T.C. İstanbul Anadolu 13. ASLİYE TİCARET MAHKEMESİ
ESAS NO: 2023/229
KARAR NO:2023/267
TALEP:Kıymetli Evrak İptali (Bono İptali)
TALEP TARİHİ:31/03/2023
KARAR TARİHİ:11/04/2023
Bilgileri yukarıda yazılı bono iptaline ilişkin çekişmesiz yargı işinin Mahkememizde tensiben yapılan incelemesi sonunda:
GEREĞİ GÖRÜŞÜLÜP DÜŞÜNÜLDÜ :
Talep eden vekili tarafından ibraz edilen ve gerekli-yeterli kısımları:
"...
DAVA KONUSU: Aşağıda dökümleri ve ekte görüntüleri yer alan 2 adet bononun (emre muharrer senedin) kaybolması sebebiyle zayii olduklarının tespiti ile kayıp bonolara ödeme yasağı konulması ve bonoların iptali isteminden ibarettir.
- ------ tarafından keşide edilen, ---- kefili olduğu, ------) bedelli emre muharrer senet (bono)----- tarafından keşide edilen, ----- bedelli emre muharrer senet (bono)
KEŞİDECİLER :
---------
Adres:-------
2. -------
Adres: --------
KEFİL :
-----
Adres : -------
AÇIKLAMALAR :
1. Müvekkil şirket bir ---- şirketi olup; --------gereği, mal ve/veya hizmet satışından doğmuş fatura veya benzeri evrakla tevsik edilen alacaklar ile doğacak alacakları devir ve temellük ederek; müşterisine finansman, tahsilat ya da garanti hizmetleri sunmaktadır.
2. Keşideciler ------ müvekkil şirket arasında ayrı ayrı olmak üzere ----ve bilcümle ekleri imzalanmış olup;-----müvekkil şirket arasında imzalanan ---- ile bilcümle eklerini ------- müteselsil kefil sıfatıyla imzalamıştır. Bu şekilde, müvekkil şirket ile firmalar arasında --------ilişkisi kurulmuştur.
3. Keşideciler (Müşteriler) ile müvekkil Şirket arasında birden çok ------------işlemi gerçekleşmiş olup; örnek olması amacıyla, ------ müvekkil şirket arasında imzalanan ---- ve kurulan----- sonrası yapılan güncel işlemlerden evraklar ibraz edilmektedir-----üçüncü kişiyle yapmış olduğu ticaret sonucunda doğmuş fatura konusu alacaklarını ---- müvekkil şirkete devir ve temlik etmiştir------------ Sayın Mahkemenizce talep edilmesi halinde, müvekkil şirket ile diğer keşideci (müşteri) firmalarla imzalanan -----Sözleşmeleri ile ilgili işlem evraklarının da sunulacağını bilgilerinize arz ederiz.
4. Temlik edilen iş bu faturaya konu alacaklara binaen müvekkil şirket, ----- firmalarına finansman hizmeti sağlamıştır --------- müvekkil şirkete verdiği finansman talimatı ve finansmanın firma hesabına ödendiğini gösterir banka dekontu).
5. Keşideci firmalar, kurulan iş bu --------------ilişkisi nedeniyle müvekkil şirket nezdinde ileride doğabilecek borçlarının teminatı olması amacı ile talep konusu bonoları (emre muharrer senedi) müvekkil şirket lehine düzenleyerek, müvekkil şirkete teslim etmiştir.
6. Ancak aşağıda dökümü yapılan iş bu bonolar, -----firmasının deprem bölgesinde olmasından dolayı------- yönünden ise gönderim sırasında zayi olmasından dolayı müvekkil şirkete ulaşamamıştır.
7. Söz konusu bonoların, kötü niyetli üçüncü kişilerin eline geçmesi ihtimali karşısında , hem senet borçluların hem de müvekkil şirketin zarara uğramaması bakımından işbu davayı ikame etme zorunluluğu hasıl olmuştur. --------
Tanzim Eden KefilTanzim TarihiVade TarihiTutar
-----
------
-----
------
30.01.2023
------
8. Yukarıda dökümleri yer alan emre muharrer senetlerin tanzim tarihleri bulunmakla birlikte bazı senetlerde vade tarihleri bulunmamaktadır. Bu bakımdan bu bonolar, açık bonoyu teşkil etmektedir. ----- uygulamalarına göre kıymetli evrakın kısmen doldurulmuş veya sadece imzalanmış olması halinde tedavüle çıkarılması mümkün olup; böyle bir kıymetli evrak nedeniyle hamil, kambiyo senedinin iptali davası açabilir. --------sayılı kararında bu durum çok açık bir şekilde belirtilmiştir.
Anılan kararda “...TTK.’nin 730/1-20.madde ve bendi yollamasıyla aynı kanunun 592.madde hükmü uyarınca bir çekin kısmen doldurulmuş ya da sadece imzalanmış olması halinde, tedavüle çıkarılması mümkün ve geçerli olup, böyle bir çek için 669’uncu vd. maddeleri uyarınca iptalini isteme hakkı sadece hamile aittir...” denilmek suretiyle, kısmen doldurulmuş olan kambiyo senetleri için iptal davası açılabileceği çok açık bir şekilde belirtilmiş bulunmaktadır.
-------- ilamında da “...Davacının iddiasına göre çeklerin imzasız olduğu anlaşılmıştır. Davacının imzasını taşımayan çeklerin tedavülü ve sonradan doldurulması da olanaksız bulunmasına göre...” denilerek, sadece keşidecinin imzasını taşıyan çeklerin sonradan doldurulup tedavüle çıkarılabileceğinden bahisle, iptaline karar verilebileceğini düzenleme altına almıştır.
9. Açıkladığımız nedenlerle, müvekkil şirketin ve senet borçlularının mağduriyetlerinin engellenmesi bakımından, müvekkil şirketin elinden rızası olmadan çıkan ve zayi olan iş bu bonolar (emre muharrer senet) hakkında , , Sayın Mahkemeniz’den ivedi olarak zayi olduklarının tespitini, ödeme yasağı konulmasını ve iptal kararı verilmesini bilvekale arz ve talep ederiz.
--------
İSTEM SONUCU : Yukarıda arz ve izah etmiş olduğumuz sebeplerle; ekte görüntüleri ve yukarıda bilgileri yer alan 2 (İKİ) adet bono (emre muharrer senet) hakkında ÖDEME YASAĞI KARARI VERİLMESİNİ; işbu bonoların zayi olduğunun tespiti ile bonolar hakkında İPTAL kararı verilmesini saygılarımızla arz ve talep ederiz.
..."
şeklinde olup yukarıya aynen aktarılan tedbir talepli dilekçe ile dilekçede belirtilen söz konusu bonoların kaybolduğu ileri sürülerek bonoların iptaline karar verilmesi talep edilmiştir.
Dava, 6102 Sayılı TTK'nın 778/1(ı) maddesi delaletiyle, aynı Kanunun 757. vd. maddelerine dayalı zayi nedeniyle bono iptali istemine ilişkindir.
6102 sayılı Türk Ticaret Kanunun Senedin Türünün Değiştirilmesi Başlıklı Madde 650 "(1) Nama veya emri yazılı senet, ancak kendisine hak verdiği ve borç yüklediği tüm kişilerin muvafakatıyla hamile yazılı sende dönüştürülebilir. Bu muvafakatın doğrudan senet üzerine yazılması gerekir. (2) Hamile yazılı senetlerin nama veya emre yazılı senede dönüştürülebilmesi hususunda da aynı kural geçerlidir. Bu son halde hak veya borç sahibi kişilerden birinin muvafakatı bulunmazsa bu dönüştürme, ancak dönüştürmeyi yapan alacaklı ile onun haklarına doğrudan doğruya halef olan kişi arasında hüküm ifade eder." hükmü bulunmaktadır.
6102 sayılı Türk Ticaret Kanunun Şartları Başlıklı Madde 651 "(1) Kıymetli evrak zayi olduğu takdirde mahkeme tarafından iptaline karar verilebilir. (2) Kıymetli evrakın zayi olduğu veya zıyaın ortaya çıktığı anda senet üzerinde hak sahibi olan kişi, senedin iptaline karar verilmesini isteyebilir." hükmü bulunmaktadır.
6102 sayılı Türk Ticaret Kanunun Hükümleri Başlıklı Madde 652 "(1) İptal kararı üzerine hak sahibi hakkını senetsiz olarak da ileri sürebilir veya yeni bir senet düzenlenmesini isteyebilir. (2) Bunun dışında iptal usulü ve hükümleri hakkında, kıymetli evrakın çeşitli türlerine ilişkin özel hükümler uygulanır." hükmü bulunmaktadır.
6102 sayılı Türk Ticaret Kanunun Uygulanacak Hükümler başlıklı Madde 778/1 "(ı) Poliçeye ait aşağıdaki hükümler bono hakkında da uygulanır: ı) İptal hakkındaki 757 ilâ 763 üncü maddelerle 764 üncü maddenin birinci fıkrası.” hükmü ile aynı kanunun Önleyici Önlemler başlıklı Madde 757 "(1) İradesi dışında poliçe elinden çıkan kişi, ödeme veya hamilin yerleşim yerindeki asliye ticaret mahkemesinden, muhatabın poliçeyi ödemekten menedilmesini isteyebilir.” hükmü bulunmaktadır.
6102 sayılı Türk Ticaret Kanunun Uygulanacak Hükümler başlıklı Madde 778/1” (ı) Poliçeye ait aşağıdaki hükümler bono hakkında da uygulanır: ı) İptal hakkındaki 757 ilâ 763 üncü maddelerle 764 üncü maddenin birinci fıkrası.” hükmü bulunmaktadır.
Görüldüğü üzere bono iptal davası açma hakkı TTK 651. maddesi uyarınca, bonoya bağlı alacağı bulunan hamile aittir. İptal kararını alan hamil, TTK 652.maddesinde düzenlendiği üzere, hakkını senetsiz ileri sürebilir ya da borçludan yeni bir kıymetli evrak düzenlenmesini isteyebilir. İptal davasının amacı budur. Bono keşidecisinin TTK 757 ve 778/ı.maddesi gereğince iptal davası açma hakkı bulunmamaktadır.
6100 sayılı Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu Dava Şartları Başlıklı madde 114/1-d) “Tarafların, taraf ve dava ehliyetine sahip olmaları; kanuni temsilin söz konusu olduğu hâllerde, temsilcinin gerekli niteliğe sahip bulunması.” 114/1-e maddesi "Dava takip yetkisine sahip olunması" ve 114/1-h maddesi "Davacının dava açmakta hukuki yararının bulunması" hükümleri ile aynı kanunun Dava Şartlarının İncelenmesi başlıklı 115/2.maddesi” Mahkeme, dava şartı noksanlığını tespit ederse davanın usulden reddine karar verir. Ancak, dava şartı noksanlığının giderilmesi mümkün ise bunun tamamlanması için kesin süre verir. Bu süre içinde dava şartı noksanlığı giderilmemişse davayı dava şartı yokluğu sebebiyle usulden reddeder.” hükümleri bulunmaktadır.
Yukarıda yazılı yasal düzenlemeler ve açıklamalar ışığında somut olayda dilekçede iddianın öne sürülüş biçimine göre talebe konu bonoları dilekçe de belirtilen keşideciler tarafından talep eden lehine düzenledikleri ve fakat talep edene teslim edilmediği/ulaşmadığı ve çeklerin kaybolduğu, talep edene henüz teslim edilmediği için meşru hamil sıfatını kazanmamış olduğu anlaşılmaktadır.
Emsal nitelikli ----------sayılı kararında kargoda kaybolup henüz talep edene ulaşmayan çekte lehtar olarak talep edenin yazılmış olmasına rağmen lehtara henüz teslim edilmeden kaybolması ve teslim söz konusu olmaması nedeniyle talep edenin yetkili hamil kabul edilmesinin mümkün olmadığı ve bu durumda talep edenin iptal davası açmakta hukuki yararı bulunmadığı belirtilmiştir.Yukarıda ifade edilen yasal düzenlemeler, bonoların kaybolmasına ilişkin yukarıdaki belirleme, söz konusu emsal ----------kararı ve tüm dosya kapsamı birlikte değerlendirildiğinde talep edenin yetkili hamil sıfatını kazanmadığı, gerçekleşen bu durumun 6100 sayılı HMK’nın 114/1-h maddesi gereğince dava şartı olduğu ve dava şartı eksikliğinin giderilmesinin de mümkün olmadığı; talep edenin bono iptal davası açmakta hukuki yararı bulunmadığı sonuç ve kanaatine varıldığından talebin dava şartı yokluğundan usulden reddine ilişkin olmak üzere aşağıdaki şeklide karar verilmiştir.
HÜKÜM: Gerekçesi yukarıda açıklandığı üzere;
1-6100 Sayılı HMK'nın 114/1-h maddesi gereğince talep edenin dava açmakta 'hukuki yararının bulunmaması nedeniyle; talebin 6100 Sayılı HMK'nın 115/2.maddesine göre DAVA ŞARTI YOKLUĞUNDAN USULDEN REDDİNE,
2-Harçlar peşin olarak alındığından başka harç alınmasına yer olmadığına,
3-Talebin niteliği gereği harç ve masrafların talep eden üzerinde bırakılmasına; aynı nedenle talep eden vekili yararına avukatlık ücreti takdirine yer olmadığına,
4-Artan avansın karar kesinleştiğinde ilgilisine iadesine,
İlişkin olmak üzere dosya üzerinden yapılan inceleme sonunda gerekçeli kararın tebliğinden itibaren 2 hafta içinde--------- Adliye Mahkemesinde İstinaf yolu açık olmak üzere oy birliği ile karar verildi. 11/04/2023

Full & Egal Universal Law Academy