Dairesi: 2. İdari Dava Dairesi
Esas No: 2021/41
Karar No: 2022/206
Karar Tarihi: 08.02.2022



İSTEMİN ÖZETİ: Gaziantep İli, Şehitkamil İlçesi, 15 Temmuz Mahallesi, Alparslan Türkeş Caddesi, Petek Yapı, No:108/2 adresinde bulunan ve kafeterya olarak faaliyet gösteren işyerine ilişkin olarak davacı şirket adına düzenlenen 10.12.2019 tarih ve 902 sıra numaralı işyeri açma ve çalışma ruhsatının iptaline ilişkin 25.12.2019 tarih ve E.40956 sayılı belediye başkanlık işleminin iptali istemiyle açılan davada; Gaziantep 2. İdare Mahkemesince verilen 04/09/2020 gün ve E:2020/186, K:2020/578 sayılı "dava konusu işlemin iptaline" ilişkin kararın davalı idare vekili tarafından; mahkeme kararının hukuka aykırı olduğu, 250 m²'lik alana ruhsat verilmesine rağmen 250-300 m²'lik alanın daha ruhsatlı alana dahil edilerek toplam 500-600 m²'lik alanda faaliyet göstermek suretiyle ruhsata aykırılık oluştuğu, yapılan kontrollerde bulaşıkhane, kiler vb. alanlarda eksikliklerin tespit edildiği, hizmet vermeye hazır durumda olunmadığı, tutanakta yer alan ifadelerin açık ve anlaşılır olduğu, ilgili yer için 3194 sayılı Kanunun 32. ve 42. maddeleri uyarınca işlem tesis edildiği, Covid-19 tedbirleri aleyhine faaliyette bulunulduğundan bu hususta valilikçe idari para cezası verildiği ileri sürülerek istinaf yoluyla incelenerek kaldırılması istenilmektedir.
 
SAVUNMANIN ÖZETİ: Savunma verilmemiştir.
 
TÜRK MİLLETİ ADINA
 
Karar veren Gaziantep Bölge İdare Mahkemesi İkinci İdari Dava Dairesi'nce işin gereği görüşüldü:
 
KARAR: 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun "İstinaf" başlıklı 45. maddesinin 4. bendinde; "Bölge idare mahkemesi, ilk derece mahkemesi kararını hukuka uygun bulmadığı takdirde istinaf başvurusunun kabulü ile ilk derece mahkemesi kararının kaldırılmasına karar verir. Bu hâlde bölge idare mahkemesi işin esası hakkında yeniden bir karar verir." hükmü yer almaktadır.
 
10.08.2005 tarih ve 25902 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına İlişkin Yönetmelik'in 12. maddesinde; ''Sıhhî işyeri açmak isteyen gerçek ve tüzel kişiler, işyerlerini bu Yönetmeliğe uygun olarak tanzim ettikten sonra Örnek 1'de yer alan başvuru ve beyan formuyla yetkili idareye müracaat eder. Başvurunun Yönetmelikte öngörülen kriterlere uygun olduğunun tespiti halinde başkaca bir işleme gerek kalmaksızın işyeri açma ve çalışma ruhsatı düzenlenerek ilgiliye aynı gün içinde verilir.
 
Umuma açık istirahat ve eğlence yerlerinin ruhsatlandırılmasında bu Yönetmeliğin dördüncü kısmında belirtilen süreler geçerlidir.
 
İşyeri açma ve çalışma ruhsatı müracaatı sırasında bu Yönetmelikte belirtilen bilgi ve belgeler dışında başka herhangi bir belge istenemez ve başvuru formundaki beyana göre ruhsat işlemleri sonuçlandırılır.
 
İlgilinin beyanına göre tanzim edilen ruhsat müktesep hak doğurmaz.'' kuralı, aynı Yönetmeliğin 13. maddesinde ise; ''İşyeri açma ve çalışma ruhsatı verilen işyerleri, yetkili idareler tarafından ruhsatın verildiği tarihten itibaren en geç bir ay içinde kontrol edilir. İşyerinin bu süre içinde kontrol edilmemesi halinde ruhsat kesinleşir. Kontrol görevini yerine getirmeyen yetkili idare görevlileri hakkında kanunî işlem yapılır.
 
İşyeri açma ve çalışma ruhsatının verilmesinden sonra yapılacak denetimlerde mevzuata uygun olmayan unsurların ve noksanlıkların tespiti halinde, işyerine bu noksanlık ve hatalarını gidermesi için bir defaya mahsus olmak üzere onbeş günlük süre verilir.
 
Verilen süre içinde tespit edilen noksanlık ve aykırılıklar giderilmediği takdirde, ruhsat iptal edilerek işyeri kapatılır. Ayrıca ilgililerin yalan, yanlış ve yanıltıcı beyanı varsa haklarında kanunî işlem yapılır.'' kuralı yer almaktadır.
 
Yukarıda yer verilen mevzuat hükümlerinin değerlendirilmesinden; işyeri açma ve çalışma ruhsatı müracaatının başvuru formundaki beyana göre sonuçlandırılacağı, işyeri açma ve çalışma ruhsatının verilmesinden sonra yapılacak denetimlerde mevzuata uygun olmayan unsurların ve noksanlıkların tespiti halinde, işyerine bu noksanlık ve hatalarını gidermesi için bir defaya mahsus olmak üzere onbeş günlük süre verileceği, verilen süre içinde tespit edilen noksanlık ve aykırılıkların giderilmemesi halinde ise verilen ruhsatın iptal edileceği ve işyerinin kapatılacağı hususları açıktır.
 
Dava dosyasının incelenmesinden; Gaziantep İli, Şehitkamil İlçesi, 15 Temmuz Mahallesi, Alparslan Türkeş Caddesi, Petek Yapı, No:108/2 adresinde bulunan ve kafeterya olarak faaliyet gösteren işyerine ilişkin olarak davacı şirket adına 10.12.2019 tarih ve 902 sıra numaralı işyeri açma ve çalışma ruhsatı düzenlendiği, 10.12.2019 tarihinde Yönetmeliğin 13. maddesine istinaden davaya konu işyerinde yapılan denetimde davacı tarafından ruhsat verildikten sonra 250-300 m2'lik alanın ruhsatlı alana dahil edildiğinin, bulaşıkhane kiler, mutfak vb. eksikliklerin olduğunun, masalar ile sandalyelerin kafeterya olarak hizmet verecek şekilde hazır olmadığının, tabanın henüz tadilatta olduğunun tespit edildiği, bir defaya mahsus olarak eksikliklerin giderilmesi için 15 gün süre verildiği, verilen süre sonunda 25.12.2019 tarihinde yapılan ikinci denetimde bulaşıkhane kiler, mutfak vb. eksikliklerin olduğunun, masalar ile sandalyelerin kafeterya olarak hizmet verecek şekilde hazır olmadığının, tabanın henüz tadilatta olduğunun tespit edildiği, bunun üzerine davacı şirket adına düzenlenen söz konusu 10.12.2019 tarih ve 902 sıra numaralı işyeri açma ve çalışma ruhsatının iptaline ilişkin davaya konu 25.12.2019 tarih ve E.40956 sayılı işlemin tesis edildiği, akabinde de bakılmakta olan işbu davanın açıldığı anlaşılmaktadır.
 
İstinaf başvurusuna konu İdare Mahkemesi kararında özetle; "...davaya konu işyerinde Yönetmeliğin 13. maddesine istinaden yapılan denetimlerde tespit edilen mevzuata uygun olmayan unsurların ve noksanlıkların neler olduğunun teknik elemanca açık ve net bir şekilde somut olarak ortaya konulmak suretiyle ruhsat sahibinden mevzuata aykırı unsurları ve noksanlıkları gidermesinin istenilmediğinin anlaşıldığı, bu durumda; Gaziantep İli, Şehitkamil İlçesi, 15 Temmuz Mahallesi, Alparslan Türkeş Caddesi, Petek Yapı, No:108/2 adresinde bulunan ve kafeterya olarak faaliyet gösteren işyerine ilişkin olarak davacı şirket adına düzenlenen 10.12.2019 tarih ve 902 sıra numaralı işyeri açma ve çalışma ruhsatının iptaline ilişkin dava konusu 25.12.2019 tarih ve E.40956 sayılı işlemde hukuka uygunluk bulunmamaktadır..." gerekçesiyle dava konusu işlemin iptaline karar verilmiş ise de; uyuşmazlık konusu olayda, davaya konu işyerinde davalı İdare görevlilerince 10/12/2019 tarihinde yapılan ilk denetimde söz konusu işyerinde ruhsat verildikten sonra 250-300 m2'lik alanın ruhsatlı alana dahil edildiğinin, bulaşıkhane kiler, mutfak vb. eksikliklerin olduğunun, masalar ile sandalyelerin kafeterya olarak hizmet verecek şekilde hazır olmadığının, tabanın henüz tadilatta olduğunun tespit edildiği yönünde açık ve somut tespitlere yer verilerek Yönetmelik hükmü uyarınca eksiklerini gidermesi için davacıya bir defaya mahsus olarak onbeş (15) gün süre verilmiş olduğu, verilen süre sonunda 25/12/2019 tarihinde yapılan ikinci denetimde de daha önce ilk denetimde yer verilen söz konusu işyerinin kafetarya olarak hizmet verecek şekilde hazır olmadığı, işyeri tabanın henüz tadilatta olduğu şeklinde açık ve somut tespitlere yer verilmiş olduğu, dolayısıyla yukarıda yer verilen mevzuat hükümlerine uygun olarak tesis edilen dava konusu işlemde hukuka aykırılık, işlemin iptali yönünde karar veren İdare Mahkemesi kararında ise hukuki isabet görülmemiştir.
 
Öte yandan; uyuşmazlık konusu işyerinde ruhsat ve eki projesine aykırı olarak çeşitli imalat ve tadilat yapıldığından bahisle, 3194 sayılı İmar Kanunu'nun 42. maddesi uyarınca 54.208,92 TL imar para cezası verilmesine ilişkin Şehitkamil Belediye Encümeni'nin 18.12.2019 tarih ve 2913 sayılı kararının iptali istemiyle açılan davada; söz konusu yapı için 3194 sayılı İmar Kanunu'nun geçici 16. maddesi uyarınca Yapı Kayıt Belgesi düzenlenmiş olduğu gerekçesiyle Gaziantep 2. İdare Mahkemesince verilen 30/09/2020 gün ve E:2020/232, K:2020/663 sayılı "dava konusu işlemin iptaline" ilişkin karara karşı yapılan istinaf başvurusu üzerine Dairemizce verilen 14/12/2021 gün ve E:2020/1838, K:2021/1689 sayılı kararın birlikte incelenmesinden;
 
3194 sayılı İmar Kanununun geçici 16. maddesinde; "Afet risklerine hazırlık kapsamında ruhsatsız veya ruhsat ve eklerine aykırı yapıların kayıt altına alınması ve imar barışının sağlanması amacıyla, 31/12/2017 tarihinden önce yapılmış yapılar için Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ve yetkilendireceği kurum ve kuruluşlara 31/10/2018 tarihine kadar başvurulması, bu maddedeki şartların yerine getirilmesi ve 31/12/2018 tarihine kadar kayıt bedelinin ödenmesi halinde Yapı Kayıt Belgesi verilebilir. Başvuruya konu yapının ve arsasının mülkiyet durumu, yapı sınıf ve grubu ve diğer hususlar Bakanlık tarafından hazırlanan Yapı Kayıt Sistemine yapı sahibinin beyanına göre kaydedilir. ( ... )
 
Yapı Kayıt Belgesi yapının kullanım amacına yöneliktir. Yapı Kayıt Belgesi alan yapılara, talep halinde ilgili mevzuatta tanımlanan ait olduğu abone grubu dikkate alınarak geçici olarak su, elektrik ve doğalgaz bağlanabilir. ( ... )
 
Üçüncü kişilere ait özel mülkiyete konu taşınmazlarda bulunan yapılar ile Hazineye ait sosyal donatı için tahsisli araziler üzerinde bulunan yapılar bu madde hükümlerinden yararlandırılmaz.
 
Yapı Kayıt Belgesi, yapının yeniden yapılmasına veya kentsel dönüşüm uygulamasına kadar geçerlidir. Yapı Kayıt Belgesi düzenlenen yapıların yenilenmesi durumunda yürürlükte olan imar mevzuatı hükümleri uygulanır. Yapının depreme dayanıklılığı hususu malikin sorumluluğundadır.
 
Bu madde hükümleri, 18/11/1983 tarihli ve 2960 sayılı Boğaziçi Kanununda tanımlanan Boğaziçi sahil şeridi ve öngörünüm bölgesi içinde ekli kroki ile listede sınır ve koordinatları gösterilen alan ile İstanbul tarihi yarımada içinde ekli kroki ile listede sınır ve koordinatları gösterilen alanlarda ve ayrıca 19/6/2014 tarihli ve 6546 sayılı Çanakkale Savaşları Gelibolu Tarihi Alan Başkanlığı Kurulması Hakkında Kanunun 2 nci maddesinin birinci fıkrasının ( e ) bendinde belirlenmiş Tarihi Alanda uygulanmaz.
 
Bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar Bakanlık ve Maliye Bakanlığı tarafından müştereken belirlenir." hükmüne yer verilmiştir.
 
Anılan Kanun hükmüne dayanılarak hazırlanan ve 6 Haziran 2018 tarihli ve 30443 sayılı Resmî Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Yapı Kayıt Belgesi Verilmesine İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Tebliğin 1. maddesinde "(1) Bu Usul ve Esasların amacı; 3/5/1985 tarihli ve 3194 sayılı İmar Kanununun geçici 16 ncı maddesi uyarınca Yapı Kayıt Belgesi verilmesine ilişkin usul ve esasları düzenlemektir. İşbu Usul ve Esaslar, Yapı Kayıt Belgesi müracaatına, Yapı Kayıt Belgesi bedelinin hesaplanması ve ödenmesine, Yapı Kayıt Belgesi verilen Hazineye ait taşınmazların satışına, Yapı Kayıt Belgesi düzenlenmeyecek yapılar ile bu belgenin düzenlenmesi safhasında yalan beyanda bulunanlar hakkında yapılacak işlemlere ilişkin hususları kapsar." düzenlemesine, 4. maddesinin 5. fıkrasında; Yapı Kayıt Belgesi; yapı ruhsatı veya yapı kullanma izni bulunmayan yapılarda yapının tamamı için yapı kullanma izni bulunan yapılarda ise ruhsat ve eklerine aykırılık hangi bağımsız bölümde/bölümlerde yapılmış ise o bağımsız bölümler için ayrı ayrı veya yapının tamamı tek bir malike ait ise ve aykırılık bütün bağımsız bölümlerde yapılmış ise yapının tamamı için düzenlenir" kuralına, 6. maddesinin 8. fıkrasında; "Yapı Kayıt Belgesi verilen yapılarda işyeri açma ve çalışma ruhsatı yapı kullanma izin belgesi aranmaksızın verilir." düzenlemesine, "Yapı kayıt belgesi düzenlenemeyecek yapılar" başlıklı 8. maddesinde ise; "(1) Yapı Kayıt Belgesi; a) 18/11/1983 tarihli ve 2960 sayılı Boğaziçi Kanununda tanımlanan Boğaziçi sahil şeridi ve öngörünüm bölgesi içinde, 3194 sayılı Kanunun geçici 16 ncı maddesi uyarınca adı geçen Kanuna eklenmiş olan kroki ile listede sınır ve koordinatları gösterilen alanda, b) İstanbul tarihi yarımada içinde 3194 sayılı Kanunun geçici 16 ncı maddesi uyarınca adı geçen Kanuna eklenmiş olan kroki ile listede sınır ve koordinatları gösterilen alanlarda, c) 19/5/2014 tarihli ve 6546 sayılı Çanakkale Savaşları Gelibolu Tarihi Alan Başkanlığı Kurulması Hakkında Kanunun 2 nci maddesinin birinci fıkrasının (e) bendinde belirlenmiş Tarihi Alanda, ç) Üçüncü kişilere ait özel mülkiyete konu taşınmazlar üzerinde, d) Kesinleşmiş planlar neticesinde sosyal donatı alanı olarak belirlenmiş ve Maliye Bakanlığınca aynı amaçla değerlendirilmek üzere ilgili kurumlara tahsis edilmiş Hazineye ait taşınmazlar üzerinde, bulunan yapılar hakkında Yapı Kayıt Belgesi düzenlenemez. (2) ( Değişik fıkra: 20.09.2018 - 30541 S. R.G. Tebliğ-5. md. ) Yapı Kayıt Belgesi düzenlenemeyecek yapılar için bu belgenin düzenlendiğinin tespit edilmesi durumunda, Yapı Kayıt Belgesi iptal edilir, bu belgenin sağlamış olduğu haklar geri alınır, Yapı Kayıt Belgesi bedeli olarak yatırılmış olan bedel iade edilmez ve belge düzenlenmesi safhasında yalan beyanda bulunan müracaat sahibi hakkında 26/9/2004 tarihli ve 5237 sayılı Türk Ceza Kanununun 206 ncı maddesi uyarınca suç duyurusunda bulunulur.” düzenlemesine yer verilmiştir.
 
Yukarıda yer verilen mevzuat hükümlerinin değerlendirilmesinden; ruhsatsız veya ruhsat ve eklerine aykırı yapıların kayıt altına alınması ve imar barışının sağlanması amacıyla, 31/12/2017 tarihinden önce yapılmış yapılar için Yapı Kayıt Belgesi verilebileceği, Yapı Kayıt Belgesinin yapının kullanım amacına yönelik olduğu, Yapı Kayıt Belgesinin yapı kullanma izni bulunan yapılarda ruhsat ve eklerine aykırılık hangi bağımsız bölümlerde yapılmış ise o bağımsız bölümler için ayrı ayrı düzenleneceği, Yapı Kayıt Belgesi verilen yapılarda işyeri açma ve çalışma ruhsatı yapı kullanma izin belgesi aranmaksızın verileceği, üçüncü kişilere ait özel mülkiyete konu taşınmazlar üzerinde ve kesinleşmiş planlar neticesinde sosyal donatı alanı olarak belirlenmiş ve Maliye Bakanlığınca aynı amaçla değerlendirilmek üzere ilgili kurumlara tahsis edilmiş Hazineye ait taşınmazlar üzerinde, bulunan yapılar hakkında Yapı Kayıt Belgesi düzenlenemeyeceği, Yapı Kayıt Belgesi düzenlenemeyecek yapılar için bu belgenin düzenlendiğinin tespit edilmesi durumunda, Yapı Kayıt Belgesinin iptal edileceği sonucuna varılmıştır.
 
Uyuşmazlık konusu işyerinin bulunduğu Gaziantep İli, Şehitkamil İlçesi, 15 Temmuz Mahallesi, 3918 ada, 2 parsel sayılı taşınmazda bulunan ticari nitelikteki yapının tamamı için 31/12/2018 düzenleme tarihi, BT9EKPCN belge nolu 4326515 başvuru numaralı, toplam yapı alanı 2.227,00 m² ve ticari bağımsız bölüm sayısı 8 olan yapı kayıt belgesinin tanzim edilmiş olduğu, davacı ( kiracı ) C... Ltd. Şti. ile dava dışı mal sahibi ( kiraya veren ) Ö... Ltd. Şti. arasında, "dükkan" niteliğindeki iş yeri için başlangıç tarihi 01/10/2019 olan kira sözleşmesinin akdedilmiş olduğu, davalı İdare teknik elemanlarınca mahallinde yapılan denetim sonucu tanzim edilen 16/12/2019 tarihli Yapı Tatil Zaptında, ruhsat ve eki projesine aykırı olarak yapılan imalatlara ilişkin ayrıntıya yer verilerek bina çekme mesafesinin ihlal edildiği, aykırılıktan etkilenen alanın 530,00 m² olduğu, tapu sahibinin ( dava dışı ) Ö... Limited Şirketi olduğu, imalatları yapanın ise C... Ltd. Şti. adına O. A. olduğuna yönelik tespitlere yer verildiği, yapı tatil zaptı ekinde yer alan fotoğraflardan söz konusu yapıdaki inşai faaliyetlerin devam ettiği, henüz tamamlanmadığı görülmüş olup, uyuşmazlık konusu iş yerinin de içinde bulunduğu yapının tamamı için 31/12/2018 tarihinde düzenlenmiş olan ve İdare Mahkemesinin iptal kararına gerekçe olarak gösterdiği Yapı Kayıt Belgesinin, 31/12/2017 tarihinden sonra yapıldığı anlaşılan ve davalı İdarenin 16/12/2019 tarihli yapı tatil zaptına konu imalatlar için davalı İdarece 3194 sayılı İmar Kanunu'nun 42. maddesi uyarınca tesis edilen dava konusu idari para cezasına yönelik Belediye Encümeni kararı (31/12/2017 den sonra yapılmış olan 530 m² imalat) için davacıya hukuki koruma sağlamayacağı sonucuna varılmıştır.
 
SONUÇ: Açıklanan nedenlerle, davalı İdarenin istinaf başvurusunun kabulüne, Gaziantep 2. İdare Mahkemesince verilen 04/09/2020 gün ve E:2020/186, K:2020/578 sayılı kararın kaldırılmasına, davanın reddine, aşağıda dökümü yapılan 420,80-TL ilk derece yargılama giderinin davacı üzerinde bırakılmasına, istinaf başvurusu safhasında davalı İdarece yapılan 165,10 TL yargılama gideri ile Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca 2.550,00 TL vekalet ücretinin davacıdan alınarak davalı İdareye verilmesine, posta gideri avansından artanın 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 333. maddesi uyarınca kararın kesinleşmesinden sonra Mahkemesince ilgili tarafa re'sen iadesine, kararın tebliğinden itibaren otuz (30) gün içinde Danıştay'a gönderilmek üzere Dairemize verilecek dilekçe ile Danıştay'a temyiz yolu açık olmak üzere, 08.02.2022 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.(¤¤)


Full & Egal Universal Law Academy