Rekabet Kurumu
Karar Sayısı: 15-37/585-204
Karar Türü: Rekabet İhlali
Konu: Hazır beton firmalarının anlaşarak fiyatlara %40 zam yaptıkları ve ihalelere danışıklı teklif verdikleri iddiası
Karar Tarihi: 06.10.2015

Rekabet Kurumu Başkanlığından,

REKABET KURULU KARARI

Dosya Sayısı : 2015-5-24 (Önaraştırma)
Karar Sayısı : 15-37/585-204
Karar Tarihi : 06.10.2015
A. TOPLANTIYA KATILAN ÜYELER
Başkan : Prof. Dr. Ömer TORLAK
Üyeler : Arslan NARİN, Fevzi ÖZKAN, Dr. Metin ARSLAN,
Doç. Dr. Tahir SARAÇ, Kenan TÜRK
B. RAPORTÖR : A. Özlem UZUN, Mehmet TOKGÖZ
C. BAŞVURUDA
BULUNAN : - İhbar/Resen
D. HAKKINDA İNCELEME
YAPILANLAR : - Altıntaş Kardeşler Beton Kömür Nakliye İnşaat Malzemeleri
Akaryakıt Turizm Madencilik San. ve Tic. Ltd. Şti.
Adres: Gümüşçeşme Mahallesi 184. Sok. No:70 Balıkesir
- Gürler Beton Akaryakıt İnş. İnşaat Mlz. Kömür Nak. Tur. San.
ve Tic. Ltd. Şti.
Adres: Gümüşçeşme Mahallesi 252. Sok. Yenizahire Pazarı
Balıkesir
- Şelale Harfiyat Lojistik Nak. İnş. Yapı Malz. Mad. Haz. Beton
San. ve Tic. Ltd. Şti.
Adres: Gümüşçeşme Mahallesi 250. Sok. No: 40 Balıkesir
- Sayınlar Beton İnşaat Nakliyat İnşaat Mlz. Taah. Tic. Ltd. Şti.
Adres: Gümüşçeşme Mahallesi Gökdeniz Cad. 184. Sok. No:
11/A Balıkesir
(1) E. DOSYA KONUSU: Hazır beton firmalarının anlaşarak fiyatlara %40 zam
yaptıkları ve ihalelere danışıklı teklif verdikleri iddiası.
(2) F. İDDİALARIN ÖZETİ: İhbarda özetle; Balıkesir ilinde hazır beton üretimi alanında
faaliyet gösteren teşebbüslerin aralarında anlaşarak hazır beton fiyatlarına %40 zam
yaptıkları ve ihalelere danışıklı teklif verdikleri ifade edilerek 4054 sayılı Rekabetin
Korunması Hakkında Kanun (4054 sayılı Kanun) kapsamında gereğinin yapılması talep
edilmiştir.
(3) G. DOSYA EVRELERİ: Kurum kayıtlarına 19.06.2015 tarihinde giren ihbar üzerine
resen hazırlanan 14.07.2015 tarih ve 2015-5-24/İİ sayılı İlk İnceleme Raporu,
28.07.2015 tarihli Kurul toplantısında görüşülmüş ve 15-32/469-M sayı ile önaraştırma
yapılmasına karar verilmiştir. Anılan karar uyarınca düzenlenen 07.09.2015 tarih ve
2015-5-24/ÖA sayılı Önaraştırma Raporu görüşülerek karara bağlanmıştır.
(4) H. RAPORTÖR GÖRÜŞÜ: İlgili raporda; Balıkesir ilinde faaliyet gösteren ve
önaraştırmaya konu olan Altıntaş Kardeşler Beton Kömür Nakliye İnşaat Malzemeleri
Akaryakıt Turizm Madencilik San. ve Tic. Ltd. Şti. (ALTINTAŞ BETON), Gürler Beton
Akaryakıt İnş. İnşaat Mlz. Kömür Nak. Tur. San. ve Tic. Ltd. Şti. (GÜRLER BETON),
Şelale Harfiyat Lojistik Nak. İnş. Yapı Malz. Mad. Haz. Beton San. ve Tic. Ltd. Şti.
(ŞELALE BETON) ve Sayınlar Beton İnşaat Nakliyat İnş. Mlz. Taah. Tic. Ltd. Şti.
15-37/585-204
2/11

(SAYINLAR BETON) unvanlı hazır beton üreticileri hakkında, 4054 sayılı Kanun 41.
maddesi uyarınca soruşturma açılmasına gerek olmadığı belirtilmiştir.
I. İNCELEME VE DEĞERLENDİRME
I.1. İnceleme Yapılan Teşebbüsler
I.1.1. ALTINTAŞ BETON
(5) İnşaat malzemeleri ve kömür satışı yapmak üzere kurulan ALTINTAŞ BETON, 2004
yılından itibaren hazır beton sektöründe faaliyet göstermektedir. Hazır beton tesisi
(…..) m3/saat kapasitelidir.
I.1.2. GÜRLER BETON
(6) 2005 yılında faaliyetlerine başlayan GÜRLER BETON, hazır beton sektörünün dışında
yapı sektöründe ve market işletmeciliği alanında Gürler şirketler grubu bünyesinde
faaliyet göstermektedir. GÜRLER BETON’un hazır beton üretim kapasitesi (…..)
m3/saattir.
I.1.3. ŞELALE BETON
(7) ŞELALE BETON hazır beton sektörünün yanı sıra kum ocağı işletmesi, taşımacılık,
nakliye ve inşaat taahhüt hizmetleri sektöründe de faaliyet göstermektedir. ŞELALE
BETON’un hazır beton üretim kapasitesi (…..) m3/saattir.
I.1.4. SAYINLAR BETON
(8) SAYINLAR BETON inşaat, inşaat malzemeleri, hafriyat ve nakliyat alanlarında
faaliyetlerini sürdürmektedir. SAYINLAR BETON’un hazır beton üretim kapasitesi
(…..) m3/saattir.
I.2. İlgili Pazar
I.2.1. İlgili Ürün Pazarı
(9) Hazır beton; belirli oranlarda çimento, doğal veya yapay agrega, su ve belli katkı
malzemelerinin mikserle karıştırılması yöntemiyle üretilen bir inşaat malzemesidir.
Hazır beton ürünleri, kullanım amaçları bakımından C14, C16, C18, C20, C25 ve
C25+ gibi alt kategorilere ayrılabilse de, alt ürün grupları arasında yüksek arz ikamesi
bulunmaktadır. Rekabet Kurulunun konuya ilişkin önceki kararları1 da dikkate alınarak
söz konusu ürünlere ilişkin alt ürün pazarlarının ayrıca tanımlanmasına gerek olmadığı
değerlendirlmektedir. Bu çerçevede ilgili ürün pazarı “hazır beton pazarı” olarak
tanımlanmıştır.
I.2.2. İlgili Coğrafi Pazar
(10) Hazır beton, üretildikten sonra yaklaşık 1-2 saat içinde tüketilmesi gereken, bu
sebeple stoklanamayan ve üretildiği tesisten belli bir mesafeden daha uzak bölgelere
taşınması teknik ve ekonomik açıdan mümkün olmayan bir üründür. Gerek bu
özellikleri ve gerekse yüksek taşıma maliyetleri nedeniyle hazır beton, üretildiği
tesisten en fazla yaklaşık 50 km uzaklığa götürülebilmektedir.
(11) İnceleme yapılan teşebbüsler, Balıkesir ilinde faaliyet göstermektedir. Bununla birlikte,
İlgili Pazarın Tanımlanmasına İlişkin Kılavuz’da da belirtildiği gibi dosya özelindeki
iddianın belirli bir coğrafi pazar tanımı yapılmasını gerektirmediği ve bu yönde
yapılacak bir tanımlamanın dosyada ulaşılacak sonuca herhangi bir etkisinin

1 01.10.2014 tarihli ve 14-37/703-311 sayılı, 30.06.2015 tarihli ve 15-27/299-84 sayılı, 09.07.2015 tarihli
ve 15-29/433-166 sayılı Rekabet Kurulu kararları.
15-37/585-204
3/11

olmayacağı durumlarda dosya kapsamında kesin bir ilgili coğrafi pazar tanımı
yapılmayabilmektedir. Bu çerçevede, mevcut dosya açısından ilgili coğrafi pazar
tanımı yapılmasına gerek görülmemiştir.
I.3. Tespitler
I.3.1. Yerinde İncelemelerde Elde Edilen Belgeler
(12) Dosya kapsamında 12.08.2015 tarihinde ALTINTAŞ BETON, GÜRLER BETON,
SAYINLAR BETON ve ŞELALE BETON’da yerinde incelemelerde bulunulmuştur.
Yerinde inceleme yapılan teşebbüslerde, GÜRLER BETON’da bulunan bir belge
dışında herhangi bir belgeye ulaşılamamıştır.
(13) GÜRLER BETON’da bulunan belge ise dairesel bir grafik içerisinde pay verilmiş hazır
beton firması isimlerini içermektedir. Belgede dairesel bölgenin içinde yazan isimler
ihbarda adı geçen ve yerinde inceleme yapılan teşebbüslerin isimleridir. Belgede el
yazısı ile “Altıntaş %25, Gürler %25, Şelale 16.666, Sayınlar 16.666, Altıntaş 16.666”
yazmaktadır. Teşebbüs müdürü Mehmet GÖRLEN tarafından “Limak Çimentodan
alınan analiz akışı, geçen yılın çimento departmanından alınan evraktır” açıklaması
belge alınırken not olarak yazılmıştır.
I.3.2. Teşebbüslerden Edinilen Bilgiler Çerçevesinde Yapılan Tespitler
(14) Dosya konusu ihbar, ilgili hazır beton firmalarının aralarında anlaşarak fiyatları
yükselttiği ve ihalelere danışıklı teklif verdiğine ilişkindir. İhbarda ihlalin hangi tarihlerde
gerçekleştiğine dair bir ifade bulunmamaktadır. Bununla birlikte, %40 zam yapıldığına
yönelik olarak Kuruma intikal eden ihbarın 19.06.2015 tarihli olması ve ihbar ekinde
sunulan gazete haberlerinin tarihi göz önüne alınarak iddia konusu eylemin Nisan
2015 tarihinden itibaren gerçekleşmiş olabileceği anlaşılmaktadır. Bu bağlamda
taraflardan temin edilen fiyat ve maliyet verilerini içeren analizler Ocak 2012-Haziran
2015 dönemini kapsamakla birlikte Nisan-Haziran 2015 dönemi dikkate alınarak da
karşılaştırma yapılmıştır. Ayrıca, yapılan değerlendirmelerde fiyat hareketleri için aylık
ağırlıklı ortalama fiyatlar ve en çok tüketilen hazır beton ürünlerinden C25 türü kıstas
alınmış, maliyet artışına ilişkin hesaplamalar ise hazır beton üretiminin önemli girdileri
ele alınarak yapılmıştır.
(15) İhalelere danışıklı teklif verildiği iddiası ile ilgili olarak, hazır beton satışı için çok az
sayıda ihale yapıldığı, Ocak 2012-Haziran 2015 döneminde sadece SAYINLAR
BETON’un üç adet ihaleye katıldığı, diğer teşebbüslerin ise ihalelere katılmadığı
anlaşılmıştır. İhalelere danışıklı teklif verildiğine yönelik iddiaları destekleyen herhangi
bir veriye de ulaşılmamıştır.
(16) İncelemeye konu teşebbüslerin Ocak 2012’den itibaren C25 türü hazır beton
fiyatlarının seyrine Grafik 1’de yer verilmektedir.2

2 Fiyatlara nakliye bedeli dahildir. İncelenmekte olan hazır beton üreticisi teşebbüslerin çoğu satış
yaparken nakliye fiyatları ve pompa bedellerini ayrıştırmamaktadır. ALTINTAŞ BETON’un fiyatları ise
söz konusu döneme ait aritmetik ortalama fiyatlardır.
15-37/585-204
4/11



Grafik 1: (…..)


(17) Yukarıda yer verilen grafikte görüldüğü üzere önaraştırma yapılan teşebbüslerin fiyat
hareketleri birbirine paralel bir seyir izlemektedir. Hazır beton fiyatlarının 2012 yılından
itibaren genel olarak artış eğiliminde olduğu ve ürünün yapısı gereği genel olarak kış
aylarında düşüşe geçerken, inşaat sektörünün daha hareketli olduğu yaz aylarında ise
yükselişe geçtiği görülmektedir. Ocak 2012-Haziran 2015 döneminde SAYINLAR
BETON’un C25 türü hazır beton satış fiyatı yaklaşık %(…..) oranında artarken,
ŞELALE BETON’un %(…..), GÜRLER BETON’un %(…..), ALTINTAŞ BETON’un ise
yaklaşık %(…..) oranında arttığı tespit edilmiştir. Bu noktada hazır beton fiyatlarına
etki eden maliyet kalemleri, kapasite kullanım oranları ve yine doğrudan fiyata etki
eden talep düzeyleri incelenmiştir.
(18) Balıkesir merkezde faaliyet gösteren önaraştırmaya konu teşebbüslerin satış verileri
dikkate alınarak hesaplanan, yıllara yayılmış talep grafiğine ve ağırlıklı ortalama
fiyatlara Grafik 2’de yer verilmektedir.
15-37/585-204
5/11



Grafik 2:


(19) Grafik 2’ye göre talepteki değişimler dalgalı bir seyir izlemekte, mevsimsel olarak kış
aylarında talep azalırken sektörün daha hareketli olduğu yaz aylarında ise artış
göstermektedir. İktisat teorisinin öngördüğü üzere, piyasa ekonomisi içinde, arz-talep
dengesinde talep lehine yaşanacak olası bir değişiklik, denge fiyat seviyesinde artış
şeklinde muhtemel bir etki oluşturmaktadır. Grafik 2’de de görüldüğü gibi 2015 yılı
Mart ayından itibaren fiyatların artmasında aynı dönemde belirgin şekilde artan talebin
de etkili olduğu, bir başka deyişle bu dönemde talepte meydana gelen artışın denge
fiyat seviyesinde yükselmeye neden olduğu söylenebilecektir. Mart-Haziran 2015
döneminde talep yaklaşık %68 artmış iken aynı dönemde fiyatlardaki artış yaklaşık
%9 olarak gerçekleşmiştir.
(20) 2015 yılı Nisan-Haziran döneminde toplam talep 2014 yılının aynı dönemine göre
yaklaşık olarak %9 oranında artarken fiyatlar da 2014 yılının aynı dönemine göre
yaklaşık olarak %15 oranında artış göstermiştir. Aylar itibarıyla ele alındığında 2015
yılı Nisan ayında talep bir önceki yılın aynı ayına göre yaklaşık %24 oranında
azalırken, Mayıs ve Haziran aylarında bir önceki yılın aynı ayına göre sırasıyla %21 ve
%41 oranında artmıştır. Fiyatlar bakımından ise 2015 yılı Nisan, Mayıs ve Haziran
aylarında bir önceki yılın aynı aylarına göre sırasıyla yaklaşık %10, %14 ve %20
oranında bir artış gerçekleşmiştir.
(21) İlgili teşebbüslerin fiyat hareketlerinin daha sağlıklı değerlendirilebilmesi adına
kapasite kullanım oranları da incelenmiştir. Önaraştırma konusu teşebbüslerin
ortalama toplam kapasite kullanım oranları3 2012 yılında %44, 2013 yılında %50,
2014 yılında ise %61 olarak tespit edilmiştir. Teşebbüs bazında 2014 yılı kapasite
kullanım oranları ŞELALE BETON’un %(…..), GÜRLER BETON’un %(…..),
SAYINLAR BETON’un %(…..), ALTINTAŞ BETON’un %(…..) olarak gerçekleşmiştir.
Hazır beton üretimine ilişkin kapasite kullanım oranları değerlendirilirken mevsimsel
olarak bazı dönemlerde üretimin azaldığının göz önüne alınması gereklidir. Bu
sebeple talebin arttığı aylar bazında ele alındığında da kapasite kullanım oranları daha
yüksek olacaktır.
(22) Fiyat analizlerinde dikkate alınması gereken bir diğer önemli kriter ise maliyetlerde
yaşanan artışlardır. Önaraştırmalarda maliyet hesaplamalarına yönelik olarak
incelenen teşebbüslerden temin edilen bilgilerin birbirleriyle tutarlılık göstermediği
hazır beton sektöründe yapılan daha önceki incelemelerde tespit edilmiştir4. Bu
sebeple, işbu rapor kapsamında maliyet artışları raportörler tarafından tespit edilmiştir.
Bu bağlamda, öncelikle tarafların göndermiş olduğu bilgiler doğrultusunda elde edilen
ve 1m3 hazır beton üretim maliyetinin yaklaşık %45-55’lik düzeyine denk gelen
çimento maliyetleri incelenmiştir. Aşağıda teşebbüslerin “Cem I-II 42,5” dökme
çimento nakliye hariç ağırlıklı ortalama alım fiyatlarına5 ilişkin olarak hazırlanan Grafik
3’e yer verilmektedir.

3 Ortalama toplam kapasite kullanım oranları incelenen teşebbüslerin toplam üretim miktarları ve toplam
kapasiteleri göz önüne alınarak hesaplanmıştır.
4 Bkz. 16.10.2012 tarih ve 12-50/1445-492 sayılı Bursa Beton Çimento kararı, 17.09.2013 tarih ve 13-
54/755-315 tarihli Erzincan Beton kararı.
5 ALTINTAŞ BETON fiyat verileri söz konusu döneme ait aritmetik ortalama fiyatlardır.
15-37/585-204
6/11



Grafik 3:


(23) Grafik 3’te de görüldüğü üzere hakkında önaraştırma yürütülen teşebbüslerin çimento
alım fiyatları genel olarak yükseliş eğiliminde olmakla beraber Mayıs 2013 tarihinden
itibaren bu eğilim daha da artmıştır. 2015 yılı Nisan, Mayıs ve Haziran aylarında
çimento fiyatlarındaki artış sırasıyla bir önceki yılın aynı aylarına göre yaklaşık %13,
%13, %7 daha yüksek gerçekleşmiştir.
(24) Teşebbüsler özelinde değerlendirme yapıldığında ise SAYINLAR BETON’un çimento
alış fiyatı Ocak 2012-Haziran 2015 döneminde yaklaşık %(…..) oranında artarken aynı
dönemde ŞELALE BETON’un yaklaşık %(…..), GÜRLER BETON’un yaklaşık %(…..),
ALTINTAŞ BETON’un ise yaklaşık olarak %(…..) oranında arttığı anlaşılmaktadır.
2015 Nisan-Haziran dönemi ile bir önceki yılın aynı dönemi karşılaştırıldığında6 ise
SAYINLAR BETON’un çimento alım fiyatları yaklaşık %(…..), ŞELALE BETON’un
yaklaşık %(…..), GÜRLER BETON ve ALTINTAŞ BETON’un %(…..) oranında arttığı
görülmektedir. Bunun yanı sıra 2015 yılı Nisan-Haziran döneminde bir önceki yılın
aynı dönemine göre, hazır beton üretiminin en önemli maliyet kalemlerinden7 olan
ortalama motorin fiyatları yaklaşık olarak %8,73 oranında8 azalırken, elektrik fiyatları
ise %8,83 oranında9 artmıştır. Fiyat artış oranları doğrudan tespit edilemeyen işçilik,
malzeme, yardımcı maddeler ve diğer bütün maliyetleri de kapsayan üretici fiyatları
endeksine göre hesaplanmış enflasyon oranı ise söz konusu dönem için %6 olarak
ölçülmüştür.
I.4. Değerlendirme
I.4.1. GÜRLER BETON’da Elde Edilen Belgeye İlişkin Değerlendirme
(25) İncelemeler sırasında GÜRLER BETON’dan temin edilen belgede, incelemeye konu
teşebbüslerin isimleri yer almakta ve her ismin altında çeşitli oranlar bulunmaktadır.
(26) Rakip teşebbüslerin isimlerinin ve yanlarında oransal büyüklüklerin bulunduğu bir
belge, ilk aşamada rakipler arası bir anlaşmaya dair şüphe uyandırsa da belgenin
içeriğinde ya da eklerinde bu belgenin ilgili teşebbüsler arasında gerçekleşmiş bir
toplantıya ilişkin olduğuna işaret eden herhangi bir delile ulaşılamamış ve söz konusu
belgenin tek başına rekabet hukuku bağlamında bir ihlali ortaya koyabilecek nitelikte
bir delil olamayacağı kanaatine ulaşılmıştır. Zira ilgili belgede yer alan oranların olası
pazar paylaşımına ilişkin veriler olduğu düşünülse dahi 2014 yılı için SAYINLAR
BETON, ŞELALE BETON, GÜRLER BETON ve ALTINTAŞ BETON’un toplam satışlar
bakımından payları yaklaşık olarak sırasıyla %(…..), %(…..), %(…..) ve %(…..), 2015
yılı ilk 6 ay için yine sırasıyla %(…..), %(…..), %(…..), %(…..) olup belgede yer alan
oranlarla örtüşmemektedir. Ayrıca belgede ALTINTAŞ BETON için iki farklı oranın yer


6 2015 ve 2014 yılı Nisan-Haziran dönemleri karşılaştırılırken teşebbüslerin Nisan, Mayıs ve Haziran
aylarındaki ağırlıklı çimento alım fiyatlarının aritmetik ortalaması alınmıştır.
7 Hazır betonun maliyetlerinin yaklaşık %65’ini çimento ve agrega, %20’sini motorin, taşıma ve
pompalama maliyetleri oluşturmaktadır (Rekabet Kurulunun 16.10.2012 tarihli ve 12-50/1445-492 sayılı
Kararı).
8
9 TEDAŞ'ın tarifelerinde yer alan, Diğer Tüm Dağıtım Sistemi Kullanıcıları - Dağıtım Şirketinden Enerji
Alan Tüketiciler (Görevli Tedarik Şirketinden Enerji Alan Tüketiciler) - Tek Terimli Tarife - Sanayi - Orta
Gerilim ve Aktif Enerji – Tek Zamanlı, bedelleri ölçüt olarak kabul edilmiştir.
15-37/585-204
7/11

alması da pazar paylaşımı olasılığını düşürmektedir. Bununla birlikte şirket müdürü
Mehmet GÖRLEN belgeyle ilgili olarak, Balıkesir merkezindeki teşebbüsler tarafından
yapılan çimento alımları ile ilgili Limak Batı Çimento San. ve Tic. A.Ş. tarafından
verilen geçen yıla ait oranlar olduğunu ifade etmiştir. Dosya konusu iddiaları
destekleyici ek bir verinin bulunamaması halinde bu belgenin tek başına 4054 sayılı
Kanun’u ihlal edecek nitelikte rakipler arası anlaşma, uyumlu eylem ya da karar
şeklinde yorumlanamayacağı sonucuna varılmıştır.
I.4.2. 4054 Sayılı Kanun’un 4. Maddesi Kapsamında Yapılan Değerlendirmeler
(27) Rekabet hukuku kapsamında anlaşma olarak nitelendirilebilecek bir ihlalden söz
edebilmek için teşebbüslerin ortak bir amaç veya sonuca yönelik niyetlerinin
örtüştüğünü, bu amaca yönelik bağlılığın bilinçli olduğunu göstermek gerekmektedir.
Söz konusu ilişkiyi ortaya çıkarmada kullanılan delilleri birincil ve ikincil deliller olmak
üzere iki sınıfa ayırmak mümkündür.
(28) Birincil deliller, teşebbüsler arasında ya da teşebbüsler adına hareket eden şahıslar
arasında bir anlaşmanın ya da irade uyuşmasının gerçekleştiğini açıkça ortaya koyan
deliller olarak ifade edilebilir. Bu deliller, taraflar arasında fiyat politikası, ilgili pazar vb.
unsurların belirlenmesi için iletişim kurulduğuna ve iletişimin içeriğine ilişkin bilgileri
gösteren belgelerdir. Bu deliller taraflar arasındaki anlaşmayı gösteren toplantı
tutanakları, elektronik posta gibi yazılı metinler olduğu için ispat standardı bakımından
güçlü delillerdir.
(29) Birincil delillere kıyasla, daha düşük ispat gücüne sahip olan ikincil deliller ise, “iletişim
delilleri” ve “ekonomik deliller” olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. İletişim delilleri;
teşebbüslerin toplantı, telefon vb. suretle iletişim kurduğunu gösteren, ancak
anlaşmanın esasına ilişkin bilgi içermeyen delilleri ifade etmektedir. Bu delil türünün
en sık rastlanan örnekleri; telefon görüşmesi kayıtları, teşebbüslerin ortak bir varış
noktasına seyahat ettiklerini gösteren kayıtlar, belirli bir toplantı veya etkinliğe katılımı
gösteren deliller, konaklama veya toplantı salonu kiralanmasına ilişkin faturalar ile
rakiplerle ticari sır niteliğindeki hususların görüşüldüğüne ilişkin bilgi içeren ancak
uzlaşmanın sağlandığını tek başına ispatlayamayan toplantı notları ve iç
yazışmalardır. İspat gücü en yüksek ikincil delillerin iletişim delilleri olduğu kabul
edilmektedir10. İkincil delillerin diğer türü olan ekonomik deliller ise, teşebbüslerin ilgili
pazarda rekabet etmediklerini gösteren davranışsal deliller ile pazar yapısının gizli bir
uzlaşmanın kurulmasına ve sürdürülmesine müsait olduğunu ortaya koyan yapısal
deliller başlıkları altında gruplandırılmaktadır11.
(30) Özetle; rekabet hukuku çerçevesinde bir ihlalden bahsedebilmek için, öncelikle bu
ihlalin taraflarını, kapsamını ortaya koyabilecek nitelikteki birincil delillere ihtiyaç
duyulmaktadır. Öte yandan, bu tip delillerin tam anlamıyla var olmadığı, somut bir ihlal
şablonunun ortaya konulmasında yetersiz kalındığı durumlarda ikincil deliller devreye
girmekte ve tabloda eksik kalan noktaların tamamlanması hedeflenmektedir.
(31) Yerinde incelemelerde elde edilen bilgi ve belgelerin incelenmesi neticesinde dosya
kapsamındaki iddialarla ilgili olabilecek nitelikteki tek belge bulunmuştur. Söz konusu
belgenin yukarıda verilen analizler ve açıklamalar kapsamında incelenmesinin
ardından somut bir ihlal şablonu olarak kullanılabilecek birincil delil niteliğinde
olmadığı kanaatine ulaşılmıştır.

10 OECD (2006), Policy Roundtables - Prosecuting Cartels Without Direct Evidence,
, 20.
11 In re High Fructose Corn Syrup Antitrust Litigation, 295 F.3d 651 (7th Cir. 2002).
15-37/585-204
8/11

(32) Dosya kapsamında ikincil delil olarak nitelendirilebilecek ekonomik bir delil bulunup
bulunmadığının değerlendirilebilmesi için pazardan edinilen bilgiler incelenmiştir. Söz
konusu bilgiler çerçevesinde yapılan tespitler aşağıda özetlenmektedir:
a. Taraflardan elde edilen bilgiler çerçevesinde Balıkesir merkezinde C25 türü hazır
beton ağırlıklı ortalama fiyatının Ocak 2012-Haziran 2015 döneminde %52
oranında arttığı tespit edilmiştir.
b. Hazır beton fiyatlarının 2012 yılının başından itibaren artış eğiliminde olduğu,
ancak 2015 yılı Nisan ayından itibaren hem fiyatların hem de talebin daha keskin
bir şekilde arttığı tespit edilmiştir. Nisan-Haziran 2015 döneminde talep yaklaşık
%24 artmış iken aynı dönemde fiyatlardaki artış yaklaşık %5 olarak
gerçekleşmiştir.
c. İncelenen teşebbüsler bazında toplam kapasite kullanım oranları 2012 yılında
%44, 2013 yılında %50, 2014 yılında ise %61 olarak gerçekleşmiştir. Bununla
birlikte incelenen teşebbüslerin kapasite kullanım oranlarının 2014 yılında bir
önceki yıla göre arttığı görülmüştür.
d. Hazır beton üretiminde temel maliyet kalemlerinden çimento alım fiyatları Ocak
2012-Haziran 2015 tarihleri arasında yaklaşık olarak ortalama %41 oranında artış
gösterirken, Nisan-Haziran 2015 döneminde bir önceki yılın aynı dönemine göre
yaklaşık %11 artış göstermiştir. Yine bir önceki yılın aynı dönemine göre Nisan-
Haziran 2015 döneminde motorin fiyatları %8,73 oranında azalırken, elektrik
fiyatları %8,83, üretici fiyatları endeksi %6 oranında artmıştır.
(33) Hazır beton üretiminde en önemli maliyet kalemini oluşturan çimento alım fiyatlarının
artış oranlarıyla hazır beton fiyatlarının artış oranları karşılaştırıldığında çimento
fiyatları Nisan-Haziran 2015 döneminde bir önceki yılın aynı dönemine göre yaklaşık
%11 oranında artarken hazır beton fiyatlarının aynı dönemler itibariyle yaklaşık %15
oranında arttığı görülmektedir. Ayrıca, elektrik fiyatları ve üretici fiyatları endeksinin de
artmış olması hazır beton fiyatlarındaki artışa önemli bir etki yapabilecek niteliktedir.
(34) Elde edilen bilgiler çerçevesinde 2015 yılı Nisan-Haziran döneminde toplam hazır
beton tüketiminin bir önceki yılın aynı dönemine göre arttığı tespit edilmiştir. Bu
bağlamda teşebbüslerin kapasite kullanım oranlarının da arttığı anlaşılmaktadır. Bu
veriler ışığında ilgili dönemde talebin arttığı öngörülmektedir. Dolayısıyla talebin ve
kapasite kullanım oranlarının arttığı bir pazarda fiyat artışı yaşanması
beklenebilecektir.
(35) Dosya kapsamında ulaşılan tüm bilgi, belge, tespit ve değerlendirmeler ışığında, ihbar
konusu iddialara yönelik olarak incelenen teşebbüslerin iletişim halinde olduklarını
gösterir herhangi bir belge ya da bu teşebbüslerin aralarında yapmış oldukları bir
anlaşma tespit edilememiş, bunun gibi, yukarıda açıklanan ikincil delil niteliğinde
delillere de ulaşılamamış, bu sebeplerle ilgili teşebbüslerin 4054 sayılı Kanun’u ihlal
ettiklerine ilişkin bir kanaate ulaşılamamıştır.
15-37/585-204
9/11

J. SONUÇ
(36) Düzenlenen rapora ve incelenen dosya kapsamına göre, 4054 sayılı Kanun’un 41.
maddesi uyarınca soruşturma açılmamasına OYÇOKLUĞU ile karar verilmiştir.









KARŞI OY GEREKÇESİ
(06.10.2015 tarihli ve 15-37/585-204 sayılı Kurul Kararı)
Kurulun 06/10/2015 Tarih ve 15-37 Sayılı Toplantısında görüşülen Balıkesir ilinde
faaliyet gösteren ALTINTAŞ, GÜRLER, ŞELALE ve SAYINLAR ünvanlı hazır beton
üreticilerinin aralarında anlaşarak 4054 sayılı Kanun’un 4. maddesini ihlal ettikleri
iddiasına üzerine 28.07.2015 tarih ve 15-32/469 sayılı Kurul kararı uyarınca yürütülen
önaraştırma sonucunda düzenlenen Rapora ve incelenen dosya kapsamına göre
Kurulca alınan “…4054 sayılı Kanunun 41. Maddesi uyarınca şikayetin reddiyle
soruşturma açılmaması …” kararına aşağıdaki gerekçelerim nedeniyle karşıyım.

Başvuru Balıkesir ilinde faaliyet gösteren hazır beton teşebbüslerinin fiyatlarını
anlaşarak % 40 zam yaptıklarına ilişkindir.
Bahse konu iddialarla ilgili olarak yapılan incelemelerde; ismi geçen teşebbüslerin
Ocak 2012 - Mayıs 2015 döneminde hazır beton fiyatlarını paralel ve birbirini takip
eder şekilde (…..) TL/m3 bandından (…..) TL/m3’ e çıkardıkları, teşebbüs bazında
irdelendiğinde ise bu artışların % (…..) oranlarına tekabül ettiği, anılan dönemde talep
artışlarının olduğu özellikle yaz aylarında fiyatların yüksek oranda artmış olduğu
görülmekle birlikte talebin düştüğü kış aylarında ise fiyatların aynen devam ettirildiği ya
da artışlara göre daha düşük oranlarda düşürüldüğünün görüldüğü, anılan dönemde
teşebbüslerin kapasite kullanım oranlarının ise % (…..)’ den % (…..)’ e yükseldiği,
ancak ortalama bazda tam kapasiteye ulaşan ya da geçen oranların söz konusu
olmadığı, keza hazır beton üretiminde temel maliyet kalemlerinin yarısını teşkil eden
çimentonun fiyatının Ocak 2012 – Mayıs 2015 dönemlerinde ortalama % (…..)
15-37/585-204
10/11

oranında arttığı, bunun dışındaki maliyet kalemlerinde ise kayda değer artışların
yaşanmadığı, tespitlerinin yapıldığı dolayısıyla hazır betondaki bu fiyat artışlarını
açıklayabilecek herhangi bir rakamsal açıklamanın bulunmadığı anlaşılmaktadır.
Önaraştırmada bu artışların anlaşmadan ya da uyumlu eylemden kaynaklandığına
ilişkin anlaşma ya da uyumlu eylem niteliğinde birincil belge ya da bu belgelere
ulaştırabilecek iletişim belgelerine ya da anlaşma ve uyumlu eylemlerin varlığını
güçlendirecek ikincil belgelere ulaşılamaması nedeniyle ve bahse konu artışların
çimentoya yapılan fiyat artışları ile açıklanabileceğine yönelik gerekçelerle soruşturma
açılmaması kanaatine ulaşılmış ve Kurul da bu sonuç ve kanaate katılarak soruşturma
açılmamasına karar vermiştir. Oysaki teşebbüslerin aynı zaman, dönem ve aynı
oranlarda birlikte yaptıkları fiyat artışları ekonomik ve rasyonel gerekçelere
uymamakta ve 4054 Sayılı RKHK nun 4/3. maddesine uygunluk arz etmektedir.
Çok sayıda incelemeye konu olan ve belge bırakmamakta önemli tecrübeler
edinen ve örgütlü yapıları nedeniyle sık olarak değişik ortamlarda bir araya
gelebilen bir sektörde yapılan benzer ve paralel fiyat artışlarının maliyet artışları
ile açıklanamayan tespitleri ile birlikte değerlendirildiğinde Kanun’un 4. maddesinin 3.
fıkrasına uyan eylemler olduğu kanaatini güçlendirmektedir. Şüpheden öte tespitler
içeriyor olması nedeniyle de detaylı incelenmesi gereği ortaya çıkmaktadır.
Bilindiği üzere 4054 sayılı Rekabetin Korunması Hakkındaki Kanun’un 4. maddesinde
belirli bir mal veya hizmet piyasasında doğrudan veya dolaylı olarak Rekabeti
engelleme, bozma ya da kısıtlama amacı taşıyan veya bu etkiyi doğuran yahut
doğurabilecek nitelikte olan teşebbüsler arası anlaşmalar, uyumlu eylemler ve
teşebbüs birliklerinin bu tür karar ve eylemleri hukuka aykırı ve yasak olup, bir
anlaşmanın varlığının ispatlanamadığı durumlarda piyasada ki fiyat değişmelerinin
veya arz ve talep dengesinin ya da teşebbüslerin faaliyet bölgelerinin rekabetin
engellendiği, bozulduğu veya kısıtlandığı piyasalardakine benzerlik göstermesi
teşebbüslerin uyumlu eylem içinde olduklarına karine teşkil edeceği ekonomik ve
rasyonel gerçeklere dayanmak koşuluyla taraflardan her birinin uyumlu eylemde
bulunmadığını ispatlayarak sorumluluktan kurtulabileceği öngörülmüştür.

Yine RKHK 'un 40.maddesinde geçen “Kurul resen veya kendisine intikal eden
başvurular üzerine doğrudan soruşturma açılmasına ya da soruşturma açılmasına
gerek olup olmadığının tespiti için ön araştırma yapılmasına karar verir” hükmü ile 41.
maddesinde geçen “ön araştırma raporunun Kurula teslimini takip eden 10 gün içinde,
Kurul elde edilmiş olan bilgileri değerlendirerek karar vermek üzere toplanır ve
soruşturma açılmasına veya açılmamasına karar verir” hükümlerinin
değerlendirilmesinden aslolanın rekabet ihlali şüphesi olduğu, bu varsa ön araştırma
ile ya da ön araştırmaya bile gerek olmadan doğrudan soruşturma açılabileceğidir.

Nitekim Danıştay’ın Kurulun verdiği önaraştırma kararlarının temyizen incelendiği
kararlarında; ön araştırma sürecinde elde edilen bilgi ve delillerin hiçbir kuşkuya yer
bırakmayacak şekilde soruşturma açılmamasını gerektiriyorsa soruşturma
açılmayacağı, ancak bu sonuca ulaşmaya engel olacak bir kuşku varsa soruşturma
açılması gerektiği hususu açık bir şekilde dile getirilmiştir.

Önaraştırma neticesinde Kanunun 4. maddesinin üçüncü fıkrasında belirtilen şartların
varlığına rağmen delil bulunamadığı gerekçesiyle soruşturma açılmaması sürecin
henüz bitmemiş olması nedeniyle de doğru bir uygulama da değildir. Bilindiği üzere ön
araştırma süreci rekabet ihlaline yönelik şüphenin bertaraf edilmesine yönelik
tespitlerin yapılması sürecidir. Karara konu önaraştırma raporunda şüpheleri yok
edecek tespitlerden ziyade bu şüpheleri artıracak tespitlere yer verilmektedir. Bu
15-37/585-204
11/11

aşamada yapılan tespitler rekabet ihlalini kesin olarak ortaya koymasa bile ya da diğer
bir ifadeyle Kurul tarafından ceza verilmesine yeter görülmese bile sürecin devamına
yani soruşturma açılmasına karar vermek gerekir. Bu sürecin devamında Kurul’ca
nihai karar verilene kadar yeni delillerin tespitinin mümkün olabilmesi, bu süreçte aktif
işbirliğinde bulunabilecek teşebbüs yetkililerinin çıkabilecek olması dikkate alındığında
süreci devam ettirmenin zorunlu ve gerekli olduğu düşünülmektedir.

RKHK’ nun 4. maddesinin son fıkrasında teşebbüslerin uyumlu eylem iddiasından
kurtulmalarına imkân verecek savunma yapmalarına imkân verilmeksizin ya da onların
açıklamalarının baştan doğru kabul edilerek onların lehine karar vermek Kanunun
verdiği yetkilerin yeterince kullanılmadığı anlamına da gelmektedir.

Nitekim, Kurumumuz uygulamasında da ön araştırma safhasında ihlali ortaya
koyabilecek nitelikte önemli bilgi belge elde edilememiş iken soruşturma döneminde
ihlalin varlığını ortaya koyan delillere ulaşıldığı, pişmanlık başvurularının alındığı çok
sayıda dosya bulunmaktadır. Bu konuda benzer uluslararası örneklerin de
zikredilebilmesi mümkündür.

Uyumlu eylem konusunda doktrinde de teşebbüslerin paralel davranışlarının uyumlu
eylem kabul edilebileceği, paralel davranışlar ile bilinçli paralelliklerin delil başlangıcı
kabul edilip soruşturma açılabileceği, oligopolistik yapının mutlaka fiyatları artırmak
şeklinde tecelli etmeyebileceği kabul edilmektedir.

Danıştay’ın 13. Dairesinin Kurulun Uyumlu eylemlerle ilgili olarak verdiği Maya
kararlarını (27.06.2000 tarih 00-24/255-18 sayılı ve 23.09.2005 tarih ve 05-60/896-
241 sayılı) tasdik ettiğinin ve bu kararların İdari Dava Daireleri Kurulunca da
onaylanarak yargısal sürecinin tamamlandığının bilinmesinde yarar bulunmaktadır.

Sonuç olarak, Balıkesir ilinde faaliyet gösteren ALTINTAŞ, GÜRLER, ŞELALE ve
SAYINLAR ünvanlı hazır beton üreticilerinin birlikte fiyat tespit ettiklerine yönelik
iddiaların incelenmesi neticesinde yapılan ve Kanunun 4/3 maddesine uyan tespitler
nedeniyle Danıştay kararları ve doktrindeki görüşler doğrultusunda mevcut kuşkuları
açıklığa kavuşturmak için soruşturma açılması gerekirken bunun yapılmaması
kararına karşıyım.




Fevzi ÖZKAN
Kurul Üyesi





Full & Egal Universal Law Academy