Rekabet Kurumu
Karar Sayısı: 17-28/456-197
Karar Türü: Birleşme ve Devralma
Konu: Huntsman Corporation ve Clariant AG’nin, Clariant AG’nin tamamına sahip olduğu iştiraki aracılığı ile birleşmesi işlemine izin verilmesi talebi
Karar Tarihi: 07.09.2017

Rekabet Kurumu Başkanlığından,
REKABET KURULU KARARI
Dosya Sayısı : 2017-1-47 (Birleşme)
Karar Sayısı : 17-28/456-197
Karar Tarihi : 07.09.2017
A. TOPLANTIYA KATILAN ÜYELER
Başkan : Prof. Dr. Ömer TORLAK
Üyeler : Arslan NARİN, Adem BİRCAN, Şükran KODALAK, Mehmet AYAN
B. RAPORTÖRLER: Çağlar Deniz ATA, Dilan TOPRAK
C. BİLDİRİMDE
BULUNANLAR : - Huntsman Corporation
- Clariant AG
Temsilcileri: Av. Gönenç GÜRKAYNAK, Av. Ceren ÖZKANLI,
Av. Ceren GÖKTÜRK, Av. Merve BAKIRCI
Yıldız Mah. Çitlenbik Sok. No:12 Beşiktaş/İstanbul
(1) D. DOSYA KONUSU: Huntsman Corporation ve Clariant AG’nin, Clariant AG’nin
tamamına sahip olduğu iştiraki aracılığı ile birleşmesi işlemine izin verilmesi
talebi.
(2) E. DOSYA EVRELERİ: Kurum kayıtlarına en son 24.08.2017 tarihinde giren bildirim
üzerine düzenlenen 24.08.2017 tarih ve 2017-1-47/Öİ sayılı Devralma Ön İnceleme
Raporu görüşülerek karara bağlanmıştır.
(3) F. RAPORTÖR GÖRÜŞÜ: İlgili raporda, bildirime konu işleme izin verilmesinde
sakınca bulunmadığı ifade edilmiştir.
G. İNCELEME VE DEĞERLENDİRME
G.1. Taraflar
G.1.1. Birleşen: Huntsman Corporation (HUNTSMAN)
(4) Merkezi ABD’de bulunan HUNTSMAN, emtia ürünleri ve katma değerli ara kimyasallar
sektörlerinde kimyasalların üretimi ve küresel dağıtımı alanında faaliyet
göstermektedir. HUNTSMAN, plastikler, sağlık hizmetleri, tekstiller, hasat çözümleri,
deterjanlar ve kişisel bakım dahil olmak üzere çeşitli uygulama pazarlarında faaliyet
gösteren üçüncü taraf şirketlere ürün tedarik etmektedir. HUNTSMAN küresel olarak;
poliüretanlar, performans ürünleri, geliştirilmiş maddeler, tekstil efektleri, pigment ve
katkı maddeleri olmak üzere beş iş segmentinde faaliyet göstermektedir. Teşebbüsün
Türkiye’deki faaliyetleri ise poliüretan, performans ürünleri, geliştirilmiş maddeler,
tekstil efektleri ve pigment katkı maddelerinden oluşmakta ve Türkiye’de EMA Kimya
Sistemleri San. ve Tic. A.Ş, Huntsman Pürsan Chemicals Kimya San. ve Tic. Ltd. Şti.
ve Huntsman Tekstil Ürünleri Kimya ve Dış Tic. Ltd. Şti. olmak üzere üç iştiraki
bulunmaktadır. HUNTSMAN, hâlihazırda herhangi bir kişi veya kurum tarafından
doğrudan veya dolaylı olarak kontrol edilmemektedir.
17-28/456-197
2/6
G.1.2. Birleşen: Clariant AG (CLARİANT)
(5) Merkezi İsviçre’de bulunan CLARİANT, özel kimyasalların üretimi ve dünya çapında
dağıtımı alanında faaliyet göstermektedir. CLARİANT kişisel bakım, yağ ve madencilik,
hasat çözümleri ve endüstriyel uygulamalar gibi çeşitli uygulama pazarlarında faaliyet
gösteren üçüncü taraf şirketlere ürün tedarik etmektedir. CLARİANT küresel olarak
bakım kimyasalları, kataliz, doğal kaynaklar, plastik ve kaplama olmak üzere dört iş
segmentinde faaliyet göstermektedir. Teşebbüsün Türkiye’deki faaliyetleri ise
pigmentler, plastik hammadde boyası, katkı maddeleri, endüstriyel ve tüketici
uzmanlığı, katalizatör, fonksiyonel mineraller ile yağ ve maden çıkarma hizmetlerinden
oluşmakta ve Türkiye’de Clariant Boya ve Kimyevi Maddeler San. ve Tic. A.Ş. ve
Clariant Turkey Plastik Boya ve Kimyevi Maddeler San. ve Tic. A.Ş. olmak üzere iki
iştiraki bulunmaktadır. CLARİANT, hâlihazırda herhangi bir kişi veya kurum tarafından
doğrudan veya dolaylı olarak kontrol edilmemektedir.
G.1.3. Merger Sub
(6) Merger Sub ABD’nin Delaware eyaleti hukukuna göre organize edilmiş bir şirkettir.
Kısa süre önce sadece bildirilen işlemin amaçları için kurulmuş olan ve CLARİANT’ın
tamamına sahip olduğu bir iştirakidir. Herhangi bir ticari faaliyeti bulunmamaktadır.
G.2. İlgili Pazar
G.2.1. İlgili Ürün Pazarları
(7) Tarafların faaliyetlerine bakıldığında HUNTSMAN, Türkiye’de PEA (poly ether amine),
iyonik olmayan sürfaktan, anyonik sürfaktan, katyonik sürfaktanlarda ve PAG’ın
(polialkilen glikoller) tedariki alanlarında faaliyet göstermektedir. CLARİANT ise
Türkiye’de pigmentler, plastik hammadde boyası, katkı maddeleri, iyonik olmayan
sürfaktan, anyonik sürfaktan, katyonik sürfaktan, amfoterik sürfaktan, yağ asitlerinin
dietilamin amiti, PEA, PAG, fonksiyonel mineraller, yağ ve maden çıkarma hizmetleri
alanlarında faaliyet göstermektedir.
(8) Tarafların faaliyetleri iyonik olmayan sürfaktan, katyonik sürfaktan, anyonik sürfaktan,
PAG ve PEA pazarlarında yatay olarak örtüşmektedir.
(9) Sürfaktanlar iki sıvı ya da bir sıvı ile bir katı arasındaki gerilimi azaltan ürünlerdir. Bu
nedenle sürfaktanlar suda çözünmeyen bileşen ve suda çözünen bileşen olmak üzere
iki bileşenden oluşmaktadır. Sürfaktanlar deterjanlar gibi tüketim maddeleri arasında
yer almaktadır ve endüstriyel sektörde işlem yardımcıları gibi fiziksel özellikleri (köpük
düzenleyicileri, ıslatma, emülsiyonlaştırma, çözünürleştirme, çözelti, vb.) işlenmeyi
kolaylaştırmak için kullanılmaktadır. Sürfaktanlar hidrofilik grupları bakımından fark
göstermektedir ve elektrik yüküne dayanarak aşağıdaki şekilde ayırt edilebilirler:
- Hidrofilik grubunda hiç elektrik yükü olmayan sürfaktan iyonik olmayan sürfaktantır;
- Hidrofilik grubunda net olarak negatif elektrik yükü olan sürfaktan anyonik
sürfaktantır;
- Hidrofilik grubunda net olarak pozitif elektrik yükü olan sürfaktan katyonik
sürfaktantır;
- İki ters elektrik yükü taşıyan hidrofilik grubu olan sürfaktan amfoterik sürfaktandır.
17-28/456-197
3/6
(10) Mehaz mevzuata esas teşkil eden Avrupa Birliği Komisyonu sürfaktan pazarını elektrik
yüküne dayanarak yukarıda sayılmış olan dört ilgili ürün pazarına bölmüştür1. Bu ayrım
sürfaktanların bileşiminin fonksiyonu ve dolaylı olarak üretimlerinde kullanılan işlemin
fonksiyonudur.
(11) PEA’lar plastikler, poliure kaplamalar, katkı maddeleri ve basınçlı püskürtme
kalıplamalarının üretiminde kullanılan ara kimyasallardır. Saf diyamin bazlı epoksi kür
kimyasalları daha sonrasında alt pazara, “epoksi sistemleri” (bir diğer ifadeyle epoksi
kür kimyasalları ile epoksi reçineleri, pigmentler, çözücüler vb.nin kombinasyonları)
üreticilerine satılabilmektedir. Son kullanıcılar genellikle epoksi sistemlerini boyalar,
kaplamalar veya katkı maddeleri olarak satın almaktadır. Genellikle, esneklik,
dayanıklılık, hidrofilisite ve hidrofobisite arttırmak için kullanılmaktadır. Farklı tür
PEA’lar, arz ve talep perspektifinden birbirleriyle değiştirilebilirdir. Bir üreticinin ayrı ayrı
üretim süreçleri için gerekli know-how ve teknolojiye sahip olması halinde, aynı işlem
ile diğer PEA’ların üretimine hazır olarak geçebilmektedir.
(12) Talep perspektifinden, müşteriler ihtiyaç ve gerekliliklerine göre farklı PEA’lar arasında
geçiş yapabilmektedir. Teknik fonksiyonları bakımından tüm PEA’lar ortak özellikler
paylaşmaktadır. PEA’lar endüstriyel ve inşaat uygulamalarında kullanıldıklarında
genellikle esneklik, dayanıklılık, hidrofilisite ve hidrofobisite artırmak için kullanılırlar.
Taraflar, herhangi bir uygulamadaki (rüzgar enerjisi/epoksiler, inşaat, tekstil, yakıt katkı
maddeleri uygulamaları) PEA kullanıcılarının farklı tedarikçilerin aynı PEA’lar arasında
kolaylıkla geçiş yapabileceğini ve çoğu müşterilerin politika olarak aynı PEA için birden
fazla tedarikçisi olduğunu tahmin etmektedir.
(13) PEA’nın ayrı bir ilgili ürün pazarı olarak tanımlandığı Kurul kararı bulunmamaktadır.
Komisyon TIexion/Huntsman kararında2 PEA için bir pazar dikkate almıştır. Bu kararda
Komisyon PEA’ların baz amin olduğunu ve epoksi değer zincirindeki [üst pazar baz
aminler (PEA veya EA) olmak üzere ve alt pazar amin bazlı epoksi kür kimyasalları ve
yapışkanlar gibi] formülasyon sistemleri birleşen tarafların ilişkisinin değerlendirilmesi
amacıyla ayrı bir pazar olduğunu dikkate almıştır.
(14) PAG etilen oksit ile kısa zincir sürfaktan olmayan alkollerin tepkimeye girmesiyle
üretilen alkoxylates’dir. PAG’lar oksidasyona yüksek direnç gösteren yüksek sıcaklık,
termal olarak sabit ısı transfer sıvıları olarak, yağlama maddesi dahil endüstriyel
formülasyonlarda bileşen, kimyasal işleme için hammadde ve katı formda formüle
edilen ev ürünlerinin bileşeni olarak kullanılmaktadır. Kimyasal açıdan PAG’lar
polietilen glikolleri (PEG), polipropilen glikol (PPG) ve PAG-EO|PO olarak alt kırılımlara
ayrılabilmektedir. Kurulumuz PAG çeşitleri arasında yağ alkol etoksilatları (FAE), alkil
fenol etoksilatları (APE), PEG, PPG, blok kopolimerler (BC), rastgele kopolimerler (RC)
ve daha yüksek eklenmiş moleküller sıralanabileceği belirtilmiştir. Kurul, Dow
Chemical/Union Carbide kararında3 tüm PAG'lerin alkoksilasyon reaktorlerinde
üretildiğine, bu nedenle PAG ürünlerinden birini üretmekte olan bir şirketin bir başka
PAG türü üretimine geçmesinin oldukça kolay olduğuna (gerekli oksit, reaksiyon
kaynatıcı ve katalizörün hazır olması şartıyla bu işlemin bir kaç saatte
gerçekleşmesinin mümkün olduğu) ve bu nedenle bütün PAG çeşitlerinin aynı ilgili
ürün pazarına dahil edilmesi gerektiğine hükmetmiştir. Komisyon ise PAG’ların ayrı bir
ürün pazarı olması gerektiğini değerlendirmiş ancak ürün pazarı tanımlaması
yapmamıştır4.

1 COMP|M.1517, Rhodia Donau Chemie\Albright & Wilson (1999)
2 COMP/M.4835 sayılı TIexion/Huntsman
3 Kurulumuzun 16.05.2000 tarih ve 00-18/179-97 sayılı kararı.
4 Case No COMP|M.5927 - BASF| Cognis (2010)
17-28/456-197
4/6
(15) Söz konusu açıklamalar doğrultusunda, PAG ve PEA ürünleri kapsamında ilgili ürün
pazarının alt kırılımlara ayrılabilmesi söz konusu olmakla birlikte, işbu dosya
kapsamında böyle bir ayrımın fark yaratacağı düşünülmediğinden en genel tanımı ile
ilgili ürün pazarının “PAG” ve “PEA” pazarları olarak belirlenebileceği
değerlendirilmektedir. Öte yandan sürfaktanlar bakımından üretimde kullanılan
tekniklerin ve bileşimlerinin farklılaşması nedeni ile ilgili ürün pazarı “iyonik olmayan
sürfaktan”, “katyonik sürfaktan” ve “anyonik sürfaktan” pazarları olarak belirlenmiştir.
G.2.2. İlgili Coğrafi Pazar
(16) Dosya mevcudu bilgilere göre, ilgili ürünün satışı ve pazarlanması Türkiye genelinde
yapıldığından ve tarafların ülke genelinde faaliyetleri bulunduğundan ilgili coğrafi pazar
“Türkiye” olarak tanımlanmıştır.
G.3. Yapılan Tespit ve Değerlendirmeler
G.3.1. İşlemin Niteliği
(17) Bildirim formunda yer alan bilgilere göre, işlemin gerçekleşmesi halinde HUNTSMAN,
CLARİANT’ın tamamına sahip olduğu dosya bağlamında Merger Sub olarak anılan,
iştiraki ile birleşecektir. HUNTSMAN ve CLARİANT’ın birleşmesinin ardından
HUNTSMAN ve CLARİANT ana teşebbüs CLARİANT (Birleşme sonrası
HUNTSMANCLARİANT olacaktır.) üzerinde pay sahibi olacaklardır. İşlemin
tamamlanmasından sonra HUNTSMANCLARİANT’ın hisselerinin yaklaşık olarak
%48’ine HUNTSMAN’ın; %52’sine ise CLARİANT’ın hâlihazırdaki hissedarlarının sahip
olması planlanmaktadır. İşlemin sonucu olarak HUNTSMAN’ın tüm iştiraklerinin yanı
sıra CLARİANT’ın tüm iştiraklerinin nihai ana şirketi HUNTSMANCLARİANT olacaktır.
HUNTSMANCLARİANT halka açık bir şirket olmaya devam edecek olup hisselerinin
halka dağıtılmış olmasından ötürü herhangi bir hissedar tarafından kontrol
edilmeyecektir.
(18) Bildirilen işlemin gerçekleşmesi durumunda HUNTSMAN ve CLARİANT
HUNTSMANCLARİANT’ın kurumsal yönetimine eşit derecede katkıda bulunacaklardır.
Nitekim Bildirim Formunda da bu işlemin “eşitler arasında birleşme” şeklinde
tanımlandığı görülmektedir. Dolayısıyla bildirim konusu işlem, 2010/4 sayılı Rekabet
Kurulundan İzin Alınması Gereken Birleşme ve Devralmalar Hakkında Tebliğ’in 5.
maddesi çerçevesinde bir birleşmedir. Öte yandan işlem taraflarının cirolarının anılan
Tebliğ’in 7. maddesinin birinci fıkrasında öngörülen eşikleri aştığı, dolayısıyla işlemin
izne tabi olduğu görülmektedir.
G.3.2. Değerlendirme
(19) Dosyada yer alan bilgilere göre; işlem taraflarından CLARİANT’ın, ilgili ürün
pazarlarından “İyonik Olmayan Sürfaktan” pazarında 2016 yılı pazar payı %(…..);
HUNTSMAN’ın ise %(…..)’in altındadır. Pazardaki en büyük rakiplerinin ise BASF,
SASOL, SOLVAY ve KLK olduğu görülmekte ve söz konusu rakiplerin aynı yıla ilişkin
pazar paylarının ise sırasıyla %(…..), %(…..), %(…..) ve %(…..) olduğu
anlaşılmaktadır.
(20) İlgili ürün pazarlarından “Anyonik Sürfaktan” pazarında ise CLARİANT ve
HUNTSMAN’ın 2016 yılı pazar payları %1’in altındadır. Pazardaki en büyük rakiplerinin
ise BASF, HAYAT, GALAXY ve PCC EXOL olduğu görülmekte ve söz konusu
rakiplerin pazar paylarının ise sırasıyla %(…..), %(…..), %(…..) ve %(…..) olduğu
anlaşılmaktadır.
17-28/456-197
5/6
(21) İlgili ürün pazarlarından bir diğer sürfaktan türü olan “Katyonik Sürfaktan” pazarında ise
CLARİANT’ın 2016 yılı pazar payı %(…..); HUNTSMAN’ın ise %(…..)’in altındadır.
Pazardaki en büyük rakiplerinin ise STEPAN COMPANY ile BASF olduğu görülmekte
ve söz konusu rakiplerin pazar paylarının ise sırasıyla %(…..) ve %(…..) olduğu
anlaşılmaktadır.
(22) Diğer taraftan dosyadaki bilgilere göre, PAG pazarında CLARİANT’ın 2016 yılı pazar
payı %(…..); HUNTSMAN’ın ise %(…..)’in altındadır. Pazardaki en büyük rakiplerinin
ise İNEİOS, DOW ve BASF olduğu görülmekte ve söz konusu rakiplerin pazar
paylarının ise sırasıyla %(…..), %(…..) ve %(…..) olduğu anlaşılmaktadır. PEA
pazarında ise CLARİANT’ın 2016 yılı pazar payı %(…..); HUNTSMAN’ın ise
%(…..)’dir. Pazardaki en büyük rakipleri olan BASF’ın ise pazar payının %(…..) olduğu
görülmektedir.
(23) Yukarıda yer verilen bilgiler doğrultusunda, birleşme işleminin gerçekleşmesi halinde
tarafların 2016 yılında gerçekleştirdikleri pazar payları toplamının iyonik olmayan
sürfaktan, anyonik sürfaktan ve katyonik sürfaktan satışları dikkate alındığında
sırasıyla yaklaşık olarak %(…..), %(…..) ve %(…..) oranlarına ulaşacağı görülmektedir.
Söz konusu pazar paylarının rekabetçi endişeye yol açmayacak düzeyde olmasının
yanı sıra her bir pazarda oldukça yüksek pazar payına sahip birçok rakip yer
almaktadır. PAG ve PEA pazarlarında ise tarafların birleşmesi halinde oluşacak toplam
pazar paylarının sırasıyla yaklaşık olarak %(…..) ve %(…..) olduğu görülmektedir. PAG
ve PEA pazarlarında işlem sonrası olası toplam pazar paylarının diğer pazarlara
kıyasla yüksek olmasına rağmen rekabetçi endişeye yol açmayacak düzeyde olduğu
ve her iki pazarda da yüksek pazar payına sahip birçok rakibin bulunduğu da dikkate
alındığında, bildirim konusu işlem neticesinde rekabetin önemli ölçüde azaltılması
sonucunu doğuracak ölçüde hâkim durum yaratılmasının veya mevcut hâkim durumun
güçlendirilmesinin söz konusu olmayacağı kanaatine varılmıştır.
(24) Öte yandan değinilmesi gereken bir diğer husus ise, tarafların faaliyetlerinin plastik
hammadde boyası (alt pazar) ve inorganik pigmentler (üst pazar) bakımından dikey
olarak örtüşmesidir. HUNTSMAN Türkiye’de titanyum dioksit (TiO2) de dahil olmak
üzere inorganik pigmentlerin tedariki faaliyetini yürütmektedir. CLARİANT ise
Türkiye’de plastik hammadde boyaları alanında faaliyet göstermektedir ve çeşitli
tedarikçilerden inorganik pigmentler almaktadır. Nitekim CLARİANT bu amaçla 2016
yılında HUNTSMAN’dan az miktarda TiO2 inorganik pigment ve diğer renkli inorganik
pigmentler almıştır (2.209 ABD doları tutarında). HUNTSMAN ve CLARİANT arasında
Türkiye’de tedarik ilişkisi olsa da, söz konusu miktarın oldukça az olması ve tarafların
ilgili pazarlardaki minimal pazar payları (CLARİANT plastik hammadde boyası
pazarında %(…..); HUNTSMAN ise inorganik pigment pazarında %(…..) satış hacmine
sahiptir.) nedenleriyle inorganik pigmentler ve plastik hammadde boyası bakımından
ayrı bir analiz yapılmasına gerek duyulmamıştır.
17-28/456-197
6/6
H. SONUÇ
(25) Düzenlenen rapora ve incelenen dosya kapsamına göre, bildirim konusu işlemin 4054
sayılı Kanun’un 7. maddesi ve bu maddeye dayanılarak çıkarılan 2010/4 sayılı
Rekabet Kurulundan İzin Alınması Gereken Birleşme ve Devralmalar Hakkında Tebliğ
kapsamında izne tabi olduğuna; işlem sonucunda aynı Kanun maddesinde yasaklanan
nitelikte hakim durum yaratılmasının veya mevcut hakim durumun güçlendirilmesinin
ve böylece rekabetin önemli ölçüde azaltılmasının söz konusu olmaması nedeniyle
işleme izin verilmesine, gerekçeli kararın tebliğinden itibaren 60 gün içinde Ankara
İdare Mahkemelerinde yargı yolu açık olmak üzere, OYBİRLİĞİ ile karar verilmiştir.


Full & Egal Universal Law Academy