T.C.
İSTANBUL
10. ASLİYE TİCARET MAHKEMESİ
ESAS NO:2022/732 Esas
KARAR NO:2023/255
DAVA:Menfi Tespit (Kambiyo Senetlerinden Kaynaklanan)
DAVA TARİHİ:01/11/2022
KARAR TARİHİ:13/04/2023
Mahkememizde görülmekte olan menfi tespit davasının yapılan açık yargılaması sonunda aşağıdaki hüküm tesis edilmiştir.
TARAFLARIN İDDİA VE SAVUNMALARININ ÖZETİ:
Davacı vekili dava dilekçesinde özetle; müvekkili şirket ile davalı arasında, 18.05.2018 tarihinde akdedilen mal alım satım sözleşmesi gereğince tarafların, 6 adet "..." markalı niteliği sözleşmede belirtilen malların satın alımı, nakliyesi ve kurulumu konusunda anlaştığını, müvekkili şirketin davalı tarafla yaptığı sözleşme doğrultusunda başlangıçta 40.000 USD ödemeyi davalının ...Şubesi hesabına yatırdığını, geri kalan bedeller için müvekkili şirket bir takım post date çekler (10.000 USD tutarında, 15/03/2019 tarihli, ... numaralı, ... çeki, 10.000 USD tutarında, 15/04/2019 tarihli, 20000161 numaralı, ... çeki, 10.000 USD tutarında, 15/05/2019 tarihli, ... numaralı, ... çeki, 10.000 USD tutarında, 15/06/2019 tarihli, ... numaralı, ... çeki, 10.000 USD tutarında, 15/07/2019 tarihli, ... numaralı, ... çeki, 10.000 USD tutarında, 15/08/2019 tarihli, ... numaralı, ... çeki, 10.000 USD tutarında, 15/09/2019 tarihli, ... numaralı, ... çeki, 10.000 USD tutarında, 15/10/2019 tarihli, ... numaralı, ... çeki, 10.000 USD tutarında, 15/11/2019 tarihli, ... numaralı, ... çeki, 10.000 USD tutarında, 15/12/2019 tarihli, ... numaralı, ... çeki, 10.000 USD tutarında, 15/01/2020 tarihli, 20000170 numaralı, ... çeki) düzenleyerek davalı tarafa teslim ettiğini, müvekkilinin üzerine düşen sorumluluğu yerine getirdiğini, davalı tarafın ise, sözleşmede açıkça teslim tarihi yazılmasına karşın sözleşmede belirtilen 2 nolu ... makinesini, 3 nolu ... M nolu makinesini ve 6 nolu BRX 3000 makinesini müvekkil şirkete teslim etmeyerek sözleşmenin kendisine yüklediği yükümlülüklerini yerine getirmediğini beyanla menfi tespit davalarının kabulünü, davalı şirket ile akdedilen 18.05.2018 tarihli sözleşme dolayısıyla belirlenen yükümlülüklerinin davalı şirket tarafından kasten ve hiçbir surette yerine getirilmemiş olması sebebiyle, müvekkilinin, davalı şirket lehine keşide ettiği kambiyo senetleri karşılığında davalı şirkete herhangi bir borcunun olmadığının tespitini, dava konusu; 10.000 USD tutarında, 15/03/2019 tarihli, ... numaralı, ... çeki, 10.000 USD tutarında, 15/04/2019 tarihli, 20000161 numaralı, ... çeki, 10.000 USD tutarında, 15/05/2019 tarihli, ... numaralı, ... çeki, 10.000 USD tutarında, 15/06/2019 tarihli, ... numaralı, ... çeki, 10.000 USD tutarında, 15/07/2019 tarihli, ... numaralı, ... çeki, 10.000 USD tutarında, 15/08/2019 tarihli, ... numaralı, ... çeki, 10.000 USD tutarında, 15/09/2019 tarihli, ... numaralı, ... çeki, 10.000 USD tutarında, 15/10/2019 tarihli, ... numaralı, ... çeki, 10.000 USD tutarında, 15/11/2019 tarihli, ... numaralı, ... çeki, 10.000 USD tutarında, 15/12/2019 tarihli, ... numaralı, ... çeki, 10.000 USD tutarında, 15/01/2020 tarihli, 20000170 numaralı, ... çeklerinin iptalini, dava konusu senetlerin tahsili halinde, müvekkili şirketin ileride telafisi imkansız maddi ve manevi zararlara uğrayacağı muhtemel olduğundan dava konusu senedin, teminatsız veya mahkemece uygun görülecek bir teminat mukabilinde ve iş bu dosya kapsamında yapılacak yargılama neticesi verilecek mahkeme kararının kesinleşmesine kadar, davaya konusu senedin ödenmesini engeller mahiyette ve muhtemel icra takiplerinin durdurulması amacıyla ihtiyati tedbir kararı verilmesini, davalı tarafa müvekkili tarafından yapılmış olan 40.000 USD'nin davalı taraftan istirdadını, yargılama giderleri ve vekalet ücretinin davalı üzerinde bırakılmasına karar verilmesini talep ve dava etmiştir.
Davalı vekili cevap dilekçesinde özetle; usule ilişkin olarak davacının adresinin Filistin olduğunu, müvekkili şirketin adresinin ve sözleşmenin ifa yerinin ise Denizli ili olduğunu, bu nedenle yetkili mahkemenin Denizli Mahkemeleri olduğunundan davanın öncelikle yetkisizlik nedeniyle reddinin gerektiğini, davanın zamanaşımına uğradığını, davacının davasında talep ettiği 15.03.2019 ve 15.04.2019 tarihli çekler ödendiğinden davanın konusuz kaldığını, ayrıca davacının dava dilekçesinde belirttiği 15.05.2019, 15.06.2019, 15.08.2019, 15.09.2019 tarihli çekler için Filistin'de müvekkili tarafından dava açıldığını ve 15.09.2019 tarihli çek için olan davanın karara çıktığını ve müvekkili şirketin bu davaya kazandığını, diğer 3 çek için davaların derdest olduğunu ve bekletici mesele yapılması gerektiğini, esasa ilişkin olarak, işbu davaya konu sözleşmede yer alan 20 adet çekten 11 adeti olan 15.06.2018, 15.07.2018, 15.08.2018, 15.09.2018, 15.10.2018, 15.11.2018, 15.12.2018, 15.01.2019, 15.02.2019, 15.03.2019, 15.04.2019 tarihli çeklerin karşı tarafın bankası tarafından müvekkili şirkete ödendiğini, 11 adet çekten ayrıca müvekkili şirkete 40.000,00-USD sözleşmenin imzalanmasından sonra peşinat olarak ödendiğini, bunun üzerine gümrük çıkış beyannameleri ve packing list uyarınca da sabit olduğu üzere; müvekkili şirket tarafından 03/10/2018 tarihinde ... numaralı gümrük çıkış beyannameleri ve packing list uyarınca da sabit olduğu üzere sözleşme madde 3'de yer alan 3 numaralı 56.000,00-USD tutarlı ... mermer blok kesme makinesi ile sözleşmeden ve sözleşme tutarından bağımsız olarak 115 Adet ... malzemesi ve ... ...aynı GÇB ile davacıya gönderildiğini, bahse konu 115 Adet ... malzemesinin ve ... ...için müvekkiline ödenecek miktarın 21.325,00-USD olduğunu, müvekkilinin tedarik ettiği ...'yı davacıya gönderdiğini ancak ödemesini alamadığını, Lamayı tedarik ettiği şirkete davacının 15.11.2019 tarihli ... numaralı çekini vermek durumunda kaldığını ancak çek karşılıksız çıktığı için müvekkili şirkete icra takibi yapıldığını ve müvekkili şirketin çeki ödemek zorunda bırakıldığını, bu durumda müvekkili şirketi telafisi imkansız zararlara sokan tarafın davacı olduğunu, müvekkili şirket tarafından 30/10/2018 tarihinde ... numaralı gümrük çıkış beyannameleri ve packing list uyarınca da sabit olduğu üzere sözleşme madde 3'de yer alan 6 numaralı 40.000,00-USD tutarlı BRX 3000 köprü kesme makinesi davacının ... adlı şirketine gönderildiğini, iki şirketin adreslerinin, faaliyet alanlarının, yetkililerinin, ortaklarının aynı olduğunu gösterir Filistin Ekonomi Bakanlığından alınan belgelerin mevcut olduğunu, sözleşmede yer alan makinenin aynı olduğu ve sözleşme tarihinden sonra gönderildiğinin de sabit olduğunu, müvekkili tarafından 01/04/2019 tarihinde ... numaralı gümrük çıkış beyannameleri ve packing list uyarınca da sabit olduğu üzere sözleşme madde 3'de yer alan 2 numaralı 67.000,00-USD tutarlı 10 kafa fayans cila makinesi davacının ... adlı şirketine gönderildiğini, yine davacının dava dilekçesinde belirttiği ve sözleşmede belirtilen 2 numaralı ... makinesi ve 6 nolu BRX 3000 makinesi ... adlı şirketine, 3 numaralı ... Makinesi Pal Stones Sanayi ve Yatırım Şirketine gönderildiğinin gümrük çıkış belgeleri ile sabit olduğunu, müvekkilinin sözleşme gereği üzerine düşen edimleri eksiksiz olarak yerine getirdiğini, ancak davacı tarafından müvekkili şirkete zamanında ödemelerin yapılmadığını, davacının müvekkili şirkete verdiği çeklerin karşılıksız çıktığını, vaktinde ödemesini yapamayan davacının temerrüde düştüğünü, müvekkili şirketin kalan malları hakkı teklikeye düştüğü için göndermediğini, ödemesini yapmayan davacının işbu davayı açmakta herhangi bir hukuki yararı olmadığını beyanla, davanın öncelikle yetkisizlik, hukuki yarar yokluğu ve dava şartı noksanlığı nedeniyle usulden reddini, mahkeme aksi kanaatte ise esastan reddini, yargılama giderleri ve vekalet ücretinin davacı üzerinde bırakılmasına karar verilmesini, ayrıca davacı aleyhinde gecikme tazminatına karar verilmesini talep etmiştir.
ÇEKİŞMELİ VAKIALAR HAKKINDA TOPLANAN DELİLLER:
(1)Taraflara usulüne uygun olarak tebligatlar yapılmış olup; mal alım satım sözleşmesi, gümrük çıkış beyannameleri, senet suretleri ve faturalar mahkememiz dosyası arasına alınmıştır.
DELİLLERİN TARTIŞILMASI VE GEREKÇE:
Dava; menfi tespit ve istirdat davasıdır.
Tarafların iddia ve savunmaları ile tüm dosya kapsamı bir arada değerlendirildiğinde; HMK 116/1-a maddesi uyarınca kesin yetki kuralının bulunmadığı hallerde yetki itirazı ilk itirazdır. HMK 131.maddesi uyarınca ilk itirazlar cevap süresi içerisinde sunulan cevap dilekçesi ile ileri sürülmelidir. HMK 19/2 maddesi uyarınca yetkinin kesin olmadığı davalarda yetki itirazının cevap dilekçesinde ileri sürülmesi gerekir. Yetki itirazında bulunan taraf yetkili mahkemeyi, birden fazla yetkili mahkeme varsa seçtiği mahkemeyi bildirir. Aksi takdirde yetki itirazı dikkate alınamaz. Somut olayda davalı taraf süresinde sunduğu cevap dilekçesinde yetkili mahkemeyi de göstererek yetki ilk itirazında bulunmuştur.
Dava, davaya konu çeklerden kaynaklı borçlu olmadığının tespitine yönelik menfi tespit davası ve ayrıca haksız şekilde ödeme yapıldığı iddia edilen bedelin istirdatına yönelik davadır.
HMKnun 116. maddesine göre; "kesin yetkinin bulunmadığı hallerde yetki itirazı ilk itiraz" olarak düzenlenmiştir. İİK'nın 72/son maddesi düzenlemesine göre; "menfi tesbit ve istirdat davaları, takibi yapan icra dairesinin bulunduğu yer mahkemesinde açılabileceği gibi, davalının yerleşim yeri mahkemesinde de açılabilir."
Borçlu, yukarıda belirtilen iki yer mahkemelerinden dilediğinde menfi tespit davası açabilir. Bu konudaki seçim hakkı davacı borçluya aittir. Fakat borçlu, davasını yetkisiz bir mahkemede açarsa, o zaman seçim hakkı davalı alacaklıya geçer. Davalı, yetki ilk itirazında bu mahkemelerden birini bildirmeye mecburdur.
Davaya konu istem, bilgileri verilen çeklerden dolayı menfi tesbit talebine ve ödenen bedelin istirdatı talebine ilişkindir. Davalının adresi Denizli ili yargı çevresinde bulunduğu da sabittir. Somut olayda, davalı tarafından süresinde verilen cevap dilekçesinde usulüne uygun yetki itirazında bulunulduğu ve yetkili mahkeme bildirildiği, buna göre davalının ikametgahı itibariyle davalının yetki ilk itirazı haklı ve yerinde görülmüş, davaya bakma yetkisinin Denizli Ticaret Mahkemeleri olduğu sonuç ve kanaatine ulaşılmıştır. Açıklanan gerekçe ile davalının yetki ilk itirazının kabulüne dair aşağıdaki şekilde hüküm tesis edilmiştir.
HÜKÜM: Gerekçesi yukarıda izah edildiği üzere;
(1)6100 sayılı HMK 116/1-a bendi ve HMK. 117. Maddesi gereği yetki itirazının kabulü ile Mahkememizin yetkisizliğine, Yetkili Mahkemenin Denizli Asliye Ticaret Mahkemesi olduğunun tespitine,
(2)6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanununun 20. Maddesi uyarınca yetkisizlik kararı süresi içinde kanun yoluna başvurulmayarak kesinleşmiş ise kararın kesinleştiği tarihten; kanun yoluna başvurulmuşsa bu başvurunun reddi kararının tebliğ tarihinden itibaren iki hafta içinde taraflardan birinin kararı veren mahkememize başvurarak dava dosyasının yetkili ve görevli mahkemeye gönderilmesi talep edildiğinde dava dosyasının yetkili ve görevli Denizli Asliye Ticaret Mahkemesi'ne GÖNDERİLMESİNE,
(3)Dava dosyasının görevli ya da yetkili mahkemeye gönderilmesinin talep edilmemesi halinde mahkememizce davanın açılmamış sayılmasına karar verilmesine,
(4)HMK m. 331/2 hükmü gözetilerek; dosyanın yetkili ve görevli Denizli Asliye Ticaret Mahkemesine gönderilmesi halinde, yargılama harç ve giderleri hususunda yetkili Denizli Asliye Ticaret Mahkemesince karar verilmesine; aksi durumda talep üzerine dosyanın ele alınarak yargılama giderleri hususunda bir karar verilmesine,
(5)Dosyada kullanılmayan bakiye gider avansının HMK.’nın 333. ve HMK. yönetmeliğinin 47/1. maddeleri uyarınca karar kesinleştiğinde ve talep halinde yatıran tarafa ödenmesine,
Dair, taraf vekillerinin yüzüne karşı, 5235 sayılı Kanun'un 33-(1), 6100 Sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 341-(1) ve devamı maddeleri uyarınca, gerekçeli kararın usulen taraflardan her birine tebliğinden itibaren iki haftalık yasal süre dahilinde, Mahkememize dilekçe ile başvurmak suretiyle İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi nezdinde istinaf yasa yolu açık olmak üzere verilen karar açıkça okunup, usulen anlatıldı. 13/04/2023
Katip ...
✍e-imzalıdır.

Hakim ...
✍e-imzalıdır.


Full & Egal Universal Law Academy