Dairesi: 2. İdari Dava Dairesi
Esas No: 2020/416
Karar No: 2020/552
Karar Tarihi: 29.04.2020



İSTEMİN ÖZETİ: İzmir Gaziemir Ulaştırma Okul Komutanlığı'nda sözleşmeli uzman onbaşı olarak görev yapan davacının, hakkında yapılan arşiv araştırması ve güvenlik soruşturmasının olumsuz sonuçlandığından bahisle sözleşmesinin feshedilmesine ilişkin 08.02.2019 tarihli işlemin iptali ile kendisinden iade alınan 1.247,49 TL'nin ödenmesi ve geriye dönük mahrum kaldığı maddi hakların tazmini istemiyle açılan davada; askerlik mesleğinin yüksek derecede düzen ve disiplin isteyen, emir ve direktiflere mutlak olarak itaat gerektiren bir meslek olmasının yanında, tam güvene dayalı olarak görev yapmanın olmazsa olmaz şart olduğu hususu da nazara alındığında, devletin egemenlik yetkilerini doğrudan veya dolaylı kullanan veya kamu otoritelerinin genel menfaatini korumaktan sorumlu, devlete özel bir sadakat ilişkisiyle bağlı olan asker, polis gibi görevliler yönünden özlük ve parasal haklar dışında devletin daha geniş yetkilere sahip olduğunun tartışmasız olması, davacı hakkında yapılan tespitlere ve değerlendirmelere istinaden; davalı idare tarafından işlem tesis edilirken devlete özel bir sadakat ilişkisiyle bağlı olan asker kişilerin her türlü şüpheden uzak olarak gerek kendilerinin ve gerekse yakınlarının Milli Güvenlik aleyhine faaliyette bulunan terör örgütleri ile irtibat ve iltisakı veya mensubiyetinin bulunmadığına kanaat getirilerek işlem tesis edilmesi gerektiği açık olduğundan ve söz konusu tespitin idari makamlarca dikkate alınması gereken makul bir şüphe olarak değerlendirilmesi gerektiği de dikkate alındığında; iş bu değerlendirme neticesinde tesis edilen işlemde hizmet gereklerine hukuka ve mevzuata aykırılık bulunmadığı gerekçesiyle davanın reddi yolunda verilen İzmir 2.İdare Mahkemesinin 05/12/2019 gün ve E:2019/217, K:2019/1549 sayılı kararının; davacı tarafından, davacının kullandığı banka hesabının çalıştığı işyeri nedeniyle kullandığı maaş hesabı olduğu, başkaca bir hesap hareketi olmadığı, başkaca bir örgütsel faaliyeti ve almış olduğu cezasının bulunmadığı ileri sürülerek istinaf yoluyla incelenerek kaldırılması istenilmektedir.
 
SAVUNMANIN ÖZETİ: Mahkeme kararının usul ve Yasaya uygun olduğu ileri sürülerek istinaf başvurusunun reddine karar verilmesi istenilmektedir.
 
TÜRK MİLLETİ ADINA
 
Hüküm veren İzmir Bölge İdare Mahkemesi İkinci İdari Dava Dairesince işin gereği görüşüldü:
 
Dava; İzmir Gaziemir Ulaştırma Okul Komutanlığı'nda sözleşmeli uzman onbaşı olarak görev yapan davacının, hakkında yapılan arşiv araştırması ve güvenlik soruşturmasının olumsuz sonuçlandığından bahisle sözleşmesinin feshedilmesine ilişkin 08.02.2019 tarihli işlemin iptali ile kendisinden iade alınan 1.247,49 TL'nin ödenmesi ve geriye dönük mahrum kaldığı maddi hakların tazmini istemiyle açılmıştır.
 
3269 sayılı Uzman Erbaş Kanunu'nun "Başarı gösteremeyenler ve ceza alanlar" başlıklı 12. maddesinde; "..... Ayrıca;
 
a) Almış oldukları sicile göre kademe ilerlemesi yapamayanların,
 
b) (Değişik birinci cümle: 22/1/2015 - 6586/78 md.) Verilen ceza, ertelense, seçenek yaptırımlara çevrilse, hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına karar verilse veya affa uğrasa dahi;
 
1) Devletin şahsiyetine karşı işlenen suçlar ile basit ve nitelikli zimmet, irtikap, iftira, rüşvet, hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik, inancı kötüye kullanma, yalan yere tanıklık, yalan yere yemin, cürüm tasnii, ırza geçmek, sarkıntılık, kız, kadın veya erkek kaçırmak, fuhşiyata tahrik, gayri tabii mukarenet, dolanlı iflas gibi yüz kızartıcı veya şeref ve haysiyeti kırıcı suçlar ile istimal ve istihlak kaçakçılığı hariç kaçakçılık, resmi ihale ve alım ve satımlara fesat karıştırma, Devlet sırlarını açığa vurma, firar, amir veya üste fiilen taarruz, emre itaatsizlikte ısrar, üste hakaret, mukavemet, fesat, isyan suçlarından dolayı mahkûm olanların,
 
2) Askeri Ceza Kanununun 148 inci maddesinde yazılı suçlardan mahkûm olanların,
 
c) Taksirli suçlar hariç olmak üzere diğer suçlardan adli veya askeri mahkemeler tarafından otuz günden daha fazla süreli hürriyeti bağlayıcı bir ceza ile mahkûm olanların,
 
ç) Taksirli suçlar nedeniyle altı ay veya daha fazla süre ile hürriyeti bağlayıcı bir cezaya mahkûm olanların,
 
.....
 
Sözleşmeleri feshedilmek suretiyle Türk Silahlı Kuvvetleri ile ilişikleri kesilir.
 
Her ne sebeple olursa olsun, sözleşmesi feshedilerek Türk Silahlı Kuvvetleri ile ilişiği kesilen uzman erbaşlar, tekrar Türk Silahlı Kuvvetlerine alınmazlar." düzenlemesine yer verilmiştir.
 
Aynı Kanunu'nun 19. maddesinde; "Personelde aranacak nitelikler, müracaat şekli ve zamanı, müracaatın kabul edilmesi, sözleşmenin yapılması ve feshedilmesi sebepleri, verilecek sicilin şekil ve usulleri, görevde başarısız olma ve kendilerinden istifade edilememe halleri ve bunlara yapılacak işlem şekli, sözleşmenin uzatılmasında uygulanacak esaslar, uzman onbaşıların uzman çavuş olabilmeleri için gerekli şartlar, astsubay sınıfına geçirilecekler için uygulanacak esaslar, astlık üstlük münasebetleri ile bu hususlardaki işlem şekli ve ilgili diğer hususlar kanunun yürürlüğe girmesini takip eden 6 ay içerisinde Milli Savunma Bakanlığı ve İçişleri Bakanlığınca müştereken çıkarılacak bir yönetmelikte gösterilir." kuralına yer verilmiştir.
 
20/09/2005 tarih ve 25942 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren Uzman Erbaş Yönetmeliği'nin 6. maddesinde;"(1) Uzman erbaş olarak alınacaklarda aşağıdaki şartlar aranır...
 
g ) İcra edilen temel askerlik eğitimini başarıyla tamamlayanlardan güvenlik soruşturması uygun olmak veya ilk atamaları doğrudan kıt'a veya birliklere yapılan uzman erbaşlar için güvenlik soruşturması uygun olmak.
 
(2) Uzman erbaş olmak için gerek muvazzaflık görevini yaptığı sırada, gerekse terhislerini müteakip başvuruda bulunan ve alınmaları uygun görülen personelin, güvenlik soruşturmaları; kuvvet komutanlıkları veya Jandarma Genel Komutanlığı yahut Sahil Güvenlik Komutanlığı tarafından yaptırılır. Temel askerlik eğitimi sırasında güvenlik soruşturması sonuçlanmayanların eğitimleri devam ettirilir. Bunlardan güvenlik soruşturmaları olumlu sonuçlananlar göreve başlatılır, olumsuz sonuçlananların ise Türk Silahlı Kuvvetleri, Jandarma Genel Komutanlığı ve Sahil Güvenlik Komutanlığı ile ilişiği kesilir. Türk Silahlı Kuvvetlerinin manevi şahsiyetine gölge düşüren veya askerliğin şeref ve haysiyeti ile bağdaşmayacak eylemlerde bulunanlar ile tutum ve davranışları ile yasa dışı siyasi, yıkıcı, bölücü ideolojik görüşü benimseyenler, uzman erbaş olarak istihdam edilmezler." düzenlemesi yer almaktadır.
 
4045 sayılı Güvenlik Soruşturması, Bazı Nedenlerle Görevlerine Son Verilen Kamu Personeli ile Kamu Görevine Alınmayanların Haklarının Geri Verilmesine ve 1402 Numaralı Sıkıyönetim Kanununda Değişiklik Yapılmasına İlişkin Kanun'un 1.maddesinde; "Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırması; kamu kurum ve kuruluşlarında, yetkili olmayan kişilerin bilgi sahibi olmaları halinde devlet güvenliğinin, ulusal varlığın ve bütünlüğün, iç ve dış menfaatlerin zarar görebileceği veya tehlikeye düşebileceği bilgi ve belgelerin bulunduğu gizlilik dereceli birimler ile askeri, emniyet ve istihbarat teşkilatlarında çalıştırılacak kamu personeli ve ceza infaz kurumları ve tutukevlerinde çalışacak personel hakkında yapılır.
 
Devletin güvenliğini, ulusun varlığını ve bütünlüğünü iç ve dış menfaatlerinin zarar görebileceği veya tehlikeye düşebileceği bilgi ve belgeler ile gizlilik dereceli kamu personeli ile meslek gruplarının tespiti, birim ve kısımların tanımlarının yapılması, güvenlik soruşturmasının ve arşiv araştırmasının usul ve esasları ile bunu yapacak merciler ve üst kademe yöneticilerinin kimler olduğu Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulacak Yönetmelikle düzenlenir." kuralına yer verilmiştir.
 
12/04/2000 tarih ve 24018 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırması Yönetmeliği'nin 1.maddesinde;"Bu Yönetmeliğin amacı; yetkili olmayan kişilerin bilgi sahibi olmaları halinde Devletin güvenliğinin, iç ve dış menfaatlerinin, ulusal varlığın ve bütünlüğün zarar görebileceği veya tehlikeye düşebileceği bilgi ve belgelerin bulunduğu bakanlık ile kamu kurum ve kuruluşlarının gizlilik dereceli birim ve kısımlarını belirlemek, Türk Silahlı Kuvvetlerinde, emniyet ve istihbarat teşkilatlarında, ceza infaz kurumları ve tutukevlerinde çalışacak personel hakkında yapılacak güvenlik soruşturması ve arşiv araştırmasını düzenlemektir."; 2.maddesinde, "Bu Yönetmelik; yetkili olmayan kişilerin bilgi sahibi olmaları halinde Devletin güvenliğinin, iç ve dış menfaatlerinin, ulusal varlığın ve bütünlüğün zarar görebileceği veya tehlikeye düşebileceği bilgi ve belgeleri, bunların toplanmasını ve işlemini yürüten bakanlıklar ile kamu kurum ve kuruluşlarının ilgili birim ve kısımlarının belirlenmesini, Türk Silahlı Kuvvetlerinde, emniyet ve istihbarat teşkilatlarında, ceza infaz kurumları ve tutukevlerinde çalışacak personeli, ayrıca bakanlıklar ile kamu kurum ve kuruluşlarının yurtdışı teşkilatlarında sürekli görevlendirilecek bütün personel için yapılacak güvenlik soruşturması ve arşiv araştırmasının esas ve usullerini, bunu yapacak mercileri, hakkında güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması yapılacak gizlilik dereceli yerlerde çalışan kamu personeli ile meslek grupları ve üst kademe yöneticilerini kapsar.", 4.maddesinde;"Bu Yönetmelikte geçen;...
 
f) Arşiv araştırması: Kişinin kolluk kuvvetleri tarafından halen aranıp aranmadığının, kolluk kuvvetleri ve istihbarat ünitelerinde ilişiği ile adli sicil kaydının ve hakkında herhangi bir tahdit olup olmadığının mevcut kayıtlardan saptanmasını,
 
g) Güvenlik soruşturması: Kişinin kolluk kuvvetleri tarafından halen aranıp aranmadığının, kolluk kuvvetleri ve istihbarat ünitelerinde ilişiği ile adli sicil kaydının ve hakkında herhangi bir tahdit olup olmadığının, yıkıcı ve bölücü faaliyetlerde bulunup bulunmadığının, ahlaki durumunun, yabancılar ile ilgisinin ve sır saklama yeteneğinin mevcut kayıtlardan ve yerinden araştırılmak suretiyle saptanması ve değerlendirilmesini, ...
 
k ) Yıkıcı ve bölücü faaliyet: Devletin ülkesi ve milletiyle bölünmez bütünlüğünü bozmayı, Devletin ve Cumhuriyetin varlığını tehlikeye düşürmeyi, temel hak ve hürriyetleri yok etmeyi hedefleyen faaliyetleri, ...ifade eder.", 9. maddesinde; “Türk Silahlı Kuvvetlerinin kadro ve kuruluşlarında yer alacak personelin güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması, Türk Silahlı Kuvvetlerince bu Yönetmeliğe uygun olarak hazırlanacak yönerge uyarınca yapılır.” “Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırmasında Araştırılacak Hususlar” başlıklı 11. maddesinde; "Güvenlik soruşturması ve arşiv araştırmasında kişinin içinde bulunduğu ortam da dikkate alınarak;
 
a) Kimlik kontrolü, kimlik kayıtlarının doğruluk derecesi, uyrukluğu, geçmişte yabancı bir devletin uyrukluğuna girip girmediği,
 
b) Kolluk kuvvetleri tarafından halen aranıp aranmadığı, kolluk kuvvetlerinin ve istihbarat ünitelerinin arşivlerinde bilgiler bulunup bulunmadığı, adli sicil kaydının ve hakkında bir tahdidin olup olmadığı,
 
c) Yıkıcı faaliyetlerde bulunup bulunmadığı ve 5816 sayılı Atatürk Aleyhine İşlenen Suçlar Hakkında Kanuna ve Atatürk ilke ve inkılaplarına aykırı davranıp davranmadığı,
 
d) Şeref ve haysiyetini ihlal edecek ve görevine yansıyacak şekilde kumara, uyuşturucuya, içkiye, paraya ve aşırı bir şekilde menfaatine düşkün olup olmadığı, ahlak ve adaba aykırı davranıp davranmadığı,
 
e) Yabancılarla, özellikle hasım ve hasım olması muhtemel Devlet mensupları ve temsilcileriyle ilgi derecesinin iç yüzü ve nedeni,
 
f) Sır saklama yeteneğinin olup olmadığı, Araştırılır." düzenlemesine yer verilmiştir.
 
Dava dosyasının incelenmesinden, davacının uzman erbaş yazılı sınavından başarılı olmasının akabinde eğitim görmesi amacıyla Gaziemir İlçesi, Ulaştırma Personel Okulu Eğitim Merkez Komutanlığı'nda görev yaptığı, hakkında yürütülen güvenlik soruşturmasının olumsuz sonuçlanması nedeniyle sözleşmesinin feshedilmesi üzerine anılan fesih işleminin iptali istemiyle bakılmakta olan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.
 
Uyuşmazlıkta, dava dosyasındaki bilgi ve belgelerin incelenmesinden; Milli İstihbarat Teşkilatı Müsteşarlığı, Emniyet Genel Müdürlüğü ve Mahalli Mülki İdare Amirlikleri tarafından yapılan güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması kapsamında, davacı hakkında "Bank ...da hesap açanlar arasında, hesap açma tarihi 31.01.2014, müşteri durumu aktif " şeklinde olumsuz not bulunduğu görülmektedir.
 
Olayda, davacının sözleşmesinin feshinin gerekçesi olarak, "Bank ...da hesap açanlar arasında, hesap açma tarihi 31.01.2014, müşteri durumu aktif "ibaresinin yer aldığı gösterilmiş ise de, Mahkemece yapılan ara kararlar ile davacının Bank ... hesabına ilişkin bilgilerin sorularak, anılan kişiye ait hesap hareketlerinin gönderilmesinin istenildiği, ara kararı gereği Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu tarafından hesaba ilişkin gönderilen CD içeriğine bakıldığında ise davacının Bank ... hesabının maaş hesabı olduğu görülmüş olup, davacının 31.01.2014-22.07.2016 tarihleri arasında çalıştığı işyerince 1.000,00 TL civarında olan maaşının yatması ve davacının bu parayı çekmesi dışında başkaca büyük meblağlı hesap hareketlerinin olmadığı, FETÖ/PDY terör örgüt liderinin talimatı doğrultusunda finansal destek mahiyetinde para yatırıldığına dair bir tespitin bulunmadığı anlaşılmaktadır.
 
Bu durumda; davacı hakkındaki bilgi notunun güvenlik soruşturmasının olumsuz olarak değerlendirilmesini gerektirecek mahiyette olmadığı gibi ayrıca davacı hakkında FETÖ/PDY terör soruşturmaları kapsamında herhangi bir işlem yapılmadığı ve soruşturması bulunmadığı dikkate alındığında, davacının sözleşmeli uzman erbaş sınavları sonucunda başarılı olması neticesinde sözleşmeli uzman erbaş eğitimine devam ederken hakkında yaptırılan güvenlik soruşturması ve arşiv araştırmasının olumsuz sonuçlandığından bahisle sözleşmesinin feshedilmesine ilişkindava konusu işlemde hukuka uygunluk, davanın reddi yolundaki idare mahkemesi kararında ise hukuki isabet bulunmamaktadır.
 
Öte yandan; Anayasa'nın 125 inci maddesi uyarınca işlem ve eylemleriyle sorumluluğu bulunan idarenin, hukuka ve mevzuata aykırı olarak davacının uzman erbaş sözleşmesini feshetmesi nedeniyle davacıdan tahsil edilen 1.247,49 TL ile davacının mahrum kaldığı özlük haklarının da ödenmesi gerekmektedir.
 
Açıklanan nedenlerle; davacının istinaf başvurusunun kabulüne, İzmir 2.İdare Mahkemesince verilen 05/12/2019gün ve E:2019/217, K:2019/1549sayılı kararın kaldırılmasına, dava konusu işlemin iptaline, davacının parasal ve özlük haklarının tazminine ilişkin isteminin kabulüne, davacıdan tahsil edilen 1.247,49 TL ile davacının mahrum kaldığı parasal ve özlük haklarının davacıya ödenmesine, aşağıda dökümü gösterilen ilk derece dava yargılama gideri ile istinaf yargılama giderinin toplamı olan 604,85-TL yargılama giderinin ve Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca belirlenen 1.700,00-TL avukatlık ücretinin davalı idareden alınarak davacıya verilmesine, artan posta ücretlerinin HMK'nun 333. maddesi uyarınca davacıya iadesine, kararın tebliğini izleyen günden itibaren 30 gün içinde Danıştay'a temyiz yolu açık olmak üzere, 29/04/2020 tarihinde, oybirliğiyle karar verildi. (¤¤)


Full & Egal Universal Law Academy