Dairesi: 5. İdari Dava Dairesi
Esas No: 2020/1582
Karar No: 2020/1474
Karar Tarihi: 30.09.2020



(3194 S. K. m. 13, 42) (2577 S. K. m. 45)
 
İSTEMİN KONUSU: İstanbul 5. İdare Mahkemesi Hâkimliğinin 01/06/2020 tarih ve E:2019/1318, K:2020/692 sayılı kararının iptale ilişkin kısmının istinaf yoluyla incelenerek kaldırılması ve dava konusu işlemlerin iptaline karar verilmesi istenilmektedir.
 
YARGILAMA SÜRECİ:
 
Dava konusu istem: İstanbul İli, Maltepe İlçesi, ….. Mahallesi, 24 pafta, 249 ada, 6 parselde yaklaşık 21 m² ebadında konteyner konulduğu, parselin etrafının çitle çevrildiği ve 852 m² toprak üzerine 170,40 m3 beton döküldüğünün 22/03/2019 tarih ve 134/11 cilt/yaprak nolu yapı tatil tutanağı ile tespit edildiğinden bahisle, konteyner için 3194 sayılı İmar Kanununun 42. maddesinin 2. fıkrasının (a) bendi uyarınca 1.933,10.-TL ve beton zemin döşeme için aynı fıkranın (b) bendi uyarınca 35.782,60.-TL olmak üzere yapı sahibi sıfatıyla davacıya toplam 37.715,70.-TL idari para cezası verilmesine ilişkin 09/04/2019 tarih ve 267 sayılı Maltepe Belediye Encümeni kararının iptali istenilmiştir.
 
İlk derece mahkemesi kararının özeti: İstanbul 5. İdare Mahkemesi Hâkimliğince verilen 01/06/2020 tarih ve E:2019/1318, K:2020/692 sayılı kararda; mahallinde yapılan keşif ve bilirkişi incelemesi neticesinde düzenlenen bilirkişi raporu kısmen hükme esas alınabilecek nitelikte bulunarak, dava konusu encümen kararının 1.933,10-TL (21 m2'lik konteyner) yönünden yapılan incelemede; söz konusu konteynerin 22.03.2019 tarihli yapı tatil tutanağında 21 m2 olarak ölçüldüğü, davalı idare tarafından bu tutanak esas alınarak davacı hakkında 3194 sayılı İmar Kanunu'nun 42. maddesi uyarınca dava konusu encümen kararının tesis edildiği, anılan encümen kararında konteyner için ilgili Tebliğ uyarınca 2.sınıf B grubu olduğu belirtilerek her bir m2 için 25,57-TL hesabıyla 536,97-TL temel para cezasının belirlendiği, anılan temel para cezası dikkate alınarak 3194 sayılı İmar Kanunu'nun 42. maddesinin (c) bendinde (Mahkeme kararında sehven b bendi olarak yazılmıştır) yer alan 'yapılaşmaya yasaklanmış bir alanda yapılmış olması ve ruhsatsız yapılmış olması' artırım maddelerinin uygulanması suretiyle toplam 1.933,10.-TL imar para cezasının uygulandığı, diğer yandan dava dosyasında yer alan 27/02/2020 havale tarihli bilirkişi raporunda, söz konusu olay ile ilgili, "konteyner içinde yapılan ölçümlemede konteynerin 21 m2 olduğu, dava konusu yer ile ilgili yapı ruhsatı başvurusunun olmadığı, 21 m2'lik konteyner için yapı sınıfı ve alan üzerinden verilen temel para cezası tutarının uygun olduğu, ayrıca konteyner için uygulanan ceza artırım maddelerinin doğru uygulandığı" görüş ve kanaatinin belirtildiği görüldüğünden, dava dosyasında yer alan bilgi ve belgeler ile bilirkişi raporunda yer alan hususlar değerlendirildiğinde, davacının maliki olduğu dava konusu taşınmazın mer'i imar planında "Park Alanı-Zeminaltı Kapalı Otopark Alanı ve Kısmen Yol Alanı"nda kaldığı, park ve yol alanı olarak öngörüldüğünden taşınmazın zemin üstünün İmar Kanunu'nun 13.maddesi uyarınca hiçbir şekilde yapı yapılamayacak alanda olduğu, ayrıca kiracının dava konusu taşınmaz yönünden yetkili ve sorumlu idare olan davalı idareye herhangi bir ruhsat başvurusunun olmadığı, dolayısıyla dava konusu 21 m2'lik konteynerin ruhsatsız olduğu, diğer yandan temel cezanın belirlenmesine ilişkin tespitler ile anılan bu temel para cezasına ceza artırım maddelerinin uygulanmasının hukuka uygun olduğu sonucuna varıldığından, 37.715,70.-TL para cezasına ilişkin tesis edilen dava konusu işlemin 1.933,10.-TL kısmında hukuka aykırılık bulunmadığı; dava konusu encümen kararının 35.782,60.-TL para cezasına (zemine beton döşeme) ilişkin kısmının incelenmesinde; uyuşmazlıkta; 22.03.2019 tarihli yapı tatil tutanağında, dava konusu olan yerle ilgili parselin etrafının çitle çevrildiği ve 852 m2 üzerine yaklaşık 170,40 m3 beton döküldüğü tespitlerine yer verildiği, söz konusu bu tespitlerin denetim personellerince taşınmazın etrafı kapalı olduğundan dışarıdan yapıldığı, dava konusu 09.04.2019 tarih ve 267 sayılı encümen kararı ile kaçak dökülen beton hacmi ile yaklaşık maliyet beton ve çelik hasır fiyatı dikkate alınmak suretiyle 3194 sayılı Kanun'un 42.maddesinin (b) bendi uyarınca yapı sınıfına göre belirlenen ceza miktarının %20'si alınarak ceza miktarının tespit edildiği, anılan para cezası dikkate alınarak 3194 sayılı İmar Kanunu'nun 42. maddesinin (c) bendinde (Mahkeme kararında sehven b bendi olarak yazılmıştır) yer alan 'yapılaşmaya yasaklanmış bir alanda yapılmış olması ve ruhsatsız yapılmış olması' artırım maddelerinin uygulanması suretiyle toplam 35.782,60.-TL para cezasının uygulandığı, diğer yandan dava dosyasında yer alan 27/02/2020 havale tarihli bilirkişi raporunda, söz konusu olay ile ilgili, "dökülen betonun parklama yapacak araçlar kapsamında kullanılacak yüzeyi oluşturmak için beton dökülerek oluşturulduğu, bu nedenle Mimarlık ve Mühendislik Hizmet Bedellerinin Hesabında Kullanılacak Yapı Yaklaşık Birim Maliyetleri Hakkında Tebliğ kapsamında otopark olarak bir yapı sınıfı olmadığından, tesis olarak değerlendirilen bu tür yapılar için 3194 sayılı Kanun'un 42.maddesinin (b) bendinin uygulandığı ve bu belirlemenin uygun olduğu, yerinde yapılan ölçümlemede beton ortalama kalınlığının 20 cm olduğu ve beton dökülen alanın 748,65 m2 olduğu, yapılan hesaplamada toplam beton miktarının 149,73 m3 olarak hesap edildiği" görüş ve kanaatinin belirtildiği, bu durumda, dava dosyasında yer alan bilirkişi raporunda; beton ortalama kalınlığının 20 cm ve beton dökülen alanın 748,65 m2 olduğu, yapılan hesaplamada toplam beton miktarının 149,73 m3 olduğu, dava konusu para cezasının dayandırıldığı yapı tatil tutanağında ise, 852 m2 üzerine yaklaşık 170,40 m3 beton döküldüğü tespitlerine yer verildiği, bu itibarla, yapı tatil tutanağında yer alan ölçümler ile bilirkişi raporunda yer alan ölçümler arasında farklılık olduğu, ihtilaf konusu imalatın ilgili fen elemanları tarafından açık ve tereddüde yer bırakmayacak şekilde saptanmadığı, dolayısıyla alan ve hacim olarak doğru olmayan tespitler esas alınarak temel para cezasının belirlendiği, hukuka uygun olarak belirlenmeyen temel para cezası üzerinden ceza artırım maddelerinin uygulandığı sonucuna varıldığından, tesis edilen dava konusu encümen kararının 35.782,60.-TL para cezasına ilişkin kısmında hukuka uyarlık görülmediği, diğer yandan, davacı tarafından; arsasının imar planında kamu hizmetine tahsis edildiği ve bundan kaynaklı mağduriyetini gidermek amacıyla otopark kullanımı için kiraya verdiği, kiracının söz konusu arsa üzerinde Ukome'nin 03.01.2019 tarih ve UTK2019/1-6 sayılı kararıyla açık otopark olarak düzenlemesine geçici olarak uygunluk kararı verdiği ve bu konuda davalı idarenin yetkisinin olmadığı ileri sürülmüşse de, İmar Kanunu kapsamına giren yapılar için belediyeden yapı ruhsatiyesi alınmasının mecburi olduğu, her ne kadar İmar Kanunu'nun 33.maddesinde, imar planlarında umumi hizmetlere ve kamu hizmetlerine ayrılan yerlerde geçici yapılar yapılabileceği belirtilmişse de davacının taşınmazının mer'i imar planında "Park Alanı-Zeminaltı Kapalı Otopark Alanı ve Kısmen Yol Alanı"nda kaldığı, park ve yol alanı olarak öngörüldüğünden taşınmazın zemin üstünün İmar Kanunu'nun 13.maddesi uyarınca hiçbir şekilde yapı yapılamayacak alanda olduğu, ayrıca kiracının dava konusu taşınmaz yönünden yetkili ve sorumlu idare olan davalı idareye herhangi bir ruhsat başvurusunun olmadığı, Ukome'nin 03.01.2019 tarih ve UTK2019/1-6 sayılı kararıyla açık otopark olarak düzenlemesine geçici olarak uygunluk kararı verilmesinin işletme ruhsatı olduğu ve bu işletme ruhsatının İmar Kanunu uyarınca yapı ruhsatı olarak nitelenemeyeceği açık olduğundan davacının söz konusu bu iddialarına itibar edilmediği gerekçesiyle dava konusu işlemin 852 m² toprak üzerine 170,40 m3 beton döküldüğünden bahisle 3194 sayılı İmar Kanunu'nun 42. maddesinin ikinci fıkrası uyarınca 35.782,60.-TL para cezası verilmesine ilişkin kısmının iptaline, 21 m² ebadında konteyner konulduğundan bahisle 1.933,10.-TL para cezası verilmesine ilişkin kısmı yönünden ise davanın reddine karar verilmiştir.
 
İSTİNAFA BAŞVURANIN İDDİALARI: Davalı İdare tarafından; 170,43 m3 beton zemin döşeme için 3194 sayılı İmar Kanununun 42. maddesinin (b) bendi uyarınca yapı maliyet birim fiyatları üzerinden belirlenen bedelin % 20’si temel para cezası olarak belirlendikten sonra aynı maddenin (c) bendinde belirtilen “Yapılaşmaya yasaklanmış bir alanda yapılmış” ve “Ruhsatsız” olması nedeniyle artırım uygulanarak para cezasının 35.782,60.-TL olarak belirlendiği, mahkemece hatalı değerlendirmeler içeren bilirkişi raporu hükme esas alınarak para cezasının 35.782,60.-TL’lik kısmının iptaline karar verildiği, bilirkişi tarafından yerinde yapılan ölçümlemede beton ortalama kalınlığının 20 cm olduğu ve beton dökülen alanın 748,65 m2 olduğu, yapılan hesaplamada toplam beton miktarı 149,73m3 olarak hesap edildiği belirtilmiş ise de, yapı tatil tutanağında yer alan 852 m² üzerine 170,40 m3 beton döküldüğü tespitinin doğru olduğu, dosyaya sunulan “Yaklaşık Maliyet (Miktarlar ve Tutarlar)” ve “Yaklaşık Maliyet Metrajı” tabloları incelendiğinde, belediyece yapılan ölçüm ve tespitlerin tamamen doğru olduğunun görüleceğinden bahisle kararın 35.782,60.-TL para cezası yönünden dava konusu işlemin iptaline yönelik kısmının kaldırılması ve bu kısım yönünden de davanın reddine karar verilmesi istenilmektedir.
 
KARŞI TARAFIN SAVUNMASI: Savunma verilmemiştir.
 
TÜRK MİLLETİ ADINA
 
Karar veren İstanbul Bölge İdare Mahkemesi Beşinci İdare Dava Dairesince; dosya tekemmül ettiğinden yürütmenin durdurulması istemi hakkında ayrıca bir karar verilmeksizin, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 6545 sayılı Kanunun 19. maddesi ile değişik 45. maddesi uyarınca dava dosyası incelenerek gereği görüşüldü:
 
İNCELEME VE GEREKÇE:
 
MADDİ OLAY:
 
Davalı idare görevlileri tarafından düzenlenen 22/03/2019 tarihli yapı tatil tutanağı ile ruhsatsız olarak, yaklaşık 21 m² ebadında konteyner konulduğu, parselin etrafının çitle çevrildiği ve 852 m² alana 170,40 m3 beton dökülerek açık otopark yapıldığı tespit edilmiştir.
 
Dava konusu 09/04/2019 tarih ve 267 sayılı encümen kararı ile, konteyner için 3194 sayılı Kanunun 42. maddesinin 2. fıkrasının (a) bendi uyarınca, 21 m² aykırılıktan etkilenen alan ile yapı sınıfı ve grubu olarak 2/B grubu esas alınarak ve (c) bendinin 6. ve 13. alt bentleri uyarınca arttırım uygulanarak 1.933,10.-TL, açık otopark içinse 3194 sayılı Kanunun 42. maddesinin 2. fıkrasının (b) bendi uyarınca 170,40 m3 betonun yapı maliyet birim fiyat listesine göre belirlenen bedelinin % 20’si kadar idari para cezası hesaplanarak ve (c) bendinin 6. ve 13. alt bentleri uyarınca arttırım uygulanarak 35.782,60.-TL olmak üzere toplam 37.715,70.-TL idari para cezası verilmesi üzerine bakılan dava açılmıştır.
 
İLGİLİ MEVZUAT:
 
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun "istinaf" başlıklı (Değişik 6545 S.K./19. md.) 45. maddesinin 3. fıkrasında; “Bölge idare mahkemesi, yaptığı inceleme sonunda ilk derece mahkemesi kararını hukuka uygun bulursa istinaf başvurusunun reddine karar verir. Karardaki maddi yanlışlıkların düzeltilmesi mümkün ise gerekli düzeltmeyi yaparak aynı kararı verir.” 6. fıkrasında; "Bölge idare mahkemelerinin 46 ncı maddeye göre temyize açık olmayan kararları kesindir." hükmü yer almaktadır.
 
3194 sayılı İmar Kanunu'nun 42. maddesinin 2. fıkrasında; ruhsat alınmaksızın veya ruhsata, ruhsat eki etüt ve projelere veya imar mevzuatına aykırı olarak yapılan yapının sahibine, yapı müteahhidine veya aykırılığı altı iş günü içinde idareye bildirmeyen ilgili fenni mesullere yapının mülkiyet durumuna, bulunduğu alanın özelliğine, durumuna, niteliğine ve sınıfına, yerleşmeye ve çevreye etkisine, can ve mal emniyetini tehdit edip etmediğine ve aykırılığın büyüklüğüne göre, beşyüz Türk Lirasından az olmamak üzere, maddede öngörülen şekilde hesaplanan idari para cezaları uygulanacağı belirtilmiş, a) bendinde; Bakanlıkça belirlenen yapı sınıflarına ve gruplarına göre yapının inşaat alanı üzerinden hesaplanmak üzere, mevzuata aykırılığın her bir metrekaresi için para cezası uygulanacağı, b) bendinde ise; mevzuata aykırılığı yapı inşaat alanı üzerinden hesaplanması mümkün olmayan, yapının cephelerini ve diğer yapı elemanlarını değiştiren veya yapı malzemesi için öngörülen gereklere aykırı bulunan uygulamalar için, Bakanlıkça yayımlanan ve aykırılığa konu imalatın tespiti tarihinde yürürlükte bulunan birim fiyat listesine göre ilgili idarece belirlenen bedelin % 20’si kadar idari para cezası verileceği hükme bağlanmış, c) bendinde ise (a) ve (b) bentlerine göre cezalandırmayı gerektiren aykırılığa konu yapı için hesaplanan para cezasına uygulanacak arttırım sebepleri sayılmıştır.
 
HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
 
Yukarıda aktarılan mevzuat hükümlerinden, para cezasının; yapının inşaat alanı üzerinden hesaplanması mümkün ise, 3194 sayılı Kanun'un 42. maddesinin 2. fıkrasının (a) bendi uyarınca yapının inşaat alanı üzerinden hesaplanması gerektiği, mekansal olarak alan oluşturmayan bahçe duvarı, kapı, pencere gibi imalatlarda ise, metrekare bazında hesaplanamayacağı için para cezasının (b) bendine göre yapının maliyet bedeli üzerinden hesaplanması gerektiği anlaşılmaktadır.
 
Dosyanın incelenmesinden; İstanbul İli, Maltepe İlçesi, ….. Mahallesi, 24 pafta, 249 ada, 6 parsel sayılı taşınmazda, davalı idare görevlileri tarafından mahallinde düzenlenen 22/03/2019 tarihli yapı tatil tutanağı ile, ruhsatsız olarak, yaklaşık 21 m² ebadında konteyner konulduğu, parselin etrafının çitle çevrildiği ve 852 m² alana 170,40 m3 beton dökülerek açık otopark yapıldığının tespit edilmesi üzerine davacıya konteyner için 3194 sayılı Kanunun 42. maddesinin 2. fıkrasının (a) bendi uyarınca, 21 m² aykırılıktan etkilenen alan ile yapı sınıfı ve grubu olarak 2/B grubu esas alınarak ve (c) bendinin 6. ve 13. alt bentleri uyarınca arttırım uygulanarak 1.933,10.-TL, açık otopark içinse 3194 sayılı Kanunun 42. maddesinin 2. fıkrasının (b) bendi uyarınca 170,40 m3 betonun yapı maliyet birim fiyat listesine göre belirlenen bedelin % 20’si kadar idari para cezası hesaplanarak ve (c) bendinin 6. ve 13. alt bentleri uyarınca arttırım uygulanarak 35.782,60.-TL olmak üzere toplam 37.715,70.-TL idari para cezası verilmesine ilişkin dava konusu 09/04/2019 tarih ve 267 sayılı encümen kararının alındığı anlaşılmaktadır.
 
Her ne kadar, İdare Mahkemesince uyuşmazlığın çözümü için mahallinde yapılan keşif ve bilirkişi incelemesi sonucunda düzenlenen bilirkişi raporunda açık otopark imalatı ile ilgili olarak; yapı tatil tutanağında belirlenen yapısal tespitin yerindeki duruma uygun olduğu belirtilmekle birlikte, otopark için krokide hesap edilen 852 m2 beton alanın, yerinde yapılan ölçümlemede 748,65 m2 olduğu, dökülen betonun parklama yapacak araçlar kapsamında kullanılacak yüzeyi oluşturmak için beton dökülerek oluşturulduğu, bu nedenle Mimarlık ve Mühendislik Hizmet Bedellerinin Hesabında Kullanılacak Yapı Yaklaşık Birim Maliyetleri Hakkında Tebliğ kapsamında otopark olarak bir yapı sınıfı olmadığından, tesis olarak değerlendirilen bu tür yapılar için 3194 sayılı Kanun'un 42.maddesinin (b) bendinin uygulandığı ve bu belirlemenin uygun olduğu, yerinde yapılan ölçümlemede beton ortalama kalınlığının 20 cm olduğu ve beton dökülen alanın 748,65 m2 olduğu, yapılan hesaplamada toplam beton miktarının 149,73m3 olarak hesap edildiği, belirlenen bu değerler tutanak değerlerinden, alan olarak ve hacim olarak farklılık gösterdiğinden beton ve hazır çelik miktarının yeniden hesaplanması ve ardından yapı maliyetinin yeniden belirlenmesi gerektiği, bunun da hesap edilen toplam maliyeti değiştireceği, maliyet değişmesine bağlı olarak %20'si üzerinden hesap edilen temel cezanın da değişeceği, ayrıca temel ceza esas alınarak hesap edilen ceza artırımları uygun olsa da yeniden hesaplanması gerektiği, bu hali ile para cezası miktarının uygun olmadığı yönünde görüş ve kanaat belirtilmiş ve İdare Mahkemesince de bu tespitler esas alınarak, yapı tatil tutanağında yer alan ölçümler ile bilirkişi raporunda yer alan ölçümler arasında farklılık olduğu, ihtilaf konusu imalatın ilgili fen elemanları tarafından açık ve tereddüde yer bırakmayacak şekilde saptanmadığı, dolayısıyla alan ve hacim olarak doğru olmayan tespitler esas alınarak temel para cezasının belirlendiği, hukuka uygun olarak belirlenmeyen temel para cezası üzerinden ceza artırım maddelerinin uygulandığı sonucuna varıldığından, tesis edilen dava konusu encümen kararının 35.782,60.-TL para cezasına ilişkin kısmında hukuka uyarlık görülmediği gerekçesiyle dava konusu işlemin 852 m² toprak üzerine 170,40 m3 beton döküldüğünden bahisle 3194 sayılı İmar Kanunu'nun 42. maddesinin ikinci fıkrası uyarınca 35.782,60.-TL para cezası verilmesine ilişkin kısmının iptaline karar verilmiş ise de; davacı tarafından açık otopark amacıyla beton dökülmesi şeklindeki inşai faaliyetin mekânsal bir alan oluşturduğu, metrekare bazında inşaat alanının hesaplanmasının mümkün olduğu açıktır.
 
Bu durumda; mekânsal olarak alan oluşturan ve ruhsatsız olarak yapılan yapının inşaat alanı üzerinden para cezası hesaplanmasına olanak bulunduğundan, 3194 sayılı Kanunun 42. maddesinin 2. fıkrasının (a) bendi uyarınca inşaat alanı üzerinden (mevzuata aykırılığın her bir metrekaresi için) temel para cezası uygulandıktan sonra, (c) bendi uyarınca arttırım sebepleri ilave edilerek para cezasının hesaplanması gerekirken, bu imalat yönünden 3194 sayılı Kanunun 42. maddesinin 2. fıkrasının (b) bendi uyarınca 170,40 m3 betonun yapı maliyet birim fiyat listesine göre belirlenen bedelinin % 20’si kadar idari para cezası hesaplanarak ve (c) bendinin 6. ve 13. alt bentleri uyarınca arttırım uygulanarak 35.782,60.-TL para cezası verilmesine ilişkin işlemin bu kısmında belirtilen gerekçeyle hukuka uyarlık, istinaf başvurusuna konu Mahkeme kararının iptale ilişkin kısmında sonucu itibariyle hukuki isabetsizlik görülmemiştir.
 
KARAR SONUCU:
 
Açıklanan nedenlerle;
 
1-2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 45. maddesinin 3. fıkrası uyarınca istinaf başvurusunun yukarıda belirtilen gerekçeyle REDDİNE,
 
2-Aşağıda dökümü yapılan 178,60.-TL yargılama giderinin başvuran üzerinde bırakılmasına,
 
3-Artan posta giderinin mahkemesince istinaf isteminde bulunana iadesine, kullanılmayan 89,60.-TLYD harcının istemi halinde davalı idareye iadesine,
 
4-2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 45. maddesinin 6. bendi gereğince kararın taraflara tebliği için dosyanın ait olduğu mahkemesine gönderilmesine,
 
5-Aynı Kanun maddesi uyarınca kesin olarak 30/09/2020 tarihinde oybirliğiyle karar verildi. (¤¤)
 


Full & Egal Universal Law Academy