T.C.
İSTANBUL
20. ASLİYE TİCARET MAHKEMESİ
ESAS NO: 2022/111 Esas
KARAR NO: 2023/312
DAVA: Menfi Tespit (Kıymetli Evraktan Kaynaklanan)
DAVA TARİHİ: 22/02/2022
KARAR TARİHİ: 14/04/2023
Mahkememizde görülmekte olan Menfi Tespit (Kıymetli Evraktan Kaynaklanan) davasının yapılan açık yargılaması sonunda,
GEREĞİ DÜŞÜNÜLDÜ:
TALEP: Davacı vekili tarafından sunulan 22/02/2022 tarihli dava dilekçesinde özetle; Müvekkili ile davalı tarafın malzeme alımına ilişkin ticari bir ilişkileri bulunduğunu, davalının 06.12.2021 tarihinde müvekkiline vermiş olduğu teklifin müvekkili tarafından kabul edildiğini ve müvekkili tarafından davalı yana toplam bedeli 270.000 TL tutarında 4 adet çek verildiğini, ... Bankası ... Şubesi 10.03.2022 vade tarihli ... Seri no'lu 67.500 TL bedelli - ... Bankası... Şubesi 15.04.2022 vade tarihli ... Seri no'lu 67.500 TL bedelli - ... Bankası ... Şubesi 15.05.2022 vade tarihli ... Seri no'lu 67.500 TL bedelli - ...Bankası ... Şubesi 15.06.2022 vade tarihli ... Seri no'lu 67.500 TL bedelli Müvekkil'e ait çekler 10.12.2021 tarihinde davalının ... tahsilat makbuzu karşılığında davalı tarafa elden teslim edildiğini, taraflar arasındaki ticari ilişkiye istinaden davalı tarafından 11.12.2021 tarihinde davalı tarafından verilen teklif içerisinde belirtilen malzemelerden toplam değeri 168.305,76 TL değerinde malzeme müvekkiline sevk irsaliyesi ile teslim edildiğini, ancak kalan 101.694,24 TL değerindeki malzemelerin 11.12.2021 vade tarihinde teslim edilmediğini, müvekkili tarafından davalı tarafa malzemelerin teslim edilmesi için defalarca sözlü olarak ikazda bulunulduğunu, ancak davalı tarafın uyarılmasına rağmen kalan kısım malzeme hala müvekkiline teslim edilmediği gibi davalı tarafından da bugüne kadar neden teslimin gerçekleştirilmediği hakkında hiçbir açıklama yapılmadığını, davalı tarafın mali olarak sıkıntıda olduğu ve batık bir firma olduğuna dair duyumlar aldıklarını, müvekkilinin teslim almış olduğu malzeme miktarını gösteren cari hesap dökümü işbu dilekçe ekinde sunulduğunu, müvekkiline teslim edilen kısmi malzemelerin değeri 168.305,76 TL olduğunu, davalı tarafından teklifte belirtilen kalan malzemelerin müvekkiline vadesinde teslim edilmediğini ve davalı tarafın temel borç İlişkisindeki edimini gereği gibi ifa etmediğini, bu nedenle müvekkili tarafından davalıya verilen çeklerin 101.694,24 TL'Iik kısmının bedelsiz kaldığını, bedelsiz kalmış olan söz konusu çeklerin her ne kadar vade tarihleri gelmemiş olsa da, davalı tarafça üçüncü kişilere ödeme veya teminat karşılığı olarak verilme ihtimali olduğunu, bu nedenle teminatsız olarak ihtiyati tedbir kararı verilmesi ve bu karar uyarınca müvekkilinn çek bedellerinin ödemesinden men tutulmasını ve çeklerin bedelsizliğinin tespiti ile müvekkilinin davalıya borçlu olmadığının tespitine karar verilmesini talep ve dava etmiştir.
CEVAP : Davalı tarafa çıkarılan tebligatın davalıya usul ve yasaya uygun şekilde tebliğ edilmesine rağmen davalı taraf davaya cevap vermeyerek ve duruşmalara katılmayarak HMK 128. maddesi gereğince davacının iddialarının tamamını inkar etmiş sayılmıştır.
DELİLLER : ...Bankası yazı cevabı, ... Bankası A.Ş. Yazı cevabı, 09/09/2022 tarihli bilirkişi raporu ve tüm dosya kapsamı.
Mali Müşavir Bilirkişi ...tarafından düzenlenen 09/09/2022 tarihli bilirkişi raporunda; ''... 1-Davacı şirketin 2021 yıllarına ait ibraz ettiği ticari defterlerinin açılış tasdiklerinin zamanında ve usulüne uygun olarak yaptırılmış olduğu, defterlerin birbirini teyit eder şekilde tutulduğu, kayıtların düzenli ve yasalara uygun tutulduğu, ticari defterlerin HMK 222 maddesi uyarınca sahibi lehine delil vasfına haiz olduğu,
2-Davacı şirketin sahibi lehine delili niteliğine haiz ticari defterlerine göre Davalı şirketten 101.694,28 TL alacaklı olduğu,
3-Bilirkişiye her iki tarafın ticari defterleri üzerinde inceleme yapılmak suretiyle mahkeme kaleminde inceleme yetkisi verildiği, ancak inceleme gününe Davalı şirketin katılmadığı, ticari defter ve belgelerini sunmadığı izah edilen nedenlerle Davalı şirketin ticari defter ve belgelerinin İncelenemediği,
4-Sayın mahkemenizin 25.05.2022 tarihli duruşmasında taraflar arasındaki uyuşmazlığın; “Menfi tespit davası nedeniyle; davacının dava konusu çeklerin 101.694,24 TL’lik kısmı yönünden davalıya borçlu olup olmadığı hususunda uyuşmazlık bulunduğu tespit edildi. ” şeklinde özetlendiği görülmüştür.
5-Dosya kapsamında yapılan incelemelerde dava konusu alacağın malzeme alımından kaynaklı ticari İlişkiye istinaden verilen çek karşılığı teslim edilmeyen malzemelere ilişkin olduğu anlaşılmış olup, Davah şirketin 06.12.2021 tarihli 270.000,00 TL tutarındaki malzemelere ilişkin teklifinin Davacı şirket tarafından onaylandığı görülmüştür.
6-Davah şirket tarafından sunulan teklifin Davacı şirketçe onaylanmasına istinaden Davacı şirket tarafından Davalı şirkete verilen çekler tabloda detaylandınlmış olup, incelememize sunulan çeklerin suretlerinden “Elden teslim aldım ...” şeklinde ibarenin bulunduğu görülmüştür. İlgili çeklere istinaden Davalı şirket tarafından Davacı şirket adına ... numaralı 10.12.2021 tarihli 270.000,00 TL tutarında tahsilat makbuzu düzenlendiği görülmüştür.
7-Dosya kapsamında sunulan ... seri sıra numaralı 07.12.2021 tarihli sevk irsaliyesinde, Davalı ... şirketi tarafından Davacı ... İşletmesine malzeme teslimi yapıldığı, bu malzemelerin ... tarafından teslim alındığı ve “20 palet+2 yarım palet teslim aldım 11.12.2021 ... ” şeklinde ibarenin mevcut olduğu görülmüştür. Ancak teslim alan kişinin Davacı şirket çalışanı olup olmadığı hususunda tespit yapılamamış olmakla birlikte, Davacı şirketin dava dilekçesinde 168.305,76 TL değerinde malzeme teslim aldığına ilişkin beyanda bulunduğu görülmüştür. Bu kapsamda yapılan incelemelerde Davacı şirketin 320.1.2.04 cari kartında 168.305,76 TL tutarındaki malzemelerin teslimine ilişkin muhasebe kaydını "Alış Faturası" açıklaması ile yapmış olduğu tespit edilmiştir.¸
8-Dosya kapsamında yapılan incelemelerde Sayın Mahkemeniz tarafından 04.03.2022 tarihinde ... Bankasına müzekkere yazılarak 15/05/2022 vade tarihli ... seri nolu 67.500,00 TL bedelli ve 15/06/2022 vade tarihli, ... seri nolu 67.500,00 TL bedelli çekler hakkında ödeme yasağı kararı verilerek ihtiyati tedbir kararının yerine getirilmesi talep edilmiş olup, 10.03.2022 tarihinde Yapıkredi bankasından gelen cevap yazısında ilgili çekler üzerinde ödeme yasağının tatbik edildiği bilgisi paylaşılmıştır.
9-Dosya kapsamında sunulan evrakların incelenmesi neticesinde, Davacı şirketin ticari defterlerinde 101.694,24 TL alacaklı olduğu, Davalı şirketin ticari defter ve belgelerini İbraz etmediği, taraflar arasında malzeme atımına ilişkin ticari İlişkinin mevcut olduğu, Davalı şirket tarafından malzemelere ilişkin teklif sunulduğu, Davacı şirketçe teklifin onaylandığı, Davacı şirket tarafından Davalı şirkete malzemelerin teslimi için 270.000,00 TL tutarında 4 adet çek verildiği, Davalı şirketin bu çeklere istinaden tahsilat makbuzu düzenlendiği, Davalı şirket tarafından teslim edilen ürünlere ilişkin sevk irsaliyesinin dosya kapsamına sunulduğu, bu malzemelerin ... tarafından teslim alındığı ancak teslim alan kişinin Davacı şirket çalışanı olup olmadığı hususunda tespit yapılamamış olmakla birlikte, Davacı şirketin dava dilekçesinde 168.305,76 TL değerinde malzeme teslim aldığına ilişkin beyanda bulunduğu izah edilen nedenlerle Davacı şirketin 270.000,00 TL tutarındaki 4 adet çeke istinaden 168.305,76 TLTik mal ahmında bulunduğu, MENFİ TESPİTE KONU 15/05/2022 vade tarihli ... seri nolu 67.500,00 TL bedelli ve 15/06/2022 vade tarihli, ... seri nolu 67.500,00 TL bedelli çekler yönünden Davacının mal ahmında bulunmadığı ve borçlu olmadığı...'' şeklinde görüş ve kanaatini bildirmiştir.
DELİLLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ VE GEREKÇE:
Mahkememizce yapılan yargılama, taraf beyanları, toplanan deliller ve tüm dosya kapsamına göre; Dava bedelsiz kalan çekler için açılan menfi tespit ve istirdat davasıdır.
Taraflar arasındaki uyuşmazlığın davacı tarafça davalı şirkete ticari sözleşme kapsamında mal satışı nedeniyle verilmiş olan bir kısım çeklerin, malların teslim edilmemesi nedeniyle bedelsiz kalıp kalmadığı, davacının davalıya borçlu olup olmadığı, ödenen bedelin istirdatını talep edip edemeyeceği noktasında toplanmıştır.
Mahkememizce iddia ve savunmalar kapsamında tarafların kayıtları incelenerek detaylı gerekçeli denetime açık olacak şekilde rapor alınmasına karar verilmiştir. Bilirkişi 05/09/2022 tarihli raporunda özetle;Davacı şirketin ticari defterlerinde 101.694,24 TL alacaklı olduğu, Davalı şirketin ticari defter ve belgelerini ibraz etmediği, taraflar arasında malzeme alımına ilişkin ticari ilişkinin mevcut olduğu, Davalı şirket tarafından malzemelere ilişkin teklif sunulduğu, Davacı şirketçe teklifin onaylandığı, Davacı şirket tarafından Davalı şirkete malzemelerin teslimi için 270.000,00 TL tutarında 4 adet çek verildiği, Davalı şirketin bu çeklere istinaden tahsilat makbuzu düzenlendiği, Davalı şirket tarafından teslim edilen ürünlere ilişkin sevk irsaliyesinin dosya kapsamına sunulduğu, bu malzemelerin ... tarafından teslim alındığı ancak teslim alan kişinin Davacı şirket çalışanı olup olmadığı hususunda tespit yapılamamış olmakla birlikte, Davacı şirketin dava dilekçesinde 168.305,76 TL değerinde malzeme teslim aldığına ilişkin beyanda bulunduğu izah edilen nedenlerle Davacı şirketin 270.000,00 TL tutarındaki 4 adet çeke istinaden 168.305,76 TL'lik mal alımında bulunduğu, menfi tespite konu 15/05/2022 vade tarihli ... seri nolu 67,500.00 TL bedelli ve 15/06/2022 vade tarihli, ... seri nolu 67.500,00 TL bedelli çekler yönünden davacının mal alımında bulunmadığı ve borçlu olmadığı görüş ve kanaati sunulmuştur.
Çek, düzenleyen tarafından çekle işleyen hesabın bulunduğu bankaya (muhataba) hitaben yazılan, üzerinde yazılı belli tutardaki paranın, lehtara yada çeki ondan usulünce devralan hamile, kayıtsız şartsız ödenmesi konusunda bir havaleyi ihtiva eden, kıymetli evrak niteliğine sahip senettir. Çek, poliçe ve bonodan farklı olarak sadece bir ödeme aracıdır. TTK 780/1-b maddesi uyarınca, çekin kayıtsız şartsız borç ihtiva etmesi gerekmekte, böylelikle mücerettlik ortaya çıkmaktadır. Mücerretlik durumu nedeniyle, temel ilişkiden bağımsız ve temel ilişkide ki sakatlık ve hükümsüzlük kambiyo hükümü etkilemeyecektir. TBK 133/2 maddesi gereğince mevcut bir borç için kambiyo senedi düzenlenmesi kural olarak ifa uğruna yapıldığı kabul edilmektedir. Kambiyo senedinin düzenlenmesi ile temel borç ilişkisinden bağımsız yeni bir alacak hakkı oluşur. "bedelsiz kambiyo senedi" kavramı kanundan değil, uygulamadan oluşmuş bir kavram olarak hukukumuzda yer almaktadır. Herhangi bir çekte, herhangi bir nedenle temel alacak bulunmuyorsa, o çek bedelsiz bir kambiyo senedidir. Senedin bedelsiz sayılmasından esas alınması gereken husus, temel borç ilişkisinin kendisi değil, temel borç ilişkisinden doğan temel alacaktır. Temel alacak niteliğindeki para alacağı, satılan malın hasarlı çıkması nedeniyle iadesi, ifa, takas, malın teslim edilmemiş olması gibi nedenlerle karşılıksız kalmış olabilir bu durumda çekin bedelsiz kaldığı dava yoluyla ileri sürülebilir. TBK 77.madde sebepsiz zenginleşme hükmü çerçevesinde açılan dava ile maddi hukuk bakımından borcun mevcut olup olmadığının tespiti, şayet senet bedeli tahsil edilmiş ise istirdat yoluyla senet bedelinin tahsili talep edilebilecektir. Bununla temel alacağın mevcut olmaması, senedin hükümsüzlüğü sonucunu doğurmamakta, buna karşılık temel ilişkideki geçersizlik, kambiyo borçlusuna, borçlu olmadığının tespiti ile alacaklıya karşı sebepsiz zenginleşme defini ileri sürme hakkı vermektedir. Bedelsizlik defi şahsi bir defi olup, sadece temel borç ilişkisinin tarafları arasında ileri sürülebilir.
Somut durumda, davacı tarafından davalı şirkete satış sözleşmesine uygun olarak çeklerin teslim edildiği, çeklerin tahsil edildiği, davada ispat yükünün davalıda olduğu, satış sözleşmesine göre teslimi gerekli ürünlerin bir kısmının davacıya teslim edilmediği ve davacı kayıtlarına göre teslim edilmeyen ürün bedeli nedeniyle iki adet çek ile fazla ödemeler yapıldığı, davacının tahsili gerçekleşen çekler yönünden fazla ödeme miktarı kadar temel ilişki içerisinde olan davalı şirkete bedelsizlik defi ileri sürmesinin yerinde olduğu, davacının dava değeri olarak 101.694,24-TL talepte bulunduğu anlaşılarak davacının davasının kabulüne karar vermek gerekmiş ve aşağıdaki şekilde hüküm kurulmuştur.
KARAR : Gerekçesi yukarıda açıklandığı üzere;
Davanın KABULÜ ile;
1-... Bankası A.Ş ... şubesine ait, ... seri nolu, 15.05.2022 keşide tarihli, keşide yeri ... olan, 67.500,00 TL tutarlı ve ...Bankası A.Ş ... şubesine ait, ... seri nolu, 15.06.2022 keşide tarihli, keşide yeri ... olan, 67.500,00 TL tutarlı 2 adet çeklerden dolayı açılan Menfi Tespit davası davacı vekilince İstirdat davasına dönüştürülmüş olması nedeniyle, davacı tarafça çekler nedeniyle ödenen 101.694,24 TL'nin ödeme tarihinden( ... seri nolu çek için 18.05.2022- ... seri nolu çek için 15.06.2022) itibaren avans faizi ile davalıdan alınarak davacıya verilmesine,
2-Karar tarihinde yürürlükte bulunan harçlar tarifesi gereğince hükmolunan kısım üzerinden hesaplanan 6.946,73-TL nispi karar harcından peşin yatırılan 1.736,69-TL harcın mahsubu ile bakiye kalan 5.210,04-TL harcın davalıdan tahsili ile hazineye gelir kaydedilmesine,
3-Davacı tarafından yatırılan 80,70-TL başvuru harcı, 1.736,69 TL peşin harç, 363,75-TL tebligat gideri, 1.000,00-TL bilirkişi ücreti olmak üzere toplam 3.181,14-TL yargılama giderinin davalıdan tahsili ile davacı tarafa verilmesine,
4-Davacı taraf yargılama sırasında kendisini bir vekil ile temsil ettirdiğinden karar tarihinde yürürlükte bulunan AAÜT'ye göre hesaplanan16.254,14-TL vekalet ücretinin davalıdan tahsili ile davacı tarafa verilmesine,
5-Davacı tarafça yatırılan ve bakiye kalan gider avansının kararın kesinleşmesi ve talep halinde yatıran tarafa iadesine,
Dair; davacı vekilinin yüzüne davalının yokluğunda gerekçeli kararın tebliğ tarihinden itibaren 2 hafta içerisinde mahkememize verilecek bir dilekçe ile İSTİNAF yasa yolu açık olmak üzere verilen karar açıkça okunup usulen anlatıldı. 14/04/2023

Katip ...
e-imza*


Hakim ...
e-imza*

Bu belge 5070 Sayılı Elektronik İmza Kanunu kapsamında E-İmza ile imzalanmıştır.


Full & Egal Universal Law Academy