETÖ/PDY bağlantılı bir dersaneye giderek örgütle ilk defa tanıştığını, daha sonra Samsun'da 2010 yılında üniversite okuduğu dönemde 6-7 ay süreyle örgütle bağlantılı bir öğrenci yurdunda kaldığını, Diyarbakır'da 2011 yılında polislik eğitimi gördüğü dönemde örgütün evlerine birkaç defa gittiğini," belirttiği, amcası ....... hakkında; polis memuru olarak görev yapmakta iken, 15/07/2016 tarihinde FETÖ/PDY tarafından gerçekleştirilen darbe girişimi sonrasında kamu görevinden çıkarıldığı" şeklindeki istihbari mahiyetteki bilgilere dayanılarak davacının güvenlik soruşturması olumsuz olarak değerlendirilmek suretiyle Subay Temel Askerlik ve Subaylık Anlayışı Kazandırma eğitimi sonlandırılarak eğitimle ilişiğinin kesilmesi üzerine bakılan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.
 
Bakılan davada, muvazzaf subay adayı olan davacı hakkında yapılan güvenlik soruşturmasında; davacının kendisi ile ilgisi herhangi bir bilgi bulunmamakla birlikte kardeşinin eşi ve amcası hakkında elde edilen istihbari mahiyetteti bilgilere dayanılarak davacının güvenlik soruşturması olumsuz olarak değerlendirilmişse de davacının kardeşinin eşi .......'nın silahlı terör örgütüne üye olmak suçundan dolayı Diyarbakır 9.Ağır Ceza Mahkemesi'nde yapılan yargılama sonucunda Mahkemenin 10/12/2018 günlü ve E:2017/705, K:2018/920 sayılı kararı ile beraatine karar verildiği, bu kararın istinaf edilmeden 21/12/2018 tarihinde kesinleştiği, davacının kardeşinin eşi .......'nın halen polis memuru olarak görev yaptığı, kamu görevinden çıkarılan amcası .......'in OHAL İşlemleri İnceleme Komisyonu'na yaptığı başvurunun kabul edildiği, polis memuru olan amcasının görevine iade edildiği davacının dosyaya ibraz ettiği belgelerden anlaşılmaktadır.
 
Belirtilen duruma göre, kendisiyle ilgili doğrudan herhangi bir olumsuz bilgiye rastlanmayan ve herhangi bir suçtan hüküm giydiği tespit edilmeyen davacının, Devletin güvenliğini tehlikeye düşürebilecek ideolojik veya yasa dışı faaliyetlerde ya da kurumun güvenliğini ihlal edebilecek tutum ve davranışlar içerisinde bulunduğunu ortaya koyan hukuken kabul edilebilir somut bir tespit bulunmadığı gibi ideolojik herhangi bir faaliyeti tespit edilemeyen ve herhangi bir suçtan hüküm giymemiş olan davacının, FETÖ/PDY silahlı terör örgütü ile bağlantısı saptanmayan ve Diyarbakır 9.Ağır Ceza Mahkemesi'nde yargılanması sonucunda beraat eden ve polis memuru olarak görev yapan kardeşinin eşi ....... ve OHAL İşlemleri İnceleme Komisyonu'na yaptığı başvuru kabul edilerek polis memuru olarak görevine iade edilen amcası ....... hakkındaki istihbari mahiyetteki bilgilere göre güvenlik soruşturması olumsuz olarak değerlendirilmek suretiyle davacının Subay Temel Askerlik ve Subaylık Anlayışı Kazandırma eğitiminin sonlandırılarak eğitimle ilişiğinin kesilmesine ilişkin dava konusu işlemde hukuka uyarlık, istinaf konu mahkeme kararında hukuki isabet bulunmamıştır.
 
Açıklanan nedenlerle; davacının istinaf başvurusunun kabulüne, istinafa konu İzmir 4.İdare Mahkemesi'nin 18/10/2019 gün ve E:2019/414, K:2019/1037 sayılı kararının kaldırılmasına, dava konusu işlemin iptaline, aşağıda dökümü yapılan 668,25 TL yargılama gideri ile Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca belirlenen 1.700,00 TL vekalet ücretinin davalı idareden alınarak davacıya verilmesine, kullanılmayan 73,10 TL yd harcının davacıya iadesine, posta ücreti avansından artan miktarın Mahkemesince HMK'nun 333.maddesi uyarınca yatıranlara iadesine, bu kararın tebliğinden itibaren 30 gün içerisinde Danıştay'da temyiz yolu açık olmak üzere, 16/06/2020 tarihinde oybirliğiyle karar verildi. (¤¤)
 
 

 


Full & Egal Universal Law Academy