Dairesi: 5. İdari Dava Dairesi
Esas No: 2018/268
Karar No: 2020/964
Karar Tarihi: 24.06.2020



(775 S. K. m. 18) (2577 S. K. m. 45) (2981 S. K. m. 8, 10, 13, 14)
 
İSTEMİN KONUSU: İstanbul 3.İdare Mahkemesinin 20/09/2017 tarih ve E:2016/1765, K:2017/2002 sayılı kararının istinaf yolu ile incelenerek kaldırılması ve dava konusu işlemin iptaline karar verilmesi istenilmektedir.
 
YARGILAMA SÜRECİ:
 
Dava konusu istem: İstanbul ili, ....... ilçesi, 1428 ada, 6 sayılı parsel üzerinde bulunan davacıya ait yapının (gecekondunun), 775 sayılı Kanunun 18. maddesi uyarınca tahliyesine ilişkin ....... Belediye Başkanlığı Kentsel Tasarım Müdürlüğünün 02/09/2016 tarih 12161 sayılı işleminin iptali istenilmiştir.
 
İlk derece mahkemesi
 
kararının özeti: İstanbul 3.İdare Mahkemesinin 20/09/2017 tarih ve E:2016/1765, K:2017/2002 sayılı kararı ile; " ........... İlçesi, 1428 ada, 6 parsel ....... Mahallesi, ....... sokak 77 kapı nolu adreste bulunan yapının bulunduğu alanın 6306 sayılı Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun kapsamında Riskli Alan edildiği, riskli alana ilişkin yapılacak iş ve işlemler için davalı Belediyenin yetkilendirildiği, bu yetki uyarınca kentsel dönüşüm çalışması kapsamında 775 sayılı Kanunun 18. maddesi uyarınca tahliyesine yönelik ....... Belediye Başkanlığı Kentsel Tasarım Müdürlüğü'nün 02/09/2016 tarih 12161 sayılı işlemin tesis edilmesi üzerine bu işlemin iptali istemiyle bakılan bu davanın açıldığı, uyuşmazlıkta, ....... İlçesi, 1428 ada, 6 parsel ....... Mahallesi, ....... sokak 77 kapı nolu adreste bulunan yapının bulunduğu alanın hazine arazisi olduğu, davacıya ait tapu tahsis belgesinin bulunmadığı anlaşıldığından 775 sayılı yasanın 18.maddesi uyarınca tesis edilen tahliyeye ilişkin işlemde hukuka aykırılık bulunmadığı "gerekçesi ile davanın reddine karar verilmiştir.
 
İSTİNAFA BAŞVURANIN İDDİALARI: Davacı tarafından; annesi tarafından söz konusu gecekondu için af müracaatında bulunulduğu, ve 2000-TL'lik ödemenin yapıldığı, 2981 sayılı Yasa kapsamında hak sahibi olduğu gecekondusundan haksahipliğinden doğan hakları verilmeden tahliyesine ilişkin işlemde hukuka uyarlık bulunmadığı ileri sürülerek kararın istinaf yolu ile incelenerek kaldırılması ve dava konusu işlemin iptaline karar verilmesi istenilmektedir.
 
KARŞI TARAFIN SAVUNMASI: Davalı idare tarafından; davanın reddine dair kararın hukuka uygun olduğu ileri sürülerek, istinaf başvurusunun reddi gerektiği savunulmuştur.
 
TÜRK MİLLETİ ADINA
 
Karar veren İstanbul Bölge İdare Mahkemesi Beşinci İdare Dava Dairesince;2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 6545 sayılı Kanunun 19. maddesi ile değişik 45. maddesi uyarınca dava dosyası incelenerek gereği görüşüldü:
 
İstinaf başvurusu; İstanbul ili, ....... ilçesi, 1428 ada, 6 sayılı parsel üzerinde bulunan davacıya ait yapının (gecekondunun), 775 sayılı Kanunun 18. maddesi uyarınca tahliyesine ilişkin ....... Belediye Başkanlığı Kentsel Tasarım Müdürlüğünün 02/09/2016 tarih 12161 sayılı işleminin iptali istemiyle açılan davada; davanın reddine karar veren İstanbul3.İdareMahkemesinin 20/09/2017 tarih ve E:2016/1765, K:2017/2002 sayılı kararının davacı tarafından kaldırılması istemine ilişkindir.
 
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun "istinaf" başlıklı (Değişik 6545 S.K./19. md.) 45. Maddesinin 4. fıkrasında; Bölge idare mahkemesi, ilk derece mahkemesi kararını hukuka uygun bulmadığı takdirde istinaf başvurusunun kabulü ile ilk derece mahkemesi kararının kaldırılmasına karar verir. Bu hâlde bölge idare mahkemesi işin esası hakkında yeniden bir karar verir." 6. Fıkrasında ise, "Bölge idare mahkemelerinin 46 ncı maddeye göre temyize açık olmayan kararları kesindir." hükümleri yer almaktadır.
 
775 sayılı Gecekondu Kanun'unun 18. maddesinde; "Bu kanunun yürürlüğe girdiği tarihten sonra, belediye sınırları içinde veya dışında, belediyelere, Hazineye, özel idarelere, katma bütçeli dairelere ait arazi ve arsalarda veya Devletin hüküm ve tasarrufu altında bulunan yerlerde yapılacak, daimi veya geçici bütün izinsiz yapılar, inşa sırasında olsun veya iskan edilmiş bulunsun, hiçbir karar alınmasına lüzum kalmaksızın, belediye veya Devlet zabıtası tarafından derhal yıktırılır.
 
Yıkım sırasında lüzum hasıl olduğunda, belediyeler ilgili mülkiye amirlerine başvurarak yardım isteyebilirler. Mülkiye amirleri, Devlet zabıtası ve imkanlarından faydalanmak suretiyle, izinsiz yapıların yıkımı konusunda yükümlüdürler.
 
Özel kişilere veya bu maddenin 1 inci fıkrasında sözü geçenler dışındaki tüzel kişilere ait arazi ve arsalar üzerinde yapılacak izinsiz yapılar hakkında, arsa sahiplerinin yazılı müracaatları üzerine ve mülkiyet durumlarını tevsik etmeleri şartıyla bu madde hükümleri, aksi halde genel hükümler ve 3194 sayılı İmar Kanunu hükümleri uygulanır." hükmü yer almaktadır.
 
2981 sayılı Kanunun "Tapu verme" başlıklı 10. maddesinde; "a) Bu Kanun hükümlerine göre hazine, belediye, il özel idaresine ait veya Vakıflar Genel Müdürlüğünün idare ettiği arsa veya araziler üzerinde, gecekondu sahiplerince yapılmış yapılar, 12 nci madde hükümlerine göre tespit ettirildikten sonra, kayıt maliki kamu kuruluşunca bu yer hak sahibine tahsis edilir ve bu tahsisin yapıldığı tapu sicilinin beyanlar hanesinde gösterilerek ilgilisine "Tapu Tahsis Belgesi" verilir. Tapu tahsis belgesi, ıslah imar planı veya kadastro planları yapıldıktan sonra hak sahiplerine verilecek tapuya esas teşkil eder...
 
b) (...) Hak sahibi olmadığı halde tapu verilen kişilerin tapuları resen iptal edilir.
 
c) ... "
 
hükümleri ile,
 
"Tapu tahsis belgesi verilen gecekondular" başlıklı, 13. maddesinde; "Tapu tahsis belgesi verilen gecekondular hakkında aşağıdaki uygulamalar yapılır.
 
a) (Değişik: 22/5/1986 - 3290/6 md.) Bu Kanun gereğince arsa tahsis edilecek kimselerin; kendisinin veya eşinin veya reşit olmayan çocuğunun oturduğu belediye ve mücavir alan sınırı içinde ev yapmaya müsait arsaya veya bir eve veya apartmanın bağımsız bir bölümüne veya bir bölümü iş yeri olarak kullanılan bir yapıya sahip bulunmaması gerekir.
 
b) (Değişik: 22/5/1986 - 3290/6 md.) Hazine, belediye, il özel idarelerine ait veya Vakıflar Genel Müdürlüğünün idaresinde olan veya bu Kanun uyarınca mülkiyetlerine geçen arsa veya araziler üzerinde, ıslah imar planları ile meydana getirilen imar parselleri içinde hak sahiplerine, yapılarının işgal ettiği arazi de dikkate alınarak ıslah imar planında getirilen ölçülere uygun şekilde arsa veya hisse tahsis edilir. Gecekondusu muhafaza edilemeyen hak sahiplerine aynı bölgede veya diğer gecekondu ıslah veya önleme bölgesinde başka bir arsa veya hisse verilir. Tahsis edilen arsa veya hissenin bedeli 4/11/1983 tarih ve 2942 sayılı Kanun veya 6/6/1984 tarih ve 3016 sayılı Kanuna göre tespit edilir.
 
(Ek fıkralar: 18/5/1987 - 3366/5 md.):
 
14 üncü maddenin a, b, c, d, e, g, h ve i bentleri kapsamında kalmaları nedeniyle, bulundukları yerde korunamayan gecekondu sahiplerinden hak sahibi sıfatı taşıyanlarına, bir gecekondu önleme veya ıslah bölgesinde veya yakın bölgelerde yapılmış ıslah imar planları içinde meydana gelen boş imar parselleri müstakil, hisseli veya kat mülkiyeti esasına göre verilir. Bu gibi hallerde gecekondu sahibine ayrıca enkaz bedeli bu Kanunla kurulan fondan belediye veya valilikçe ödenir.
 
...
 
c) ...
 
d) Daha önce gecekonduları yıkılanlar bu Kanunun uygulanmasında hiçbir hak talep edemezler." hükümlerine yer verilmiş olup,
 
Anılan Kanunun 14. maddesinde ise bu Kanundan yararlanamayacak durumda olan yapılar düzenlenmiştir.
 
Aynı Yasanın 8. maddesinde; temel inşaatı tamamlanmış veya sömel betonları dökülmüş olmak kaydı ile hazine, belediye, il özel idarelerine ait veya Vakıflar Genel Müdürlüğünün idare etmekte olduğu arsa veya arazilerdeki inşaatına Kanunun 14. maddesinin (f) fıkrasındaki tarihlerden önce başlanmış mesken, kısmen işyeri ve konut olarak kullanılan veya evvelce konut olarak kullanılıp sonra işyerine çevrilen gecekondular ile imar mevzuatına, ruhsat ve eklerine aykırı tüm yapıların Kanun gereğince tespit edilecek olan yapılara dahil olduğu, 9. maddesinin (b) bendinde, arsa tahsis edilecek kişilere 400 m'den fazla arazi için tahsis işlemi yapılamayacağı,10. maddesinde; bu Kanun hükümlerine göre, hazine, belediye, il özel idaresine ait veya Vakıflar Genel Müdürlüğünün idare ettiği arsa veya araziler üzerinde, gecekondu sahiplerince yapılmış yapıların, 12. madde hükümlerine göre tespit ettirildikten sonra, kayıt maliki kamu kuruluşunca bu yerin hak sahibine tahsis edileceği ve bu tahsisin yapıldığının tapu sicilinin beyanlar hanesinde gösterilerek ilgilisine "Tapu Tahsis Belgesi" verileceği; tapu tahsis belgesinin, ıslah imar planı veya kadastro planları yapıldıktan sonra hak sahiplerine verilecek tapuya esas teşkil edeceği; aynı maddede hak sahibi olmadığı halde tapu verilen kişilerin tapularının re'sen iptal edileceği hükme bağlanmıştır.
 
2981 sayılı Yasanın gerekçesinde, Yasanın amacı, ekonomik ve sosyal nedenlerle birer çekim merkezi haline gelen kentlere akın eden vatandaşların mutlak olan barınak ihtiyaçlarının giderilmesi, imar mevzuatı ve planlara uygun hale getirilebilecek yapıların belli şartlarda hukukileştirilmesi olarak belirtilmiştir. Yasa, en temel ihtiyaçlardan biri olan barınma ihtiyacını dahi karşılayamayacak durumdaki dar gelirli vatandaşların mağduriyetini gidererek bu durumda olanlara aileleriyle birlikte barınma olanağı sağlamak için hazine, belediye, il özel idaresi ve vakıf arazisi üzerine yapılan, barınma amacıyla ya da kısmen barınma kısmen işyeri olarak kullanılan kaçak yapıları meşrulaştırmıştır. Bu meşrulaştırma sırasında yasaya özgü olan ve tapuya esas teşkil ederek hak sahipliğini belirleyecek olan tapu tahsis belgesi verilmekte ve bu tahsisin yapıldığı tapu sicilinin beyanlar hanesinde gösterilmektedir.
 
Yukarıda anılan Yasa hükümleri uyarınca, hak sahibi olduğu saptanan gecekondu sahiplerine tapu tahsis belgeleri esas alınarak tapularının verilmesi, yerinde korunamayan gecekondular için ise hak sahibi sıfatını taşıyanlara gecekondu önleme veya ıslah bölgelerinden veya yakın bölgelerde yapılmış ıslah imar planları içinde meydana gelen boş imar parsellerinden müstakil, hisseli veya kat mülkiyeti esasına göre tahsis yapılması gerekmektedir.
 
Dava dosyasının incelenmesinden, İstanbul ili, ....... ilçesi, 1428 ada, 6 sayılı parsel üzerinde bulunan davacıya ait yapının (gecekondunun) için davalı belediye tarafından kentsel dönüşüm çalışması yapılacağından bahisle ....... Belediye Başkanlığı Kentsel Tasarım Müdürlüğünün 02/09/2016 tarih 12161 sayılı işlemi ile hak sahibi .... mirasçılarının 775 sayılı Kanunun 18. maddesi uyarınca tahliyesine karar verildiği, anılan işlemin iptali istemiyle bakılan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.
 
Dava konusu işlemde davacının murisi ....'nin hak sahibi olduğu bilgisine yer verilmekle beraber davalı idarenin savunmasında, davacının tapu tahsis belgesinin bulunmadığı, hak sahibi olmadığı, söz konusu taşınmaz üzerinde bulunan gecekondunun ....'a ait olduğunun iddia edildiği, diğer yandan ise meclis kararı ile hak sahiplerinin tespiti, hak sahipleri ile anlaşma yapılması, tahliye ve yıkım işleri ile kira yardımı konusunda yetkilerin devredildiği .... ile davacı arasında ön sözleşme imzalandığı bilgisi verildiğinin görülmesi üzerine söz konusu çelişkinin giderilmesi amacıyla yapılan Dairemizin 17/03/2020 tarihli ve E:2018/268 sayılı ara kararı üzerine gönderilen cevabi yazıda, davacının annesi ve murisi olan ....'nin 2981 sayılı Yasa kapsamında yaptığı başvuruya konu gecekondunun dava konusu işlemle tahliyesi istenilen gecekondu ile aynı olduğu, .... tarafından yapılmış bir başvuru olmadığı, .... ile davacı arasında anlaşma yapılmış olduğunun belirtildiği görülmüştür.
 
Bakılan davada, davacının İstanbul ili, ....... ilçesi, 1428 ada, 6 sayılı parsel üzerinde bulunan gecekondu hakkında davacının murisi ....tarafından 26/09/1984 tarihinde imar affı başvuru dilekçesi verildiği, aynı zamanda 2.000(ETL) harcın .... Bankasının ilgili hesabına yatırıldığı anlaşılmaktadır.
 
Uyuşmazlıkta, davacının murisine ait gecekondusu nedeniyle usulüne uygun şekilde imar affı müracaatında bulunulduğu, 2.000-TL başvuru harcının yatırıldığı görüldüğünden davacıların anılan gecekondu nedeniyle 2981 sayılı Yasadan kaynaklı (varsa diğer mirasçılarla birlikte) hak sahipliğinin bulunduğunun kabulü gerekmektedir.
 
Bu durumda, uyuşmazlık konusu taşınmazın bulunduğu gecekondunun bulunduğu alanın 6306 sayılı Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun kapsamında riskli alan ilan edilmesi nedeniyle yerinde korunamayacağı anlaşılmakla birlikte, hak sahipliği için gereken diğer koşulların mevcut olup olmadığı da araştırılarak 2981 sayılı Kanunun 13. maddesinin (b) bendine 3366 sayılı Kanunun 5. maddesi ile 18/5/1987 tarihinde eklenen ve amir hüküm içeren ek fıkra mucibince hak sahibi sıfatı taşıyan davacıya (varsa diğer mirasçılarla birlikte) enkaz bedeli de ödenmek suretiyle bir gecekondu önleme veya ıslah bölgesinde veya yakın bölgelerde yapılmış ıslah imar planları içinde meydana gelen boş imar parsellerinin müstakil, hisseli veya kat mülkiyeti esasına göre verilmesi gerekmektedir.
 
Bu durumda, davacıya murisinin yaptığı af başvurusundan doğan hakları verilmeden -idarece hem hak sahibi olmadığı iddiasına hem de anlaşma sağlandığı bilgisine yer verilerek- 775 sayılı Gecekondu Kanunun 18. Maddesi uyarınca tahliyesi yönünde tesis edilen dava konusu işlemde hukuka uyarlık bulunmamaktadır.
 
KARAR SONUCU:
 
Açıklanan nedenlerle;
 
1-2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 45. maddesinin 4. fıkrası uyarınca İSTİNAF BAŞVURUSUNUNKABULÜNE,
 
2- İstanbul3.İdareMahkemesinin 20/09/2017tarih ve E:2016/1765, K:2017/2002sayılı kararının KALDIRILMASINA,
 
3-Dava konusu işlemin İPTALİNE,
 
4-Aşağıda dökümü gösterilen 317,50-TL ilk aşama yargılama gideri ile 132,70-TL İstinaf yargılama giderinin toplamı olan 450,20-TL yargılama gideri ile Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca belirlenen 1.700,00-TLvekalet ücretinin davalı idareden alınarak davacıya verilmesine,
 
5-Artan posta giderinin mahkemesince istinaf isteminde bulunana iadesine,
 
6-2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 45.maddesinin 6.bendi gereğince kararın taraflara tebliği için dosyanın ait olduğu mahkemesine gönderilmesine,
 
7-Aynı Kanun maddesi uyarınca kesin olarak 24/06/2020 tarihinde oybirliğiyle karar verildi. (¤¤)


Full & Egal Universal Law Academy