Rekabet Kurumu
Karar Sayısı: 13-17/247-122
Karar Türü: Özelleştirme
Konu: Hamitabat Elektrik Üretim ve Ticaret A.Ş.'nin Elektrik Üretim A.Ş.'ye ait %100 oranında hissesinin blok satış yöntemiyle özelleştirilmesi kapsamında hisse devir işlemine izin verilmesi talebi
Karar Tarihi: 28.03.2013

Rekabet Kurumu Başkanlığından,
REKABET KURULU KARARI

Dosya Sayısı : 2013-1-28 (Özelleştirme)
Karar Sayısı : 13-17/247-122
Karar Tarihi : 28.03.2013
A. TOPLANTIYA KATILAN ÜYELER
Başkan : Prof. Dr. Nurettin KALDIRIMCI
Üyeler : Doç. Dr. Mustafa ATEŞ, İsmail Hakkı KARAKELLE,
Dr. Murat ÇETİNKAYA, Reşit GÜRPINAR, Kenan TÜRK, Fevzi ÖZKAN
B. RAPORTÖRLER: İsmail Yucel ARDIÇ, Cemal Ökmen YÜCEL, Tuğçe KOYUNCU,
Emine TOKGÖZ, Başak ARSLAN
C. BİLDİRİMDE
BULUNAN : - Özelleştirme İdaresi Başkanlığı
Ziya Gökalp Cad. No:80 Kurtuluş 06600 Ankara
(1) D. DOSYA KONUSU: Hamitabat Elektrik Üretim ve Ticaret A.Ş.'nin Elektrik Üretim
A.Ş.'ye ait %100 oranında hissesinin blok satış yöntemiyle özelleştirilmesi
kapsamında hisse devir işlemine izin verilmesi talebi.
(2) E. DOSYA EVRELERİ: Kurum kayıtlarına 08.03.2013 tarih, 1432 sayı ile giren ve
18.03.2013 tarih, 1664 sayılı yazı ile tamamlanan bildirim üzerine düzenlenen
25.03.2013 tarih ve 2013-1-28/ÖN sayılı Özelleştirme Raporu görüşülerek karara
bağlanmıştır.
F. RAPORTÖR GÖRÜŞÜ: İlgili raporda;
a) Hamitabat Elektrik Üretim ve Ticaret A.Ş. (Hamitabat)’nin Elektrik Üretim A.Ş.
(EÜAŞ)’ye ait %100 oranındaki hissesinin blok satış yöntemiyle
-Limak Doğalgaz Elektrik Üretim A.Ş. (Limak) veya
-Fernas İnşaat A.Ş. (Fernas)
tarafından devralınması işleminin, 4054 sayılı Rekabetin Korunması Hakkında Kanun
(4054 sayılı Kanun)’un 7. maddesi ve bu maddeye dayanılarak çıkarılan 1998/4 sayılı
“Özelleştirme Yoluyla Devralmaların Hukuki Geçerlilik Kazanabilmeleri İçin Rekabet
Kurumuna Yapılacak Ön Bildirimlerde ve İzin Başvurulannda Takip Edilecek Usul ve
Esaslar Hakkında Tebliğ (1998/4 sayılı Tebliğ)” kapsamında izne tabi olduğu,
b) Adı geçen teklif sahiplerinden herhangi biri tarafından gerçekleştirilecek muhtemel
devralma işlemi sonucunda, aynı Kanun maddesinde yasaklanan nitelikte hakim
durum yaratılmasının veya mevcut bir hakim durumun güçlendirilmesinin ve böylece
ilgili pazarda rekabetin önemli ölçüde azaltılmasının söz konusu olmadığı, bu
nedenle bildirim konusu işleme izin verilmesinde sakınca bulunmadığı
ifade edilmiştir.
G. İNCELEME VE DEĞERLENDİRME
(3) Özelleştirme İdaresi Başkanlığı (ÖİB) tarafından; Özelleştirme Yüksek Kurulu’nun (ÖYK)
27.10.2010 tarih ve 2010/90 sayılı kararı ile özelleştirme programına alınan
Hamitabat’daki EÜAŞ’a ait %100 oranındaki hissenin blok satış yöntemi ile
özelleştirilmesine yönelik nihai pazarlık görüşmelerinin 06.03.2013 tarihinde yapıldığı
belirtilerek, ÖYK’nın onayına sunulmak üzere belirlenen teklif sahiplerine ilişkin bildirimde
bulunulmuştur.
13-17/247-122
2/9
(4) ÖYK’ya sunulan ve 1998/4 sayılı Tebliğ ile 2010/4 sayılı “Rekabet Kurulundan İzin
Alınması Gereken Birleşme ve Devralmalar Hakkında Tebliğ (2010/4 sayılı Tebliğ)”
kapsamında değerlendirilecek olan teklif sahipleri, Limak ve Fernas’dır.
(5) ÖİB’den talep edilen ve özelleştirmeye konu santrale ilişkin bilgileri ihtiva eden “HEAŞ
Gizli Tanıtım Dokumanı” Kurum kayıtlarına 11.03.2013 tarih ve 1513 sayı ile intikal
etmiştir. Limak tarafından gönderilen ek bilgiler 18.03.2013 tarih ve 1655 sayı ile; Fernas
tarafından gönderilen ek bilgiler 18.03.2013 tarih ve 1663 sayı ile ve ÖİB tarafından
gönderilen ciro bilgisi 18.03.2013 tarih ve 1664 sayı ile Kurum kayıtlarına girmiştir.
Ayrıca, dosya konusu özelleştirme işlemine dair bir mühendis tarafından gönderilen yazı
15.03.2013 tarih ve 1605 sayı ile Kurum kayıtlarına intikal etmiştir.
G.1. Bildirim Konusu İşlem
(6) EÜAŞ’a ait 27 adedi HES, 18 adedi termik santral olmak üzere kurulu güçleri toplamı
16.200 MW olan toplam 45 santralin özelleştirilmesine yönelik hazırlık çalışmaları ÖİB ve
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı tarafından sürdürülmektedir. Anılan 45 santralden
öncelikli olan 6 adedi (Hamitabat, Soma, Seyitömer, Çatalağzı, Tunçbilek ve Kangal)
ayrılmış ve geriye kalan santraller mevcut durumda 9 adet portföye bölünmüştür.
(7) Öncelikli varlıklar arasında özelleştirilmesi planlanan Hamitabat’a ilişkin ÖİB tarafından
04.11.2010 tarihinde yapılan ön bildirim süreci sonunda 27.01.2011 tarihinde 11-06/99-M
sayılı Rekabet Kurulu görüşü oluşturulmuş ve 28.01.2011 tarihinde ÖİB’ye sunulmuştur.
İlerleyen süreçte ÖİB tarafından 2011 yılı Ekim ayında Hamitabat’ın ihalesi yapılmış
olmakla birlikte yetersiz teklif nedeniyle ihale iptal edilmiştir. Yeniden ihale ilanına çıkılan
Hamitabat için son teklif verme tarihi 22.11.2012 olarak belirlenmiş, ancak tekrar ileri
tarihe ertelenmiştir.
(8) 27.01.2011 tarih ve 11-06/99-M sayılı Rekabet Kurulu görüşünde aşağıdaki hususlara
yer verilmiştir:
“-Nihai bildirim aşamasında, nihai alıcılara ilişkin olarak 4054 sayılı Kanun
kapsamında yapılacak hâkim durum değerlendirmesinde, serbestleşme sürecinde
oluşturulması hedeflenen rekabetçi yapı çerçevesinde yatay yoğunlaşma ve dikey
bütünleşme ile etkilenen pazarlardaki faaliyetlerin de dikkate alınacağı,
- Nihai izin aşamasında 4054 sayılı Kanunun 4, 5 ve 7. maddelerine aykırılık
belirlenmesi halinde devir işlemine ilişkin olarak Rekabet Kurulu tarafından koşul ve
yükümlülükler getirilebileceği veya devir işlemine izin verilmeyebileceği hususunun
İhale Şartnamesine konulmasının yerinde olacağı,
- Ayrıca, özelleştirme sürecinde Hamitabat Elektrik Üretim ve Ticaret A.Ş.’nin yeni bir
uzun dönemli Elektrik Satış Anlaşması yapmasının kararlaştırılması durumunda,
konuya ilişkin Rekabet Kurulu görüşünün alınmasının yerinde olacağı.”
(9) Yukarıda sonuç kısmı verilen Rekabet Kurulu Görüşü dikkate alınarak, dosya konusu
işleme ilişkin İhale Şartnamesi incelendiğinde; Rekabet Kurulu değerlendirmesi sonucu
devir işlemine yönelik koşulların getirilebileceği ya da devir işlemine izin
verilmeyebileceğine dair ifadelerin Şartname’nin XX ve XXIII.5 maddelerinde yer aldığı
görülmüştür.
G.2. Devredilen: Hamitabat
(10) Hamitabat, 1984-1989 yılları arasında inşa edilmiş olup, Türkiye'nin ilk Doğal Gaz
Kombine Çevrim Santralidir (DGKÇS). 1997 yılında alınan Yüksek Planlama Kurulu
Kararı’na kadar Türkiye Elektrik Kurumu (TEK) ve Türkiye Elektrik A.Ş. bünyesinde
işletilen Hamitabat, bu karar sonrasında “Hamitabat Elektrik Üretim ve Ticaret A.Ş.”
olarak şirketleştirilmiş ve EÜAŞ'ın bağlı ortaklığı haline gelmiştir. Kırklareli ili Lüleburgaz-
13-17/247-122
3/9
Hamitabat bölgesinde bulunan doğal gaz rezervinin kullanılması amacına paralel olarak
kurulan Hamitabat’ın hisselerinin tamamına EÜAŞ sahip bulunmaktadır.
(11) Trakya bölgesinde konumlanmış olan Hamitabat’ın Bulgaristan üzerinden
Türkiye’ye ulaşan Rus Turusgaz boru hattına doğrudan erişimi bulunmaktadır.
2012 itibarıyla (…..) kurulu güce sahip olan Hamitabat’ın son beş yıllık dönemde
brüt üretimi ortalama (…..) GWh olarak gerçekleşmiştir. Türkiye kurulu güç
içindeki payı %(…..); Türkiye elektrik tüketimi içindeki payı ise %(…..)’dır.
G.3. Teklif Sahipleri
G.3.1. Limak
(12) Limak, 1976 yılında inşaat alanında faaliyetlerine başlayan Limak Şirketler Grubu
bünyesindedir. Grup daha sonra faaliyetlerini turizm, enerji, çimento, teknoloji,
havacılık ve gıda sektörlerini de kapsayacak şekilde; 1979 yılından itibaren ise
baraj, sulama tesisleri, boru hatları, arıtma tesisleri, anahtar teslim fabrika ve
yol/otoyol işlerini içerecek şekilde genişletmiştir. Limak’ı %99 hisse oranıyla Limak
Yatırım Enerji Ürt. İşl. Hiz. ve İnş. A.Ş. (Limak Yatırım); Limak Yatırım’ı Limak
Holding A.Ş. (Limak Holding) ve Holding’i ise nihai olarak Özdemir ve Bacaksız
aileleri %(…..)-%(…..) pay oranı ile kontrol etmektedir. Limak Holding’in 2011 yılı
konsolide cirosu (…..) TL olarak gerçekleşmiştir. Limak Holding’in Limak Enerji
Ticareti A.Ş. unvanlı toptan satış şirketi bulunmakta olup, bu şirket 2011 yılında
yaptığı satışlardan (…..) TL ciro elde etmiştir. Ayrıca dosya mevcudundan, Limak
Holding’in aktif ve yatırım aşamasında bulunan elektrik üretim tesislerinin faaliyet
durumu, yakıt tipleri, kurulu güçleri, üretim miktarları ve pazar paylarının da
incelendiği anlaşılmıştır.
(13) Limak, Kolin Grubu ve Cengiz Grubu ile (Cengiz-Kolin-Limak OGG) ortak kontrolü altında
olan Çamlıbel Elektrik Dağıtım A.Ş. ve Uludağ Elektrik Dağıtım A.Ş. aracılığıyla elektrik
dağıtım piyasasında faaliyette bulunmaktadır. Diğer taraftan Cengiz-Kolin-Limak OGG
üyelerinden Cengiz Grubu, Alarko Grubu ile ortak kontrol ettiği Meram Elektrik Dağıtım
A.Ş. ile elektrik dağıtım faaliyetinde bulunmaktadır. Anılan bu üç dağıtım şirketinin 2011
yılında yaptıkları toplam elektrik satış miktarı (…..) milyon MWh olarak gerçekleşmiştir.
(14) Ayrıca Cengiz-Kolin-Limak Ortak Girişim Grubu, Boğaziçi Elektrik Dağıtım A.Ş. ile Gediz
Elektrik Dağıtım A.Ş.'nin 2012 yılının sonunda yapılan özelleştirme ihalesinde birinci
sıradan teklif veren ortak girişim grubu olmuştur. Bu iki dağıtım şirketi
özelleştirmelerinde, anılan Ortak Girişim Grubu’na yapılacak muhtemel devir işlemine
Rekabet Kurulunun 10.01.2013 tarih ve 13-03/21-13 ve 13-03/22-14 sayılı kararları ile
izin verilmiştir. Bahse konu dağıtım şirketlerinin Cengiz-Kolin-Limak Ortak Girişim Grubu
tarafından devralınması ile Limak Holding’in kontrolüne ortak olduğu dağıtım şirketlerinin
2011 yılı satışları toplamda (…..) milyon MWh'e ulaşacaktır. Bu kapsamda söz konusu
Grubun bütün dağıtım şirketlerinin yaptığı satışlar içindeki payı 2011 yılı sonu itibarı ile
%(…..)’ye tekabül etmektedir. Bu satış miktarı ve paya Cengiz Grubu’nun ortak
kontrolündeki Meram Elektrik Dağıtım A.Ş.’nin verileri de eklenirse satış miktarı (…..)
milyon MWh’e ve 2011 yılında Türkiye’deki dağıtım şirketlerinin yaptıkları satışlar
itibarıyla pazar payı %(…..)’ye yükselecektir.
G.3.2. Fernas
(15) Asıl iştigal alanı inşaat olan Fernas’ın proje geliştirdiği alanlar; petrokimya, petrol ve gaz
boru hattı, kompresör ve RMS istasyonları, ham petrol tesisleri ve depolama tankları,
doğal gaz depolama ve yer altı depolama yüzey tesisleri, doğal gazın dağıtımı, HES ve
RES (yenilenebilir enerji tesis projeleri), hidrolik su işleri, yol (karayolları, devlet yolları,
köprüler ve tüneller), madencilik ve telekomünikasyondur.
13-17/247-122
4/9
(16) Fernas’ın 2011 yılındaki cirosu (…..) TL olarak gerçekleşmiştir. Fernas’ın hisedarları;
Ferhat Nasıroğlu (%(…..)), Engin Nasıroğlu (%(…..)), Necat Nasıroğlu (%(…..)), Leyla
Nasıroğlu (%(…..)) ve Ömer Faruk Nasıroğlu (%(…..))’ndan oluşmaktadır.
(17) Fernas’ın enerji sektöründe tam kontrolünde faaliyet gösteren iştirakleri Diyarbakır
Doğalgaz Dağıtım A.Ş., Fernas Enerji Elektrik Üretim A.Ş. ve Nas Enerji A.Ş.’dir. Dosya
mevcudu bilgilerden; Fernas’ın tesislerinin kurulu güçleri dikkate alınarak hesaplanan
pazar paylarının yaklaşık %(…..)-%(…..) arasında; üretim miktarları esas alınarak
hesaplanan paylarının ise %(…..)- %(…..) arasında değiştiği anlaşılmıştır.
(18) Fernas’ın Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde konumlanan ve inşaat-proje aşamasında
olan HES yatırımları ile bunların planlanan kurulu güçleri şu şekilde sayılmaktadır: Eruh
(…..) MW, Karasu (…..) MW, Şirvan (…..) MW, Deveboynu (…..) MW ve Ankira (…..)
MW. Bahsedilen yatırımların tamamlanması halinde Fernas’ın toplam kurulu gücü (…..)
MW’a ulaşacaktır.
G.4. İlgili Pazarlar
(19) Dosya mevcudu bilgiler çerçevesinde, Seyitömer Termik Santrali’nin özelleştirilmesi
işlemine ilişkin Rekabet Kurulunun 24.01.2013 tarih ve 13-07/69-38 sayılı kararında yer
alan gerekçenin mevcut dosyada da geçerli olduğu anlaşılmış olup, bu aşamada en dar
ilgili pazar tanımlarının dahi rekabetçi analizin sonuçlarına etki etmeyecek olmasından
yola çıkarak, bu dosya özelinde nihai bir pazar tanımının yapılmasına gerek
görülmemiştir.
G.5. Değerlendirme
(20) Limak’ın Kolin Grubu ve Cengiz Grubu ile elektrik dağıtım piyasasındaki faaliyetleri
dikkate alındığında rekabetçi davranışların koordinasyonu riski bakımından 4054 sayılı
Kanun’un 4. maddesi kapsamında bir değerlendirme yapılması mümkün olmakla birlikte,
söz konusu grupların üretim seviyesindeki düşük pazar payları sebebiyle bu aşamada
koordinasyon riski değerlendirmesi yapılmasına gerek duyulmamıştır.
G.5.1. Eşikler Bakımından Değerlendirme
(21) Hamitabat’ın 2012 yılındaki cirosu (…..) TL olarak gerçekleştiğinden, alıcı taraf her kim
olursa olsun işlem taraflarının toplam cirosu 1998/4 sayılı Tebliğ’de belirtilen 25.000.000
TL’lik eşiği aşacaktır. Bu bakımdan işlem, Rekabet Kurulu iznine tabidir.
G.5.2. Yatay Yoğunlaşmaya İlişkin Değerlendirme
(22) Birleşme ve devralmalar açısından rakip teşebbüsler arası işlemleri niteleyen yatay
yoğunlaşma sonucunda oluşan yapının hâkim durum yaratması ya da mevcut bir hâkim
durumu güçlendirmesi rekabetçi açıdan birtakım riskler doğurabilecektir. Nitekim bu
durum 4054 sayılı Kanun’un 7. maddesi kapsamında yasaklanmıştır.
(23) Türkiye elektrik üretimine ilişkin olarak kurulu gücün kuruluşlara ve üretimin yakıt
cinslerine göre dağılımına aşağıdaki tablolarda yer verilmiştir.
Tablo 1: Türkiye Elektrik Kurulu Gücünün Üretici Kuruluşlara Göre Dağılımı
Kuruluşlar
2011 Yılı Sonu
Kurulu Güç Katkı Santral sayısı
MW % ADET
EÜAŞ 20.280,4 38,3 92
EÜAŞ'A Bağlı Ortaklık Santralları 3.870,0 7,3 5
Işletme Hakkı Devredilen Santrallar 747,7 1,4 30
13-17/247-122
5/9
Yap İşlet Santralları 6.101,8 11,5 5
Yap İşlet Devret Santralları 2.419,8 4,6 21
Serbest Üretim Şirketleri 16.472,7 31,1 334
Otoprodüktör Santralları 3.018,7 5,7 156
Toplam 52.911,1 100,0 643
Tablo 2: Türkiye Elektrik Kurulu Gücünün Yakıt Cinslerine Göre Dağılımı
Yakıt Cinsleri
2011 Yılı Sonu
Kurulu Güç
(MW)
Katkı
(%)
Santral Sayısı
(Adet)
Fuel-Oil + Asfaltit + Nafta + Motorin 1.362,3 2,6 23
İthal kömür + Taş Kömürü + Linyit 12.355,7 23,4 24
Doğalgaz + Lng 16.004,9 30,2 155
Yenilenebilir + Atık 115,4 0,2 18
Çok yakıtlılar katı+sıvı 556,5 1,1 8
Çok yakıtlılar sıvı+d.gaz 3.536,4 6,7 52
Jeotermal 114,2 0,2 7
Hidrolik Barajlı 13.529,3 25,6 58
Hidrolik Akarsu 3.607,7 6,8 251
Rüzgâr 1.728,7 3,3 47
Toplam 52.911,1 100,0 643
(24) Türkiye Elektrik üretimine ilişkin kuruluşlara ve yakıt cinslerine göre pazar yapısına
aşağıdaki tablolarda yer verilmiştir.
Tablo 3: Türkiye Elektrik Üretiminin Üretici Kuruluşlara Göre Dağılımı
Kuruluşlar Toplam Üretim (MWh) Pazar Payı (%)
EÜAŞ 73.524.104,32 31,92
EÜAŞ'A Bağlı Ortaklık Sant. 18.826.547,81 8,17
İşletme Hakkı Devr. Sant. 4.557.923,41 1,98
Mobil Santrallar 0,00 0,00
Yap-İşlet Santralları 44.944.240,31 19,51
Yap-İşlet-Devret Santralları 12.840.614,42 5,58
Serbest Üretim Şirketi Sant. 62.458.595,14 27,12
Otoprodüktör Sant. 12.243.107,47 5,32
Türkiye Üretim Toplamı 229.395.132,88 99,60
Net ithalat 911.178,65 0,40
Türkiye Tüketim Toplamı 230.306.311,52
Tablo 4: Türkiye Elektrik Üretiminin Yakıt Cinslerine Göre Dağılımı
Türkiye Toplamı
Kaynaklar Üretim (MWh) Pazar Payı (%)
Fuel-oil 900.446 0,39
Motorin 3.118 0,00
Taşkömür 3.712.741 1,61
İthal kömür 22.817.880 9,91
Asfaltit 816.911 0,35
Linyit 38.870.378 16,88
Doğalgaz 104.047.618 45,18
Lng 0 0,00
Nafta 0 0,00
Lpg 0 0,00
Yenilenebilir + Atık 469.215 0,20
Termik Toplam 171.638.307 74,53
13-17/247-122
6/9
Rüzgar Toplam 4.723.873 2,05
Jeotermal 694.350 0,30
Barajlı 42.315.497 18,37
D.Göl ve Akarsu 10.023.105 4,35
Hidrolik Toplam 52.338.602 22,73
Türkiye Üretim Toplamı 229.395.133 99,60
Net İthalat 911.178,65 0,40
Türkiye Tüketim Toplamı 230.306.312 100,00
(25) Bu pazar yapısı çerçevesinde devre konu Hamitabat ile devralan taraflar bakımından
mevcut elektrik üretim miktarları, pazar payı ve ciro bilgilerine aşağıda yer verilmiştir.
Tablo 5: Hamitabat ile Teklif Sahiplerinin Kurulu Güç, Üretim, Pazar Payları (2011)
Taraflar Kurulu Güç (MW)
Üretim
(MWh)
Kurulu Güç Pazar
Payı (%)
Üretim Pazar Payı
(%)
Limak (…..) (…..) (…..) (…..)
Fernas (…..) (…..) (…..) (…..)
Hamitabat (…..) (…..) (…..) (…..)
TOPLAM (Limak ve Hamitabat) (…..) (…..) (…..) (…..)
TOPLAM (Fernas ve Hamitabat) (…..) (…..) (…..) (…..)
(26) Elektrik üretim ve toptan satış piyasasında hâkim durum değerlendirmesinde ilgili
pazarlarda oluşan pazar payı, hâkim duruma ilişkin pazar gücünün göstergelerinden biri
olarak ele alınmaktadır.
(27) Tablo 5’te Hamitabat’ın pazar payı verilerine muhtemel alıcı konumundaki Limak ve
Fernas’ın payları eklendiğindeki toplam değerlerin kurulu güç için sırasıyla %(…..) ve
%(…..); üretim için ise sırasıyla %(…..) ve %(…..) olduğu görülmektedir.
(28) Elektriğin kendine özgü nitelikleri nedeniyle elektrik piyasasında yatay yoğunlaşma
anlamında hâkim durum analizinde pazar paylarının yanı sıra bazı nitel ve nicel
göstergelerin de dikkate alınması gerekebilmektedir. Bu çerçevede, incelemeye konu
hususların başında zamansal ya da coğrafi anlamda piyasada oluşan kısıtların rekabetçi
yapıya etkisi gelmektedir. Elektrik talebinin zamansal anlamda dalgalanması sonucu
oluşan yük seviyelerini karşılamak üzere santrallerin devreye girmesinde, bu santrallerin
yakıt türleri ve buna bağlı olarak üretim teknolojileri sonucunda farklılaşan kapasite,
esneklik ile üretim maliyetleri gibi faktörler belirleyici olmaktadır. Bu durumda her santral
her yük seviyesinde çalışamadığından yük seviyelerine göre rekabetçi şartlar
farklılaşabilmektedir. Coğrafi anlamda ise, iletim kısıtları nedeniyle bazı coğrafi
bölgelerde elektrik sevkiyatı gerçekleştirilemediği dönemlerde o bölgenin, diğer
bölgelerden farklı bir rekabetçi yapı sergilemesi sonucu ortaya çıkan yapı hâkim durum
değerlendirmelerinde dikkate alınabilmektedir.
(29) Elektrik piyasalarında gerek hâkim durumun tespiti gerekse bu durumun kötüye
kullanılmasına ilişkin yapılan analizlerde öne çıkan önemli değerlendirmelerden biri de,
teşebbüs ya da teşebbüslerin “kapasite tutma stratejisi” ile piyasa fiyatlarını kalıcı bir
biçimde etkileyebilme gücüne sahip olması durumudur. Bu strateji çerçevesinde
üreticiler, ellerinde bulunan elektrik üretim kapasitesinin bir kısmı için liyakat
sıralamasına göre oluşan bir spot piyasada teklif vermemekte ya da aşırı yüksek fiyat
vererek üretim biriminin liyakat sıralamasında devre dışı kalmasını ve piyasa denge
fiyatının rekabetçi seviyenin üzerinde oluşmasını sağlamaktadır. Bu stratejiyi sürdüren
teşebbüs bakımından üretilmeyen elektriğin yarattığı “kayıp”, elde kalan elektriğin,
piyasada oluşan yüksek fiyattan satılmasının yaratacağı “gelir”den küçük ise bu strateji
üreticiler için kârlı hale gelmektedir. Kapasite tutma stratejisi sonucu kalıcı bir biçimde
piyasa fiyatlarını etkileme gücü bir anlamda hâkim duruma işaret edebilmektedir. Bu
stratejinin bir özelliği ise piyasa fiyatlarını etkilemek için çok yüksek pazar paylarına
13-17/247-122
7/9
ihtiyaç bulunmamasıdır. Elektrik endüstrisindeki üretim ile iletimdeki kısıtlar nedeniyle
zamansal ve coğrafi anlamda rekabetçi şartların farklılaşabilmesi de dikkate alındığında
talebin fiyat esnekliğinin oldukça düşük olması, bahse konu stratejinin ciddi tekel kârı ve
tüketici zararlarına neden olabileceğini göstermektedir.
(30) Elektrik üretimine ilişkin hâkim durum değerlendirmeleri hakkında yapılacak analizde
tarafların yukarıdaki unsurlara ek olarak pazardaki konumları, sahip oldukları üretim
portföyünün çeşitliliği, piyasaların yapısı gibi hususlar da önem kazanabilmektedir.
(31) Hamitabat’a ilişkin olarak Rekabet Kurulunun 27.01.2011 tarih ve 11-06/99-M sayılı
kararına esas teşkil eden 07.01.2010 tarih ve 165 sayı ile ÖİB’ye sunulan mesleki daire
görüşünde; Hamitabat’ın Trakya bölgesinde faaliyet gösteren bir tesis olduğu,
Hamitabat’ın devrine ilişkin değerlendirmede ülkenin geri kalan kısmındaki elektrik
piyasası ile Trakya bölgesini bağlayan iletim hatlarının kapasitesi ve bu bölgedeki üretim-
tüketim rakamlarının gerek ilgili coğrafi pazar gerekse piyasadaki ekonomik parametreleri
belirleme gücü ve dolayısıyla hâkim durum tespiti bakımından incelenmesinin gerektiği
vurgulanmıştır.
(32) Hamitabat’ın bulunduğu Trakya Bölgesi’nin 2011 yılı itibarıyla toplam elektrik tüketimi
(…..) MWh olarak gerçekleşmiş olup; bu miktar Türkiye’nin toplam tüketiminin
%(…..)’ünü oluşturmaktadır. Bu tüketimi karşılamak üzere bölgedeki tüm santraller
tarafından yapılan üretim (…..) MWh olarak gerçekleşmiş olup, kalan (…..) MWh’lik
elektrik ihtiyacı bölge dışından karşılanmıştır. 2011 yılında Türkiye tüketiminin
%(…..)’sını karşılayan Hamitabat, bölge tüketiminin ise %(…..)’ini karşılamıştır. Yapılan
incelemede, Trakya bölgesinde özellikle yüksek talep dönemlerinde iletim hatlarında bazı
kısıtlar yaşanabildiği, ancak mevcut durum itibarıyla bu hususun bölgedeki pazar gücü
açısından ciddi bir tehlike oluşturmadığı anlaşılmıştır. Buna ek olarak bölgeye yönelik
üretim1 ve iletim hattı2 yatırımlarının yakın dönem içinde elektrik arzını yakın dönem
içinde ciddi biçimde arttırması beklenmektedir. Özelleştirme işleminde muhtemel alıcılar
olan Limak ve Fernas’ın bölgede bir elektrik üretim tesisi ve yatırımı bulunmadığı da
dikkate alındığında Trakya bölgesine yönelik dar bir pazar tanımı yapılsa dahi işlem
sonrasında rekabetçi bir riskin doğmayacağı kanaatine varılmıştır.
G.5.3. Dikey Bütünleşmeye İlişkin Değerlendirme
(33) Elektrik endüstrisinin serbestleşme sürecindeki yeniden yapılandırılmasında üretim,
iletim, dağıtım ve perakende satış faaliyetlerinin hukuki olarak ayrıştırılması
öngörülmekle birlikte, üretim ve perakende satış faaliyetlerinin bütünleşmesinin
engellenmediği görülmektedir. Dikey bütünleşme sağlıklı işleyen rekabetçi bir piyasa
yapısı açısından hem olumlu hem de olumsuz sonuçlar doğurabilecektir.
(34) Üretim ve perakende satış bütünleşmesinin sağlanmasıyla elde edilen olumlu
sonuçlardan birinin, tüm tüketicilerin serbest olmasıyla uzun dönemli ikili anlaşmaların
azalması ve üretim yatırımlarının cazibesini kaybetmesi riskini azaltmaya yönelik olarak
bu yatırımların teşvik edilmesi olduğu belirtilebilir. Bunun yanında, spot piyasada
oluşacak değişken fiyat seviyelerine karşı da dağıtım/perakende satış firmalarının üretim
ile bütünleşik bir yapıya sahip olmasının avantaj yaratacağı ileri sürülebilir. Tüm
tüketicilerin seçme hakkını kazanmasıyla dikey bütünleşmenin bir risk olmaktan çıkacağı
yönünde görüşler bulunsa da, serbest olmayan tüketicilerden oluşan münhasır bir
müşteri portföyüyle özelleştirilen dağıtım firmaları açısından, dikey bütünleşmenin

1 Trakya Bölgesinde başvuru aşamasında 3.361 MW, inceleme/değerlendirme aşamasında 2.108 MW,
uygun bulunan 1.098 ve inşa halinde 4.024 MW kurulu güce sahip olacak üretim tesisi yatırımı
bulunmaktadır.
2 Trakya Bölgesine elektrik sevk etmek için mevcut toplam 5812 MW’lık hatlara ek olarak toplam 5200
MW’lık hat yatırımları ve yatırım planları bulunmaktadır.
13-17/247-122
8/9
rekabetçi yapı açısından hiçbir risk taşımadığını söylemenin mümkün olmadığı
görülmektedir.
(35) Dağıtım bölgelerinde perakende satış faaliyetlerinde rekabetin oluşturulması açısından,
dağıtım şirketlerinin aynı ekonomik bütünlük içindeki üretim şirketleriyle ikili anlaşmalar
yapmaları elektrik üretim ve toptan satış ya da nihai tüketicilere satış pazarlarında
faaliyet göstermek isteyen ancak alt pazarda faaliyeti olmayan üretim şirketlerinin satış
yapmak üzere yeterli alıcı bulamamalarına; yeterli üretimi olmayan alıcıların da elektrik
tedarik etmek üzere yeterli satıcı bulamamalarına neden olabilecektir. Dikey bütünleşme
sonucu likiditenin azalması anlamına gelecek bu durumun sonucunda, toptan satış
fiyatlarında yüksek dalgalanmalar yaratarak yeni yatırımlar için ciddi öneme sahip olan
fiyat sinyalleri de olumsuz etkilenebilecektir.
(36) Tüm bunlara ek olarak, dikey bütünleşme sonucunda dağıtım şirketlerine yapılan satışlar
bakımından yüksek fiyatla alınan elektriğin maliyetinin tüketicilere yansıtılması riski
ortaya çıkabilecektir. Bu nedenle, iyi işleyen ikili anlaşmalar piyasası sağlanabilmesi
açısından dağıtım ve üretim şirketlerinin özelleştirme işlemleri, dikey bütünleşme yönüyle
de ayrıntılı olarak ele alınmalı ve hem yapısal hem de davranışsal olarak rekabetçi bir
toptan satış piyasası oluşturulması sağlanmalıdır. Şüphesiz, üretim-perakende satış
bütünleşmesi ile piyasada hâkim durum yaratma riski, üretim ve/veya perakende satış
seviyelerinde yoğunlaşmanın varlığı halinde ortaya çıkacaktır.
(37) Bu çerçevede aşağıda kısaca Türkiye dağıtım pazarında yer alan teşebbüslerin elektrik
enerjisi satış miktarları ve dağıtım şirketleri içindeki pazar paylarına yer verilmektedir.
Tablo 6: Elektrik Dağıtım Şirketlerinin Sattıkları Enerji ve Payları (2011)
Kontrol Sahibi Şirket Adı Satılan Enerji (MWh) Pay (%)
CENGİZ KOLİN LİMAK AKDENİZ (…..) (…..)
AKEDAŞ (…..) (…..)
ARAS (…..) (…..)
AYDEM (…..) (…..)
AYEDAŞ (…..) (…..)
CENGİZ-KOLİN-LİMAK BOĞAZİÇİ (…..) (…..)
ÇALIK YEŞİLIRMAK (…..) (…..)
CENGİZ KOLİN LİMAK ÇAMLIBEL (…..) (…..)
ÇORUH (…..) (…..)
DİCLE (…..) (…..)
ENERJİSA BAŞKENT (…..) (…..)
FIRAT (…..) (…..)
GEDİZ (…..) (…..)
KCETAŞ (…..) (…..)
MERAM (…..) (…..)
OSMANGAZİ (…..) (…..)
SEDAŞ (…..) (…..)
TOROSLAR (…..) (…..)
TREDAŞ (…..) (…..)
CENGİZ-KOLİN-LİMAK ULUDAĞ (…..) (…..)
VANGÖLÜ (…..) (…..)
TOPLAM (…..) (…..)
13-17/247-122
9/9
(38) Limak ve Fernas’ın elektrik piyasalarındaki faaliyetleri, Tablo 5’de yer alan verilerle
birlikte değerlendirildiğinde, Limak bakımından dağıtım firmalarına yapılan satışlar
çerçevesindeki dikey bütünleşik yapıya ilişkin olarak aşağıdaki tabloda sunulan görünüm
ortaya çıkmaktadır.
Tablo 7: İşlem Sonucunda Ortaya Çıkacak Dikey Bütünleşik Yapı (2011)
Teklif Sahibi
Teşebbüsler
Kurulu Güç Pazar
Payı (%)
Üretim Pazar Payı
(%)
Dağıtım Şirketleri Tarafından
Yapılan Satışlar İçindeki Pazar
Payı (%)
Limak (…..) (…..) (…..)
Fernas (…..) (…..) (…..)
Hamitabat (…..) (…..) (…..)
(39) Tabloda görüldüğü üzere teklif sahipleri arasında Limak’ın kontrolünde yer aldığı elektrik
dağıtım şirketlerinin satışlarının, tüm dağıtım şirketleri içindeki toplam payının %(…..)
olduğu dikkat çekmektedir. Buna karşılık Limak’ın üst pazardaki payının kurulu güç ve
üretim miktarı bakımından %(…..)’in altında olduğu görülmektedir. Bu doğrultuda,
Hamitabat’ın Limak tarafından devralınması işlemi sonucu dikey bütünleşme açısından
da bir rekabet riskinin söz konusu olmadığı kanaatine varılmıştır.
H. SONUÇ
(40) Düzenlenen rapora ve incelenen dosya kapsamına göre;
1- Özelleştirme İdaresi Başkanlığı tarafından, Hamitabat Elektrik Uretim ve Ticaret
A.Ş.'nin Elektrik Üretim A.Ş.'ye ait %100 oranında hissesinin “blok satış” yöntemiyle
özelleştirilmesi kapsamında, bahse konu hissenin
- Limak Doğalgaz Elektrik Üretim A.Ş. veya
- Fernas İnşaat A.Ş.
tarafından devralınması işleminin, 4054 sayılı Kanun’un 7. maddesi ve bu maddeye
dayanılarak çıkarılan 1998/4 sayılı "Özelleştirme Yoluyla Devralmaların Hukuki Geçerlilik
Kazanabilmeleri İçin Rekabet Kurumuna Yapılacak Ön Bildirimlerde ve İzin
Başvurulannda Takip Edilecek Usul ve Esaslar Hakkında Tebliğ" kapsamında izne tabi
olduğuna;
2- Adı geçen teklif sahiplerinden herhangi biri tarafından gerçekleştirilecek muhtemel
devralma işlemi sonucunda aynı Kanun maddesinde yasaklanan nitelikte hakim durum
yaratılmasının veya mevcut bir hakim durumun güçlendirilmesinin ve böylece ilgili
pazarda rekabetin önemli ölçüde azaltılmasının söz konusu olmadığına, bu nedenle
bildirim konusu işleme izin verilmesinde sakınca bulunmadığına
OYBİRLİĞİ ile karar verilmiştir.





Full & Egal Universal Law Academy